Każdy znak rzymski ma pewną przypisaną wartość. Znak $\mathrm{I}$ ma wartość $1$, znak $\mathrm{V}$ ma wartość $5$, a znak $\mathrm{X}$ ma wartość $10$.

Oto najważniejsze reguły zapisywania liczb w systemie rzymskim za pomocą znaków $\mathrm{I}$, $\mathrm{V}$ i $\mathrm{X}$.

1. Nie piszemy więcej niż trzy jednakowe znaki $\mathrm{I}$ i $\mathrm{X}$ obok siebie.

2. Znak $\mathrm{V}$ możemy zapisać w liczbie tylko raz.

3. Zapisanie znaku $\mathrm{I}$ przed $\mathrm{V}$ lub $\mathrm{X}$ oznacza, że liczbę większą ($\mathrm{V}$ lub $\mathrm{X}$) zmniejszamy o $1$.

4. Przed większą liczbą ($\mathrm{V}$ lub $\mathrm{X}$) może stać tylko jeden znak $\mathrm{I}$.

5. Zapisanie znaku $\mathrm{I}$ po $\mathrm{V}$ lub $\mathrm{X}$ oznacza, że większą liczbę ($\mathrm{V}$ lub $\mathrm{X}$) zwiększamy o $1$.

Stosując poznane reguły zapisywania liczb za pomocą znaków rzymskich, nie powinniśmy mieć problemu z zapisaniem liczb do $\mathrm{XXXIX}$. W podobny sposób można zapisywać jeszcze większe liczby, ale trzeba znać kolejne cztery cyfry rzymskie.

Aby zapisać liczbę w systemie rzymskim, należy stosować poniższe zasady.

• Obok siebie mogą stać co najwyżej trzy znaki spośród: $\mathrm{I}$, $\mathrm{X}$, $\mathrm{C}$, $\mathrm{M}$.

• Obok siebie nie możemy umieścić dwóch takich samych symboli spośród: $\mathrm{V}$, $\mathrm{L}$, $\mathrm{D}$.

• Jeżeli symbole występują w kolejności malejącej, to wartości odpowiadające tym symbolom dodajemy.

• Zapisanie znaku $X$ przed $L$ lub $C$ oznacza, że liczbę większą ($L$ lub $C$) zmniejszamy o dziesięć.

• Zapisanie znaku  $X$ po $L$ lub $C$ oznacza, że większą liczbę ($L$ lub $C$) zwiększamy o dziesięć.

• Przed większą liczbą może być tylko jeden znak oznaczający mniejszą liczbę.

• Zapisanie znaku $C$ przed $D$ lub $M$ oznacza, że liczbę większą ($D$ lub $M$) zmniejszamy o sto.

• Jeżeli przed symbolem oznaczającym większą wartość występuje symbol oznaczający mniejszą wartość, to od większej wartości odejmujemy mniejszą, na przykład:

  $\mathrm{I}\mathrm{V}\text{to }4$

  $\mathrm{I}\mathrm{X}\text{to }9$

  $\mathrm{X}\mathrm{L}\text{to }40$

  $\mathrm{X}\mathrm{C}\text{to }90$

  $\mathrm{C}\mathrm{D}\text{to }400$

  $\mathrm{C}\mathrm{M} \text{to }900$

  Jak widzimy powyżej, możemy dopisać symbol $\mathrm{I}$ jako zmniejszający wartość symboli $\mathrm{V}$ oraz $\mathrm{X}$, symbol $\mathrm{X}$ jako zmniejszający wartość symboli $\mathrm{L}$ i $\mathrm{C}$ oraz symbol $\mathrm{C}$ jako zmniejszający wartość symboli $\mathrm{D}$ i $\mathrm{M}$.

• Nie są to wszystkie reguły, ale dzięki nim możemy zapisywać i odczytywać wiele liczb. W systemie rzymskim nie można zapisać liczby zero. Bardzo trudno w tym systemie wykonuje się rachunki.