RSqdCaxK9BJGC
Ilustracja przedstawia biurko na którym położono ołówek i ekierkę.

Własności figur geometrycznych na płaszczyźnie

Źródło: dostępny w internecie: Pexels.com, licencja: CC BY 3.0.

7. Twierdzenie Pitagorasa

W Starożytnym Egipcie, ale też w Chinach, Babilonie i Mezopotamii wykorzystywano, tak zwany trójkąt egipski (trójkąt o proporcji boków 3:4:5) do wyznaczania kąta prostego za pomocą sznurka lub liny, podzielonej na 12 części. Prawdopodobnie Pitagoras odkrył tę zależność obserwując konstrukcje piramid zbudowanych na trójkącie egipskim, na przykład piramidy Chefrena w Egipcie.

RWD8SJZ0wir7V
Piramida Chefrena, Egipt
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Jednym z ważniejszych twierdzeń w matematyce jest twierdzenie zwane dzisiaj twierdzeniem Pitagorasa. Twierdzenie to prawdopodobnie znali już starożytni Egipcjanie, Chińczycy i Hindusi. Starożytni Grecy jego odkrycie i dowód przypisywali greckiemu matematykowi Pitagorasowi.

Ciekawostka

Pitagoras to grecki filozof i matematyk, urodzony około 572 r. p.n.e. Założył szkołę filozoficzną, która przekształciła się w związek pitagorejski. Pitagoras i jego uczniowie zajmowali się wieloma dziedzinami wiedzy. Dokonali też wielu odkryć matematycznych, np. udowodnili, że suma kątów w trójkącie jest równa kątowi półpełnemu. Jako pierwsi wyodrębnili liczby parzyste i nieparzyste, odkryli liczby niewymierne, wprowadzili pojęcie podobieństwa figur. Sformułowali zasady budowy wielościanów foremnych.

1
Polecenie 1

Uruchom aplet i wykonaj zawarte w nim polecenia.

RV9P9s1HBmbx51
W aplecie przedstawiony jest trójkąt prostokątny ABC oraz trzy kwadraty, tak że każdy z nich zawiera jeden z boków trójkąta. Kwadrat ABDE zawiera przeciwprostokątną AB, kwadrat ACGF zawiera krótszą przyprostokątną AC, a kwadrat CBHJ zwiera dłuższą przyprostokątną CB. Po lewej stronie znajduje się miejsce na komentarz do apletu. Tytuł apletu: Twierdzenie Pitagorasa - 1 . Pod tytułem znajduje się następująca treść: Z kwadratu ACGF i elementów kwadratu CBHJ ułóż kwadrat ABED. Elementy możesz przesuwać chwytając punkt. Punkt jest w kształcie kropki i znajduje się na środku każdego z czterech elementów na który, podzielono kwadrat CBHJ. Elementy są nie regularne: są to trzy czworokąty oraz trójkąt prostokątny. Całym elementem jest kwadrat ACGF. Po ułożeniu kwadratu ABED możemy po lewej stronie przeczytać. Zauważ, że pokazano w ten sposób, że: Suma pół kwadratów zbudowanych na krótszych bokach trójkąta prostokątnego jest równa polu kwadratu zbudowanego na najdłuższym boku tego trójkąta. Konstrukcja ta jest dowodem twierdzenia Pitagorasa i prawdopodobnie sam mistrz Pitagoras odkrył dzięki niej to twierdzenie.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Twierdzenie to można sformułować też inaczej, wykorzystując zależność między długościami boków trójkąta prostokątnego.

Twierdzenie Pitagorasa   
Twierdzenie: Twierdzenie Pitagorasa   

Jeżeli ab są długościami przyprostokątnych, zaś c długością przeciwprostokątnej w trójkącie prostokątnym, to zachodzi związek

a2 +b2 = c2
RcXqB1gDkJIyK1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

O dowodach twierdzenia Pitagorasa
Znanych jest wiele dowodów twierdzenia Pitagorasa, zarówno geometrycznych, jak i algebraicznych. Oryginalne dowody tego twierdzenia podało wiele znanych postaci historycznych, niezwiązanych bezpośrednio z matematyką, np. jeden z prezydentów Stanów Zjednoczonych James Garfield (Dżejms Garfild), włoski artysta Leonardo da Vinci (Leonardo da Vinci), francuski pisarz Ernest Renan (Ernest Reną).

1
Polecenie 2

Uruchom aplet i wykonaj zawarte w nim polecenia.

RMeD0V3DKnEJp1
Animacja prezentuje w ośmiu krokach dowód, że suma pól kwadratów zbudowanych na przyprostokątnych trójkąta prostokątnego ABC, jest równa polu kwadratu zbudowanego na przeciwprostokątnej tego trójkąta. Dany jest trójkąt prostokątny ABC, na bokach którego zbudowano kwadraty. W pierwszym kroku konstrukcji kwadraty zbudowane na przyprostokątnych zostały przekształcone w równoległoboki, o podstawach równych przeciwprostokątnej trójkąta ABC i polach równych polom kwadratów, z których powstały, ponieważ mają wspólne podstawy. W kolejnym kroku równoległoboki zostały przekształcone w prostokąty, których pola są takie same jak pola równoległoboków, gdyż mają takie same podstawy i wysokości. W ostatnim kroku prostokąty umieszczono w kwadracie zbudowanym na przeciwprostokątnej trójkąta prostokątnego. Jeżeli trójkąt jest prostokątny, to suma pól kwadratów zbudowanych na przyprostokątnych, jest równa polu kwadratu zbudowanego na przeciwprostokątnej. Tak wykonana konstrukcja twierdzenia Pitagorasa pochodzi od Euklidesa, który ok. 330 roku przed naszą erą udowodnił to twierdzenie.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
ioVHB3V81J_d5e212
1
Polecenie 3

Zapoznaj się z poniższym apletem, w którym pokazany jest kolejny przykład dowodu twierdzenia Pitagorasa.

Rpjfh9RDVoREw11
Animacja prezentuje w siedmiu krokach dowód twierdzenia Pitagorasa. Dany jest kwadrat ABCD o boku długości a+b. Na bokach kwadratu umieszczone są cztery przystające trójkąty prostokątne o bokach długości a, b i c. Na przeciwprostokątnych tych trójkątów powstał kwadrat o boku c. Pole tego kwadratu jest równe c do potęgi drugiej. W kolejnym kroku, wzdłuż boków kwadratu ABCD, przesuwamy dwa trójkąty prostokątne do pozostałych dwóch trójkątów. Powstały dwa prostokąty o bokach a i b oraz kwadrat o boku b i kwadrat o boku a. Kwadrat o boku c przekształcił się w dwa kwadraty o bokach a i b. Stąd, a kwadrat plus b kwadrat równa się c kwadrat. Zależność ta wyraża ona własność znaną jako twierdzenie Pitagorasa: Suma kwadratów długości przyprostokątnych trójkąta prostokątnego jest równa kwadratowi długości przeciwprostokątnej tego kwadratu.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Polecenie 4

Zapoznaj się z apletem przedstawiającym jeszcze jeden dowód twierdzenia Pitagorasa.

R1G7iDCRVeuA011
Animacja prezentuje trójkąt prostokątny A B C, którego przeciwprostokątną jest bok BC. Obracamy go wokół wierzchołka A o 90 stopni przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Następnie przesuwamy go wzdłuż boku AC trójkąta tak, aby wierzchołek B był równocześnie jednym z wierzchołków trójkąta po przesunięciu. Cztery wierzchołki wybrane z obu trójkątów są teraz wierzchołkami trapezu o podstawach a i b oraz wysokości a +b. Obliczmy pole trapezu ze wzoru na pole trapezu oraz ze wzoru na pola trójkątów i kwadratu. Po porównaniu tych pól otrzymujemy równość: a do potęgi drugiej plus b do potęgi drugiej równa się c do potęgi drugiej. Jeżeli trójkąt jest prostokątny, to suma kwadratów długości jego przyprostokątnych jest równa kwadratowi długości jego przeciwprostokątnej. Dowód twierdzenia Pitagorasa z 1876 roku pochodzi od amerykańskiego polityka Jamesa Garfielda, który niecały rok po objęciu urzędu prezydenta USA został zamordowany. Garfield był również wynalazcą urządzenia do wykrywania metali.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Polecenie 5

Sprawdź, czy dla trójkąta ostrokątnego zachodzi teza twierdzenia Pitagorasa. Sformułuj wniosek.

R163RQjRObSES1
Animacja prezentuje trójkąt ostrokątny ABC, na bokach którego zbudowano kwadraty. Kwadraty zbudowane na dwóch krótszych bokach zostały przekształcone w równoległoboki, o podstawie równej najdłuższemu bokowi trójkąta ABC i polom równym polom kwadratów, z których powstały, ponieważ mają wspólne podstawy. W trakcie tworzenia równoległoboków z kwadratów nie zmieniły się ich wysokości. Ostatecznie równoległoboków nie udało się umieścić w kwadracie zbudowanym na najdłuższym boku trójkąta ostrokątnego. Jeżeli trójkąt jest ostrokątny, to suma pól kwadratów zbudowanych na dwóch bokach trójkąta nie jest równa polu kwadratu zbudowanego na trzecim boku.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Elementy kwadratów zbudowanych na dwóch bokach trójkąta ostrokątnego nie mieszczą się w kwadracie zbudowanym na najdłuższym boku, więc nie zachodzi teza twierdzenia Pitagorasa.
Można udowodnić, że suma kwadratów długości dwóch boków trójkąta jest równa kwadratowi długości najdłuższego boku tylko w przypadku trójkątów prostokątnych. Dla trójkątów ostrokątnych oraz trójkątów rozwartokątnych równość ta nie zachodzi.

1
Przykład 1
R87msbzHLFEvA1
W aplecie przedstawiony jest trójkąt prostokątny ABC oraz trzy kwadraty, tak że każdy z nich zawiera jeden z boków trójkąta. Kąt prosty znajduje się przy wierzchołku C. Tytuł apletu: Twierdzenie Pitagorasa - 4 . Pod tytułem znajduje się przycisk ze strzałką, umożliwiający przejście do kolejnych etapów apletu oraz następująca treść: Na bokach trójkąta prostokątnego ABC zbudowano kwadraty. Na podstawie twierdzenia Pitagorasa wiemy, że suma pól zbudowanych na przyprostokątnych jest równa polu kwadratu zbudowanego na przeciwprostokątnej. W drugim etapie pojawiają się na rysunku po prawej stronie wartości pól kwadratów. Najmniejszy kwadrat zbudowany na krótszej przyprostokątnej ma pole równe 6,61, kwadrat zbudowany na dłuższej przyprostokątnej ma pole równe 11,71 oraz kwadrat zbudowany na przeciwprostokątnej ma pole  18,32. W komentarzu po lewej stronie pojawia się następująca treść: Możemy sprawdzić znaną nam teorię, odczytując przy każdorazowej zmianie położenia wierzchołka C miary pól utworzonych kwadratów. W trzecim etapie widnieje następująca treść: Przesuwaj suwak w lewo i obserwuj, że kwadraty zbudowane na bokach ABC, przekształcone są w prostokąty. Co dzieje się wówczas z polami tych prostokątów? Pod tym znajduj się pionowa kreska z suwakiem, który można przesuwać w lewą stronę. Wówczas kwadraty zamieniają się w prostokąty, a ich pole zmniejsza się aż do zera i stają się wówczas bokiem trójkąta ABC. W etapie czwartym rysunek po prawej stronie nie ulega zmianie, natomiast komentarz po lewej stronie ma następującą treść: Sprawdź, że suma pół prostokątów zbudowanych na przyprostokątnych nadal jest równa polu prostokąta zbudowanego na przeciwprostokątnej. Dlaczego tak się dzieje? Przypatrzmy się uważnie w jaki sposób zmieniają się prostokąty w trakcie przesuwania suwaka. Pod spodem znajduje się dokładnie ten sam suwak co wcześniej, umożliwiający zamianę kwadratów na prostokąty. Przykładowo prostokąt zbudowany na krótszej przyprostokątnej ma pole równe 4,82, prostokąt zbudowany na dłuższej przyprostokątnej ma pole równe 8,55 oraz prostokąt zbudowany na przeciwprostokątnej ma pole  13,37. Suma pól dwóch pierwszych prostokątów jest równa trzeciemu polu prostokąta. W piątym etapie treść komentarza jest następująca: W trakcie przesuwania suwaka, boki prostokątów prostopadłe do boków trójkątów zmieniają się w sposób płynny i proporcjonalny. Wszystkie prostokąty przechodzą od kwadratów do odcinka. Pod spodem znajduje się nadal suwak. W szóstym etapie brzmi następująca treść: Aby to sprawdzić, zmierzymy wysokość prostokątów oraz ich podstawy, traktując za podstawy boki równoległe do boków trójkąta. Dla wcześniejszego przykładu prostokąt zbudowany na krótszej przyprostokątnej o polu 4,82 ma wysokość 1,88 oraz podstawę 2,57, prostokąt o zbudowany na drugiej przyprostokątnej o polu 8,55 ma wysokość 2,5 oraz podstawę 3,42, a prostokąt zbudowany na przeciwprostokątnej o polu  13,37 ma wysokość 3,12 oraz podstawę 4,28. Z każdym przesuwaniem suwaka w lewą stronę wysokość zmniejsza się wraz z polem zostawiając bez zmian długość podstawy. W siódmym etapie pojawia się po lewej stronie treść: Odczytujemy stosunek długości wysokości każdego z prostokątów do długości jego podstawy. Dla podanego przykładu to 0,73 dla każdego z prostokątów. Komentarz w etapie ósmym brzmi: Jak widać, stosunki długości tych odcinków dla wszystkich prostokątów są jednakowe. Oznacza to, że prostokąty te są podobne. W dziewiątym etapie treść jest następująca: Tak więc: Jeżeli na bokach trójkąta prostokątnego zbudujemy prostokąty podobne, to suma pól prostokątów zbudowanych na przyprostokątnych jest równa polu prostokąta zbudowanego na przeciwprostokątnej tego trójkąta. W dziesiątym etapie pojawia się dowód tego faktu: Wiemy, że jeżeli trójkąt jest prostokątny, to a2+b2=c2, czyli a·a+b·b=c·c. Mnożąc tę równość przez liczbę s0, otrzymujemy sa·a+sb·b=sc·c. Oznacza to, że na bokach trójkąta prostokątnego zbudowano prostokąty, których wymiary to: sa, a, sb, bsc, c, czyli prostokąty podobne o skali s. Tę skalę zmieniamy suwakiem s.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!

Jeżeli na bokach trójkąta prostokątnego zbudujemy dowolne wielokąty podobne (czyli takie, że jeden z nich jest obrazem drugiego w pewnej skali), to suma pól tych wielokątów, które są zbudowane na przyprostokątnych, jest równa polu tego wielokąta, który jest zbudowany na przeciwprostokątnej.

1
Polecenie 6

Zmieniaj odpowiednio kształt i wielkość wielokątów zbudowanych na bokach trójkąta prostokątnego. Sprawdź, czy dla pól tych wielokątów spełniony jest związek między polami wielokątów, wynikający z twierdzenia Pitagorasa.

Railc7yiM278u1
Animacja prezentuje trójkąt prostokątny ABC, na bokach którego zbudowano wielokąty. W kolejnych przekształceniach obserwujemy sumę pól dwóch wielokątów zbudowanych na przyprostokątnych, pole wielokąta zbudowanego na przeciwprostokątnej oraz jeden z kątów odpowiadających wielokątów. Zauważamy, że jeżeli na bokach trójkąta prostokątnego zbudujemy wielokąty podobne, wówczas suma pól wielokątów zbudowanych na przyprostokątnych trójkąta jest równa polu wielokąta zbudowanego na przeciwprostokątnej.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Korzystając z twierdzenia Pitagorasa, można obliczyć długość jednego z boków trójkąta prostokątnego, mając dane długości dwóch pozostałych boków.

Przykład 2

W trójkącie prostokątnym długości przyprostokątnych są równe 34. Znajdźmy długość przeciwprostokątnej c tego trójkąta.

R16Dh5iPSIgzX1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zapisujemy równość wynikającą z twierdzenia Pitagorasa, z której wyznaczamy długość przeciwprostokątnej.

a2+b2=c2
c2=42+32
c2=16+9
c2=25.

Równanie

c2=25

ma dwa rozwiązania c=25 lub c=-25. Długość boku trójkąta wyraża się liczbą dodatnią, zatem uwzględniamy tylko rozwiązanie dodatnie

c=25
c=5.

Przeciwprostokątna trójkąta ma długość 5.

Przykład 3

Jedna z przyprostokątnych trójkąta prostokątnego ma długość 7 cm, a przeciwprostokątna ma długość 25 cm. Oblicz długość drugiej przyprostokątnej.

RNl6oVe9zglwu1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Oznaczamy x – długość drugiej przyprostokątnej, x>0. Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa.

x2+72=252
x2+49=625
x2=625-49
x2=576
x=576
x=24.

Druga z przyprostokątnych ma długość 24 cm.

Przykład 4

W trójkącie prostokątnym dwa boki mają długości 40 dm41 dm. Znajdź długość trzeciego boku tego trójkąta.

Oznaczmy x – szukaną długość boku trójkąta x>0.

Długość boku znajdziemy, korzystając z twierdzenia Pitagorasa.

Rozpatrzymy dwa przypadki:

1 przypadek

2 przypadek

Bok, którego długości szukamy, jest przyprostokątną trójkąta.

Bok, którego długości szukamy jest przeciwprostokątną trójkąta.

x2+402=412

x2=402+412

x2=1681-1600

x2=1600+1681

x2=81

x2=3281

x=9

x=3281

Długość trzeciego boku trójkąta jest równa 9 dm lub 3281 dm.

Ćwiczenie 1

W podanym twierdzeniu wskaż założenie i tezę. Czy twierdzenie jest prawdziwe?

  1. Jeżeli liczba naturalna dodatnia jest wielokrotnością 6, to jest podzielna przez
    3.

  2. Jeżeli pole kwadratu jest równe 64, to jego obwód jest równy 32.

  3. Jeżeli punkt leży w układzie współrzędnych na osi X, to jego druga współrzędna jest równa 0.

  4. Jeżeli wielokąt jest trapezem, to jego przekątne zawsze przecinają się pod kątem prostym.

Ćwiczenie 2

Sformułuj podane twierdzenie, korzystając ze schematu „jeżeli … to”.

  1. Pole kwadratu o boku długości a jest równe a2.

  2. W trójkącie równobocznym każdy kąt ma miarę 60°.

  3. Liczba naturalna podzielna przez cztery jest liczbą parzystą.

RKHZnk0FD19ca
Ćwiczenie 3
Połącz w pary ilustrację z polem powierzchni oraz obwodem zamalowanego trójkąta.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RtMjyRV2MbY5L
Ćwiczenie 3
Uzupełnij poniższe zdania podanymi liczbami. Kliknij w lukę, aby rozwinąć listę i wybierz poprawną wartość. Dany jest trójkąt ABC.
Pole kwadratu zbudowanego na przeciwprostokątnej wynosi 625, a pole kwadratu zbudowanego na krótszej przyprostokątnej wynosi 49. Wynika stąd, że obwód tego trójkąta wynosi 1. 12, 2. 180, 3. 90, 4. 84, 5. 6, 6. 56, pole 1. 12, 2. 180, 3. 90, 4. 84, 5. 6, 6. 56.Pola kwadratów zbudowanych na przyprostokątnych wynoszą kolejno 9 oraz 16. Wynika stąd, że obwód tego trójkąta wynosi 1. 12, 2. 180, 3. 90, 4. 84, 5. 6, 6. 56, pole 1. 12, 2. 180, 3. 90, 4. 84, 5. 6, 6. 56.Pole kwadratu zbudowanego na przeciwprostokątnej wynosi 1681, a pole kwadratu zbudowanego na krótszej przyprostokątnej wynosi 81. Wynika stąd, że obwód tego trójkąta wynosi 1. 12, 2. 180, 3. 90, 4. 84, 5. 6, 6. 56, pole 1. 12, 2. 180, 3. 90, 4. 84, 5. 6, 6. 56.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 4

Rysunek przedstawia deltoid (latawiec), czyli czworokąt, którego przekątne są prostopadłe. Na bokach latawca zbudowano kwadraty.

Zmieniaj położenie punktu N, również tak, aby uzyskać trójkąt prostokątny. W każdym przypadku porównuj sumy pól kwadratów leżących naprzeciw siebie. Co zauważasz?

R2NW39I8iR61b1
Aplet prezentuje czworokąt o prostopadłych przekątnych, na bokach którego zbudowano kwadraty. Jeżeli w czworokącie przekątne są prostopadłe to sumy kwadratów długości przeciwległych boków są równe. Zmieniając położenie wierzchołka, należącego do dwóch kwadratów, przesuwamy je do punktu przecięcia przekątnych czworokąta i otrzymujemy trójkąt. Boki dwóch kwadratów są teraz jednym z boków tego trójkąta. Są one rzutami dwóch pozostałych boków trójkąta na ten bok. Nadal sumy pól odpowiednich kwadratów są równe, więc: w dowolnym trójkącie suma kwadratów długości jednego z boków tego trójkąta i kwadratu długości rzutu boku na trzeci bok jest taka sama dla obu tych boków. Następnie kolejny wierzchołek dwóch kwadratów przesuwamy do punktu przecięcia się przekątnych i otrzymujemy trójkąt prostokątny. Trójkąt ten jest prostokątny, gdyż jeden z jego kątów to kąt pomiędzy poprzednio istniejącymi przekątnymi czworokąta, teraz bokami tego trójkąta. Pole kwadratu zbudowanego na przeciwprostokątnej jest równe sumie pól kwadratów zbudowanych na przyprostokątnych. Jest to teza twierdzenia Pitagorasa. Tak więc wychodząc od czworokąta o prostopadłych przekątnych doszliśmy do twierdzenia Pitagorasa.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RiKHZrzrJxmyf
Ćwiczenie 5
Poniżej przedstawiono ilustracje trójkątów prostokątnych. Połącz w pary ilustrację z równaniem wynikającym z twierdzenia Pitagorasa dla danego trójkąta prostokątnego.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1LhqZh2JUqfv
Ćwiczenie 5
Połącz w pary trójkąty z odpowiadającym mu równaniem Pitagorasa. Trójkąt prostokątny o przyprostokątnych x oraz 4 i przeciwprostokątnej 10. Możliwe odpowiedzi: 1. m2+72=k2, 2. x2+42=102, 3. m2+p2=z2 Trójkąt prostokątny o przyprostokątnych m oraz 7 i przeciwprostokątnej k. Możliwe odpowiedzi: 1. m2+72=k2, 2. x2+42=102, 3. m2+p2=z2 Trójkąt prostokątny o przyprostokątnych m oraz p i przeciwprostokątnej z. Możliwe odpowiedzi: 1. m2+72=k2, 2. x2+42=102, 3. m2+p2=z2
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1HWJAR44nqdx
Ćwiczenie 6
Poniżej przedstawiono ilustracje trójkątów prostokątnych. Połącz w pary ilustrację z długościami boków, które są wyróżnione zielonym kolorem.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ro6tHuKpJg9Vh
Ćwiczenie 6
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe. Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Druga przyprostokątna w trójkącie prostokątnym o przeciwprostokątnej długości 26 oraz przyprostokątnej długości 10 wynosi 24., 2. Druga przyprostokątna w trójkącie prostokątnym o przeciwprostokątnej długości 10 oraz przyprostokątnej długości 8 wynosi 6., 3. Przeciwprostokątna w trójkącie prostokątnym o przeciwprostokątnych długości 815 wynosi 17., 4. Przeciwprostokątna w trójkącie prostokątnym o przeciwprostokątnych długości 511 wynosi 13.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RZY7uctryKSgo
Ćwiczenie 7
Długości przyprostokątnych trójkąta prostokątnego są równe a, b, natomiast długość przeciwprostokątnej jest równa c. Uzupełnij komórki tabeli, wpisując odpowiednie wartości.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
RniMvTOtRhTLr
Ćwiczenie 8
Poniżej przedstawiono ilustracje trójkątów prostokątnych. Połącz w pary ilustrację z długościami boków trójkąta, które są opisane literami.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1IyXvKVBV6eA
Ćwiczenie 8
Połącz w pary długości brakujących boków z opisem trójkąta prostokątnego. Trójkąt prostokątny o przyprostokątnych długości 7 oraz 3 ma przeciwprostokątną długości Możliwe odpowiedzi: 1. 3, 2. 15, 3. 2, 4. 6, 5. 42 Trójkąt prostokątny o przyprostokątnej długości 7 oraz przeciwprostokątnej 8 ma drugą przyprostokątną długości Możliwe odpowiedzi: 1. 3, 2. 15, 3. 2, 4. 6, 5. 42 Trójką prostokątny o przyprostokątnej długości 1 oraz przeciwprostokątnej 5 ma drugą przyprostokątną długości Możliwe odpowiedzi: 1. 3, 2. 15, 3. 2, 4. 6, 5. 42 Trójkąt prostokątny o dwóch przyprostokątnych długości 4 ma przeciwprostokątną długości Możliwe odpowiedzi: 1. 3, 2. 15, 3. 2, 4. 6, 5. 42 Trójkąt prostokątny o przyprostokątnych długości 11 oraz 5 ma przeciwprostokątną długości Możliwe odpowiedzi: 1. 3, 2. 15, 3. 2, 4. 6, 5. 42
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R16LlP3q4dzjf
Ćwiczenie 9
Oblicz obwód trójkąta prostokątnego, w którym 1. przyprostokątne mają długości 1 cm3 cm Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. a2+162=202, a=12, L=16+12+20=48 m, 3. L=1+3+10=4+10 cm 2. przyprostokątne są równe m3m, gdzie m>0, a przeciwprostokątna ma długość 210 Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. a2+162=202, a=12, L=16+12+20=48 m, 3. L=1+3+10=4+10 cm 3. jedna z przyprostokątnych ma długość 16 m, a przeciwprostokątna ma długość 20 m Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. a2+162=202, a=12, L=16+12+20=48 m, 3. L=1+3+10=4+10 cm
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R11RJiPhIA827
Ćwiczenie 10
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe. Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Jeżeli długości dwóch boków trójkąta wyrażają się liczbami naturalnymi, to długość trzeciego boku też wyraża się liczbą naturalną., 2. Długość przeciwprostokątnej trójkąta prostokątnego jest równa sumie długości przyprostokątnych., 3. Długość najkrótszego boku trójkąta prostokątnego jest dwukrotnie krótsza od długości przeciwprostokątnej., 4. Jeżeli trójkąt jest prostokątny, to kwadrat długości jednej z przyprostokątnych jest równy różnicy kwadratów długości przeciwprostokątnej i drugiej z przyprostokątnych.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ri5sTxKe4oty3
Ćwiczenie 11
W trójkącie prostokątnym przyprostokątne mają długości a, b, natomiast przeciwprostokątna ma długość c.
Dokończ zdanie, wybierając poprawną odpowiedź.

Jeden z boków trójkąta wyraża się liczbą, która nie jest wymierna, gdy: Możliwe odpowiedzi: 1. a=4, b=5, 2. a=8, b=15, 3. b=24, c=25, 4. a=9, c=15
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12

Losujemy dwie liczby naturalne a, b ze zbioru liczb naturalnych od 1 do 25. Liczby
a, b są długościami przyprostokątnych trójkąta. Znajdź długość przeciwprostokątnej c dla trzech przykładowych par wylosowanych liczb.

Notatnik

Możesz skorzystać z poniższego pola tekstowego do zapisania swoich notatek, rozwiązań zadań i innych informacji, które uważasz za potrzebne.

R1b8OvSPUG8s3
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.