Paweł Nieczuja-Ostrowski Zakaukaskie parapaństwa, czyli małe narody zakładnikami geopolityki

Jedną z cech przemian ładu międzynarodowego zapoczątkowanych w latach 90. XX w. było ukształtowanie się grupy parapaństw, to znaczy obszarów posiadających swoiste dla państwa atrybuty, takie jak terytorium, odrębne władze państwowe i ustrój prawny, siły zbrojne, symbolikę państwową, jednak nieuznawanych przez ogół społeczności międzynarodowej jako podmiot tych stosunków. Impulsem do ich kształtowania się był rozpad ZSRR i wyrażona w porozumieniach białowieskich 1991 r. zgoda jej elit politycznych, a za tym środowiska międzynarodowego, na przekształcanie się republik związkowych w niepodległe państwa, przy jednoczesnym odmówieniu prawa do tego niższego szczebla obszarom autonomicznym. Tym samym aspiracje mniejszych narodów i społeczeństw Związku Radzieckiego zostały zlekceważone, a one same wykluczone z ogólnie akceptowanego procesu formowania narodowych państw. Część z nich, przede wszystkim w regionie Kaukazu, zdecydowała się realizować je przy pomocy siły i polityki „faktów dokonanych”, choć kluczem do sukcesu okazało się wsparcie w ich dążeniach silnego sąsiada, jakim jest Rosja.

npw Źródło: Paweł Nieczuja-Ostrowski, Zakaukaskie parapaństwa, czyli małe narody zakładnikami geopolityki, „Nowa Polityka Wschodnia” 2016, t. 1 (10), s. 253.

Wojciech Górecki Abchazja: wyborczy sukces opozycji

Przedterminowe wybory kończą kryzys polityczny, który rozpoczął się we wrześniu ub.r. Starający się wówczas o reelekcję Raul Chadżymba pokonał w drugiej turze przedstawiciela opozycji. Reprezentował ją jednak mniej znany kandydat (Bżania przebywał na leczeniu poza Abchazją, najpewniej został otruty), zaś głosowaniu miały towarzyszyć uchybienia proceduralne. W styczniu pod presją gwałtownych protestów społecznych abchaski Sąd Najwyższy uznał zasadność skargi rywala Chadżymby, a prezydent podał się do dymisji. Zarysowany ciąg wydarzeń wpisał się w abchaską tradycję polityczną, w której działalność poszczególnych instytucji współistnieje z elementami demokracji wiecowej. W podobny sposób w 2014 r. do ustąpienia zmuszony został poprzednik Chadżymby Aleksandr Ankwab.

W Abchazji panuje polityczny pluralizm, a wybory odbywają się w warunkach realnej konkurencji. Władzę sprawują naprzemiennie politycy wywodzący się z dwóch szerokich obozów, jakie ukształtowały się po faktycznym oderwaniu się Abchazji od Gruzji (początek lat 90.; po wojnie rosyjsko‑gruzińskiej 2008 r. niepodległość Abchazji i Osetii Południowej uznała Rosja, a za nią kilka innych państw). Do pierwszego obozu należą m.in. Chadżymba i Adgur Ardzinba, a jego patronem pozostaje nieżyjący już Władisław Ardzinba, pierwszy przywódca separatystów. Bżania i Ankwab – który ma objąć urząd premiera – należą do drugiego obozu, skupiającego działaczy pochodzących w większości ze wschodniej części republiki. Znaczny wpływ na parapaństwo mają elity klanowo‑biznesowe, w tym struktury zorganizowanej przestępczości, które kontrolują nieliczne dochodowe aktywa, zwłaszcza w turystyce. Systemowe problemy społeczno‑ekonomiczne, jak korupcja czy strukturalne bezrobocie, sprawiają, że każdy pozostający u władzy polityk musi się liczyć z bardzo szybko narastającym rozczarowaniem wyborców.

osw Źródło: Wojciech Górecki, Abchazja: wyborczy sukces opozycji, 25.03.2020 r., dostępny w internecie: osw.waw.pl [dostęp 30.12.2020 r.].