Tytuł: Oświecona filozofia

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć:

Oświecona filozofia.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy I liceum lub technikum.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;

6) odczytuje poglądy filozoficzne zawarte w różnorodnych dziełach; ZR

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają podstawowe założenia filozofii oświeceniowego racjonalizmu.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• charakteryzuje prąd filzoficzny oświeceniowego racjonalizmu i określa jego wpływ na kulturę epoki;

• omawia podstawowe założenia filozofii Leibniza i Locke’a;

• odczytuje poglądy filozoficzne w tekstach źródłowych;

• bierze udział w dyskusji na temat racjonalizmu.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • metoda tekstu przewodniego.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Faza wstępna

1. Nauczyciel określa cel zajęć: uczniowie porozmawiają o filozofii oświeceniowej.

2. Prowadzący lekcję wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel informuje, że nazwa epoki (oświecenie) pochodzi z języka niemieckiego, a zanim ją przyjęto, funkcjonowały inne nazwy tego okresu, np. wiek rozumu, wiek filozofów

2. Uczniowie dyskutują o tym, czy droga rozumowa to najlepszy sposób poznawania rzeczywistości, czy rozumem da się pojąć wszystkie zjawiska, a następnie spisują swoje argumenty (ćwiczenie interaktywne nr 1).

3. Nauczyciel opowiada o Wielkiej Encyklopedii Francuskiej i jej autorach, a następnie uczniowie oglądają galerię zdjęć przedstawiającą strony tytułowe encyklopedii doby oświecenia. Komentują je na forum klasy i określają, co na ich podstawie można wywnioskować.

4. Uczniowie czytają fragment tekstu Gottfrieda Wilhelma Leibniza i odpowiadają na zawarte pod nim pytanie.

5. Uczniowie czytają fragment tekstu dotyczący filozofii Locke’a i próbują własnymi słowami wyjaśnić pojęcie tabula rasa

6. Nauczyciel zachęca uczniów, aby porozmawiali w parach o tym, czyje poglądy są im bliższe – Leibniza czy Locke’a.

7. Praca w parach. Uczniowie tworzą własne hasło encyklopedyczne wybranego zagadnienia, pamiętając o konieczności przyjęcia perspektywy oświeconych filozofów, np. racjonalizmu, empiryzmu, deizmu etc.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi wybranego ucznia, by spróbował wytłumaczyć zagadnienia z lekcji koledze, który ma 10 lat.

2. Nauczyciel metodą losową wybiera jednego ucznia i prosi go, by swoimi słowami przedstawił znaczenie danego słowa lub pojęcia poznanego na lekcji.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Czy rozum powinien być sędzią w kwestii prawdy i fałszu? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu tekstu Leszka Kołakowskiego oraz do innego tekstu kultury. Napisz rozprawkę problemową. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Enlightened philosophy

The name of the age – enlightenment – comes from German. Before it was commonly accepted there had been other names in use characterizing that period of the history of art, for example: French: age of reason or age of philosophers.

There is a dominating idea in 18th century Europe that the reason is enough to solve all misteries. The power of human mind is confirmed by the inventions of that century.

Thinkers of the enlightenment were convinced that a happy world can be built only by those who understand it. This idea encouraged them to gather modern knowledge in one work. That is how Encyclopédie, ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers was created.

The encyclopedy was written between 1751 and 1766 by a team of about 250 persons. The thinkers created 35 volumes consisting of entries relating to science, customs, religion and art. Common features of this enterprise were crit and pursuit of precision. The entries were to give the reliable, trustworthy and objective image of the contemporary world.

The Encyclopédistes – Denis Diderot, Jean Le Rond d’Alembert, Wolter, Jean‑Jacques Rousseau and others – wrote a work which shaped the minds of intellectuals and by that influenced the social and political life.

Some authors of the Encyclopédie were philosophers. This field of knowledge developed in very visible way during the Enlightenment. Two positions dominated: rationalism i empiricism.