Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu Technik optyk3Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu Technik optyk

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodzie technik optyk. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji MEP.03. Wykonywanie i naprawa pomocy wzrokowych wyodrębnionej w zawodzie Technik Optyk 325302.

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji MEP.03. Wykonywanie i naprawa pomocy wzrokowych:

• wykonywania pomiarów w optyce okularowej;

• udzielania informacji w zakresie posługiwania się pomocami wzrokowymi;

• wykonywania i naprawy pomocy wzrokowych;

Efekty kształcenia

MEP.03.3. Rozróżnianie wad wzroku i sposobów ich korekcji

Uczeń:

2) rozróżnia oko miarowe i niemiarowe oraz wady wzroku.

MEP.03.4. Wykonywanie pomiarów optycznych

Uczeń:

4) dobiera przyrządy i urządzenia do wykonywania pomiarów optycznych.

MEP.03.5. Dopasowywanie pomocy wzrokowych

Uczeń:

4) dobiera oprawy okularowe i dopasowuje pomoce wzrokowe do cech anatomicznych klienta zgodnie z zasadami optyki i fizjologii widzenia.

MEP.03.7. Naprawianie pomocy wzrokowych

Uczeń:

2) określa parametry mechaniczne pomocy wzrokowych.

MEP.03.5. Dopasowywanie pomocy wzrokowych

Uczeń:

4) dobiera oprawy okularowe i dopasowuje pomoce wzrokowe do cech anatomicznych klienta zgodnie z zasadami optyki i fizjologii widzenia.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieDZ68eTmiNWprowadzenie

Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienie do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne

Zawierają różnego rodzaju multimedia, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy. E‑materiał „Wykonywanie pomiarów optycznych pod potrzeby klienta” składa się z pięciu materiałów multimedialnych.

• Film instruktażowy (tutorial) Obsługa klienta w zakładzie optycznymDk8x7AkDTFilm instruktażowy (tutorial) Obsługa klienta w zakładzie optycznym prezentuje rozeznanie potrzeb klienta i jego oczekiwań, analizę zlecenia na okulary oraz omówienie z klientem potrzeb wynikających ze sposobu pracy osoby zainteresowanej okularami, rodzaju czynności jakie wykonuje (praca przy urządzeniach precyzyjnych/praca przy komputerze/prowadzenie i obsługa pojazdów mechanicznych. Na jej podstawie w filmie zaprezentowany jest dobór odpowiednich opraw okularowych stosownie do preferencji klienta. Dodatkowo w filmie omówione są zasady doboru opraw okularowych do właściwości anatomicznych twarzy klienta.

• Film instruktażowy (tutorial) Urządzenia do wykonywania pomiarów oftalmicznychD1ApbbPMIFilm instruktażowy (tutorial) Urządzenia do wykonywania pomiarów oftalmicznych zawiera informacje dotyczące zasady działania urządzeń oraz sposoby wykonania pomiarów refrakcji obiektywnej przy użyciu autorefraktometru i subiekt przy pomocy pupilometru, autorefraktometru, foroptera oraz zastosowania kasety okulistycznej, a także dioptromierza.

• Film instruktażowy (tutorial) Pomoce wzrokowe dla słabowidzących i niewidomychD6OYTYCKpFilm instruktażowy (tutorial) Pomoce wzrokowe dla słabowidzących i niewidomych zawiera prezentację ustalenia wady, którą należy skorygować oraz przeznaczenia pomocy wzrokowej dla osoby słabowidzącej. Optyk w trakcie filmu omawia najczęściej stosowane pomoce wzrokowe i ich budowę: okulary, okulary lornetkowe, lupy, lunetki, powiększalniki optyczne oraz opisuje zasady, którymi należy kierować się przy doborze odpowiedniej pomocy wzrokowej.

• Film edukacyjny Wady wzroku i sposoby ich korekcjiDwMGzmbIcFilm edukacyjny Wady wzroku i sposoby ich korekcji. W filmie omówione są wady wzroku: krótkowzroczność, dalekowzroczność, presbiopia, astygmatyzm oraz sposoby ich korekcji. Zaprezentowane są też typowe objawy i wpływ wady na codzienne życie klienta oraz sposoby zapobiegania i profilaktyki.

• E‑book Urządzenia do wykonywania pomiarów optycznych na potrzeby klientaD1P1WHbf3E‑book Urządzenia do wykonywania pomiarów optycznych na potrzeby klienta zawiera treści dotyczące urządzeń stosowanych przy wykonywaniu pomiarów optycznych, schematy ich budowy, opis zasad działania tych urządzeń oraz wykonywania pomiarów przy ich wykorzystaniu.

3. Obudowa dydaktyczna

• Interaktywne materiały sprawdzająceDJ523F48UInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

• Słownik pojęć dla e‑materiałuD88FAdqowSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

• Przewodnik dla nauczycielaD13JMTAbYPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

• Przewodnik dla uczącego sięDCpl5WXBePrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

• Netografia i bibliografiaD7jKUiXBPNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

• Instrukcja użytkowaniaDWedCqGaeInstrukcja użytkowania objaśnia działanie materiału oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu Technik optyk

Praca uczniów podczas zajęć

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapoznanie się oraz zapamiętanie pojęć związanych z wykonywaniem pomiarów optycznych pod potrzeby klienta, zasad wzorcowej obsługi klienta w zakładzie optycznym, wykonywanych pomiarów optycznych, wykorzystywanych do tego celu urządzeń i aparatury pomiarowej. Omawia też wady wzroku, sposoby ich korekcji przy pomocy urządzeń w pracowni refrakcji.

Praca na lekcji zakłada aktywną postawę zarówno nauczyciela, jak i uczniów. Ważnym założeniem jest praca nad jednym materiałem na różne sposoby i za pomocą różnych technik, mająca na celu jak najlepsze zapamiętanie informacji.

Poniżej znajdują się propozycje wykorzystania poszczególnych elementów materiału w ramach lekcji, w samodzielnej pracy ucznia, pracy w grupach i pracy całego zespołu klasowego.

Praca uczniów w grupach i w zespole klasowym

Film instruktażowy (tutorial) Obsługa klienta w zakładzie optycznym

• Nauczyciel prezentuje film instruktażowy.

• Uczniowie mają za zadanie uważne oglądanie i zapisywanie kolejnych czynności jakie przeprowadza optyk podczas obsługi klienta

• Po zakończonym filmie uczniowie dobierają się w pracy i na zmianę ćwiczą zapisaną procedurę rozmowy z klientem.

• Po rozmowie, w której pierwszy jest optykiem, a drugi klientem, zamieniają się.

• Na zakończenie pracy w parach podsumowują błędy optyka (po obu rozmowach jako hipotetycznej osoby) i wyniki wywiadu z klientem.

• Jako podsumowanie nauczyciel prosi uczniów o przekazanie omówionych uwag.

Film instruktażowy (tutorial) Urządzenia do wykonywania pomiarów oftalmicznych

• Nauczyciel prezentuje powyższy film. Prosi uczniów, aby zapamiętali jak najwięcej informacji związanych z użyciem urządzeń do pomiarów.

• Po jego emisji łączy uczniów w 15 grup

• Przekazuje im karty karty A3 (każdej po jednej) z napisem „Wszystko co wiesz o ... (nazwa urządzenia) „ (sam wcześniej przygotował 3 zestawy po pięć kart dla pupilometru, autorefraktometru, foroptera, kasety okulistycznej oraz dioptromierza).

• Karty A3 rozdane są tak, że te o tych samych nazwach dostają grupy oddalone o siebie o 5 (np.: grupa 1, 6 i 11)

• Uczniowie mają jedną minutę na to, by zapisać dwa zdania ustalone przez grupę na temat urządzenia, którego w danym momencie mają kartę.

• Zapis zaczyna się od numeru grupy + dwa zdania. Jeśli grupa nie zdąży w 2 minuty zapisuje kreskę.

• Nauczyciel pilnuje czasu i po upływie 2 minut nakazuje przekazać arkusz grupie o numer wyższej i hasłem „czas start”.

• Powtarza tą procedurę 5 razy (lub wielokrotność pięciu)

• Finalnie grupa, na której zakończono proces notatki w „chmurze zdaniowej” odczytuje jej zawartość.

• Nauczyciel koryguje i odpowiednio ocenia grupy (zliczając liczbę „wygenerowanych” zdań).

Film instruktażowy (tutorial) Pomoce wzrokowe dla słabowidzących i niewidomych

• Nauczyciel prosi o połączenie się uczniów w pary.

• Uczniowie otrzymują losowe pomoce wzrokowe (okulary, okulary lornetkowe, lupy, lunetki, powiększalniki optyczne) i ich zadaniem jest przygotowanie charakterystyki danej pomocy.

• Na forum klasy uczniowie prezentują przygotowaną charakterystykę otrzymanych pomocy wzrokowych.

Film edukacyjny Wady wzroku i sposoby ich korekcji

• Nauczyciel łączy uczniów w cztery grupy.

• Każda z grup ogląda fragment filmu dotyczący przydzielonej grupie wady wzroku. Pierwsza grupa skupia się na krótkowzroczności, druga grupa na dalekowzroczności, trzecia analizuje czym jest presbiopia, a czwarta skupie się na astygmatyzmie.

• Nauczyciel zaprasza do kręgu po jednej osobie z grupy.

• Po krótkiej wymianie zdań nauczyciel zaprasza kolejnych przedstawicieli grupy.

• Finalnie ocenia, która z grup wykazała, ze ich wada najmniej przeszkadza w życiu.

• Nauczyciel podsumowując dyskusję opowiada o sposobach zapobiegania i profilaktyki w przypadku tych wad.

E‑book Urządzenia do wykonywania pomiarów optycznych na potrzeby klienta

• Nauczyciel łączy uczniów w grupy.

• Przydziela uczniom zadanie opracowania fiszek dotyczących „układu wzrokowego” - grupa pierwsza, „soczewki” - grupa druga i „elementy dopasowania oprawek i narzędzia optyczne” - grupa trzecia.

• Na małych karteczkach, które rozda grupom nauczyciel po jednej stronie uczniowie zamieszczają hasło (np.: „soczewki sferyczne”, „soczewki asferyczne”, „soczewki multiasferyczne”, „prawa Listinga”), a po drugiej jego wyjaśnienie w 2‑3 zdaniach.

• Grupy zapisują hasła na kartkach oraz na dużej karcie zbierającej wszystkie użyte pojęcia i ich wyjaśnienia.

• Nauczyciel prosi o zaprezentowanie pojęć.

• Koryguje nieścisłości, które uczniowie poprawiają na fiszkach i karcie zbiorczej.

• Finalnie karty zbiorcze są rozpowszechniane wśród uczniów jako notatka z zajęć oraz materiał do fiszek.

Samodzielna praca uczniów podczas zajęć

Film instruktażowy (tutorial) Obsługa klienta w zakładzie optycznym

• Nauczyciel przekazuje dostęp do materiału uczniom.

• Uczniowie oglądają film i przygotowują instrukcję dla optyka ze wskazanymi błędami, jakie może popełnić przy rozmowie mogącymi doprowadzić do niewłaściwego doboru okularów.

• Takich błędów mają wykazać nie mniej niż $10$.

• Uczniowie przy każdym wskazanym błędzie opisują sposób jak temu zapobiec (jakie pytanie zadać).

• Błędy są omawiane na forum klasy - nauczyciel w komentarzu do prezentacji ucznia opisuje je dokładniej wskazując na poprawność pomysłu ucznia lub jego korekcję.

Film instruktażowy (tutorial) Urządzenia do wykonywania pomiarów oftalmicznych

• Nauczyciel prezentuje film.

• Uczniowie uważnie przyglądają się narzędziom.

• Po zakończonej emisji nauczyciel udziela dostępu na materiału video.

• Zadaniem samodzielnym ucznia będzie wykonanie karty instrukcji do wybranego przyrządu.

• Na podstawie filmu uczeń przeszukuje internet i wynajduje: obrazki przyrządu, jego parametry i instrukcje obsługi.

• Całość opracowania zamyka w postaci dokumentu .pdf.

• Przesyła dokument nauczycielowi, a ten jako podsumowanie prezentuje go na projektorze prosząc autora o krótką prezentację.

Film instruktażowy (tutorial) Pomoce wzrokowe dla słabowidzących i niewidomych

• Nauczyciel przekazuje dostęp dla uczniów powyższego filmu.

• Zadaniem uczniów będzie wybranie jednej pomocy wzrokowej i przygotowanie na podstawie filmu dokładnej instrukcji doboru danej pomocy dla klienta.

• Uczniowie prezentują instrukcję na forum.

• Inne osoby po prezentacji starają się skomentować instrukcję.

• Za każde zdanie do instrukcji, które zostało przyjęte przez nauczyciela, osoba zgłaszająca otrzymuje punkt.

• Nauczyciel prosi uczniów o korekty procedur i ich przesłanie kolegom jako notatki.

Film edukacyjny Wady wzroku i sposoby ich korekcji

• Nauczyciel przekazuje uczniom dostęp do filmu.

• Zadaniem ucznia będzie samodzielne opracowanie mapy myślowej dotyczącej wad wzroku.

• Uczniowie w centralnym miejscu kartki mają za zadanie umieścić hasło „wady wzroku”.

• Na kolejnych poziomach umieszczają nazwę wady i jej opis, objawy, uciążliwość w życiu i sposoby korekcji.

• Finalnie nauczyciel prosi również o wzajemne powiązania pomiędzy wadami.

• Uczniowie prezentują swoje plakaty.

• Nauczyciel ocenia ich rzetelności i trafność.

E‑book Urządzenia do wykonywania pomiarów optycznych na potrzeby klienta

• Nauczyciel przekazuje dostęp do e‑materiału uczniom.

• Zadaniem uczniów będzie samodzielne przeczytanie rozdziału „Soczewki i narzędzia optyczne” - fragmentu dotyczącego kluczowych elementów dopasowania położenia soczewek okularowych w oprawie.

• Uczniowie mają za zadanie wyjaśnić zagadnienia: kąt pantoskopowy, inklinacja PT (ang. Pantoskopic Tilt), odległość soczewki od rogówki oka CVD (ang. Cornea Vertical Distance), kąt nachylenia tarcz oprawy FFA (ang. Frame Front Angle), oraz rozstaw źrenic PD dla oka prawego i oka lewego i ich wpływ na dopasowanie okularów.

• Teraz każdy z uczniów samodzielnie buduje dwa przykłady zmiany mocy soczewki potrzebnej do korekcji wady refrakcji przy zmianie odległości soczewki od rogówki.

• Po zakończonej pracy nauczyciel prosi wybranych uczniów o zaprezentowanie opisów i przykładów obliczeń dotyczących zmiany mocy.

Interaktywne materiały sprawdzające

Materiały interaktywne sprawdzające dają możliwość sprawdzenia wiedzy, ale przede wszystkim warto je wykorzystywać do uzupełniania lub utrwalania małych dawek wiedzy. I tak na przykład do filmu „Obsługa klienta w zakładzie optycznym” dedykowane jest ćwiczenie 4. - Budowa oka, do filmu „Urządzenia do wykonywania pomiarów oftalmicznych” - ćwiczenie 2. - Urządzenia do wykonywania pomiarów. Do e‑book'a „Urządzenia do wykonywania pomiarów optycznych na potrzeby klienta” dedykowane jest ćwiczenie 5. - Soczewka. Co prawda do filmu „Pomoce wzrokowe dla słabowidzących i niewidomych” dedykowane jest ćwiczenie 1 - „Test”, ale może ono również posłużyć do działań sprawdzających. Sam test może być elementem sprawdzającym cały materiał (test zawiera dwadzieścia pytań).

Przykładowe działania w ramach lekcji:

• Nauczyciel udostępnia uczniom e‑book i prosi o zapoznanie się z rozdziałem „Układ wzrokowy”

• Jako jego podsumowanie prosi uczniów o wykonanie ćwiczenia 4 - Budowa oka.

• Nauczyciel dyskutuje z młodzieżą o tym jak ważna jest znajomość budowy oka i dodatkowej wiedzy przy obsłudze klienta, np. procedury obsługi klienta i wykonania w sposób prawidłowy pomiarów niezbędnych do wykonania okularów.

• Prezentuje film „Obsługa klienta w zakładzie optycznym”

• Prosi uczniów o wskazanie obszarów w których obsługa klienta łączy się z wiedzą o układzie wzrokowym.

W ten sposób widać jak ćwiczenia można wskazać jako konieczne podczas omawianego materiału, które realizować ma uczeń samodzielnie. Wzmocni to jego samokontrolę nad uczeniem się treści zawartych w tym e‑materiale.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych, rozszerza program o ważne zagadnienia i skłaniania uczniów do podejmowania dyskusji poza lekcjami.

Przed lekcją

• Nauczyciel prosi uczniów o samodzielne przygotowanie wydruku grafik przyrzadów do wykonywania pomiarów optycznych znalezionych w internecie. Każdy element grafiki ma być wydrukowany jednostronnie na kartoniku o wymiarach $4\times 8 \mathrm{cm}$. Takich kartoników uczeń ma wykonać nie mniej niż $6$.

• Nauczyciel przekazuje uczniom, aby po drugiej stronie wyciętych kartoników zapisali oni najważniejszą informację dotyczącą urządzenia (jedno zdanie) oraz typologię urządzenia, które kryje się na grafice.

Podczas lekcji

• Nauczyciel na zajęciach lekcyjnych prosi uczniów o zaprezentowanie swoich „fiszek”.

• Omawia kolejno z uczniami przygotowane materiały, prosząc o dopisanie na ich odwrocie informacji, które wg nich są ważne, a które zapisali inni uczniowie.

Praca z uczniami z $\text{SPE}$

Ważnym elementem przy pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych przy użyciu e‑materiału jest rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia, a także dopasowanie treści oraz formy materiału do możliwości psychofizycznych uczącego się. Oznacza to w praktyce „prowadzenie” ucznia przez materiał poprzez zadawanie dodatkowych pytań i udzielanie szczegółowych odpowiedzi lub w przypadku uczniów zdolnych pozostawienie więcej swobody.

Przykładem użycia e‑materiałów w przypadku uczniów zdolnych może być pozwolenie na stworzenie własnej koncepcji własnego filmu instruktażowego lub gry, w której uczeń rozwiązuje problemy pojawiające się podczas wykonywania pomiarów optycznych. Będzie to możliwe na podstawie analizy tego e‑materiału. W przypadku uczniów potrzebujących więcej uwagi może to być jedynie stworzenie ikon urządzeń lub przyrządów pomiarowych do pomiaru ze względu na jego rodzaj.

Ważnym aspektem pracy z materiałem będzie także przydzielanie zadań do realizacji w małych grupach (parach), w których pierwszy uczeń radzi sobie z opanowaniem materiału dobrze, ale jego dodatkową rolą tego będzie wsparcie osoby, która potrzebuje uzupełniających wyjaśnień. W szczególnych przypadkach taka osoba może wymagać wsparcia ze strony nauczyciela. Wtedy zlecone zadania mogą obejmować proste polecenia, np. zamiast „stwórz pytania do filmu” — „znajdź w zasobach Internetu” lub „poproś o pomoc osobę, która pomoże Ci opracować pytania”.

Indywidualizacja pracy z uczniem

Wykonanie zadań w oparciu o e‑materiały powinno opierać się na indywidualizacji. Podstawą opracowania działania będzie przede wszystkim rozpoznawanie przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów. Poznanie barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia pozwoli odpowiednio dopasować pracę z e‑materiałami. Analiza profilu dominacji sensorycznej pozwoli dobrać odpowiedni e‑materiał.

Dla porównania dane w e‑booku pojawiające się na każdej stronie posiadają wiele informacji, a to może być właściwe do wykorzystania podczas pracy z uczniami poznającymi świat poprzez czytanie i analizującymi treść pisaną, zaś film to posegregowane mikrodawki wiedzy, które dla pewnych uczniów stanowią jedyne możliwe źródło informacji (w tym uporządkowanej i skategoryzowanej) opisujące zjawiska i prezentujące czynności (np.: obsługa klienta czy dobór pomocy wzrokowych). Stanowi to wprowadzenie do zastosowania innych adekwatnych dla nich działań lub narzędzi.

Podczas pracy z e‑materiałem należy pamiętać o wzroku, ruchu, słuchu i emocjach, jakie możemy wyzwolić poprzez odpowiednie użycie e‑materiału. Innym aspektem, który należy wziąć pod uwagę, są kwestie sposobu pracy ucznia. Wielu preferuje pracę indywidualną, inni wolą pracować w grupie. Stąd wybór techniki uczenia może zależeć w znacznym stopniu od zidentyfikowania preferencji lub realizacji tematu z e‑materiałami poprzez połączenie obu sposobów.

Ważne jest, aby świadomie wykorzystać potencjał e‑materiałów, który odpowiednio użyty będzie sprzyjał rozwojowi kompetencji ucznia, a nie tylko „podawał” wiedzę. Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość monitorowania poziomu własnej wiedzy i uzyskania szybkiej oraz precyzyjnej informacji zwrotnej. To może zaciekawić, pobudzić element rywalizacji z samym sobą i znacząco podnieść motywację do nauki.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści