E-materiały do kształcenia zawodowego

Montaż i demontaż elementów nawierzchni kolejowej

Wykonywanie i utrzymywanie nawierzchni kolejowej i podtorza - Monter nawierzchni kolejowej

bg‑green

Słownik pojęć dla e‑materiału

1

Słownik pojęć zawiera objaśnienia pojęć związanych z zagadnieniami omawianymi w niniejszym e‑materiale. Pojęcia uporządkowano alfabetycznie.

długość dylatacyjna
długość dylatacyjna
RsSZu3LBkv5E7
Długość dylatacyjna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

długość pomiędzy sąsiednimi dylatacjami. Długością może być całość obiektu inżynieryjnego lub też między miejscami z łożyskami ruchomymi/przesuwnymi

głowica zgrzewająca
głowica zgrzewająca

element zgrzewarki na którym zamocowane są urządzenia zgrzewające, przycinające wypływkę oraz dociskające do siebie szyny. To zasadnicza część zgrzewarki. Najczęściej jest wysuwany i zdejmowany hydraulicznie z nadwozia pojazdu. Na nadwoziu zamontowany jest natomiast generator prądu oraz przygotowane miejsce na dodatkowe narzędzia. sumaryczny czas wykonania pojedynczych czynności lub ciągu czynności technologicznych ustalonych na podstawie harmonogramów , nie uwzględniający czasu oczekiwania na wykonanie tych czynności

grunt rodzimy
grunt rodzimy
Rxkc3rH67Y0MU
Grunt rodzimy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

grunt, który powstał w wyniku procesów geologicznych i jest gruntem naturalnie występującym w danym miejscu. Do gruntów rodzimych zaliczamy: grunt skalisty lity lub spękany, grunt nieskalisty mineralny zarówno spoisty jak i niespoisty, grunt nieskalisty organiczny, grunt warstwowy, grunt pęczniejący i grunt zapadowy. Zbiór dokumentów technologicznych i planów będących podstawą pracy stacji w zakresie wykonywania czynności technologicznych

łożysko ruchome
łożysko ruchome

łożysko umożliwiające przesuw jednej ze swoich części, a w konsekwencji swobodę pracy budowli mostowej. Wyróżnia się łożyska jednokierunkowo przesuwne, w szczególnym przypadku są nimi także łożyska prowadzące oraz wielokierunkowo przesuwne (swobodne). Łożyska są ważnym i wrażliwym elementem konstrukcji mostowej. Z tego względu ich odpowiednią trwałość i niezawodność decydują o warunkach eksploatacji obiektów mostowych

kozioł samohamowny
kozioł samohamowny
R1O6mnaVopb9t
Przykładowy kozioł samohamowny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

rodzaj kozła oporowego, który poprzez swoją konstrukcję (najczęściej zabudowane zderzaki cierne lub hydrauliczne) pochłania energię kinetyczną taboru kolejowego, który uderza w kozioł

obciążenie statyczne
obciążenie statyczne
RH0ZcXCkRfKHo
Obciążenie statyczne
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

obciążenie ciężarem własnym budowli jakim może być nawierzchnia kolejowa. Na sumę łącznego obciążenia statycznego składa się masa szyn, podkładów, przytwierdzeń, podsypki i innych elementów przypadające na metr kwadratowy powierzchni

obciążenia dynamiczne
obciążenia dynamiczne
RYUnXR9sA0CEV
Obciążenie dynamiczne
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

są to siły bezwładności towarzyszące ruchom maszyn i urządzeń oddziaływujące na dany element/konstrukcję. Istotną konsekwencją działania sił bezwładności są drgania korpusów maszyn i ich fundamentów, które przenoszą się dalej na otoczenie. Silne drgania, przy ich długotrwałym działaniu na konstrukcje, mogą powodować nawet zmęczenie ich materiału, prowadzące do poważnych awarii. Obciążenie dynamiczne w transporcie kolejowym może być wywołane przejazdem pociągu, działaniem wiatru, wstrząsami ziemi itd.

opórka przeciwpełzna
opórka przeciwpełzna
R1IfnyruGu9HU
Opórka przeciwpełzna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

opórki przeciwpełzne szynowe mają za zadanie zapobiegać przesunięciom szyn wzdłuż osi toru kolejowego (tzw. pełzaniu szyn), a także zapobiegać przesunięciom podkładów w płaszczyźnie poziomej, prostopadle do osi toru. Są stosowane w nawierzchni na podkładach drewnianych, w miejscach, w których mimo dobrego utrzymania nawierzchni występuje zjawisko pełzania szyn

płytka żebrowa
płytka żebrowa
RUB7ID0toy7p3
Płytka żebrowa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

służą do mocowania szyn do podkładów drewnianych z użyciem mocowania klasycznego typu „K”. Podkładki te montowane są za pomocą wkrętów kolejowych. Jest to element pośredniczący między szyną a podkładem. pracownik posiadający kwalifikacje dyżurnego ruchu nadzorujący pracę manewrową

podkładka podszynowa
podkładka podszynowa
R1UFIpnL8gXK7
Podkładka podszynowa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

określana również przekładką podszynową. To element układany między szyną kolejową, a podkładem kolejowym. Służy do zapewnienia izolacji elektrycznej pomiędzy stopką szyny i podkładem lub podrozjazdnicą oraz do zmniejszenia dynamicznych oddziaływań od taboru, przekazywanych poprzez szyny i stalowe podkładki żebrowe na podkłady lub podrozjazdnice

schemat ogólny rozjazdu
schemat ogólny rozjazdu

dokument opracowywany przez producenta rozjazdu, który kompleksowo opisuje budowę i charakterystykę podrozjazdnic, elementów stalowych, miejsc połączeń stali (spawów) oraz innych informacji technicznych

szyna staroużyteczna
szyna staroużyteczna
R19Eo4MZRBLrb
Szyna staroużyteczna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

szyna, która może być ponownie wykorzystana i zabudowana w torze, jest to materiał pochodzący z innego miejsca, innej linii kolejowej, a który wykazuje cechy, dzięki którym może zostać kolejny raz zabudowany np. na linii niższej kategorii.

ściąg śrubowy
ściąg śrubowy

urządzenie śrubowe zabezpieczające toki toru kolejowego przed rozjechaniem się ich na boki. W praktyce może to skutkować poszerzeniem toru powyżej wartości dopuszczalnych i wykolejeniem się pociągu. Stosowane w doraźnie podczas naprawy toru podczas otwartego toru i wprowadzonego ograniczenia prędkości. zwany inaczej zaworem działa na zasadzie odpowiedniego łączenia w zależności od pozycji rękojeści przewodu głównego ze zbiornikiem głównym lub z atmosferą. Dzięki tym połączeniom następuje odpowiednia regulacja wartości ciśnienia w  przewodzie głównym (fala uderzeniowa). Rozróżnia się nastawniki (zawory) w pełni pneumatyczne (aparat zaworowy) gdzie bezpośrednio do nich jest doprowadzona instalacja pneumatyczna lub jak w nowoczesnych pojazdach sterowanie ciśnieniem w przewodzie głównym odbywa się na drodze elektryczno‑pneumatycznej lub tylko elektrycznej poprzez binarne sygnały przekazywane do sterownika mikroprocesorowego hamulców i odpowiednich zaworów elektropneumatycznych

tarcza zaporowa
tarcza zaporowa

to urządzenie sygnalizacyjne służące do zabezpieczania ruchu pociągów. Sygnały na tarczach zaporowych dają sygnały zamknięcia toru

usyp z wagonu
usyp z wagonu
R4doLPNW8gZLQ
Usyp z wagonu
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

część ładunku sypkiego, który w wyniku rozszczelnienia wagonu lub złego stanu technicznego/działania ludzkiego wydostał się na nawierzchnię torową zanieczyszczając podsypkę. Usypy to częste zjawiska na terenie Śląska wywoływane przez złodziei węgla otwierających wagony węglarki

wydłużenia termiczne
wydłużenia termiczne
R14zybzixLlsb
Wydłużenia termiczne
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

jest to jedna z reakcji materiału na oddziaływania termiczne, czyli wpływ zmian temperatury na konstrukcje lub elementy budowlane. W mechanice konstrukcji uznawane są za obciążenia zewnętrzne, które mogą w wyniku rozszerzalności cieplnej wywołać naprężenia, a nawet utratę stateczności. W związku z występowaniem naprężeń w krytycznych elementach takich jak szyny, kwestia ta jest bardzo istotna w procesie budowy i utrzymania nawierzchni kolejowej

żeberko ochronne
żeberko ochronne
R1QsocgHjvgBa
Żeberko ochronne
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

to specjalny tor służący zabezpieczeniu ruchu pociągów, zakończony kozłem oporowym. Wykorzystywany do zabezpieczenia drogi przebiegu dla pociągów od najechania z boku przez inne pociągi lub tabor kolejowy. Żeberko ochronne może równocześnie pełnić rolę toru ładunkowego, magazynowego i każdego innego toru bocznego