Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RDWldo946EkRW

Egipt – państwo nad Nilem

Nil
domena publiczna
RlNkFj3GgAL8B1
Materiał dodatkowy: Wprowadzenie do historii Egiptu Materiał dodatkowy: Wprowadzenie do historii Egiptu Źródło: Ośrodek Rozwoju Edukacji, licencja: CC BY 3.0.

Kiedy to było?

RZ5cc05l8nsMl11
Oś czasu Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0
tO3eQvsjZ3_0000000N

Sfinks i piramidy

R1Er5O0NHmGIt1
Piramida Cheopsa i Wielki Sfinks w Gizie Piramida Cheopsa i Wielki Sfinks w Gizie Źródło: Barcex, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Piramida Cheopsa i Wielki Sfinks w Gizie
Barcex, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0
RUR2xvDtMNTP21
Piramidy w Gizie
Ricardo Liberato, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.0

Giza to dzielnica Kairu, który jest stolicą Egiptu. Tu, na skraju pustyni, zbudowano w starożytności trzy wielkie piramidy. Są to grobowce faraonów – władców Egiptu panujących 4500 lat temu. Jeden z nich miał na imię Cheops. Podziw budzi gigantyczny sfinks, który ma 60 m długości i ponad 20 m wysokości. Ten lew z głową człowieka strzeże piramid.

Polecenie 1

Przyjrzyj się ilustracjom, a następnie opisz wygląd sfinksa i piramid.

uzupełnij treść
tO3eQvsjZ3_00000015

Genialni budowniczowie

R4HV0U4ppXiBb1
zadanie interaktywne
Budowa piramidy
Contentplus.pl sp. z o.o., Sol90, tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl

Egipcjanie potrafili wznieść wśród piasków pustyni kamienne budowle, jedne z największych na świecie. Piramidy, świątynie i posągi przez wieki zaskakiwały swoimi ogromnymi rozmiarami. Do dziś naukowcy szukają odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób starożytnym Egipcjanom udało się tego dokonać przy użyciu jedynie prostych narzędzi.

Przy budowie piramid pracowały tysiące ludzi. Budowa trwała przez wiele lat. Każdy kamienny blok wycinano w kamieniołomie i dostarczano na miejsce budowy. Kamienie przewożono łodziami, a potem przesuwano na drewnianych balach. Następnie każdy blok trzeba było wysoko wciągnąć po pochylni. Wyobraź sobie, że piramidę Cheopsa zbudowano z ponad 2 milionów kamiennych bloków.

Polecenie 2

Przyjrzyj się ilustracji i opisz, jak budowano piramidy.

uzupełnij treść
tO3eQvsjZ3_0000001I

Położenie Egiptu

Polecenie 3
  • Odczytaj nazwę rzeki, nad którą leży Egipt.

  • Wskaż na mapie obszary uprawne.

  • Wymień nazwy mórz otaczających Egipt.

  • Wskaż na mapie pustynie i odczytaj ich nazwy.

R10IdSaBsmAce1
Mapa starożytnego Egiptu
Krystian Chariza i zespół, licencja: CC BY 3.0
tO3eQvsjZ3_00000022

Egipt – dar Nilu

R1XVAYYIe6yDV1
zadanie interaktywne
Życie nad Nilem
Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0

Życie mieszkańców Egiptu związane było z Nilem. Ponad 5000 lat temu wybrali dolinę rzeki na miejsce osiedlenia się, gdyż rzeka zapewniała wodę niezbędną do picia i uprawiania roślin na spalonej słońcem pustyni. Co roku wiosną Nil wylewał. Opadając, pozostawiał na polach wzdłuż rzeki żyzny muł. Dzięki temu powstawały urodzajne pola uprawne, które dawały rolnikom bogate plony. Zdarzało się jednak, że wody było mało, przychodziła susza i panował głód.

tO3eQvsjZ3_0000002C

Wylewy Nilu

Egipcjanie bacznie obserwowali wylewy Nilu. Służyły do tego specjalne budowle – nilometry. Zdjęcie przedstawia nilometr nieopodal miasta Asuan. Na ścianie obok schodów prowadzących do rzeki widoczne są podziałki do pomiaru poziomu wody.

Polecenie 4

Wyjaśnij, dlaczego co roku Egipcjanie zadawali sobie pytanie, jak duża będzie powódź. Co od tego zależało?

R1NO4eYGf2N0F
Jeden ze starożytnych egipskich nilometrów
Olaf Tausch, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0

Obejrzyj animację i zastanów się, jaki wpływ na rolnictwo Egiptu miały wlewy Nilu.

RtSXvKlNNZakd
Wylewy Nilu Wylewy Nilu Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, muzyka: audiojungle.net.
Ćwiczenie 1
R1U1Eon5C0kkG1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tO3eQvsjZ3_0000002Z

Kim był faraon?

Faraon był władcą Egiptu. Egipcjanie wierzyli, że jest on nie tylko człowiekiem, ale przede wszystkim bogiem. Oddawali mu cześć, uważając go za ziemskiego syna boga słońca. Poddani klękali przed nim i padali na twarz. Władza faraona była nieograniczona. Do niego, jako właściciela kraju, należały pola uprawne, kamieniołomy, kopalnie. Decydował o wszystkich najważniejszych sprawach w państwie i dowodził armią.

1
Ćwiczenie 2
RPQGw9YhbKZpW1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ciekawostka

Nie tylko mężczyźni byli faraonami. W XV wieku p.n.e. faraonem była kobieta o imieniu Hatszepsut.

RjLqd7owdlsb7
Posąg Hatszepsut, przechowywany obecnie w Nowym Muzeum w Berlinie
domena publiczna
Polecenie 5

Przyjrzyj się uważnie wizerunkowi Hatszepsut. Po czym można poznać, że była faraonem?

tO3eQvsjZ3_0000003I

Społeczeństwo Egiptu

Społeczeństwo Egiptu przypominało piramidę. Na szczycie piramidy znajdował się faraon, tuż pod nim kapłani, a następnie – urzędnicy. Poniżej mieściła się grupa najbardziej liczna, którą stanowili chłopi, kupcy i rzemieślnicy.

RPrsB6Dc3A2Sl
Piramida społeczeństwa egipskiego
Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0

Faraon był panem i władcą Egiptu. Przez swoich poddanych uważany był za boga.

Kapłani zarządzali świątyniami, służyli bogom. Znali się na matematyce, medycynie i astronomii. Potrafili przewidzieć wylewy Nilu oraz zaćmienia Słońca. Stworzyli też kalendarz słoneczny, który miał 365 dni.

Nawet najbardziej pracowity faraon nie byłby w stanie sam zarządzać państwem, dlatego pomagali mu w tym urzędnicy. Najważniejszy wśród nich był wezyr, nazywany „oczami i uszami faraona”. Urzędnicy posiadali umiejętności pisania, czytania i liczenia, dzięki czemu mogli przeliczać zbiory i stada bydła. Organizowali budowę świątyń i pałaców. Zbierali podatki od chłopów, kupców i rzemieślników. Królewscy skrybowie zapisywali najważniejsze zdarzenia z życia faraonów, na przykład ich wojenne wyczyny.

Rzemieślnicy pracowali dla faraona, świątyń lub urzędników. Byli to między innymi: malarze, rzeźbiarze, garncarze, stolarze. Pracy chłopów zawdzięczał Egipt swoje bogactwo. To oni zajmowali się budową i utrzymaniem kanałów doprowadzających na pola wodę z rzeki, siali zboże i zbierali plony, wypasali bydło. Wysyłano ich też do budowy świątyń i piramid, a w czasie wojny powoływano do wojska.

tO3eQvsjZ3_00000040

Bogowie Egiptu

Mieszkańcy Egiptu wierzyli w wielu bogów, których wyobrażali sobie pod postacią zwierząt lub ludzi ze zwierzęcymi głowami. Uważali, że wszystko, co dzieje się na świecie – wylewy Nilu, pogoda, zbiory – jest zależne od woli ich bóstw. Każdy bóg opiekował się inną dziedziną życia.

1
Ćwiczenie 3
R1a9fKIW5YDa51
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tO3eQvsjZ3_00000047

Wierzenia Egipcjan

R7ntBdZIQt3fU
Sarkofag kobiety z XI-X wieku p.n.e., obecnie przechowywany w Luwrze w Paryżu
Musée du Louvre, tylko do użytku edukacyjnego

Egipcjanie wierzyli, że po śmierci czeka ich drugie, nowe życie. Dlatego starali się chronić ciała zmarłych, balsamując je i poddając mumifikacji. Usuwali wnętrzności i umieszczali w osobnych pojemnikach, a ciało nacierali specjalnymi olejami i owijali szczelnie bandażami. W ten sposób powstawała mumia, którą składali do drewnianego sarkofagu w kształcie ludzkiej postaci. Na sarkofagu malowano wizerunek zmarłego.

R8jUmG5BcsjLt1
Mumia mężczyzny z III-II wieku p.n.e., obecnie przechowywana w Luwrze w Paryżu
Musée du Louvre, tylko do użytku edukacyjnego
tO3eQvsjZ3_0000004T

Mumie zwierząt

Do grobu wkładano także przedmioty, które – jak sądzono – będą potrzebne zmarłym w nowym życiu: naczynia, sprzęty domowe, narzędzia. Mumifikacji poddawano również czczone przez Egipcjan święte zwierzęta. Archeolodzy odnajdowali więc mumie kotów, węży i sokołów, ale także byków, które Egipcjanie uważali za wcielenia świętego byka Apisa.

Polecenie 6

Przyjrzyj się mumiom i spróbuj rozpoznać, jakie to zwierzęta.

RdhiVQZQN9Vw11
Mumie zwierząt odkopane przez archeologów, obecnie przechowywane w Królewskim Muzeum w Toronto w Kanadzie
domena publiczna
tO3eQvsjZ3_00000055

W królewskim grobowcu

RNkm6lCjvUk2i1
Złota maska grobowa Tutanchamona, obecnie w Muzeum Kairskim
Kačka a Ondra, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.0
Ciekawostka

W grobowcach faraonów składano prawdziwe skarby: klejnoty wykonane ze złota i srebra, skrzynie, meble i ozdoby. Niestety, prawie wszystkie groby królewskie zostały już w starożytności splądrowane przez rabusiów. Archeologom udało się odkopać tylko jeden nietknięty grób faraona. W 1922 roku Howard Carter [wym. Hołard Karter] odnalazł w Dolinie Królów nieopodal Luksoru – tam, gdzie kiedyś chowano faraonów w wykutych w skale grobowcach – grób Tutanchamona, który rządził Egiptem w XIV wieku p.n.e.

RtPVkn2HfEM5N
Howard Carter otwiera sarkofag Tutanchamona
domena publiczna
R7nLRlNr8u9qI1
Materiał dodatkowy: Odkrycie grobu Tutanchamona Materiał dodatkowy: Odkrycie grobu Tutanchamona Źródło: Ośrodek Rozwoju Edukacji, licencja: CC BY 3.0.

Sarkofag Tutanchamona

Razem z Howardem Carterem otwórz sarkofag Tutanchamona i odsłoń jego mumię. Aby to uczynić, musisz rozwiązać kolejne zagadki.

R9jsYGPJyEEqy11
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tO3eQvsjZ3_0000005Y

Podsumowanie

1
Ćwiczenie 4
R37gOyl2S8bkV1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 5
R11bhq9FG4Mjh1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Polecenia

  1. Wyjaśnij, dlaczego Egipt nazywano darem Nilu.

  2. Opowiedz, jak Egipcjanie wyobrażali sobie bogów.

  3. Wytłumacz powody, dla których ciała zmarłych poddawano mumifikacji.

  4. Przypomnij, czym zajmowały się w Egipcie poszczególne grupy ludności.