Mieszko I - początki państwa polskiego

O początkach państwa polskiego wiemy mało, ponieważ do naszych czasów przetrwało niewiele źródeł historycznych. Naukowcy ustalili, że w IX wieku tereny dzisiejszych ziem polskich zamieszkiwały plemiona słowiańskie. Każde z nich zajmowało określone terytorium. Jednym z najsilniejszych plemion okazali się Polanie, którzy mieli swoje siedziby w Wielkopolsce. W X wieku podbili oni sąsiednie terytoria i utworzyli państwo. Od nazwy ich plemienia pochodzi nazwa Polska (w języku łacińskim – Polonia). Najważniejszym grodem Polan było Gniezno, stąd określenie państwo gnieźnieńskie. Pierwszym historycznym władcą w państwie gnieźnieńskim był książę Mieszko I, według legendy potomek Piasta.

Początki Mieszka

Przeczytaj fragment Kroniki Anonima zwanego Gallem dotyczący legendarnych wydarzeń z czasów dzieciństwa Mieszka I. Zwróć uwagę na kronikarskie wytłumaczenie znaczenia cudu, którego mały Mieszko był bohaterem.

Państwo Mieszka I

W skład państwa Mieszka I wchodziły ziemie Polan w Wielkopolsce (z głównymi ośrodkami w Gnieźnie, Poznaniu, Gieczu, na Ostrowie Lednickim), a także Mazowsze i Pomorze Wschodnie. Później Mieszko przyłączył Pomorze Zachodnie, Śląsk i ziemię Wiślan w Małopolsce.

Rzeki: Wisła, Bug, Odra, Warta, Noteć. Plemiona: Pomorzanie, Kujawianie, Polanie, Mazowszanie, Ślężanie, Opolanie, Wiślanie. Grody: Gniezno, Giecz, Ostrów Lednicki, Kruszwica. Siedziba: Poznań. Największy gród: Kraków. Zachodnia i południowa granica dzisiejszej Polski jest zbliżona do granic państwa średniowiecznego. Natomiast dziś Polska na północy ma większy dostęp do morza, a na wschodzie jest bardziej rozległa. W średniowieczu Polska graniczyła z sześcioma sąsiadami, a dziś z siedmioma.

Polecenie 1

Na podstawie poniższej mapy:

• Odczytaj nazwę rzeki, która przepływa przez tereny zasiedlone przez Polan.

• Wymień nazwy plemion, których terytoria weszły w skład państwa Mieszka I.

• Wskaż na mapie najważniejsze grody znajdujące się na obszarze państwa Mieszka I.

• Odszukaj i wskaż siedzibę pierwszego biskupstwa na ziemiach polskich.

• Odczytaj z mapy nazwę największego grodu Wiślan.

• Porównaj granice państwa gnieźnieńskiego z granicami współczesnej Polski. Określ podobieństwa i różnice granic obu państw.

• Policz, z iloma sąsiadami Polska graniczyła dawniej, a z iloma graniczy dziś.

R14hV9Jkalocm

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Dokładnie czytaj mapę terenów określonych jako obszar jako Polska.

Pokaż rozwiązanie

Polecenie 1

Na podstawie opisu poniższej mapy:

Wymień nazwy plemion, których terytoria weszły w skład państwa Mieszka I.

Wymień najważniejsze grody znajdujące się na obszarze państwa Mieszka I.

Zapisz siedzibę pierwszego biskupstwa na ziemiach polskich.

Policz, z iloma sąsiadami Polska graniczyła dawniej, a z iloma graniczy dziś.

R14hV9Jkalocm

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Dokładnie czytaj mapę wraz z legendą mapy.

Pokaż odpowiedź

Plemiona: Pomorzanie, Kujawianie, Polanie, Mazowszanie, Ślężanie, Opolanie, Wiślanie. Grody: Gniezno, Giecz, Ostrów Lednicki, Kruszwica. Siedziba biskupstwa: Poznań. W średniowieczu Polska graniczyła z sześcioma sąsiadami, a dziś z siedmioma.

RFYygJonCWyTY

Mapa przedstawia plemiona słowiańskie na ziemiach polskich

RlWgy9RfZ4OZv

Mapa przedstawia państwo Mieszka I 

Chrzest Mieszka I

Gdy w X wieku większość państw europejskich – a wśród nich również Czechy – była chrześcijańska, książę Mieszko i jego poddani wciąż czcili wielu słowiańskich bogów. Jedną z najważniejszych decyzji, które wówczas podjął Mieszko, było wprowadzenie nowej religii – chrześcijaństwa. W tym celu poślubił czeską księżniczkę Dobrawę
i za pośrednictwem jej kraju w 966 roku przyjął chrzest. Tym samym książę zrównał się z innymi władcami Europy, którzy przed nim zdecydowali się na takie posunięcie. W Poznaniu ustanowiono pierwsze biskupstwo, na którego czele stanął biskup Jordan.  Biskupstwo podlegało bezpośrednio papieżowi - w ten sposób Mieszko uniezależnił się do niemieckiego arcybiskupstwa w Magdeburgu.  Zaczęto także budować pierwsze kościoły i klasztory.

Slajd 1 z 2

RoBqtWPtDxlaX

Zdjęcie przedstawia zadaszone ruiny. Zachowały się murki wykonane z kamienia. Dookoła ruin chodzą ludzie.

Rfoc0ZIy1sUlD

Zdjęcie przedstawia kamienne ruiny. Stoi na nich krzyż. Nad ruinami jest dach z brezentu.

Na dwór Mieszka przybyli duchowni i zakonnicy, którzy umieli czytać i pisać po łacinie – w języku, którym posługiwała się chrześcijańska Europa. Prowadzili korespondencję z innymi dworami, spisywali dokumenty, kroniki i roczniki. W ten sposób Mieszko wprowadzał powoli Polskę w krąg kultury łacińskiej.

Dzięki chrystianizacji władca ujednolicał podległe mu dzielnice, wzmacniał władzę centralną w państwie, a także swój autorytet wśród poddanych i na arenie międzynarodowej. Polska stała się równorzędnym partnerem dla innych państw w chrześcijańskiej Europie.

W 991 roku Mieszko wraz z żoną wydali dokument, który od pierwszych słów zwany jest Dagome iudex. Tym dokumentem książęca para potwierdziła nie tylko granice państwa, ale także oddanie się pod opiekę Stolicy Apostolskiej.

Drużyna książęca

W czasie swojego panowania Mieszko I toczył wiele wojen. Podbijał okoliczne plemiona słowiańskie i walczył z sąsiednimi państwami – Niemcami, Czechami i Rusią. Sukcesy odnosił dzięki licznej i silnej drużynie, która była podstawową siłą zbrojną państwa. To na jej czele książę wyruszał na wojnę. Drużyna towarzyszyła mu w czasie objazdów po kraju i pomagała w obronie grodów. Władca opłacał swoich wojów i dbał o ich rodziny. W razie najazdu wroga książę powoływał do obrony wszystkich wolnych mężczyzn.

Ciekawostka

Dzięki odkryciom archeologicznym wiadomo dzisiaj, że w drużynie księcia byli wojownicy pochodzenia normańskiego. Wywodzili się ze Skandynawii i stamtąd wyprawiali się do niemal wszystkich zakątków Europy. Ci, którzy dotarli do Europy Zachodniej, zwani byli wikingami.

R1VWlri0Nb56g

Ilustracja przedstawia wikingów. Stoją z jednej strony i są witani przez Słowian. W tle morze i wikiński okręt - wyposażony w wiosła i żagle z rufą w kształcie głowy smoka. Na ziemi dary: skóry, rogi, naczynia. Wikingowie są uzbrojeni w kolczugi, topory, hełmy i tarcze. Słowianie są ubrani w futra i grube koszule.

W kraju Mieszka I

Zapoznaj się z opisem kraju Mieszka I, który sporządził żydowski kupiec z Hiszpanii, Ibrahim Ibn Jakub, podczas swojej podróży po Europie.

Grody

Na zdobytych terenach Mieszko stawiał grody. Były to osady obronne. Budowano
je w trudno dostępnych miejscach: na bagnach, na wzniesieniach lub brzegach jezior. Grody otaczano potężnymi wałami usypanymi z ziemi i kamieni, a także palisadą, czyli ogrodzeniem z zaostrzonych bali. Ponadto osady te często otaczano fosą.
W ważniejszych grodach znajdowały się rezydencje książęce, w których mieszkał władca z rodziną. Tam także stacjonowali książęcy wojowie. Z kolei na podgrodziu mieszkali kupcy i rzemieślnicy, pracujący na potrzeby księcia i mieszkańców grodu.

Państwo Mieszka wobec sąsiadów

Zakończona sukcesem budowa państwa nie przesądzała, czy przetrwa ono w obliczu spotkania z mającymi większe doświadczenie sąsiadami. Największym przeciwnikiem Mieszka byli jego zachodni sąsiedzi. Z wojskami niemieckimi Mieszko spotkał się w chwili, gdy zajęły one Miśnię i Łużyce. Ponieważ Mieszko chciał kontrolować te ziemie, szybko doszło do konfliktu. Około 962–963 roku zwycięstwo odniósł w nim przedstawiciel cesarza Ottona I, margrabia Gero. Mieszko uznał się za człowieka cesarza i zobowiązał się płacić mu trybut. Wypełniając swoje obowiązki, między innymi wspierał tego ostatniego w jego walkach ze Słowianami Połabskimi.

Mieszko I pokonał także własnymi siłami w 972 roku margrabiego Marchii Łużyckiej, Hodona, gdy ten uderzył na niego, chcąc przejąć wpływy Mieszka na Pomorzu. I mimo że sprzeciwił się wówczas woli cesarskiego możnowładcy, książę uzyskał akceptację Ottona I dla swoich działań. Hodon został pobity przez Mieszka w bitwie pod Cedynią w 972 roku.

RZIrGxqw6y4in

Mapa przedstawiająca zasięg Państwa Mieszka I u schyłku jego panowania. Odcieniami koloru łososiowego zaznaczono zasięg terytorium piastowskiego: Pomorze, Śląsk, Ziemia Krakowska, Mazowsze, Civitas Schinesghe. Osady: Gdańsk, Słupsk, Sławno, Kołobrzeg, Białogard, Kamień, Wolin, Szczecin, Stargard, Pyrzyce, Cedynia, Santok, Wieleń, Nakło, Chełmno, Starogard, Grzebsk, Wizna, Lubusz, Międzyrzecz, Krosno, Rogoźno, Ostrów Lednicki, Gniezno, Poznań, Giecz, Ląd, Łekno, Mogilno, Kruszwica, Włocławek, Płock, Pułtusk, Czersk, Trzemeszno, Łęczyca, Inowłodz, Kalisz, Sieradz, Rozpaza, Bytom, Głogów, Legnica, Bolesławiec, Wleń, Świny, Świdnica, Wrocław, Niemcza, Bardo, Ryczyn, Opole, Bytom, Racibórz, Grodziec, Cieszyn, Tyniec, Kraków, Sącz, Biecz, Wiślica, Sandomierz, Lublin. Pozostałe ziemie: Prusowie, Ruś Kijowska, Grody Czerwieńskie, Słowaczyzna, Morawy, Czechy, Łużyce, Milsko, Miśnia, Związek Wielecki. Osady: Wołogoszcz, Radogoszcz, Lubusza, Chociebuż, Niemsza, Budziszyn, Dobrylug, Biała Góra, Strzała, Miśnia, Litomierzyce, Kłodzko, Żelec, Hradec, Lidice, Levy Hradec, Praga, Wyszehrad, Sazawa, Pilzno, Chynów, Nietolice, Dudleby, Ołomuniec, Brno, Raabs, Znojmo, Skałka, Trenczyn, Nitra, Jagier, Ungvar, Halicz, Sanok, Przemyśl, Bełz, Czerwień, Wołyń, Włodzimier, Łuck, Brześć, Drohiczyn. Zbiorniki wodne: Morze Bałtyckie.

Jak mieszkał Mieszko I?

Słownik