Nie wszystkie pożary można gasić wodą. Choć woda należy do najpopularniejszych środków gaśniczych, to niekiedy procesowi spalania ulegają materiały zbudowane z pierwiastków i związków chemicznych z nią reagujących. Próba ugaszenia takiego pożaru wodą spowoduje zwiększenie ognia i skutek odwrotny do zamierzonego.

R1GFccO3oGBzf

Zdjęcie przedstawia pożar lasu w nocy. Na całej szerokości zdjęcia widać drzewa, a między nimi płomienie. Od białych poprzez żółte, pomarańczowe do czerwonych. Nad płomieniami unoszą się kłęby dymu. W oddali widać światła miasta, a na czarnym niebie pojedyncze gwiazdy. — Powstanie pożaru może być następstwem zdarzeń naturalnych lub antropogenicznych.
Źródło: © Valter Cirillo / Pixabay, Licencja niewyłączna.

Już wiesz

w jaki sposób można podzielić zagrożenia;
że Państwowa Straż Pożarna jest jedną z podstawowych instytucji zajmujących się ochroną ludności;
jak scharakteryzować sytuację kryzysową.

Nauczysz się

określać najczęstsze przyczyny pożarów;
wyróżniać rodzaje pożarów;
rozróżniać środki używane do gaszenia pożarów;
wymieniać zasady postępowania w przypadku wystąpienia pożaru.

izpMGjkRLH_d5e286

1. Czym jest pożar?

Warunkiem zapoczątkowania pożarupożarpożaru (procesu spalania) jest istnienie trójkąta spalania. Jeśli zabraknie choćby jednego z jego elementów, wówczas pożar nie powstanie. Z czego składa się trójkąt spalania, można dowiedzieć się, oglądając nagranie wideo 1.

RwuD1K1UF9YXZ1

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D160vnI1p

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Film prezentuje ogólny schemat powstawania pożarów. Rozpoczyna go ujęcie pudełka zapałek, szklanki i świecy. Zapałka pociera o draskę i jest odpalana, zbliżenie i pokazanie przez chwilę jak płonie. Ręka przytrzymuje płonącą zapałkę po lewej stronie kadru, a z prawej pojawia się napis źródło ciepła (zapłonu). Zmiana ujęcia na świecę i komentarz tekstowy Materiał palny. Dłoń z zapałką zbliża się do knota świeczki i go podpala. Ujęcie płonącego knota z bliska, pojawia się napis Powietrze oraz liczne symbole tlenu O2 otaczające knot. Zmiana ujęcia na szersze, płonąca świeczka zostaje przykryta pustą, czystą i przezroczystą szklanką. Kamera cały czas pokazuje świeczkę, jak płomień się zmniejsza i gaśnie. Następuje wygaszenie ekranu i pojawienie się napisu Zapamiętaj. Po zniknięciu napisów w polach o kształtach trójkątów pojawiają się w miarę komentarza lektora trzy fragmenty filmu: zapalanie zapałki, podpalanie świecy i gaszenie jej szklanką. Te trzy obrazy łączone są ze sobą za pomocą białych linii tworzących trójkąt. Każdej miniaturze filmowej towarzyszą podpisy: źródło ciepła (zapłonu), materiał palny, powietrze.

Zapamiętaj!

Pożarowi zazwyczaj towarzyszą następujące zjawiska:

płomień, którego temperatura może różnić się w zależności od rodzaju materiału, jaki ulega spalaniu – im jaśniejszy, tym wyższa jest jego temperatura;

dym, który może mieć barwę niebieską, białą lub żółtą oraz gorzkawy lub słodkawy posmak, co wskazuje na obecność substancji trujących;

produkty spalaniaizpMGjkRLH_d1152e183produkty spalania (np. popiół, sadza, dwutlenek węgla).

izpMGjkRLH_d1152e183

izpMGjkRLH_d5e391

2. Najczęstsze przyczyny pożarów

Powstanie pożarów jest następstwem wielu zdarzeń, z których nie wszystkie można określić jako naturalne. Bardzo często zaprószenie ognia jest następstwem m.in. nieodpowiedzialności i bezmyślnści ludzi (umyślne podpalenia, wypalanie traw itp.) lub wad urządzeń elektrycznych (np. zwarcia). O takim pożarze mówimy, że ma charakter antropogeniczny, czyli związany z działalnością człowieka. Natomiast jako o zagrożeniu naturalnym, mówimy np. w przypadku samozapłonu oraz wyładowań atmosferycznych (piorunów).

R1bL7F8awhego1

Zdjęcie przedstawia pożar w lesie. Na pierwszym planie wysokie drzewa. Widoczne są głównie wysokie pnie drzew. W tle dym. Poszycie lasu w dole zdjęcia pokryte jest płomieniami ognia. Płomienie również znajdują się wzdłuż pni drzew. Kolor żółto pomarańczowego ognia wyróżnia się na tle ciemno brązowych palonych drzew. Na niektórych pniach widoczne są opalone cienkie gałęzie z pozostałym igliwiem. Nad ogniem unosi się dym. — Susza znacznie sprzyja występowaniu pożarów, dlatego podczas jej trwania często wydaje są zakaz wstępu do lasów

Polecenie 1

Zastanów się i wymień inne naturalne przyczyny pożarów.

izpMGjkRLH_1442754210934_0

Ryzyko wystąpienia pożaru w mieszkaniu lub domu jest bardzo duże ze względu na znajdujące się tam i często wykorzystywane instalacje – elektryczną i gazową. Kuchenka gazowa, piekarnik, płyta grzewcza, kuchenka mikrofalowa, czajnik elektryczny – te wszystkie sprzęty, o ile będą źle eksploatowane lub zostaną uszkodzone, mogą stanowić potencjalne zarzewie (źródło) pożaru.

Ciekawostka

Czym jest ściana ogniowa?

Ściana ogniowa (zwana inaczej ogniomurem) jest to ściana o wzmocnionej, niepalnej konstrukcji, którą stawia się między budynkami w zabudowie zwartej. Wystaje ona ponad dach i ma na celu zapobieganie szybkiemu rozprzestrzenianiu się ognia na inne budynki.

R1JPlm7h7jEeM1

Zdjęcie przedstawia budynek mieszkalny. Cały kadr wypełnia brązowy spadzisty dach wykonany z blachodachówki. Dach podzielony jest na dwie części, gdyż sam budynek składa się z dwóch części przylegających do siebie. Pomiędzy dachem po lewej i dachem po prawej stronie znajduje się wymurowana ściana wystająca na około osiemdziesiąt centymetrów nad prawym dachem. Szerokość tego tak zwanego ogniomuru to około czterdzieści centymetrów, a jego szczyt pokryty jest dachówką ceramiczną w kolorze czerwonym. — Niepalna konstrukcja między budynkami nie dopuszcza do szybkiego rozprzestrzeniania się pożaru

Szkoła i sklep to miejsca, gdzie niezbędne jest wykorzystanie energii elektrycznej. Ze względu na dużą powierzchnię tych budynków, instalacja elektryczna w nich jest rozległa. Jeżeli nie będzie ona regularnie konserwowana i sprawdzana, to istnieje ryzyko awarii, która może spowodować wybuch pożaru.

Natomiast lasy, łąki i parki to miejsca, w których znajduje się duża liczba drzew, krzewów i traw. Przy upalnej pogodzie i znacznym wysuszeniu tych roślin bardzo łatwo o pożar, który może być spowodowany nieodpowiedzialnym zachowaniem ludzi odwiedzających te miejsca.

Zapamiętaj!

Miejscami potencjalnych pożarów są miejsca, gdzie bardzo często przebywasz – mieszkanie, dom, szkoła, sklepy, lasy, łąki i parki!

Aby zapobiegać występowaniu pożarów, musisz zwrócić szczególną uwagę na zabezpieczenia:

instalacji gazowych i elektrycznych,
grzejników i pieców,
otwartego ognia (np. świec, ognisk, niedopałków papierosów, lamp naftowych),
powszechnie dostępnych materiałów łatwopalnych (farb, rozpuszczalników, olejów, benzyny).

izpMGjkRLH_d5e689

3. Rodzaje pożarów

W Polsce, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowejochrona przeciwpożarowaochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, wyróżnia się omówione poniżej grupy pożarów.

R104g7asT1eMQ1

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Polecenie 2

Każdy pożar niesie za sobą zagrożenie zdrowia i życia, jednak są materiały, które jest trudniej ugasić niż inne. Do takich substancji należy m.in. benzyna. Jak myślisz, dlaczego? Uzasadnij swoją opinię.

R38uG6ax0rSr21

Zdjęcie przedstawia płonący samochód w centrum miasta. Noc. Samochód leży na prawym boku. Wrak samochodu bez szyb. Samochód cały w płomieniach. Rozlana benzyna wokół samochodu. Płomienie na powierzchni rozlanej benzyny. W tle kamienica. — Źródło: Anders Jung (https://www.flickr.com), licencja: CC BY 2.0.

izpMGjkRLH_d5e731

Polecenie 3

Obejrzyj film i zastanów się nad kilkoma pytaniami.

Co mogło być przyczyną pożaru?
Jakie zagrożenie stanowił ten pożar dla mieszkańców Bielska‑Białej?
Czy można byłoby podjąć dodatkowe działania, aby zmniejszyć to zagrożenie? Jeśli tak, to jakie?
Jakie niebezpieczeństwa zastali lub mogli zastać strażacy na miejscu zdarzenia?
Dlaczego gaszenie pożaru trwało aż kilka godzin?
Jak myślisz, dlaczego po ugaszeniu pożaru strażacy zajęli się (przynajmniej częściowo) rozbiórką pewnych elementów fabryki?
RHFPBw9DAMleK1
Film przedstawia gaszenie pożaru. Rozpoczyna go szerokie ujęcie ulicy z przyległymi budynkami przemysłowymi i magazynami, podpis głosi Bielsko-Biała 30 października 2013 roku. Na horyzoncie unosi się dym. Zmiana ujęcia, stary budynek przemysłowy, gęste kłęby dymu i płomienie, biegający strażacy, w tle i po prawej stronie kadru wozy Straży Pożarnej i rozciągnięte węże. Duże nagromadzenie reklam sugeruje, że budynek ten jest siedzibą kilku firm. Ujęcie budynku z większej odległości, widoczne trzy jednostki gaśnicze Straży, wszystkie na sygnałach. Zmiana ujęcia, budynek z boku, pali się dach po lewej stronie polewany wodą od dołu, w centralnej części jednostka straży unosi drabinę z dwoma strażakami i armatką wodną, zaczyna się gaszenie również z góry. Wygaszenie, na czarnym tle pojawia się napis Kilka godzin później. Ujęcie tego samego budynku z drugiej strony, widoczna ulica, jednostki straży i kłęby szaro białego dymu. Na sygnale podjeżdżają kolejne jednostki. Zmiana ujęcia, trwa dogaszanie, ujęcie fragmentu budynku z kompletnie spalonym dachem. Na ziemi widoczne kłęby piany z gaśnic. Zmiana ujęcia na bramę wjazdową, strażacy przeczesują pogorzelisko i rozbierają spalone elementy wyposażenia budynku grożące zawaleniem. Używają w tym celu bosaków i pił łańcuchowych. Film kończy ujęcie miejsca zdarzenia od strony ulicy.
Film przedstawia gaszenie pożaru. Rozpoczyna go szerokie ujęcie ulicy z przyległymi budynkami przemysłowymi i magazynami, podpis głosi Bielsko-Biała 30 października 2013 roku. Na horyzoncie unosi się dym. Zmiana ujęcia, stary budynek przemysłowy, gęste kłęby dymu i płomienie, biegający strażacy, w tle i po prawej stronie kadru wozy Straży Pożarnej i rozciągnięte węże. Duże nagromadzenie reklam sugeruje, że budynek ten jest siedzibą kilku firm. Ujęcie budynku z większej odległości, widoczne trzy jednostki gaśnicze Straży, wszystkie na sygnałach. Zmiana ujęcia, budynek z boku, pali się dach po lewej stronie polewany wodą od dołu, w centralnej części jednostka straży unosi drabinę z dwoma strażakami i armatką wodną, zaczyna się gaszenie również z góry. Wygaszenie, na czarnym tle pojawia się napis Kilka godzin później. Ujęcie tego samego budynku z drugiej strony, widoczna ulica, jednostki straży i kłęby szaro białego dymu. Na sygnale podjeżdżają kolejne jednostki. Zmiana ujęcia, trwa dogaszanie, ujęcie fragmentu budynku z kompletnie spalonym dachem. Na ziemi widoczne kłęby piany z gaśnic. Zmiana ujęcia na bramę wjazdową, strażacy przeczesują pogorzelisko i rozbierają spalone elementy wyposażenia budynku grożące zawaleniem. Używają w tym celu bosaków i pił łańcuchowych. Film kończy ujęcie miejsca zdarzenia od strony ulicy.
Straż pożarna gasząca pożar w fabryce laminatu w Bielsku-Białej
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D160vnI1p
Straż pożarna gasząca pożar w fabryce laminatu w Bielsku-Białej
Film przedstawia gaszenie pożaru. Rozpoczyna go szerokie ujęcie ulicy z przyległymi budynkami przemysłowymi i magazynami, podpis głosi Bielsko-Biała 30 października 2013 roku. Na horyzoncie unosi się dym. Zmiana ujęcia, stary budynek przemysłowy, gęste kłęby dymu i płomienie, biegający strażacy, w tle i po prawej stronie kadru wozy Straży Pożarnej i rozciągnięte węże. Duże nagromadzenie reklam sugeruje, że budynek ten jest siedzibą kilku firm. Ujęcie budynku z większej odległości, widoczne trzy jednostki gaśnicze Straży, wszystkie na sygnałach. Zmiana ujęcia, budynek z boku, pali się dach po lewej stronie polewany wodą od dołu, w centralnej części jednostka straży unosi drabinę z dwoma strażakami i armatką wodną, zaczyna się gaszenie również z góry. Wygaszenie, na czarnym tle pojawia się napis Kilka godzin później. Ujęcie tego samego budynku z drugiej strony, widoczna ulica, jednostki straży i kłęby szaro białego dymu. Na sygnale podjeżdżają kolejne jednostki. Zmiana ujęcia, trwa dogaszanie, ujęcie fragmentu budynku z kompletnie spalonym dachem. Na ziemi widoczne kłęby piany z gaśnic. Zmiana ujęcia na bramę wjazdową, strażacy przeczesują pogorzelisko i rozbierają spalone elementy wyposażenia budynku grożące zawaleniem. Używają w tym celu bosaków i pił łańcuchowych. Film kończy ujęcie miejsca zdarzenia od strony ulicy.

izpMGjkRLH_d5e782

4. Ochrona przeciwpożarowa

Cele ochrony przeciwpożarowejochrona przeciwpożarowaochrony przeciwpożarowej są realizowane poprzez:

zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru,
zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru,
prowadzenie działań ratowniczych,
przestrzeganie wszystkich nakazów i zakazów,
odpowiednio wczesne poinformowanie straży pożarnej o zaistniałym zagrożeniu,
wcześniejsze zaplanowanie ewakuacji ludzi i dobytku,
przeszkolenie wszystkich użytkowników danego miejsca w zakresie zasad postępowania zawartych w instrukcji przeciwpożarowej.

Zapamiętaj!

W razie wystąpienia pożarupożarpożaru decydująca jest postawa wszystkich ludzi i odpowiednio szybkie zawiadomienie służb o zagrożeniu.
W razie wystąpienia zagrożenia pożarowego zadzwoń pod numer 112 – jest to numer alarmowy, który możesz wykorzystać, aby powiadomić odpowiednie służby.
Aby połączyć się ze strażą pożarną, możesz również wybrać numer 998, który bezpośrednio połączy cię z dyżurnym. Wówczas musisz spokojnie i wyraźnie podać nstępujące informacje:
- swoje imię i nazwisko oraz numer telefonu, z którego dzwonisz,
- adres i nazwę obiektu,
- co i gdzie się pali,
- czy istnieje zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego.

Po podaniu informacji nie rozłączaj się do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia!

Straż pożarna zajmuje się walką z pożarami i ratowaniem życia ludzkiego

R1TTWN2sCG1sR1

Ilustracja składa się z dwóch zdjęć. Pierwsze zdjęcie przedstawia dwóch strażaków kucających na ulicy ubranych w specjalne strój używany w trakcie gaszenia pożaru. Ciemna kurtka obszyta jest dwoma pasami wykonanymi z odblaskowego materiału. Dwa pasy są poziomo naszyte wzdłuż pleców i dolnej części rękawów. Górny pas to kolor srebrny. Dolny, równoległy pas, to kolor jaskrawo żółty. Te same pasy są naszyte wokół dolnej części nogawek w spodniach. Strażacy na głowach mają białe kaski. Na plecach żółte butle z mieszanką gazową. W dole zdjęcia widoczny wąż strażacki. Długa rura wykonana z materiału. Wewnątrz woda do gaszenia pożaru. Strażacy trzymają wąż strażacki między sobą. Przed strażakami widoczna wydobywająca się z węża woda pod wysokim ciśnieniem. Woda kierowana jest w górę. W tle zdjęcia, po lewej stronie, widoczny drugi strumień wody wydostający się z węża strażackiego. W tle budynek częściowo spalony w pożarze. Widoczne płomienie wzdłuż ścian budynku. Drugie zdjęcie przedstawia czterech strażaków gaszących pożar dużego budynku fabrycznego, ujęcie znacznie szersze od poprzedniego. Dzień. Strażacy znajdują się blisko siebie. Jeden obok drugiego. Pierwszy i czwarty strażak, gaszą pożar w przysiadzie lub klęcząc. Trzymają węże strażackie, kierując strumień wody w górę w stronę pożaru. Dwóch strażaków, drugi i trzeci, stojąc, pomagają strażakowi po lewej. Razem trzymają wąż strażacki. W tle zdjęcia palący się budynek fabryczny. Budynek sięga od lewej do prawej krawędzi zdjęcia. Ogień znajduje się w całym budynku. Czerwone i żółte płomienie zajmują parter i piętro, dach. Nad palącym się budynkiem ciemny dym oraz plamy czerwonego ognia unoszącego się ku górze. Obok strażaków, na prawo, leżą drewniane i betonowe części budynku. — Źródło: Aleksandra Ryczkowska, SQ9NIT (http://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0.

RHzWwRn6WihdL1

Ilustracja składa się z dwóch zdjęć. Pierwsze z lewej przedstawia gaszenie pożaru dużego budynku, obecnie w całości płonącego. Przez ogień przebija się ciemny szkielet konstrukcyjny oraz resztki dachu. Po prawej stronie zdjęcia strażak. Strażak stoi i trzyma wąż strażacki. Wąż trzymany jest pod prawym ramieniem. Z węża wydobywa się silny strumień wody kierowany w górę w stronę pożaru. Strażak ubrany w ciemny strój. Na kurtce i spodniach naszyte odblaskowe pasy. Poziome równoległe pasy naszyte są na plecach kurtki, wokół dolnej części rękawów oraz wzdłuż dolnej części nogawek spodni. Na głowie biały kask. Cała lewa część zdjęcia to palący się budynek. Płomienie ognia w kolorze żółtym i pomarańczowym. Nad budynkiem gęsty ciemny dym. Ostatnie zdjęcie przedstawia czerwony wóz strażacki. Dzień. Wóz znajduje się w lewej części zdjęcia. Widoczna jest tylko kabina kierowcy i część wozu za kabiną. Za wozem widoczne strumienie wody skierowane na dopalające się części budynku. Prawa strona zdjęcia to plac przed budynkiem. Na środku leżą drewniane i betonowe części budynku. Wokół poruszają się strażacy. — Źródło: Aleksandra Ryczkowska, SQ9NIT (http://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0.

W ochronie przeciwpożarowej istotne jest kierowanie się informacjami zawartymi w systemie znaków przeciwpożarowych, które zostały zaprezentowane w galerii 2. Znaki te wskazują nie tylko miejsca niebezpieczne oraz czynności, których wykonywanie mogłoby wywołać pożar, ale także punkty, w których znajduje się np. sprzęt pożarniczy. Dzięki temu są one niezwykle pomocne nie tylko w działaniach prewencyjnych (zapobiegających), ale także podczas samej akcji ratunkowej, usprawniając jej przeprowadzanie.

Znaki te są wymagane w każdym obiekcie użyteczności publicznej, powinny być umieszczone na drogach ewakuacyjnych, przy podręcznym sprzęcie przeciwpożarowym oraz wszędzie tam, gdzie występuje zagrożenie pożarem

Rkl7xMx5J5zxV1

Ilustracja przedstawia osiem znaków przeciwpożarowych. We wszystkich dominują kolory czerwony i biały, niektóre dodatkowo mają piktogramy w kolorze czarnym. Znaki ułożone w dwóch rzędach. Pierwszy rząd licząc od lewej: znak okrągły z przekreśloną czarną palącą się zapałką (zakaz używania otwartego ognia), znak okrągły z przekreślonym czarnym przechylonym wiadrem (zakaz gaszenia wodą), znak kwadratowy z białą słuchawką telefoniczną (telefon do użycia w stanie zagrożenia), znak kwadratowy z mniejszym białym kwadratem od którego w prawo odchodzi trójkąt (alarm). W drugim rzędzie licząc od prawej: znak kwadratowy z mniejszym białym kwadratem, wpisanym w niego czerwonym kołem i małym białym kołem na samym środku (uruchamianie ręczne alarmu), znak okrągły z przekreślonym czarnym piktogramem pakunku (nie zastawiać), znak kwadratowy z białą strzałką skierowaną w prawo (kierunek do miejsca rozmieszczenia sprzętu pożarniczego) oraz znak prostokątny z symbolem drzwi i człowieka oraz płomieniami u góry oraz napisem Drzwi przeciwpożarowe. Zamykać! u dołu. — Źródło: Aleksandra Ryczkowska, Torsten Henning (http://commons.wikimedia.org), Epop (http://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY 3.0.

Rc9SbK4TCN9uz1

izpMGjkRLH_d5e871

5. Środki gaśnicze

Polecenie 4

Zanim zapoznasz się z tematem, zastanów się, jakiego środka należy użyć, by skutecznie ugasić:

benzynę,
drewno,
węgiel,
olej spożywczy.

W celu ugaszenia pożaru stosuje się kilka rodzajów środków gaśniczych. Ich wybór zależy od rodzaju spalanego materiału, a zatem należy w pierwszej kolejności rozpoznać, co się pali, czyli zidentyfikować grupę pożaru. Najpopularniejsze środki gaśnicze zostały zebrane w poniższej animacji.

R1XD7azq7eH281

Nagranie przedstawia środki gaśnicze. Rozpoczyna je plansza z piktogramami dzwonka alarmowego, pożaru domu, hydrantu, głowy strażaka w kasku i gaśnicy. Nad rzędem piktogramów znajduje się napis Woda. Animacja ukazuje strażaka gaszącego pożar w pomieszczeni z biurkiem i płonącym na nim stosem papierów. Strażak gasi ogień lejąc na niego z węża strumień wody. Po prawej stronie ekranu znajduje się szary pasek, na którym pojawia się napis Woda. Po lewej stronie paska w górnej części ekranu widać termometr. Termometr powiększa się i przesłania animowaną scenę. Teraz można odczytać jego wskazania, czyli 120 stopni Celsjusza. Słupek rtęci szybko spada do około 50 stopni Celsjusza, a termometr wraca na swoje poprzednie miejsce. Na szarym pasku po prawej stronie pojawiają się cechy: obniża temperaturę, zamienia się w parę wodną (towarzyszy temu zmiana w animacji, zmniejszenie ognia i pojawienie się pary wodnej. Na szarym polu następuje zmiana, pojawia się napis Nie wolno gasić. W miarę komentarza lektora pojawiają się pod napisem przekreślone rysunki: chemicznych kolbek z kolorowymi płynami, rozżarzonych węgli, kanistra na benzynę na tle pomarańczowego płomienia oraz żółto czarnego trójkąta ostrzegawczego z symbolem błyskawicy. Następuje powrót do białej planszy, tym razem z napisem Piana gaśnicza. Pojawia się animacja na której strażak gasi pianą z trzymanej w rękach wytwornicy podłączonej do węża płonący samochód. Na szarym pasku po prawej stronie znajduje się napis Piana gaśnicza, pod którym pojawiają się cechy: obniża temperaturę (towarzyszy temu animacja z termometrem), izoluje dostęp tlenu do powierzchni palącego się materiału. Na szarym polu następuje zmiana, pojawia się napis Nie wolno gasić. W miarę komentarza lektora pojawiają się pod napisem przekreślone rysunki: chemicznych kolbek z kolorowymi płynami, rozżarzonych węgli, kanistra na benzynę na tle pomarańczowego płomienia i żółto czarnego trójkąta ostrzegawczego z symbolem błyskawicy. Następuje powrót do białej planszy z napisem Proszki gaśnicze. Pojawia się animacja na której strażak gasi proszkiem z gaśnicy płonące zabawki. Na szarym pasku po prawej stronie znajduje się napis Proszki gaśnicze to drobno zmielone związki chemiczne, pod którym pojawiają się cechy: izolują dostęp tlenu do powierzchni palącego się materiału i hamują reakcje chemiczne. N a szarym polu następuje zmiana, pojawia się napis Nie wolno gasić. Pod napisem pojawia się przekreślony rysunek dwóch kół zębatych. Następuje powrót do białej planszy z napisem Piasek. Pojawia się animacja na której strażak sypie piasek do płonącego kubła na śmieci. Na szarym pasku po prawej stronie znajduje się napis Piasek, pod którym pojawiają się cechy: zapobiega rozbryzgom i odcina dostęp powietrza od palącego się materiału. Na szarym polu następuje zmiana, pojawia się napis Nie wolno gasić. W miarę komentarza lektora pojawiają się pod napisem przekreślone rysunki: dwóch kół zębatych oraz żółto czarnego trójkąta ostrzegawczego z symbolem błyskawicy oraz kanistra na benzynę na tle pomarańczowego płomienia. Następuje powrót do białej planszy z napisem Dwutlenek węgla. Pojawia się animacja na której strażak gasi strumieniem z gaśnicy biurko z palącym się zegarem i maszyną do szycia. Na szarym pasku po prawej stronie znajduje się napis Dwutlenek węgla, pod którym pojawiają się cechy: obniża temperaturę (towarzyszy temu animacja z termometrem), nie przejawia właściwości niszczących. Na szarym polu następuje zmiana, pojawia się napis Nie wolno gasić. W miarę komentarza lektora pojawiają się pod napisem przekreślone rysunki: fioletowego koła z napisem X + O2 i człowieka ubranego w zieloną koszulkę na tle pomarańczowego płomienia.

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D160vnI1p

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ciekawostka

Dlaczego dwutlenku węgla używa się do gaszenia pożarów?

Dwutlenek węgla jest używany m.in. w gaśnicy pianowej – gaśnicy, w której piana gaśnicza wyrzucana jest za pomocą sprężonego gazu. Pierwiastki takie, jak: sód, potas, wapń i magnez bardzo łatwo reagują z zawartą w pianie wodą. W wyniku tych reakcji powstaje palny gaz – wodór. Zamiast więc stłumić ogień, można spowodować wybuch. Dlatego też istotne jest zastosowanie środka gaśniczego właściwego ze względu na rodzaj pożaru.

izpMGjkRLH_d5e926

6. Zasady postępowania w razie wystąpienia pożaru

W razie wystąpienia pożaru bardzo ważne jest odpowiednie zachowanie się i wykonanie następujących czynności:

odcięcie dostępu świeżego powietrza do miejsca wystąpienia pożaru (np. zamknięcie okna w mieszkaniu lub też zatkanie szczeliny pod drzwiami),
wezwanie straży pożarnej,
niezwłoczne zaalarmowanie osób będących w strefie zagrożenia (np. sąsiadów z tego samego budynku),
opuszczenie (ewakuacjaewakuacjaewakuacja) zagrożonego miejsca.

Zapamiętaj!

Drogi i wyjścia ewakuacyjne są oznakowane odpowiednimi tablicami informacyjnymi.
W czasie ewakuacji zabrania się:
- jakichkolwiek czynności mogących wywołać panikę,
- przechodzenia w kierunku przeciwnym do kierunku ewakuacji,
- zatrzymywania się lub tamowania ruchu.

Więcej informacji na temat ewakuacji można znaleźć tutaji7UZfWDfU4tutaj.

izpMGjkRLH_d5e1054

7. Gaszenie palącej się odzieży na człowieku

Może zdarzyć się, że będziesz świadkiem zapalenia się odzieży na człowieku. Wówczas, aby uratować życie i zdrowie osoby poszkodowanej, bardzo ważne jest odpowiednie reagowanie i trzeźwe myślenie.
Przede wszystkim nie możesz dopuścić do tego, aby osoba, na której pali się ubranie, wpadła w panikę i wybiegła, np. na zewnątrz (ruch i podmuch wiatru podsycają płomienie). Musisz położyć tę osobę na ziemi w taki sposób, aby palące się ubranie było na wierzchu, następnie ugasić płomienie, np. poprzez polewanie wodą. Innym skutecznym sposobem jest przykrycie palącego się mokrym kocem, peleryną czy też płaszczem (patrz: ilustracja 3). Dzięki temu odetniesz dopływ tlenu do ognia. Pamiętaj, aby nie przesuwać poszkodowanego po ziemi, bo może to spowodować rozprzestrzenienie się ognia na inne części ciała i powstanie dalszych obrażeń. Po ugaszeniu pożaru zdejmij wierzchnią warstwę odzieży z poszkodowanego. Zrób to jednak w taki sposób, aby nie odrywać od ciała przywierających (zwęglonych) fragmentów materiału. Następnie możesz znów polać ofiarę wodą, aby uśmierzyć jej ból. Pamiętaj również, aby po wykonaniu tych czynności natychmiast wezwać pomoc, dzwoniąc pod numer 112, 998 lub 999.

R1KOVNxb5SUBb1

Zdjęcie przedstawia zainscenizowaną scenę gaszenia palącej się na człowieku odzieży. Scena rozgrywa się w plenerze, z lewej strony kadru pod ścianą starego budynku stoi młoda dziewczyna, której kurtka płonie. Z prawej strony biegnie w jej stronę druga dziewczyna z dużym kocem w rękach, którego ma zamiar użyć do zduszenia płomieni. — Gdy nie mamy w poblżu koca, możemy użyć własnej odzieży

izpMGjkRLH_d5e1092

Podsumowanie

Warunkiem zapoczątkowania pożaru jest istnienie trójkąta spalania: materiału palnego, powietrza i źródła ciepła.
Pożarowi towarzyszą płomień, dym i produkty spalania.
Nie każdy pożar jest klęską naturalną. Do tej kategorii zaliczają się rozległe i intensywne pożary, powstałe m.in. na skutek samozapłonu lub wyładowania atmosferycznego. Natomiast częściej spotykane są pożary wywołane czynnikami pochodzenia antropologicznego, czyli spowodowane działalnością człowieka.
W Polsce wyróżnia się 5 grup pożarów:
- materiałów stałych zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli,
- cieczy i materiałów stałych topiących się,
- gazów palnych,
- metali,
- tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych.
Ochrona przeciwpożarowa to realizacja wszystkich przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia i mienia oraz środowiska przed pożarem i jego skutkami.
Istnieje 5 najczęściej stosowanych środków gaśniczych: woda, piana gaśnicza, proszki gaśnicze, piasek i dwutlenek węgla.
W razie wystąpienia pożaru bardzo ważne jest odpowiednie zachowanie się, trzeźwe myślenie i poinformowanie odpowiednich służb.
Wzywając pomoc, pamiętaj o numerach alarmowychizpMGjkRLH_1443513496679_0numerach alarmowych.

Polecenie 5

A teraz sprawdź swą wiedzę, grając w grę.

R14mTO1pFYLWi1

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.

Praca domowa

Polecenie 6.1

Wyobraź sobie, że dostrzegasz pożar. Opisz tę sytuację i przygotuj plan działań, które musisz podjąć, aby odpowiednio zareagować na zagrożenie.

izpMGjkRLH_1443513496679_0

izpMGjkRLH_d5e1164

Słowniczek

ochrona przeciwpożarowa

Definicja: ochrona przeciwpożarowa

realizacja wszystkich przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia i mienia oraz środowiska przed pożarem lub jego skutkami

pożar

Definicja: pożar

niekontrolowany proces spalania w miejscu do tego nieprzeznaczonym, czyli np. w mieszkaniu, szkole, szpitalu, ale również w lesie czy parku

pożary grupy A

Definicja: pożary grupy A

pożary materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli

pożary grupy B

Definicja: pożary grupy B

pożary cieczy i materiałów stałych topiących się

pożary grupy C

Definicja: pożary grupy C

pożary gazów palnych

pożary grupy D

Definicja: pożary grupy D

pożary metali

pożary grupy F

Definicja: pożary grupy F

pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych

izpMGjkRLH_d5e1298

Zadania

Ćwiczenie 1

R7v9046x2ZEcr1

Jakie elementy są potrzebne, aby powstał pożar?

Powietrze.
Woda.
Piasek.
Materiał palny.
Źródło ciepła.

Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2

R1BDW5DrFXF4r1

Źródło: Małgorzata Gajecka <malgorzata.gajecka@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 3

RTs1B3cTmHgZH1

Jakie elementy towarzyszą procesowi spalania?

Dym.
Hałas.
Płomień.

Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 4

RUFqNkvYfLE131

Przyporządkuj przyczyny pożaru do odpowiednich kategorii.

przebicie elektryczne, brak ścian ogniowych w konstrukcji budynków, wypalanie traw, brak instalacji odgromowej, niewłaściwie wykonana instalacja elektryczna, umyślne podpalenia, używanie niewłaściwych lub nienowych bezpieczników, pokrycie dachów materiałami łatwopalnymi, susze, pożary będące wynikiem działań zbrojnych, rozpalanie ognisk w pobliżu lasów, wyładowania atmosferyczne

nieodpowiedzialność i bezmyślność ludzi
niewłaściwa eksploatacja lub też wady urządzeń elektrycznych
niewłaściwa konstrukcja budynków
pozostałe

Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 5

R1Dbwa5dQ1olS1

Połącz rodzaje pożarów z najczęściej płonącymi w ich trakcie materiałami.

tłuszcze i oleje w urządzeniach kuchennych, lit, sód, potas, glin, stopy metali (np. elektron), mieszaniny metali z tlenkami metali, drewno, papier, węgiel, tkaniny, słoma, metan, acetylen, propan, wodór

F
A
D
C

Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 6

RGZ2F2PNS81ZJ1

Źródło: Małgorzata Gajecka <malgorzata.gajecka@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 7

RVDM7nIQJLFtZ1

Uzupełnij pola, wpisując brakujące wyrazy.

Ochrona przeciwpożarowa to realizacja wszystkich przedsięwzięć mających na celu ochronę ............ , zdrowia i mienia oraz środowiska przed ................ lub jego ................. Różne przedsięwzięcia podejmowane przez służby ochrony przeciwpożarowej mają za zadanie ........................ powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru i zapewnienie ............ i środków do zwalczania pożaru oraz prowadzenie działań .........................

Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 8

R1L21AU7HfnZN1

Połącz nazwy środków gaśniczych z zestawami materiałów, do których gaszenia NIE są one przeznaczone.

precyzyjne urządzenia mechaniczne, sód, potas, wapń, magnez, płonąca odzież na człowieku, płyny łatwopalne lżejsze od wody, precyzyjne urządzenia mechaniczne, urządzenia elektryczne pod napięciem, karbid, urządzenia elektryczne pod napięciem, materiały żarzące o bardzo wysokiej temperaturze żaru

dwutlenek węgla
woda
proszek gaśniczy
piasek

Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 9

RThqU23hoVrKw1

Źródło: Małgorzata Gajecka <malgorzata.gajecka@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.

Ewakuacja ludności i zwierząt

Zagrożenia naturalne – powodzie

Zagrożenie pożarem

1. Czym jest pożar?

2. Najczęstsze przyczyny pożarów

3. Rodzaje pożarów

4. Ochrona przeciwpożarowa

5. Środki gaśnicze

6. Zasady postępowania w razie wystąpienia pożaru

7. Gaszenie palącej się odzieży na człowieku

Podsumowanie

Słowniczek

Zadania