Temat: Obliczanie mas cząsteczkowych – stosunek liczby atomów, stosunek masowy

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.  

III. Reakcje chemiczne. Uczeń:

6. oblicza masy cząsteczkowe pierwiastków występujących w formie cząsteczek i związków chemicznych.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń oblicza stosunek masowy poszczególnych pierwiastków w związku chemicznym.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• obliczać stosunek liczby atomów poszczególnych pierwiastków w związku chemicznym;

• obliczać masę atomową pierwiastka X, znając masę cząsteczkową tlenku pierwiastka X o podanym wzorze sumarycznym;

• określać stosunki masowe pierwiastków w związkach chemicznych.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienia realizowane na lekcji. Prezentuje ilustrację „Stosunek liczby atomów wodoru, fosforu i tlenu w kwasie fosforowym(V)” z abstraktu. Tłumaczy, jak się oblicza stosunek liczby atomów poszczególnych pierwiastków w związku chemicznym.

2. Uczniowie, pracując w parach, analizują dane w tabeli „Stosunek liczb atomów (lub jonów) poszczególnych pierwiastków w wybranych związkach chemicznych”. Wskazane pary omawiają swoje spostrzeżenia na forum klasy.

3. Nauczyciel podaje kilka wybranych związków, np. CIndeks dolny 6₆HIndeks dolny 12₁₂OIndeks dolny 6₆, NHIndeks dolny 2₂-CHIndeks dolny 2₂-COOH, NHIndeks dolny 3₃, Pb(OH)Indeks dolny 2₂, CIndeks dolny 6₆HIndeks dolny 12₁₂, CIndeks dolny 4₄HIndeks dolny 10₁₀ i prosi chętnych o obliczenie stosunku liczby atomów poszczególnych pierwiastków na tablicy.

4. Prowadzący zajęcia wyświetla prezentację pt. „Obliczanie stosunku masowego poszczególnych pierwiastków w związku chemicznym”. Uczniowie notują obliczenia wykonane na przykładzie tlenku wapnia (CaO), tlenku fosforu(V) (PIndeks dolny 4₄OIndeks dolny 10₁₀), etanu (CIndeks dolny 2₂HIndeks dolny 6₆), pentinu (CIndeks dolny 5₅HIndeks dolny 8₈).

5. Uczniowie czytają fragment pt. „Jak obliczamy stosunek masowy poszczególnych pierwiastków w związku chemicznym?” i odpowiadają na pytanie zawarte w tytule fragmentu. Wspólnie z nauczycielem omawiają ilustrację „The mass ratio of elements in water” oraz tabelę „Stosunek masowy pierwiastków w wybranych związkach chemicznych”.

6. Nauczyciel podaje wzory przykładowych związków chemicznych: HIndeks dolny 2₂SOIndeks dolny 3₃, HIndeks dolny 2₂S, HIndeks dolny 2₂COIndeks dolny 3₃, HNOIndeks dolny 3₃, Fe(OH)Indeks dolny 3₃, Cu(OH)Indeks dolny 2₂, NHIndeks dolny 3₃. Ochotnicy obliczają stosunek masowy poszczególnych pierwiastków w związku chemicznym.

7. Prowadzący zajęcia wyświetla prezentację „Określanie wzoru związku chemicznego na podstawie stosunku masowego pierwiastków w tym związku” i prosi uczniów o zwrócenie uwagi na tlenek, w którym stosunek masowy azotu do tlenu wynosi 7:12.

8. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 1 oraz ćwiczenie nr 2. Nauczyciel omawia z nimi właściwe rozwiązania.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel metodą losową wybiera jednego ucznia i prosi go, by swoimi słowami przedstawił znaczenie danego słowa lub pojęcia poznanego na lekcji.

2. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.

Praca domowa

1. Korzystając z generatora zamieszczonego w abstrakcie, utwórz test wielokrotnego wyboru oparty na dzisiejszej lekcji.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Calculation of molecular masses - ratio of the number of atoms, mass ratio

Based on the formula of a chemical compound, the ratio of the number of atoms (or ions) of particular elements forming this compound can be determined. For example in hydrogen chloride with the formula: $\text{HCl}$ for one hydrogen atom there is one chlorine atom. The ratio of the number of hydrogen atoms to the number of chlorine atoms is 1: 1. In the case of water, the total formula is as follows:${\text{H}}_{\text{2}}\text{O}$, the ratio of the number of hydrogen atoms to the number of oxygen atoms is 2: 1.

The summary formula of a chemical compound contains information about which elements are included in its composition and in what quantitative relations they combine with each other. With this knowledge, it is easy to calculate mass ratio individual elements. This value is defined as the ratio of the mass of atoms of individual elements included in the chemical compound. In the hydrogen chloride molecule of the formula $\text{HCl}$ there is one atom of hydrogen with an atomic mass of 1 u and one atom of chlorine with an atomic mass of 35.5 u. The mass ratio of hydrogen to chlorine in the hydrogen chloride molecule is therefore $1:35,5$.

In a compound of the general formula:

${\text{A}}_{\text{x}}{\text{B}}_{\text{y}}$

the mass ratio is as follows:

$\mathrm{x}·\text{ atomic weight of element }\mathrm{A}:\mathrm{y}·\text{ atomic weight of element }\mathrm{B}$

• The molecular weight of a chemical compound is equal to the sum of the mass of the atoms of the elements that make up the molecule (if the compound is covalent) or the smallest set of repeating ions (if the compound has an ionic structure). It is expressed in atomic mass units.

• The ratio of the masses of individual elements that make up a chemical compound is called the mass ratio of the elements in a compound.