Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik górnictwa otworowego3Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik górnictwa otworowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie – zgodnie z podstawą programową – celów kształcenia w zawodach górnik eksploatacji otworowej i technik górnictwa otworowego. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji:

$\text{GIW}.01.$ Eksploatacja otworowa złóż wyodrębniona w zawodach górnik eksploatacji otworowej i technik górnictwa otworowego.

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celu kształcenia określonego dla kwalifikacji:

GIW.01. Eksploatacja otworowa złóż:

• magazynowania i transportu kopalin;

Efekty kształcenia

GIW.01.5 Obsługiwanie zbiorników magazynowych oraz maszyn i urządzeń do transportu kopalin.

Uczeń:

1) charakteryzuje parametry i wymagania techniczne zbiorników magazynowych,

2) charakteryzuje dokumentację techniczną zbiorników magazynowych oraz maszyn i urządzeń do transportu kopalin,

3) charakteryzuje metody pomiaru ilości kopalin w zbiornikach magazynowych.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieDcK4jG0TyWprowadzenie
   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne
   Zawierają różnego rodzaju multimedia, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy. Materiał Film instruktażowy - tutorial Metody pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowymDPjhDbrelFilm instruktażowy - tutorial Metody pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym prezentuje metody pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym i wykorzystywany do tego celu sprzęt. Zasób Galeria zdjęć Rodzaje zbiorników magazynowychDKvKe9GMAGaleria zdjęć Rodzaje zbiorników magazynowych przedstawia zdjęcia i schematy zbiorników magazynowych wykorzystywanych w eksploatacji otworowej wraz z opisami. Materiał E‑book Rodzaje przyrządów pomiarowych do pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowymDQIEcrR6OE‑book Rodzaje przyrządów pomiarowych do pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym charakteryzuje metody pomiaru ilości kopalin w zbiornikach magazynowych oraz omawia wykorzystywane do tego celu przyrządy pomiarowe.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDMhldFnCXInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuD7zHKZqh5Słownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaD18LgETCdPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDhQMGEOaIPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaD19apSXENNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaD11uyIntIInstrukcja użytkowania objaśnia działanie materiału oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu górnik eksploatacji otworowej i technik górnictwa otworowego

Praca uczniów podczas zajęć

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapamiętanie pojęć związanych ze zbiornikami magazynowymi w eksploatacji otworowej.

Praca na lekcji zakłada aktywną postawę zarówno nauczyciela, jak i uczniów.

Ważnym założeniem jest praca nad jednym materiałem na różne sposoby i za pomocą różnych technik, mająca na celu jak najlepsze zapamiętanie informacji.

Poniżej znajdują się propozycje wykorzystania poszczególnych elementów materiału w ramach lekcji, w samodzielnej pracy ucznia, pracy w grupach i pracy całego zespołu klasowego.

Praca uczniów w grupach i w zespole klasowym

Film instuktażowy - tutorial Metody pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym

• Nauczyciel prezentuje uczniom na lekcji film instruktażowy - tutorial i prosi, aby notowali ważne według nich informacje dotyczące pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym.

• Zadaniem uczniów jest obejrzenie filmu instruktażowego i zapamiętanie jak największej ilości podanych w nim informacji.

• Po zakończeniu prezentacji uczniowie są dzieleni na grupy. Każda z nich otrzymuje inny podtemat związany z pomiarem ropy naftowej w zbiorniku magazynowym. Lista zagadnień powinna być wyczerpująca i oparta na obejrzanym materiale.

• Nauczyciel informuje każdą z grup o tym, co będzie oceniał podczas prezentacji zagadnień, oraz odpowiada na ewentualne pytania uczniów.

• Nauczyciel zachęca grupy uczniów do jak najlepszego opisania zagadnień, przypominając o tym, że podczas zajęć oceni ich wysiłki. Może to być ocena opisowa lub wpis oceny do dziennika.

• Uczniowie prezentują swoje prace podczas zajęć.

• Po zakończonej prezentacji nauczyciel prowadzi z uczniami otwartą dyskusję, zadaje pytania i pomaga uporządkować i utrwalić wiedzę na temat zasad pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym. Komentuje także niepoprawne wypowiedzi uczniów.

• Nauczyciel może ocenić zaprezentowane prace poprzez ustne wyróżnienie grup, ocenę opisową dla każdej z osób lub ocenę za aktywność na lekcji.

Galeria zdjęć – Rodzaje zbiorników magazynowych

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda grupa otrzymuje pulę zdjęć zbiorników magazynowych oraz ich schematów, a także oddzielnie ich nazwy.

• Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie podpisów do odpowiednich zdjęć i schematów.

• Nauczyciel, używając galerii zdjęć, sprawdza, czy uczniowie prawidłowo rozpoznali poszczególne zbiorniki i ich schematy.

• W razie konieczności nauczyciel komentuje i poprawia prace uczniów.

• Uczniowie tworzą notatki z zajęć.

E‑book – Rodzaje przyrządów pomiarowych do pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym

• Wykorzystanie e booka jest doskonałym sposobem na przeprowadzenie lekcji odwróconej (flipped classroom).

• Nauczyciel prosi uczniów, aby na smartfonach otworzyli e‑book „Rodzaje przyrządów pomiarowych do pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym”.

• Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup, każda z nich otrzymuje od prowadzącego 3 pytania, na które w e booku szuka odpowiedzi (pytania w grupach mogą się powtarzać).

• W tym czasie nauczyciel chodzi po klasie i wyjaśnia wątpliwości uczniom, którzy takiej pomocy wymagają.

• Następnie uczniowie rozmawiają z nauczycielem o trudnościach podczas odpowiadania na pytania.

• Na zakończenie zajęć prowadzący chwali uczniów za zaangażowanie w zajęciach i nagradza najlepszą grupę w dowolny sposób (ocena opisowa lub wpis oceny do dziennika).

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla podczas zajęć interaktywne materiały sprawdzające (najlepiej pod koniec lekcji, gdyż materiały służą do utrwalenia zdobytej wiedzy) i zachęca uczniów do wspólnego rozwiązywania zadań.

• Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowej odpowiedzi każdemu uczniowi, wyznacza odpowiednią ilość czasu na podanie odpowiedzi.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel pomaga w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawne odpowiedzi.

• Po uzyskaniu prawidłowych odpowiedzi nauczyciel wyjaśnia każde zagadnienie, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy mieli z tym trudności.

Słownik pojęć dla e‑materiału

• Nauczyciel drukuje hasła wraz z ich omówieniem zawartym w słowniku pojęć dla e‑materiału, ale w taki sposób, aby oddzielić hasła od definicji.

• Uczniowie zostają podzieleni na lekcji na 5 grup, z których każda otrzymuje 4 hasła i 4 definicje (hasła i definicje mogą się powtarzać w poszczególnych grupach).

• Zadaniem każdej grupy jest przyporządkowanie haseł do odpowiadających im definicji. Czas wykonania zadania to 5 minut.

• Ćwiczenie jest doskonałym uzupełnieniem pracy uczniów na lekcji i pozwala utrwalić zdobytą wiedzę.

Samodzielna praca uczniów podczas zajęć

Film instuktażowy - tutorial Metody pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym

• Nauczyciel korzysta z filmu instruktażowego jako pomocy naukowej podczas prowadzenia lekcji.

• Każdy z uczniów otrzymuje hasło związane z pomiarem ropy naftowej w zbiorniku magazynowym (to samo hasło może otrzymać więcej niż jedna osoba, ale opracowuje je sama) i podczas prezentacji filmu instruktażowego przez nauczyciela skupia się na wynotowaniu informacji związanych z tym hasłem (np. informacje na temat listwy pomiarowej, płynowskazu, tabeli podziałowej wykorzystywanego zbiornika magazynowego itp.).

• Każdy uczeń w dowolny sposób notuje zdobyte informacje.

• Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie swoich notatek.

• Nauczyciel odpowiada na ewentualne pytania uczniów i pomaga im bardziej zrozumieć dany temat.

• Uczniowie uzupełniają własne notatki i notują informacje przekazywane przez kolegów prezentujących inne hasła.

Galeria zdjęć – Rodzaje zbiorników magazynowych

• Uczniowie otrzymują pulę grafik przedstawiających rodzaje zbiorników magazynowych oraz ich schematy.

• Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie poprawnych nazw do grafik bez podglądania ich opisów. Na kartce wypisują kolejne nazwy poszczególnych elementów.

• Kolejny krok to sprawdzenie poprawnie przyporządkowanych nazw.

• Jeśli nazwa została przyporządkowana niepoprawnie, uczeń ma za zadanie ułożyć na oddzielnej kartce 3 pytania testowe (do każdego pytania musi podać 4 odpowiedzi, z czego tylko 1 jest poprawna) dotyczące danego zbiornika magazynowego. Uczeń zna poprawną odpowiedź, ale nie zaznacza jej na kartce z pytaniami.

• Uczniowie wymieniają się kartką z pytaniami. Teraz mają odpowiedzieć na otrzymane od kolegi pytania i oddać do sprawdzenia autorowi pytań.

• Autor pytań sprawdza odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

• Nauczyciel w razie potrzeby udziela komentarza w sytuacjach nierozstrzygniętych, kiedy istnieje różnica zdań pomiędzy autorem pytania a uczniem na nie odpowiadającym co do poprawności odpowiedzi. Sytuację omawia na forum klasy.

• Nauczyciel prosi o przeczytanie wszystkich pytań i poprawnych odpowiedzi dotyczących galerii zdjęć.

E‑book – Rodzaje przyrządów pomiarowych do pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym

• Podczas zajęć nauczyciel prosi uczniów, aby na smartfonach otworzyli e book Rodzaje przyrządów pomiarowych do pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym.

• Uczniowie mają możliwość zapoznania się z różnymi rodzajami przyrządów służących do pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym.

• Każdy uczeń otrzymuje pytanie i na podstawie e‑materiału oraz treści zawartych w e booku stara się poprawnie na nie odpowiedzieć.

• Uczniowie prezentują podczas zajęć wyniki swojej pracy, a ich koledzy uzupełniają podawane informacje. Ewentualne błędy koryguje nauczyciel.

• Na zakończenie lekcji uczniowie rozmawiają z nauczycielem o tym, co sprawiło im trudność podczas odpowiadania na pytania.

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla podczas zajęć interaktywne materiały sprawdzające.

• Uczniowie samodzielnie rozwiązują zadania.

• Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu uczniowi, wyznacza odpowiednią ilość czasu na podanie odpowiedzi.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel pomaga w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

• Po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań nauczyciel wyjaśnia każde zagadnienie, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy mieli z tym trudności.

• Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela na przykład na tablicy interaktywnej.

Wykorzystanie materiału multimedialnego poza zajęciami

Praca indywidualna

Przed lekcją

• Nauczyciel przed rozpoczęciem zajęć prosi uczniów o zapoznanie się z e‑materiałami: filmem instruktażowym - tutorialem Metody pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym, galerią zdjęć Rodzaje zbiorników magazynowych oraz e‑bookiem Rodzaje przyrządów pomiarowych do pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym. Dzięki temu podczas zajęć lekcyjnych uczniom łatwiej będzie posługiwać się specjalistycznym słownictwem.

• Nauczyciel przekazuje uczniom zestaw pytań. Odpowiedzi na te pytania uczniowie znajdą w udostępnionych materiałach. Pytania obejmują kwestie poruszane w zadaniach zawartych w interaktywnych materiałach sprawdzających. Nauczyciel musi tylko przeformułować te zadania na pytania dla uczniów.

• Uczeń przesyła nauczycielowi (np. e‑mailem) odpowiedzi na pytania i przychodzi na lekcję przygotowany do dalszych działań (zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce).

Podczas lekcji

• Nauczyciel zatwierdza materiały (odpowiedzi na pytania) przesłane przez ucznia.

• Teraz uczeń zabiera się za realizację zadania praktycznego.

• Nauczyciel przydziela mu zadanie: Opisz dokładnie wykonanie pomiaru za pomocą poziomowskazu magnetycznego.

• Uczeń opisuje wykonanie pomiaru za pomocą wskazanego urządzenia.

• Ostatnim etapem jest analiza w postaci udzielania odpowiedzi na pytani, np. „Co sprawiło Ci trudność?”; „Co nie sprawiło Ci żadnego problemu?”; „Czy jesteś zadowolony z efektów swojej pracy?”.

Praca w grupach

Przed lekcją

• Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy i każdej z nich przydziela określony temat: metody pomiaru ropy naftowej w zbiorniku magazynowym, rodzaje zbiorników magazynowych, rodzaje przyrządów pomiarowych.

• Zadaniem grup uczniów jest przygotowanie prezentacji multimedialnych z wykorzystaniem informacji zawartych w e‑materiałach oraz w innych źródłach informacji, a także przesłanie ich nauczycielowi.

• Nauczyciel przed lekcją sprawdza przesłane materiały i zwraca je z komentarzami lub zezwala na wykonanie dalszych działań na lekcji.

Podczas lekcji

• Grupy uczniów przedstawiają i omawiają swoje prezentacje.

• Nauczyciel uzupełnia informacje, tłumaczy i wspiera uczniów.

• W przypadku pytań nauczyciel udziela odpowiedzi i pomaga lepiej zrozumieć dane zagadnienie.

• Na podstawie wykonanych prac grupy są odpowiednio oceniane.

• Uczniowie notują pozyskane informacje.

• Ostatnim etapem jest analiza zadania w postaci udzielania odpowiedzi na pytania, np. „Co sprawiło grupie trudność?”; „Co grupy wykonały bez problemu?”; „Na co zwrócilibyście uwagę, przygotowując prezentację następnym razem?”; „Czy jesteście zadowoleni z efektów swojej pracy?”.

Wykorzystanie e‑materiału do indywidualizacji pracy z uczącymi się

E‑materiał daje możliwość samodzielnej pracy ucznia, współpracy w grupie przy wspólnym uczestniczeniu w procesie edukacyjnym i indywidualizację procesu dydaktycznego podczas zajęć i poza nimi poprzez samodzielnie dokonany przez ucznia lub wymuszony przez nauczyciela poziom trudności wykonywanych czynności i zadań.

Przy pracy samodzielnej nauczyciel indywidualizuje proces poprzez dostosowanie zastosowanego e‑materiału do możliwości percepcyjnych ucznia.

Podczas zajęć można wykorzystać relacje rówieśnicze funkcjonujące między uczniami, którym ze względu na zbliżony wiek, podobne zainteresowania, tok rozumowania i postrzegania otaczającego ich świata łatwiej jest się porozumieć niż z nauczycielem. Dzięki relacji rówieśniczej uczniowie mogą skutecznie do siebie dotrzeć i wiele się od siebie nauczyć.

Słabsi uczniowie skorzystają ze wsparcia uczniów zdolnych, co pomoże im w nauce, a z kolei uczniowie zdolni w trakcie przekazywania kolegom informacji będą powtarzali i utrwalali zdobytą wiedzę, próbując objaśnić w przystępny sposób dany materiał.

Sposób przekazywania wiedzy i budowania umiejętności ucznia będzie zależał w dużej mierze od nauczyciela i prowadzenia przez niego procesu dydaktycznego. Dodatkowo oprawa dydaktyczna zastosowana przy omawianiu tematu daje nauczycielowi wiele możliwości, ponieważ ten sam zakres materiału można ująć na wiele sposobów. Zapobiega to monotonii w procesie nauczania i uczenia się przez uczniów. Realizując pracę w grupach, nauczyciel prowadzi proces grupowy, który pozwala nie tylko na pogłębianie wiedzy uczniów, ale też sprzyja temu, aby uczniowie uczyli się od siebie nawzajem (w grupie i samodzielnie) oraz odgrywali różne role grupowe (czasem nawet takie, w których czują lekki dyskomfort). Wszystko to sprzyja budowaniu umiejętności społecznych. Przyjmowanie ról w grupie w połączeniu z różnorodnością zadań dopasowaną do ucznia stanowi wyzwanie dla nauczyciela i uczniów. Daje też wiele możliwości. Ważnym elementem, który uatrakcyjnia i indywidualizuje proces dydaktyczny, jest pozostawienie przez nauczyciela przestrzeni do błędów. Dzięki temu uczniowie nawzajem sobie pomagają i się od siebie uczą, co wspiera naturalną potrzebę zdobywania informacji.

Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość sprawdzenia poziomu własnej wiedzy i uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej dotyczącej materiału koniecznego do powtórzenia, a jednocześnie nakłaniają do podejmowania kolejnych prób poprawnego ich uzupełnienia.

Wykorzystanie materiału multimedialnego do pracy z uczącymi się o specjalnych potrzebach edukacyjnych

E‑materiał ułatwia samodzielną pracę ucznia oraz indywidualizację procesu dydaktycznego. Wszystkie multimedia przedstawiają informacje na temat pomiarów ropy naftowej w zbiornikach magazynowych. Różne formy multimedialne pozwalają na to, aby uczniowie pozyskiwali informacje w urozmaicony sposób i za pomocą odmiennych kanałów percepcji. Dzięki temu jest szansa na dopasowanie multimediów do potrzeb i możliwości poszczególnych uczniów, co w dużej mierze znosi bariery społeczne i komunikacyjne oraz sprzyja wyrównywaniu szans uczniów.

Dodatkowo odtwarzanie każdego e‑materiału jest możliwe również w trybie dostępności, który zawiera alternatywne wersje materiałów dla użytkowników z dysfunkcjami wzroku i słuchu.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Problemy techniczne z odtwarzaniem e‑materiału

W przypadku problemów z wyświetlaniem się multimediów w e‑materiale należy upewnić się, że urządzenie (komputer, laptop, smartfon itp.) ma dostęp do sieci internetowej. Najczęstszą przyczyną spowolnienia internetu jest otwarcie zbyt wielu aplikacji lub zakładek w przeglądarce internetowej na urządzeniu. Wolne ładowanie się stron może być również wywołane słabym łączem internetowym; odczuwalne będzie to zwłaszcza w przypadkach prób otwarcia stron zawierających wizualizacje 3D. Słaba jakość połączenia może być też spowodowana wyczerpaniem się danych pakietowych, jeżeli użytkownik korzysta z internetu mobilnego.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści