Temat: Duchowni i świeccy - czytający i słuchający

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa V szkoły podstawowej

IV. Społeczeństwo i kultura średniowiecznej Europy. Uczeń:

1) (…) wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu;

2) opisuje warunki życia średniowiecznego miasta i wsi;

3) porównuje kulturę rycerską i kulturę miejską, opisuje charakterystyczne cechy wzoru rycerza średniowiecznego, rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazuje różnice między stylem romańskim a stylem gotyckim;

4) wyjaśnia rolę Kościoła (w tym zakonów) w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają, czym zajmowali się ludzie w średniowieczu i jakie były ich powinności.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• opisywać czym zajmowali się duchowni w średniowieczu i jaka była ich rola;

• określać, na jakie grupy społeczne dzielili się mieszkańcy miast i czym się zajmowali;

• wyjaśniać jak wykształcił się stan rycerski i możnowładcy;

• wyjaśniać dlaczego praktycznie niemożliwe było zmienienie swojej pozycji (stanu) w średniowieczu.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie przypominają sobie, jak doszło do powstania stanów oraz czym były zależności feudalne.

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje uczniom temat, cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel, nawiązując do zadania domowego, pyta uczniów, jak wyglądało społeczeństwo średniowiecza. Czy było jednością czy może dzieliło się na grupy? Czy wszyscy mieli takie same prawa i obowiązki? Zadając pytania, pamięta o takim ich formułowaniu, by miały charakter pytań kluczowych.

3. Uczniowie czytają tekst z Ćwiczenia 1 i wykonują dołączone do niego polecenia. Następnie nauczyciel upewnia się, że zostały one wykonane poprawnie oraz udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, tłumacząc, że podział na stany sprawił, że średniowieczne społeczeństwo mimo że żyło wspólnie, to jakby osobno, obok siebie. Następnie dzieli uczniów na trzy grupy, przydzielając każdej inną grupę społeczną – rycerstwo, duchowieństwo, mieszczan. Zadaniem uczniów jest przygotowanie charakterystyki każdej z nich, uwzględniającej: rolę społeczną, czym się zajmowali, jakie były ich obowiązki i powinności, a także jej wewnętrzne zróżnicowanie oraz spuściznę dla przyszłych pokoleń (co zawdzięczamy każdej z tych grup). Zwraca również uwagę, że grupy nie były jednolite w swoim obrębie, np. duchowieństwo – inna rola duszpasterzy a inna zakonników; uczniowie również powinni to uwzględnić.

2. Uczniowie prezentują swoje grupy. Zaczynając od rycerstwa – wykonują Ćwiczenie 2; następnie duchowieństwo – uczniowie wykonują Ćwiczenie 3, a na końcu mieszczaństwo – uczniowie wykonują Polecenie 1. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych ćwiczeń, a następnie ustosunkowuje się do nich podając uczniom informację zwrotną.

3. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 4, przyporządkowując na interaktywnej ilustracji opisy do graficznego przedstawienia odpowiednich stanów. Następnie nauczyciel zadaje pytanie, czy coś łączyło grupy społeczne, które uczniowie dzisiaj „badali”? A czy coś łączy je również ze stanem chłopskim? Nauczyciel dba o informację zwrotną przekazywaną uczniom podczas rozwiązywania ćwiczeń i wykonywania poleceń.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie na podsumowanie oglądają film „Struktura społeczna średniowiecza” z e‑podręcznika i starają się odpowiedzieć na kończące je pytanie: Czy istniała jedna kultura społeczeństwa, czy różne grupy tworzą różne kultury.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią oni własną pracę na lekcji, aktywność swoją oraz kolegów i koleżanek. Ocenią również jakie treści były dla nich interesujące, co im się podobało a co należałoby zmienić lub poprawić.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): Wiesz już, jak wyglądało społeczeństwo średniowiecza i jego kultura. Zastanów się i odpowiedz, jak wygląda to w dzisiejszym społeczeństwie – czy żyjemy w jednej kulturze czy w wielu? W którym kierunku zmierza świat – budowy jednej wspólnej kultury czy rozwoju różnych ze względu na miejsce, ludzi i panujące zwyczaje?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The Clergy and the Lay People – The Readers and the Listeners

In the Middle Ages, much like in the present times, there existed various groups that members of society fell into, and the various roles they entailed. The shaping of the social classes brought about a very clear division of the Medieval society that would last for centuries to come. On the one hand, it assigned certain roles, rights, and obligations to each of the groups, but, on the other, it made leaving the social class of one’s birth very difficult. The members of the classes were not uniform, either. There existed many divisions and differences between them. Sources indicate that the warriors, knights and magnates played the first fiddle. They were the ones that shaped the Medieval state and played decisive roles in politics, and, in addition, fronted the heftiest sums for the development of arts and culture. They placed great emphasis on family tradition, and, in later centuries, on Christianity and its defense (“the Christian knight” – “miles Christianus”). The unwavering base of the knightly virtue was the loyalty towards one’s lord, then, later, also towards God and the Church. The warrior became a man of God, and the sword – the expression of divine will. The image of the stern, divine warrior began to change at the turn of the twelfth century, when the existing virile virtues were joined by the love of beauty and noble damsels, as well as the ability to understand and enjoy arts and culture.

The second fiddle was played by the people of the Chuch and God. In those times, they constituted the intellectual elite of society; they were responsible for safeguarding and relaying the memory of the European culture and tradition. This was rendered possible owing to, above all, operating on the same, unchanging rules, the same culture, and based on one, unchanging language – Latin. The care for memory and culture, however, was not the most important task of the people of the Church, even though they constituted pillars of both. Their main objective was to ensure that the Christians were under sacerdotal care, as well as to preach the Word of God to those that did not know it. They believed that this way they were implementing the advice of Christ himself, bringing the people to the highest form of good, and ensuring them eternal life.

The final group to be discussed was made up of the townsfolk. This one had many layers and divisions. Using the material status of its members, one can distinguish the patricians – the most wealthy ones who possessed all of the political power; the commoners, or the majority of the townsfolk and the towns’ general population; and the plebeians – the town’s poorest that had few rights and little money. Belonging to either of the groups determined one’s degree of participation in the town’s political life. What united the townsfolk, rich and poor alike, were the temples. They had “better” and “worse” spots inside them, but the townsfolk prayed for their towns’ prosperity together. At the same time, the relations between the Church and the townsfolk were complicated. On the one hand, the bishops were often the caretakers and managers of entire communities. On the other, many towns where money reigned supreme would become centers of sin and witness many turn their backs on God. Owing to the development of trade and convenient geographical situation, the cities of Italy and the Netherlands became the richest, with time rendering their surroundings dependent on them and becoming independent states. They became the symbol of the townsfolk’s freedom from duties towards the aristocracy, the knights, and the clergy.