E-materiały do kształcenia zawodowego

Połączenia części maszyn

MEC.08. Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi - Ślusarz 722204, Technik mechanik 311504

bg‑turquoise

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e‑materiale.

1
gwint
gwint
R1ESK3qRVKyMx
Gwinty
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

śrubowe nacięcie na powierzchni walcowej lub stożkowej, zewnętrznej lub wewnętrznej. Komplementarne gwinty wewnętrzne i zewnętrzne mają tak dobrany kształt, że pasują do siebie. Ruch obrotowy elementu z gwintem zewnętrznym powoduje przesuwanie się tego elementu względem elementu z gwintem wewnętrznym. Gwint może być interpretowany jako równia pochyła nawinięta na powierzchnię walcową. W związku z tym mechanika gwintu jest identyczna jak równi pochyłej, dlatego też śrubę zalicza się wraz z równią pochyłą do maszyn prostych

kołek
kołek

element pośredniczący w połączeniu kołkowym, jako element ustalający lub podpierający. Może być stożkowy lub walcowy, gładki lub karbowany, pełny lub sprężysty

lutownica
lutownica
R1C4sYCva3XJ6
Lutownica
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

lutownica to narzędzie wykorzystywane do wykonywania połączeń lutowanych. Jest ona używana do podgrzewania lutu i elementów, które mają zostać połączone. Po osiągnięciu odpowiedniej temperatury lutownica umożliwia stopienie lutu, który następnie łączy się z elementami, tworząc trwałe połączenie

połączenia kołkowe
połączenia kołkowe
RoWEANPPiDZtw
Metalowy kołek
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

rodzaj połączenia rozłącznego spoczynkowego. Służy do ustalania wzajemnego położenia dwóch lub więcej elementów. Kołek może mieć kształt stożkowy lub walcowy, gładki lub karbowany. Jeżeli kołek jest nieobciążony, nie są wymagane żadne obliczenia wytrzymałościowe

połączenia nierozłączne
połączenia nierozłączne

są to takie połączenia, w których podczas rozłączania następuje zniszczenie lub uszkodzenie elementów łączonych lub łączników

połączenia rozłączne
połączenia rozłączne

są to połączenia charakteryzujące się tym, że ich rozłączenie nie powoduje uszkodzenia elementów lub ich łączników. Połączenia rozłączne dzielimy na: wciskowe, wpustowe, wielowypustowe, klinowe, kołkowe, sworzniowe, gwintowe

połączeniea rozłączne sworzniowe
połączeniea rozłączne sworzniowe
RwVBiaxZ8ViD0
Połączenie sworzniowe tłoka z korbowodem
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

połączenie rozłączne ruchowe, w którym elementem pośredniczącym jest walcowy sworzeń. Połączenie sworzniowe zwykle wykorzystywane jest do łączenia przegubów. Sworzeń może być umieszczony na wcisk w jednym elemencie przegubu, podczas gdy pasowanie z drugim elementem jest luźne zapewniając możliwość pracy na tym elemencie

połączenia rozłączne - gwintowe
połączenia rozłączne - gwintowe
R1Vtv7p7Fl8Zo
Przykładowe połączenie gwintowe
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

to połączenia rozłączne pośrednie kształtowo‑cierne, gdyż łącznikami wiążącymi są występy i odpowiadające im wgłębienia, w postaci gwintów. Elementy te są ukształtowane na elementach głównych. Połączenia gwintowe zwykle znajdują zastosowanie jako połączenia ruchowe w mechanizmach zamieniających ruch obrotowy na postępowy np. napędach obrabiarek, prasach, czy podnośnikach oraz innych elementach konstrukcyjnych maszyn, urządzeń lub konstrukcji

połączenia rozłączne - wpustowe
połączenia rozłączne - wpustowe
R5DOixtJNa2C6
Wałek z wielowypustem
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

jest to rodzaj połączenia rozłącznego, pośredniego gdzie elementem pośredniczącym jest wpust. Jest to połączenie ruchowe (przesuwne). Połączenia wpustowe służą np. do osadzania piast na czopach wałów. Wpust umieszczany jest w rowku wpustowym na czopie wału i współpracuje z rowkiem piasty

połączenia śrubowe
połączenia śrubowe

rozłączne połączenie kształtowe elementów, połączonych dodatkowymi elementami złącznymi. Połączenie to należy do połączeń pośrednich, ponieważ elementami wiążącymi są dodatkowe elementy złączne w postaci śrub, nakrętek lub wkrętów

połączenia spawane
połączenia spawane
RTMOVSyWcX2ws
Połączenie spawane
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

element konstrukcji obejmujący spoinę oraz materiał podstawowy, powstające w wyniku stopienia dwóch lub wielu elementów konstrukcji, poprzez nadtopienie brzegów łączonych części i ewentualnego wprowadzenia stopionego metalu dodatkowego o podobnym składzie chemicznym (spoiwa) w miejsce łączenia. Stopione elementy mieszając się tworząc tzw. jeziorko spawalnicze. Po usunięciu źródła ciepła i ostygnięciu konstrukcji ciekły metal krzepnie w formie utworzonej przez nadtopione brzegi elementów spawanych, tworząc połączenie spawane potocznie zwane spoiną

połączenia lutowane
połączenia lutowane
RFnt9BPEvBLfs
Połączenie lutowane
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

połączenia, w których metalowe elementy łączone są przy użyciu spoiwa topionego w temperaturze znacznie niższej niż temperatura topnienia łączonych części

połączenia zgrzewane
połączenia zgrzewane

to połączenia metali i tworzyw sztucznych przez miejscowe dociskanie łączonych elementów przy jednoczesnym podgrzewaniu wystarczającym do doprowadzenia łączonych materiałów do stanu plastyczności

połączenia nierozłączne – nitowane
połączenia nierozłączne – nitowane
RN47RMWuOU64P
Połączenie nitowane
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

to rodzaj połączenia nierozłącznego, pośredniego, realizowanego poprzez połączenie mechaniczne elementów za pomocą elementów złącznych w postaci nitów, wykonanych zwykle w postaci trzpieni walcowych z łbami. Nitowanie przez długi czas było najważniejszą metodą łączenia metalowych elementów konstrukcyjnych. Nitowanie stosuje się do łączenia ze sobą blach, taśmowników oraz kształtowników stalowych, dźwigarów, wsporników, wiązarów, a także do nierozłącznych połączeń różnych części maszyn i przedmiotów. Stosowane są także nity w postaci rurek z odpowiednio ukształtowanymi końcami w formie łbów – tego typy połączeń nitowanych stosowane są w przypadku przenoszenia przez konstrukcje łączone mniejszych sił lub naprężeń

połączenia klejone
połączenia klejone

połączenia mechaniczne, w których wykorzystuje się adhezyjne właściwości substancji klejowych. Klej wnika w drobne pory, nierówności na powierzchni materiału, po czym twardnieje. Czasem przy klejeniu tworzyw sztucznych dodatkowo następuje częściowe rozpuszczenie powierzchni klejonych

połączenia wciskowe
połączenia wciskowe

połączenia, w którym unieruchomienie części zapewnione jest przez tarcie pomiędzy ich powierzchniami. W połączeniu wciskowym elementy odkształcają się i związane z tym siły sprężystości materiału zapewniają odpowiedni docisk

spoiny
spoiny

rodzaj złącza powstającego w procesie fizycznym łączenia materiałów poprzez ich miejscowe stopienie i zestalenie. Stosowane np. do łączenia metali (głównie stali) i tworzyw sztucznych. Przy spawaniu zwykle dodaje się spoiwo spawalnicze, tj. stapiający się wraz z materiałem rodzimym materiał dodatkowy, wypełniający spoinę

spawarka
spawarka
RwyyiWTdQFhGR
Spawarka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

spawarka elektryczna jest źródłem prądu elektrycznego tworzącego łuk elektryczny jarzący się między elektrodą a materiałem spawanym. Jest on źródłem ciepła, które nagrzewając metal do wysokiej temperatury powoduje jego stopienie. Określenie spawarka elektryczna obejmuje grupę urządzeń do których należą między innymi prostowniki spawalnicze i inwertory spawalnicze

sworzeń
sworzeń

w budowie maszyn element połączenia sworzniowego. Jest to najczęściej walec wykonany ze stali, mosiądzu bądź aluminium. W połączeniu pasowany jest luźno lub ciasno, przenosi obciążenia odpowiednio zginające lub ścinające. W połączeniach występuje razem z elementami zabezpieczającymi w postaci zawleczki, nakrętki

wypusty
wypusty

występ na bocznych krawędziach jakichś elementów, służący do ich łączenia

zgrzeiny
zgrzeiny

miejsce połączenia elementów zgrzewanych

zgrzewarka
zgrzewarka
RyIqv3nS76QCC
Zgrzewarka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

zgrzewarka jest urządzeniem przeznaczonym do wykonywania zgrzewania punktowego. Zasada działania polega na przepływie przez elektrody zgrzewarki, które dociskają do siebie łączone elementy, prądu o bardzo dużym natężeniu. Wskutek tego w miejscu docisku materiał zostaje doprowadzony do stanu plastycznego. W momencie przerwania przepływu prądu materiał bardzo szybko stygnie, elektrody w dalszym ciągu wywierają nacisk na miejsce połączenia, w wyniku czego powstaje trwałe połączenie nazywane zgrzeiną