E-materiały do kształcenia zawodowego

Druk fleksograficzny: szeroko i wąskowstęgowy

PGF.01. Realizacja procesów drukowania z użyciem fleksograficznych form drukowych - Technik procesów drukowania 311935, Drukarz fleksograficzny 732209

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w materiale w e‑zasobie.

1
aple
aple

Aple to obszary drukudruk fleksograficznydruku w pełni pokryte farbąfarby fleksograficznefarbą, zaś nierówne aple to obszary drukudruk fleksograficznydruku z nierównomiernym nasyceniem kolorów na całej powierzchni drukudrukdruku.

  • Symulator – Praca maszyny fleksograficznejDaA2EdqmnSymulator – Praca maszyny fleksograficznej

  • Źródło: Strona internetowa Wikipedia.org, definicja hasła „aple”, https://pl.wikipedia.org/wiki/Apla [dostęp 27.04.2023 r.].

  • Źródło: Publikacja online. Biblioteczka techniczna, zeszyt nr 2, Jak sobie radzić z problemami we fleksograii, http://www.mhp.com.pl/gfx/mhp/userfiles/files/pdf/druki-biblio-bledyfle.pdf [dostęp 27.04.2022 r.]. Plik pdf o rozmiarze 106 KB w języku polskim.

bobiniarka
bobiniarka

Urządzenie do cięcia wzdłużnego roli na węższe rolki. Może być wyposażona w moduły do laserowej bądź mechanicznej perforacji podłożypodłoże drukowepodłoży, które umożliwiają nacinanie lub mikroperforowanie podłożypodłoże drukowepodłoży. Na bobiniarce instaluje się często moduły do wizyjnej oceny jakości wydruku, aby podczas końcowego nawijania jeszcze raz dokonać kontroli jakościkontrola jakości wydruku fleksograficznegokontroli jakości.

R14NapgXpUe8F
Bobiniarka
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
certyfikowany proof
certyfikowany proof

Wydruk próbny certyfikowany, wykonywany na podłożupodłoże drukowepodłożu, które posiada certyfikat zgodności z wymogami normy ISO 12647‑7. Przy każdej pracy jest umieszczany pasek pomiarowy, który jest częścią składową proofa certyfikowanego, który służy do zmierzenia wartości pól pomiarowych z użyciem spektrofotometru. Każdy proof posiada indywidualnie wykonany pomiar, a wydruk z wartościami pomiaru proofa certyfikowanego jest dołączany do pracy. Dzięki temu wydruk próbny może być traktowany jako referencyjny.

druk
druk

Wszelkie techniki przenoszenia obrazu na podłożepodłoże drukowepodłoże, zarówno przy użyciu klasycznych form drukowychforma drukowaform drukowych (techniki analogowe, np. offset, fleksografia, rotograwiura), jak i powielania bezpośrednio z komputera (techniki cyfrowe: inkjet, elektrofotografia).

RDmD23ngHPrV3
Druk
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
druk fleksograficzny
druk fleksograficzny

Popularna technika drukarska zaliczana do technik wypukłych bezpośrednich, polegająca na tym, że obraz z wypukłej elastycznej formy drukowejforma drukowa fleksograficznaformy drukowej, wykonanej z fotopolimerów, w której miejsca drukujące są wyżej od miejsc niedrukujących, jest przenoszony bezpośrednio na podłoże drukowepodłoże drukowepodłoże drukowe. Fleksografia jest stosowana powszechnie w drukudrukdruku np. etykiet, opakowań giętkich, zadruku tektury falistej, a także materiałów z bibuł (np. chusteczek czy serwetek).

RyDSwzY5wFD8k
Maszyna fleksograficzna
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
DTP
DTP

(skrót od ang. Desktop Publishing).

Ogół operacji służących do przygotowania materiałów graficzno‑tekstowych na komputerze z wykorzystaniem odpowiedniego oprogramowania i urządzeń peryferyjnych, jak np. skanery czy naświetlarki. Tak przygotowane materiały są następnie powielane przy użyciu analogowych bądź cyfrowych technik drukarskich.

duktor
duktor

Element zespołu farbowego maszyny fleksograficznejzespoły farbowe maszyn fleksograficznychzespołu farbowego maszyny fleksograficznej, który jest częściowo zanurzony w farbiefarby fleksograficznefarbie wypełniającej kałamarz farbowy i wykonuje stałe obroty, dzięki czemu na jego powierzchnię nakładana jest warstwa farbyfarby fleksograficznefarby.

farby fleksograficzne
farby fleksograficzne

W drukowaniu fleksograficznym wykorzystuje się różne rodzaje farb, które dobiera się do podłoża drukowegopodłoże drukowepodłoża drukowego. Są to na ogół farby rozpuszczalnikowe, wodorozcieńczalne, utrwalane promieniowaniem UV lub utwardzalne chemicznie. Każda farba ma swoje właściwości, czyli napięcie powierzchniowe, lepkość, stopień pigmentacji, sposób i warunki utrwalenia. Napięcie powierzchniowe farby zależne jest od jej składu chemicznego i dodatków – aby farba spełniła swoją funkcję, jej napięcie powierzchniowe musi być niższe od napięcia powierzchniowego podłoża drukowegopodłoże drukowepodłoża drukowego. Odpowiednia lepkość farby gwarantuje swobodne jej wydostawanie się z kałamarzyków wałka rastrowegowałek rastrowywałka rastrowego – niska lepkość może powodować rozpływanie się na podłożu drukowympodłoże drukowepodłożu drukowym, szczególnie niechłonnym, zaś na podłożachpodłoże drukowepodłożach chłonnych może skutkować obniżeniem gęstości optycznej obrazu.

fluting
fluting

Rodzaj fali w tekturze falistej, oznaczany literami.

folia PE
folia PE

To folia polietylowa, stabilna w temperaturze do 90°C, elastyczna i łatwa w formowaniu. Jest stosowana do produkcji opakowań jednorazowych, toreb wielorazowych oraz opakowań produktów chemicznych. Można na niej drukować m.in. farbamifarby fleksograficznefarbami nitrocelulozowymi, chemoutwardzalnymi, poliamidowo‑alkoholowymi, poliwinylo‑butyralowymi.

R4rVc7zJJVZAx
Folia PE
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
folia PET
folia PET

To foliafoliefolia poliestrowa, odporna na oddziaływanie wysokiej temperatury, nieprzekraczającej 80°C. Charakteryzuje się wysoką odpornością chemiczną, ale ma dość niską przyczepność warstwy farbyfarby fleksograficznefarby, dlatego wstępnie jest powlekana akrylanami lub polichlorkiem winylidenu. Można na niej drukować m.in. farbamifarby fleksograficznefarbami nitrocelulozowymi. Mogą być miękkie i utwardzane.

RHCymGJCEi2fl
Folia PET
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
folia PP
folia PP

To foliafoliefolia polipropylenowa, którą cechuje wysoki stopień obkurczania oraz wysoka odporność chemiczna. To foliafoliefolia elastyczna i nietoksyczna, dlatego też stosowana jest w branży tekstylnej i spożywczej. Można na niej drukować m.in. farbamifarby fleksograficznefarbami nitrocelulozowymi, chemoutwardzalnymi, poliamidowo‑alkoholowymi, poliwinylo‑butyralowymi.

RAQV554VNZshJ
Przykładowe opakowania z folii PP
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
folia PVC
folia PVC

To foliafoliefolia polichlorku winylu, ma niską grubość, jest miękka i cechuje ją niska stabilność wymiarowa. Ma błyszczącą powierzchnię, wysoką trwałość i jest stosowana do produkcji opakowań jednorazowych, wymagających trwałości. Można na nich drukować m.in. farbamifarby fleksograficznefarbami rozpuszczalnikowymi polichlorkowo‑akrylowymi z rozpuszczalnikami w postaci ketonów i octanów.

RqZsmhz9gYYpx
Folia PVC
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
folie
folie

Do druku fleksograficznegodruk fleksograficznydruku fleksograficznego wykorzystywane są różnego rodzaju folie, w tym folie poliestrowe – poliester teraftalowy (PET), polietylenowe (PE), polichlorku winylu (PVC), polipropylenowe (PP), celulozowe (celofan), aluminiowe (Al).

forma drukowa
forma drukowa

Zwana też matrycą drukarską. To element konwencjonalnej maszyny drukarskiej podczas drukowania, zwykle w postaci płyty z naniesionym obrazem graficznym, który jest przenoszony (pośrednio lub bezpośrednio), przy użyciu farbfarby fleksograficznefarb drukarskich, na zadrukowywane podłożepodłoże drukowepodłoże.

forma drukowa fleksograficzna
forma drukowa fleksograficzna

Najczęściej stosowanym materiałem do przygotowania formyforma drukowaformy fleksograficznejdruk fleksograficznyfleksograficznej jest płyta fotopolimerowa o typowych grubościach: 1,14; 1,7; 2,54 i 3,94 mm. Cieńsze formy są stosowane w drukudruk fleksograficznydruku etykiet i opakowań giętkich, grubsze – w drukudruk fleksograficznydruku opakowań tekturowych. W technologii CtP przygotowania formyforma drukowaformy stosuje się najczęściej metodę laserowo‑fotochemiczną i różne typy laserów (np. z diodą fioletową, z diodą podczerwoną, Nd‑Yag), o określonej długości fali, dostosowane do typów używanych płyt (np. fotoczułych czy termoczułych).

R1OgmAaAqotFh
Forma drukowa fleksograficzna
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
  • Animacja 3D – Budowa drukujących maszyn w technikach fleksograficznychDmkkIOXyuAnimacja 3D – Budowa drukujących maszyn w technikach fleksograficznych

  • Źródło: Strona internetowa zs1wyszkow.edu.pl/, Techniki druku, https://www.zs1wyszkow.edu.pl/uploads/file/blok_informatyczny/techniki_druku.pdf [dostęp 27.04.2022 r.]. Plik pdf o rozmiarze 106 KB w języku polskim.

kontrola jakości wydruku fleksograficznego
kontrola jakości wydruku fleksograficznego

To bardzo ważna czynność na każdym etapie drukudruk fleksograficznydruku. Aby minimalizować wystąpienie możliwych wad, np. niedodruki, złe pasowanie kolorów, trapping itp., drukarz fleksograficzny jest wyposażony w narzędzia kontrolne, które pozwalają ocenić czy proces drukudruk fleksograficznydruku przebiega prawidłowo i szybko skorygować ewentualne niepożądane efekty. W celu weryfikacji jakości i stanu form drukowychforma drukowa fleksograficznaform drukowych wykorzystuje się mikroskopy cyfrowe, które pokazują w dużym powiększeniu obraz punktów drukujących na formieforma drukowa fleksograficznaformie. Do kontroli stanu wałków rastrowychwałek rastrowywałków rastrowych, pod kątem ich zużycia lub zabrudzenia, służy mikroskop elektroniczny. Lepkość farbfarby fleksograficznefarb drukarskich sprawdza się z użyciem wiskozymetru. Właściwą barwę nadruku kontroluje się spektrofotometrem na paskach kontrolnych. Przyczepność farbfarby fleksograficznefarb do podłożapodłoże drukowepodłoża i ich odporność na ścieranie jest badane przy użyciu zestandaryzowanych testerów. Kontrolę podłoża drukowegopodłoże drukowepodłoża drukowego, np. napięcie powierzchniowe, wykonuje się za pomocą specjalnych markerów. Aby zweryfikować parametry ustawień maszyny fleksograficznej, np. docisk drukowania, napięcie wstęgi podłożapodłoże drukowepodłoża czy odpowiednie parametry suszeniasuszenie farbysuszenia, stosowane są wideokamery, najczęściej montowane na maszynach.

  • Symulator – Praca maszyny fleksograficznejDaA2EdqmnSymulator – Praca maszyny fleksograficznej

  • Źródło: Parametry oraz systemy kontroli jakości procesów i produktów w fleksografii, wersja 03, Polska Izba Fleksografii, 2013, tłum. z: Parametri e sistemi di controllo di qualita delle lavorazioni e dei prodotti flessografici, ATIF, 2013.

liniatura rastra
liniatura rastra

To liczba kałamarzyków na powierzchni wałka rastrowegowałek rastrowywałka rastrowego, które mieszczą się w linii prostej na odcinku 1 cm lub 1 cala.

listwa raklowa
listwa raklowa

Część tzw. rakla komorowego, czyli podzespołu zespołu farbowegozespoły farbowe maszyn fleksograficznychzespołu farbowego, przez który przepływa farbafarby fleksograficznefarba. W skład podzespołu wchodzi dwie listwy raklowe. Pierwsza usytuowana współbieżnie pełni rolę uszczelniającą w komorze raklowej, zaś druga ustawiona przeciwbieżnie, pod kątem 30–35°, jest raklem roboczym. Listwy raklowe mogą być: stalowe z domieszkami, czasem z powłoką ceramiczną na krawędzi roboczej rakla, ukształtowane jak krawędź robocza, klinowe, zaokrąglone lub z lamelą, o grubości od 0,15 do 0,25 mm; plastikowe (np. polietylenowe, teflonowe, poliestrowe), o niskim stopniu ścierania powierzchni wałka rastrowegowałek rastrowywałka rastrowego, wysokiej odporności chemicznej, o grubości od 0,75 do 2 mm.

R1bWwJaGldCDe
Rodzaje listew raklowych
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
maszyna fleksograficzna wstęgowa
maszyna fleksograficzna wstęgowa

Maszyna przeznaczona do druku fleksograficznegodruk fleksograficznydruku fleksograficznego, w której podłoże drukowepodłoże drukowepodłoże drukowe jest nawinięte na roli. Maszyny wstęgowe dzielimy na wąskowstęgowe, inaczej małoformatowe, ze wstęgą do szerokości 330 mm; średniowstęgowe, inaczej średnioformatowe, ze wstęgą o szerokości między 330 a 680 mm, oraz szerokowstęgowe, inaczej wielkoformatowe, ze wstęgą o szerokości powyżej 600 lub 680 mm. Budowa oraz sposób działania maszyn jest podobny – różni je szerokość wstęgi, metoda mocowania cylindra z formą drukowąforma drukowa fleksograficznaformą drukową w maszynie oraz sposób wyjmowania i czyszczenia wałków rastrowychwałek rastrowywałków rastrowych.

metoda ANSI
metoda ANSI

Skrót od ang. American National Standards Institute. Metoda kontrolikontrola jakości wydruku fleksograficznegokontroli prawidłowego wydruku kodów kreskowych w druku fleksograficznymdruk fleksograficznydruku fleksograficznym, która polega na precyzyjnym pomiarze oraz analizie profilu odbicia promienia skanującego, podobnie jak w czytnikach kodów kreskowych.

montaż form drukowych fleksograficznych
montaż form drukowych fleksograficznych

Operacja zakładania formy drukowejforma drukowa fleksograficznaformy drukowej na cylinder formowy maszyny drukującej. Na ogół odbywa się poza maszyną drukującą, z wykorzystaniem specjalnych urządzeń do montażu wyposażonych w system kamer, co zapewnia precyzyjne pasowanie.

R1DHYkRF3tzlP
Montaż form drukowych fleksograficznych
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
  • Sekwencje filmowe – Proces drukowania wąskowstęgowego i szerokowstęgowegoD13X2XfsGSekwencje filmowe – Proces drukowania wąskowstęgowego i szerokowstęgowego

  • Źródło: Strona internetowa Print System, Co daje precyzyjny system montażu płyt fleksograficznych?, https://www.printsystems.pl/2016/08/04/daje-precyzyjny-system-montazu-plyt-fleksograficznych/ [dostęp 27.04.2023 r.].

podłoże drukowe
podłoże drukowe

druku fleksograficznymdruk fleksograficznydruku fleksograficznym to podłoża papierowe lub tworzywowe. Mogą być powlekane lub niepowlekane, np. kartony, tektury faliste, podłoża samoprzylepne, foliefoliefolie czy podłoża gazetowe.

RiCMz9wQAzSlq
Podłoże drukowe w roli
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
prędkość pracy maszyn fleksograficznej
prędkość pracy maszyn fleksograficznej

Parametr, który ma wpływ na ilość farbyfarby fleksograficznefarby dostarczanej na podłoże drukowepodłoże drukowepodłoże drukowe. Przy zmianach prędkości pracy maszyny kałamarzyki farbowe w różnym stopniu zapełniają się farbąfarby fleksograficznefarbą. W efekcie zmianie podlega też ilość wydatku farbyfarby fleksograficznefarby, co wpływa na prawidłowe odwzorowanie tonów.

przyrost punktu rastrowego
przyrost punktu rastrowego

Niepożądany efekt polegający na tym, że punkt rastrowypunkt rastrowypunkt rastrowy, o zdefiniowanej wcześniej wielkości, ulega powiększeniu podczas drukowania. Ponieważ przyrost punktu rastrowegopunkt rastrowypunktu rastrowego powstaje praktycznie zawsze, to należy go odpowiednio kontrolowaćkontrola jakości wydruku fleksograficznegokontrolować, rozpoznając uprzednio czynniki mające wpływ na to zjawisko.

R1XwxM2YhuusA
Przyrost punktu rastrowego
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
punkt rastrowy
punkt rastrowy

Inaczej nazywany kropką czy plamką, to składowa, z której zbudowana jest drukowana grafika. Punkty rastrowe powstają w procesie przetwarzania obrazu cyfrowego widzianego na monitorze, a składającego się z pikseli, na plik zawierający obraz zbudowany właśnie z punktów rastrowych. Ich różne zagęszczenie oraz ułożenie i kształt decydują o tym, w jaki sposób widzimy daną grafikę na wydruku.

RZpvzPhe4nPqH
Punkt rastrowy
Źródło: https://pl.freepik.com/, domena publiczna.
suszenie farby
suszenie farby

Częścią maszyn fleksograficznych są urządzenia suszące, które – dzięki nadmuchowi ciepłego powietrza lub suszeniu UV – wspomagają suszenie farbyfarby fleksograficznefarby na zadrukowanym podłożupodłoże drukowepodłożu.

  • Symulator – Praca maszyny fleksograficznejDaA2EdqmnSymulator – Praca maszyny fleksograficznej

  • Źródło: Strona internetowa Polskiej Izby FLeksografów, O fleksografii, https://flekso.pl/o-fleksografii/ [dostęp 27.04.2023 r.].

wałek rastrowy
wałek rastrowy

Inaczej anilox, rodzaj cylindra z naniesionymi drobnymi kałamarzykami, który jest odpowiedzialny za precyzyjne przenoszenie i dozowanie farbyfarby fleksograficznefarby drukarskiej na formę drukowąforma drukowa fleksograficznaformę drukową. Wałek rastrowy, stanowi element zespołu drukującego i jest wykorzystywany w druku fleksograficznymdruk fleksograficznydruku fleksograficznym.

zespoły farbowe maszyn fleksograficznych
zespoły farbowe maszyn fleksograficznych

Są zbudowane z wałka rastrowegowałek rastrowywałka rastrowego nadającego (anilox), który jest pokryty kałamarzykami farbowymi przenoszącymi farbęfarby fleksograficznefarbę na formę drukowąforma drukowa fleksograficznaformę drukową. Liniaturaliniatura rastraLiniatura układu kałamarzyków wynosi od 60 do 500 lpi (z ang. lines per inch), czyli linii na cal. Kałamarzyki farbowe mogą mieć różne kształty, np. ostrosłupa, stożka czy półkuli. Kąt osi siatki kałamarzyków wynosi 45° w stosunku do osi cylindrów. Do nanoszenia farbyfarby fleksograficznefarby na wałek rastrowywałek rastrowywałek rastrowy służy duktorduktorduktor.

R6aXGz7sdcnZp
Zespoły farbowe maszyn fleksograficznych
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
  • Symulator – Praca maszyny fleksograficznejDaA2EdqmnSymulator – Praca maszyny fleksograficznej

  • Źródło: Publikacja online, Techniki druku, https://www.zs1wyszkow.edu.pl/uploads/file/blok_informatyczny/techniki_druku.pdf [dostęp 27.04.2022 r.]. Plik pdf o rozmiarze 238 KB w języku polskim.

zespoły maszyny fleksograficznej
zespoły maszyny fleksograficznej

Znajdują się w korpusie maszyny. Jeśli mamy do czynienia z maszynami szeregowymi, to zespoły farbowo‑drukujące w korpusie maszyny są ułożone horyzontalnie lub horyzontalno‑wertykalnie. Zespół drukujący zbudowany jest z wałka rastrowegowałek rastrowywałka rastrowego nadającego (anilox) z nożem raklowymlistwa raklowanożem raklowym do zgarniania nadmiaru farbyfarby fleksograficznefarby, cylindra formowego i cylindra dociskowego. Elementami maszyn są także zespół farbowyzespoły farbowe maszyn fleksograficznychzespół farbowy z gumowym duktoremduktorduktorem, zespół odwijania z elementem kontroli naciągu wstęgi, zespół tnący i nawijak zadrukowanej wstęgi.

R18C8pWxVAm2e
Zespoły maszyny fleksograficznej szerokowstęgowej
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.