Mechanizmy robocze maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych
CHM.01. Obsługa maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych - Operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych 814209
Przewodnik dla nauczyciela
Wprowadzenie
„Nowoczesne kształcenie stawia nauczyciela w roli mentora. Odejście nauczyciela od roli „dostarczyciela” wiedzy, który przy tablicy prowadzi wykład (a głównym zadaniem uczniów jest słuchanie i notowanie najważniejszych informacji) pozwala na rozbudzenie kreatywności uczących się i postawienie ich w roli poszukiwaczy wiedzy” (Koncepcja e‑materiałów do kształcenia zawodowego).
Celem Przewodnika dla nauczyciela jest przedstawienie e‑materiału „Mechanizmy robocze maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych” dla kształcenia zawodowego zawartego na Zintegrowanej platformie edukacyjnej, z którego nauczyciel i uczeń mogą korzystać podczas zajęć kształcenia zawodowego, a także podczas pracy poza zajęciami (uczniowie mogą sięgać do e‑materiałów w ramach pracy domowej lub z własnej inicjatywy, np. przygotowując się do lekcji, do egzaminów).
Nauczycielu, mamy nadzieję, że e‑materiały pozwolą Ci zwiększyć efektywność nauczania. Przewodnik zbudowany jest z następujących elementów.
Spis treści
1. Ogólna koncepcja e‑materiału1. Ogólna koncepcja e‑materiału
2. Cele ogólne e‑materiału2. Cele ogólne e‑materiału
3. Struktura e‑materiału3. Struktura e‑materiału
3.1 Materiały multimedialne3.1 Materiały multimedialne
3.2. Obudowa dydaktyczna3.2. Obudowa dydaktyczna
4. Opis zawartości merytorycznej e‑materiału i powiązania między elementami e‑materiału4. Opis zawartości merytorycznej e‑materiału i powiązania między elementami e‑materiału
5. Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej5. Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej
5.1. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej, w grupach i w zespole podczas zajęć5.1. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej, w grupach i w zespole podczas zajęć
5.2. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej i w grupach poza zajęciami5.2. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej i w grupach poza zajęciami
5.3. Indywidualizowania pracy z uczniem/uczniami podczas zajęć i poza nimi5.3. Indywidualizowania pracy z uczniem/uczniami podczas zajęć i poza nimi
5.4. Organizowania pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych5.4. Organizowania pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych
6. Opis materiałów sprawdzających6. Opis materiałów sprawdzających
7. Minimalne wymagania techniczne umożliwiające korzystanie z e‑materiału7. Minimalne wymagania techniczne umożliwiające korzystanie z e‑materiału
1. Ogólna koncepcja e‑materiału
E‑materiał „Mechanizmy robocze maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych” wspiera osiąganie efektów kształcenia z wybranych jednostek efektów kształcenia określonych dla kwalifikacji:
CHM.01.2. Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych
Uczeń:
CHM.01.2.1. sporządza rysunki techniczne zachowując zasady ich sporządzania
CHM.01.2.2. posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń
CHM.01.2.3. określa części i funkcje maszyn i urządzeń
CHM.01.2.5 opisuje zasady tolerancji i pasowań
CHM.01.2.13. rozpoznaje właściwe normy i procedury oceny zgodności podczas realizacji zadań zawodowych
CHM.01.4. Użytkowanie maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych
Uczeń:
CHM.01.4.1. charakteryzuje maszyny i urządzenia do przetwórstwa tworzyw sztucznych i ich zastosowanie
CHM.01.4.3. posługuje się schematami układów mechanicznych, elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
2. Cele ogólne e‑materiału
E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodzie: Operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych 814209.
Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.
Celem e‑materiału jest przedstawienie w sposób obrazowy i zrozumiały dla przeciętnego uczącego się — zasad działania mechanizmów i urządzeń wykorzystywanych w budowie maszyn do przetwórstwa tworzyw sztucznych, a także zasad rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstaw normalizacji, co będzie skutkowało łatwiejszym opanowaniem trudnego materiału.
E‑materiał dostarcza praktyczną wiedzę i rozwija przydatne umiejętności dotyczące budowy i mechanizmów maszyn oraz urządzeń stosowanych w przemyśle tworzyw sztucznych, a także zagadnień związanych z wykonywaniem rysunków technicznych.
Jego celem jest udostępnienie różnorodnych materiałów, które mogą być wykorzystywane w samodzielnym zdobywaniu wiedzy i umiejętności, rozwój kompetencji komunikacyjno—cyfrowych, lepsze dostosowanie tempa i zakresu nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3. Struktura e‑materiału
3.1. Materiały multimedialne
Zawierają różnego rodzaje e‑materiały, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy oraz nabycie kompetencji zawodowych. E‑materiał „Mechanizmy robocze maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych” składa się z dwóch elementów multimedialnych:
• AnimacjaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych,
• Atlas interaktywnyAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstaw normalizacji.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3.2. Obudowa dydaktyczna
• Interaktywne materiały sprawdzająceInteraktywne materiały sprawdzające – pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności z zakresu mechanizmów roboczych maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych oraz zagadnień związanych z rysunkiem technicznym.
• Słownik pojęć dla e‑materiałuSłownik pojęć dla e‑materiału – zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym e‑materiale.
• Przewodnik dla nauczycielaPrzewodnik dla nauczyciela - zawiera wskazówki dotyczące wykorzystania e‑materiału dla kształcenia zawodowego zawartego na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej. Przewodnik zawiera opis materiałów multimedialnych, które mają pomóc nauczycielowi w procesie kształcenia – czyli organizowaniu procesu nabywania przez uczniów wiedzy i umiejętności, ich sprawdzania jako elementu końcowego tego procesu lub diagnozującego, jaką wiedzę i umiejętności uczniowie już posiadają, aby potem indywidualizować proces kształcenia.
• Przewodnik dla uczącego sięPrzewodnik dla uczącego się - zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.
• Netografia i bibliografiaNetografia i bibliografia - stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e materiał.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
4. Opis zawartości merytorycznej e‑materiału i powiązania między elementami e‑materiału
W e‑materiale nauczyciel ma możliwość wykorzystania następujących materiałów multimedialnych:
• AnimacjaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych – ukazuje wybrane części maszyn i mechanizmy robocze z wykorzystaniem fotografii i rysunku aksonometrycznego oraz grafiki w 2D i 3D.
Szczegółowo omawia ich budowę zewnętrzną i wewnętrzną.
Przedstawia proces składania części w zespół oraz wizualizuje pracę poszczególnych maszyn, urządzeń i mechanizmów.
Efekty kształcenia właściwe dla materiału multimedialnego:
CHM.01.2. Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych
CHM.01.2.2. posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń
CHM.01.2.3. określa części i funkcje maszyn i urządzeń
CHM.01.2.13. rozpoznaje właściwe normy i procedury oceny zgodności podczas realizacji zadań zawodowych
CHM.01.4. Użytkowanie maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych
CHM.01.4.1. charakteryzuje maszyny i urządzenia do przetwórstwa tworzyw sztucznych i ich zastosowanie
CHM.01.4.3. posługuje się schematami układów mechanicznych, elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych.
Cele szczegółowe materiału multimedialnego:
- ukazanie wybranych części maszyn i mechanizmów roboczych,
- omówienie budowy wewnętrznej i zewnętrznej maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych,
- wizualizacja pracy maszyn, urządzeń i mechanizmów.
• Atlas interaktywnyAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstaw normalizacji – prezentuje informacje z zakresu zasad rysunku technicznego 2D, zasad tolerancji i pasowania z pokazaniem przestrzennego położenia, a także przedstawia podstawy normalizacji (np. w oparciu o wybrane elementy części maszyn), schematy części maszyn, mechanizmów oraz ich elementów.
Efekty kształcenia są właściwe dla materiału multimedialnego:
CHM.01.2. Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych
CHM.01.2.1. sporządza rysunki techniczne zachowując zasady ich sporządzania
CHM.01.2.3. określa części i funkcje maszyn i urządzeń
CHM.01.2.5 opisuje zasady tolerancji i pasowań
CHM.01.4.3. posługuje się schematami układów mechanicznych, elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych.
Cele szczegółowe materiału multimedialnego:
- przedstawienie zasad rysunku technicznego 2D,
- omówienie zasad tolerancji i pasowania,
- zapoznanie z podstawami normalizacji.
Wskazane materiały multimedialne wraz z obudową dydaktyczną są powiązane ze względu na osiągnięcie ogólnego celu opracowanego e‑materiału. Jest to nowoczesna pomoc dydaktyczna wspomagająca proces uczenia się/nauczania.
Przedstawione elementy składowe e‑materiału stanowią całość maszyn, urządzeń i aparatów przemysłu chemicznego.
Informacje zawarte z Atlasie interaktywnym, pozwalają uczniowi za zaznajomienie się z zagadnieniami z zakresu zasad rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz wprowadzają do podstaw normalizacji.
Natomiast Animacja umożliwia nie tylko zapoznanie się z zagadnieniami z zakresu budowy maszyn i urządzeń wykorzystywanych do obróbki metali i tworzyw sztucznych, ale również wizualizuję ich pracę, omawiając przy tym proces obróbki tych materiałów.
E‑materiały sprawdzają wiedzę i umiejętności nabyte podczas wyżej wymienionej aktywności.
Uczący się ma też możliwość, po zapoznaniu się z danymi materiałami multimedialnymi, wykonania ćwiczeń w formie Interaktywnych materiałów sprawdzających w myśl metody dydaktycznej — utrwalanie nabytej wiedzy, a następnie dokonania samooceny i kontroli własnej wiedzy. Obudowa dydaktyczna w formie Słownika pojęć, Netografii i bibliografii warunkuje proces samokształcenia uczącego się.
E‑materiał pełni rolę pomocy dydaktycznej dla uczących się dla technik ochrony środowiska. Służy nowoczesnemu kształceniu zawodowemu, by w zmieniającym się świecie informatyzacji i rozwoju przemysłu 4.0 w atrakcyjny sposób dostarczać dla uczących się treści zgodne z aktualną wiedzą i rozwojem technologii przemysłowej.
E‑materiał jest odpowiedzią na potrzeby dzisiejszego uczącego się, nauczyciela oraz pracodawców zainteresowanych przygotowaniem pracowników do pracy zawodowej, oraz pozyskaniem wykwalifikowanej, młodej kadry pracowniczej.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5. Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej
5.1. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej, w grupach i w zespole podczas zajęć
Nauczyciel może zapisywać swoje własne propozycje ćwiczeń po realizacji określonego materiału multimedialnego.
- praca indywidualna uczniów – przykładem pracy indywidualnej uczniów może stać się mapa myśli dla wyznaczonego przez nauczyciela tematu: „Zasady rysunku technicznego” z wykorzystaniem Atlasu interaktywnego. Uczniowie samodzielnie mogą zapoznać się z Atlasem interaktywnym i informacjami w niej zawartymi, aby następnie przygotować notatki na wyznaczony przez nauczyciela temat. Mapa myśli powinna dawać użytkownikowi możliwość tworzenia własnych notatek w formie graficznej – diagramu do ilustrowania relacji pomiędzy składowymi, samodzielnego tworzenia mapy myśli poprzez budowanie wielopoziomowych relacji i wzajemnych zależności między myślami – wnioskami – podsumowaniami itd., zgodnie z zasadami tworzenia mapy pojęć. Swoją pracę uczniowie mogą zapisać, wydrukować oraz oddać do sprawdzenia nauczycielowi.
- praca uczniów w grupach – podstawą pracy grupowej uczniów może stać się Animacja. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Poszczególne grupy zapoznają się z określonym zagadnieniem (partią materiału), pracują we własnym tempie, przeglądają materiał, a następnie wykonują ćwiczenie w przydzielonej grupie.
Uczniowie w grupach dyskutują między sobą, wymieniają poglądy, rozmawiają, jak ma wyglądać ich zdaniem wykonanie ćwiczenia zadanego przez nauczyciela.
Wszystkie grupy wykonują plakat dotyczący innego mechanizmu, a na końcu prezentują pracę stanowiącą jedną całość.
Ćwiczenie: Zapoznajcie się z Animacją i opracujcie plakat. Na końcu przedstawcie swoją pracę na forum klasy.
Grupa 1. Mechanizm dźwigniowy.
Grupa 2. Mechanizm krzywkowy.
Grupa 3. Siłownik hydrauliczny.
Następnie dokonajcie charakterystyki – opiszcie przedstawione hasła oraz czynności, jakie są do nich przypisane. Każda z grup pracuje zgodnie z zasadami pracy grupowej, a na koniec przedstawia na forum klasy efekty wykonanego ćwiczenia oraz zostaje oceniona.
- praca z całym zespołem klasowym – nauczyciel na zajęciach z całym zespołem klasowym pracuje metodą tekstu przewodniego. Tekst przewodni opracowany przez nauczyciela jest dla ucznia „przewodnikiem”, który prowadzi go po wyznaczonym zakresie tematycznym. Nauczyciel określa problem do rozwiązania, zakłada, jakie chce osiągnąć cele dydaktyczne oraz ustala pytania, mające przeprowadzić ucznia przez dany obszar wiedzy. Na wstępie przedstawia pytania do materiału multimedialnego, a każdy z uczniów dokonuje zapisu odpowiedzi na pytania w zeszycie przedmiotowym.
Etapy pracy:
Informacje – należy określić przejrzystą drogę postępowania dla uczniów.
Pytania prowadzące z Atlasu interaktywnego:
- Jakie są podstawowe zasady rysunku technicznego?
-Na czym polega normalizacja w rysunku technicznym?
-Do czego służą tablice tolerancji?
Pytania skupiają uwagę uczniów na prezentowanych treściach i dodatkowo rozwijają umiejętność wyszukiwania potrzebnych informacji. Nauczyciel w drugiej fazie sprawdza wraz z zespołem klasowym poprawność udzielonych odpowiedzi, jednocześnie dokonując już planowania i wykonania przydzielonych zadań grupowych.
Planowanie – pytania prowadzące powinny zostać tak dobrane, aby uczniowie mogli samodzielnie, właściwie, zaplanować działanie praktyczne.
W tym celu nauczyciel dzieli klasę na zespoły, które wykonują przydzielone zadanie praktyczne, np.:
Zadanie: Wypiszcie przykładowe badania diagnozujące płaszczowo‑rurowego wymiennika ciepła.
Ustalenia – w tej części uczniowie podczas rozmowy z nauczycielem przedstawiają swoje dotychczasowe działania. Na tym etapie nauczyciel może zweryfikować pracę uczniów, a także skorygować ewentualne błędy. Np. uzasadnijcie opisowo, dlaczego należy prowadzić dokumentację przeglądów, napraw oraz remontów maszyn i urządzeń. Tak przygotowane schematy pozostawcie do oceny.
Realizacja – na tym etapie uczniowie wykonują uprzednio zaplanowane zadanie. Nauczyciel również teraz kontroluje prawidłowość pracy uczniów. W przypadku zauważenia trudności formułuje odpowiednie pytania naprowadzające czy ostrzeżenia.
Sprawdzanie – poprawność wykonanego zadania uczniowie sprawdzają samodzielnie. W celu ułatwienia tego procesu nauczyciele mogą formułować odpowiednie pytania.
Analiza – w ostatniej części pracy, uczniowie powinni się zastanowić czy wykonane przez nich zadanie zostało zrobione dobrze. Należy zasugerować, aby odpowiedzieli sobie na pytania:
- Czy kolejny raz rozwiązałby/liby zadanie tak samo?
- Czy wprowadziłby/liby jakieś zmiany w sposobie realizacji zadania?
- Czy przekazane wiadomości były wystarczające do wykonania zadania?
- Z jakich zasobów wiedzy korzystał/li?
- Z jakich dodatkowych źródeł chciałby/chcieliby skorzystać?
Sposoby oceny pracy ucznia – można to zrobić w następujący sposób:
- ocena jakości efektu wykonania zadania – wytworu pracy ucznia (rozwiązanie problemu, czy właściwie zostało zaplanowane zadanie),
- ocena poszczególnych etapów działalności ucznia (gromadzenie informacji, planowanie pracy, ustalenia końcowe, sprawdzenie poprawności zadania, analiza pracy).
Nauczyciel wraz z zespołem klasowym dokonuje analizy końcowej. Uczniowie wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
Wskazana praca z całym zespołem klasowym może stanowić podsumowanie.
W fazie rekapitulacji proponuje się zadawanie uczącym się pytań w formie zdań niedokończonych: Przypomniałem sobie, że…; Łatwe było dla mnie…; Nauczyłam/łem się dzisiaj…; Trudność sprawiało mi…
(na podstawie https://www.profesor.pl/publikacja,7814,Artykuly,Metoda-tekstu-przewodniego).
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5.2. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej i w grupach poza zajęciami (np. z wykorzystaniem metody lekcji odwróconej).
E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych metodą lekcji odwróconej (flipped classroom). Przykładem takiej pracy może być wykorzystanie Animacji. Istota lekcji odwróconej polega na zapoznaniu się przez uczniów z multimedium przed zajęciami, natomiast podczas lekcji wiedzę tę powinni porządkować, poszerzać, wykorzystywać w praktyce, do rozwiązywania problemów np. w pracy grupowej itp. Lekcja odwrócona jest metodą pracy podczas zajęć.
Przygotowanie indywidualne w domu do lekcji odwróconej na podstawie Animacji może, polegać na następujących działaniach: - po wprowadzeniu na lekcji tematu (wykład i przykłady): Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych – uczniowie otrzymują pracę domową, aby zapoznali się np. z budową silnika hydraulicznego, wykorzystując praktyczną wiedzę, której teoretyczne założenia poznali na lekcji. Z materiałem teoretycznym uczniowie zapoznają się w domu (wiedza i rozumienie). Na lekcję przychodzą przygotowani, a w szkole wykonują praktyczne zadania i ćwiczenia utrwalające i sprawdzające. Podczas lekcji w klasie nauczyciel inicjuje pracę w parach, grupach, dyskusje nad zebranym i przygotowanym indywidualnie materiałem oraz zadawanie pytań przez uczniów sobie nawzajem. Weryfikuje wiedzę uczących się, np. zapraszając, aby chętne osoby wytłumaczyły, na czym polega zasada działania silnika hydraulicznego. Można także poprosić, aby uczący się wzajemnie się uzupełniali i poprawiali – w razie potrzeby nauczyciel podaje dodatkowe wiadomości i uzupełnia wiedzę uczących się.
Dobrym materiałem do pracy własnej uczących się poza zajęciami są dostępne Interaktywne materiały w formie ćwiczeń sprawdzających. Dają one możliwość sprawdzenia poziomu własnej wiedzy oraz uzyskania szybkiej informacji zwrotnej. Dodatkowo informacje zwrotne podane w przypadku błędnego rozwiązania, odsyłające do konkretnego multimedium, pozwalają uczniowi na samodzielne uzupełnianie brakującej wiedzy, co umożliwia ugruntowanie umiejętności niezbędnych do rozwiązywania zadań testowych i praktycznych na egzaminie zawodowym.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5.3. Indywidualizowania pracy z uczniem/uczniami podczas zajęć i poza nimi.
Zasada indywidualizacji może być rozumiana na wielu płaszczyznach.
Praca uczniów na lekcji, – indywidualizacja za względu na różne tempo pracy ucznia i indywidualizacja do różnych typów poznawczych, nazywanych umysłem analitycznym bądź syntetycznym, specjalnych potrzeb edukacyjnych ucznia uzdolnionego i ucznia z trudnościami w nauce. Nauczyciel, pracując w myśl tej zasady, poznaje swoich uczniów, a następnie planuje procesy edukacyjne w sposób optymalny dostosowany do ich potrzeb. Indywidualizowania pracy z uczącymi się podczas zajęć powinna być tak zorganizowane przez nauczyciela, aby każdemu uczniowi zapewnić warunki sprzyjające maksymalnemu rozwojowi osobowości. Należy uwzględnić prowadzenie zajęć na tzw. kilku poziomach nauczania, m.in.:
- stosowanie metod polisensorycznego, czyli wielozmysłowego uczenia się z wykorzystaniem materiałów multimedialnych.
- pracę w grupach poprzez podział uczących się z różnymi uzdolnieniami, wiadomościami i umiejętnościami, w taki sposób, aby mogli oni wymienić się swoimi spostrzeżeniami, opiniami, uwagami na temat omawianego ćwiczenia, uczyć się od siebie, pomagać sobie wzajemnie. Wartością dodaną takiej pracy jest zaangażowanie uczących się zdolniejszych do wyjaśniania niezrozumiałych, trudniejszych zagadnień kolegom, którzy potrzebują wsparcia i dodatkowych wyjaśnień. Na początku zajęć słabsi uczący się są bierni i przysłuchują się wypowiedziom swoich kolegów w zespole. Następnie stopniowo angażują się w zajęcia, wykorzystując swój potencjał. Wszyscy uczący się nabierają wiary we własne możliwości i w ten sposób mogą uzupełnić brakujące wiadomości.
- pracę uczących się w swoim własnym rytmie i na odpowiednim dla siebie poziomie z określaniem limitu czasu na daną pracę, z zastosowaniem kart pracy (o różnym stopniu trudności, sposobach i formach wykonania) do danych zajęć. Karty pracy umożliwią uczącemu się przerabianie kolejnych partii materiału.
- stosowanie zróżnicowanych i zindywidualizowanych form kontroli wiedzy i umiejętności.
- ocenianie postępów uczącego się z uwzględnieniem możliwości, wysiłku i wkładu pracy na zajęciach.
Indywidualizacja procesu dydaktycznego polega na przydzielaniu zróżnicowanych zadań/prac:
- innych zadań uczniom, którzy mają trudności z opanowaniem materiału,
- innych zadań uczniom, którzy szybko przyswoili materiał i mogą go poszerzać, wykorzystywać w praktyce, do rozwiązywania problemów itp.
Można też wykorzystać metodę tutoringu rówieśniczego, który pozwala na naukę we własnym tempie, w komfortowych warunkach i bezpiecznych relacjach. Uczniowie mają możliwość dostosowania wielu elementów sytuacji edukacyjnej do siebie.
Proponuje się następujące zasady:
Określenie celów nauczania. Należy określić zamierzone cele nauczania, zarówno w odniesieniu do tutorów (uczniów), jak i tutee (podopiecznych uczniów). Nauczyciel wprowadza uczniów w omawianą tematykę materiału multimedialnego np. Atlas interaktywny, skupiając się na przedstawionych w nim informacjach. Zapoznaje uczniów z efektami kształcenia – sprawne i skuteczne poprowadzenie przeanalizowanie tematu diagnostyki urządzeń przemysłu chemicznego, np. przy wykorzystaniu pomp wirowych. Celami lekcji będzie zapoznanie się z zasadami rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawami normalizacji. Uczniowie spróbują wyznaczać sobie sami „mikro cele”.
Podział ról. Na podstawie informacji o uczniach oraz ich indywidualnych potrzebach, należy ustalić dokładne zasady współpracy w grupie. Na potrzeby tego zadania uczniowie zostają podzieleni na dwie, 4 – osobowe grupy, w których będą wykonywać swoje ćwiczenia. Dobór uczniów pracujących w jednym zespole jest niezwykle ważny. W każdej z grup powinni znaleźć się uczniowie wykazujący zdolności do sprawnego przygotowania ćwiczenia/zadania, którzy mają większe doświadczenie, wiedzę i poziom kompetencji oraz tacy, którzy mogą doświadczać trudności w omawianym zakresie. Taka propozycja zapewni uczącym się zadowalające efekty i da możliwość wszystkim grupom równą i sprawiedliwą rywalizację. Tutorzy będą pomagać tutee w przygotowaniu zadania oraz w utrwalaniu nabytej wiedzy i umiejętności. Uczniowie razem będą pochylać się nad celem swoich działań, nad materiałami, nad zadaniami – ci, którzy są bieglejsi, mogą tłumaczyć wykonanie zadania uczniom mniej biegłym. Wszyscy jednak pracują razem nad zagadnieniami związanymi z rysunkiem technicznym. Ta metoda zakłada równość, jedyna różnica dotyczy stopnia opanowania materiału. Warto zwracać również uwagę na interakcje pomiędzy uczniami – wzajemną akceptację, szacunek, rozumienie siebie wzajemnie. Aby ta strategia działała – powinna towarzyszyć jej atmosfera bezpieczeństwa, współpracy, relacyjności. Każdy z członków danego zespołu powinien mieć przypisaną rolę uwzględniającą jego umiejętności. Tutor otrzymuje od nauczyciela odpowiedzi do zadań/pytań prowadzących. Kiedy zespół ukończy ich rozwiązywanie, tutor sprawdza efekty pracy. Taki podział ról z jednej strony umożliwia utrwalenie i doskonalenie materiału przez tutorów, z drugiej natomiast zachęca do zaangażowania i kreatywności w nauce tutee. Metoda tutoringu rówieśniczego sama z siebie nie kształtuje umiejętności współpracy – ona jedynie otwiera przestrzeń do kształtowania takich umiejętności, to znaczy, że np. podczas wspólnej pracy może dojść do konfliktów i zadrażnień – stąd niezwykle istotna jest rola uważnego nauczyciela, który takie konflikty powinien moderować.
Przejrzysta metoda. Grupy, wykonują przydzielone zadanie, np. przygotujcie prezentację multimedialną, która będzie ukazywać najważniejsze zasady rysunku technicznego. Należy upewnić się, że ustalone zasady i procedury są przejrzyste i zrozumiałe zarówno dla tutora, jak i tutee. Wszystkie grupy zapoznają się z Atlasem interaktywnym i rozpoczynają zajęcia, opracowując plan pracy i przygotowując swoje zadania (prezentacja multimedialna) z pomocą pytań prowadzących. Tutorzy czuwają nad poprawnością wykonywanych zadań/pytań, które można tak zróżnicować, aby każdy z uczniów miał możliwość zmierzenia się z problemem bez niepotrzebnego stresu czy zniechęcenia.
Grupa 1.
- Jakie są podstawowe zasady rysunku technicznego?
- Jakie rodzaje linii stosowane są w rysunku technicznym?
- Czym jest wymiarowanie i jakich zasad należy przestrzegać podczas wymiarowania rysunku technicznego?
Grupa 2.
- Na czym polega normalizacja w rysunku technicznym?
- Jakie rodzaje tolerowania wyróżniamy i na czym one polegają?
- Jak można zdefiniować pasowanie?
Nauczyciel nie ingeruje w wybory uczniów, przyjmuje rolę obserwatora wspierającego przebieg zajęć.
Wsparcie tutorów (uczniów), może polegać na swoistej superwizji z nauczycielem przed zajęciami i po zajęciach – omówienie pracy, a potem podsumowanie działań lub podzielenie się z całym zespołem klasowym, omawiając wspólnie napotykane trudności oraz poszukując najbardziej efektywnych form oddziaływań. Uczniowscy tutorzy mogą mieć nieco więcej wiedzy przedmiotowej albo większą biegłość w wykonywaniu zadań z danego zagadnienia.
(na podstawie http://poradniapp-slupca.pl/tutoring-rowiesniczy/).
Podsumowanie lekcji, po ukończonej lekcji przeprowadzone zostaje podsumowanie wyznaczonych celów i efektów pracy. Nauczyciel może wyświetlić na tablicy interaktywnej pytania podane na początku lekcji. Uczniowie udzielają odpowiedzi poprzez przygotowane prezentacje multimedialne. Nauczyciel wspólnie z grupami analizuje ich refleksje na temat przeprowadzonych zajęć. Warto skupić się zarówno na tym, co uczniowie oceniają pozytywnie, jak i tym, co w ich odczuciu było negatywne. Na takie podsumowanie nigdy nie powinno zabraknąć czasu. Można uczniom przydzielić punkty za pracę i zaangażowanie w lekcję.
Wskazówki dla nauczycieli dotyczące pracy z uczniami zaangażowanymi w proces tutoringu rówieśniczego:
- pozwól uczniom samodzielnie opracować plan pracy – umożliwi to wykształcenie poczucia sprawstwa i kompetencji wśród zaangażowanych w pracę uczniów,
- naucz swoich uczniów sygnalizowania trudności, zwracania się o pomoc, pracuj nad tym, by nie obawiali się zadawania pytania Tobie i kolegom,
- pamiętaj, by chwalić efekty pracy i w akceptowalny sposób informować o porażkach, np. „Doceniam to, jak bardzo się starasz, jednak to zadanie rozwiązałabym inaczej”,
- umożliwiaj uczniom w trakcie zajęć wymianę wiedzy i doświadczeń – dzięki temu wzbudzisz w nich ciekawość świata (uczniowie wiedzą bardzo dużo, często więcej, niż nam się wydaje),
- dyskretnie nadzoruj tutoring rówieśniczy, aby uczniowie w obu rolach (tutora i tutee) czuli się bezpiecznie, mieli poczucie autonomii i kompetencji,
- nie ingeruj przedwcześnie w kontakt tutorski między uczniami, aby tutor mógł sam znaleźć sposób na wsparcie rówieśnika,
- umożliwiaj wszystkim uczniom podejmowanie roli tutora, jak i tutee, aby mogli się przekonać, w jakichś obszarach są fachowcami, czy nawet ekspertami,
- zachęcaj uczniów (zarówno tutora, jak i tutee) do gromadzenia swoich prac, co umożliwi późniejsze analizy i ocenę efektywności,
- staraj się motywować uczniów do korzystania z niekonwencjonalnych metod nauczania – sugeruj tworzenie fiszek, rysunków, korzystanie z aplikacji,
- zachęcaj uczniów do samodzielnej ewaluacji (np. poprzez stworzenie do tego specjalnych kart ewaluacyjnych) – tak, by w parze lub grupie podzielili się swoimi spostrzeżeniami i doświadczeniami. (na podstawie http://poradniapp-slupca.pl/tutoring-rowiesniczy/).
Wskazówki dla uczących się na temat tutoringu rówieśniczego. Uczniów należy wprowadzić do tej metody, poświęcić czas na to, by omówić z nimi proponowaną tabelę, by mogli zrozumieć sens takiej formy pracy. I przede wszystkim – że jest to forma pracy na lekcji, a nie towarzyskiego przerywnika podczas zajęć.
(na podstawie: https://szkoladobrejrelacji.pl/tutoring-to-za-malo-czyli-do-czego-zainspirowala-nas-tutoringowa-rewolucja/).
Praca uczących się poza zajęciami, z wykorzystaniem materiałów multimedialnych daje możliwość utrwalania i poszerzania wiadomości poprzez przydzielenie zróżnicowanych ćwiczeń: obowiązkowych, dodatkowych dla chętnych oraz ćwiczeń zaproponowanych przez samych uczących się.
Ćwiczenia proponowane przez nauczyciela z wykorzystaniem materiałów multimedialnych powinny mieć zróżnicowaną formę pod względem stopnia trudności, sposobu i formy wykonania np. podaniem przez nauczyciela dodatkowej instrukcji (wskazówek merytorycznych, technicznych) do wykonania danego ćwiczenia.
Przykładem pracy indywidualnej dla uczniów poza zajęciami, może być np.:
Ćwiczenie obowiązkowe: Po przeanalizowaniu Atlasu interaktywnego masz możliwość poszerzenia informacji o zasadach rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawach normalizacji.
Możesz wykonać zdjęcia, opracować prezentację multimedialną lub stworzyć swoje własne fiszki (ręcznie lub komputerowo).
Ćwiczenie dodatkowe dla chętnych: Opisz budowę oraz zasadę działania przekładni zębatej na podstawie Animacji.
Ćwiczenie zaproponowane przez samych uczących się: Uczniowie sami wybierają sposób prezentacji wyznaczonego przez siebie tematu na podstawie Animacji.
Swoje opracowania z ćwiczeń oddają do sprawdzenia nauczycielowi. Wprowadzone formy pracy uczących się poza zajęciami powinny być sprawdzone, poprawione i ocenione przez nauczyciela, mogą też być sprawdzane przez uczniów sobie nawzajem. Zaleca się zasugerować uczniom kilka propozycji metod skutecznej nauki: przygotowanie własnych notatek, zrobienie zdjęć (np. tablic, fragmentu normy i zapisków w trakcie sesji burzy mózgów), opracowanie rysunków w formie mapy myśli, stworzenie swoje własne fiszki (ręcznie lub komputerowo). Dany sposób wspomaga umiejętność selektywnego odbierania informacji, jak i samego uczenia się.
Atlas interaktywny pozwala na zdobywanie wiedzy z zakresu zasad rysunku technicznego, pasowania i tolerancji oraz podstaw normalizacji.
Uczeń ma możliwość zapoznania się z najważniejszymi zasadami i wytycznymi sporządzania rysunku technicznego, metodami rzutowania, a także sposobami schematycznego przedstawiania części maszyn, mechanizmów oraz ich elementów.
Z kolei Animacja umożliwia zrozumienie, w jaki sposób i z jakich elementów zbudowane są maszyny i urządzenia wykorzystywane podczas obróbki tworzyw sztucznych i metali, ukazuje wybrane części maszyn i mechanizmy, wizualizując przy tym ich pracę, jak również przedstawia proces składania poszczególnych elementów w zespół.
Nauczyciel może zaproponować, aby uczący się poszukał w innych źródłach informacji na temat, który w e‑materiałach jest podany bardzo ogólnie.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5.4. Organizowania pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych
Dbając o indywidualizację procesu nauczania, należy pamiętać o konieczności dostosowania wymagań dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wszystkich uczniów obowiązują treści podstawy programowej, dlatego też proces indywidualizacji może odbywać się tylko na poziomach: doboru metod nauczania i oceniania. Nauczyciel, pracując z młodzieżą o SPE, może opracować wskazówki do pracy wynikające z trudności w uczeniu się, które będą odnosiły się do:
- pracy na zajęciach, np. dostosowanie wymagania do możliwości ucznia, stosowanie wyjaśnień do ćwiczeń i zadań, prowadzenie zajęć z wykorzystaniem różnych technik i metod pracy, dostosowanie tempa pracy ucznia, stosowanie częstych pochwał i zachęt, stwarzanie warunków do wielokrotnego powtarzania i utrwalania materiału oraz oceniania, np. nie omawiać na forum klasy błędów popełnionych przez ucznia, przy ustalaniu oceny należy brać pod uwagę różne czynniki, stosować korzystną dla ucznia ocenę opisową, pokazującą mocne i słabe strony jego pracy.
Indywidualizacja pracy z uczniem o SPE wymaga od nauczyciela dostosowania: warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb i możliwości ucznia.
Przykładem pracy dla uczniów o SPE mogą być ćwiczenia, które różnicują poziomy trudności, a uczniowie zdolniejsi powinni pomagać uczniom słabszym lub tworzyć jeden obszar zdobywanych wiadomości i umiejętności.
Ćwiczenie 1. Na podstawie Animacji – w zespole opiszcie budowę oraz zasadę działania sprzęgła.
Ćwiczenie 2. Na podstawie Atlasu interaktywnego – w grupie wymieńcie najważniejsze zasady rysunku technicznego i przedstawcie metody rzutowania.
Nauczyciel będzie wspierał zespół uczniów o SPE podczas wykonywania ćwiczeń lub wyznaczy innego odpowiedzialnego ucznia, tzw. lidera grupy.
Grupy są odpowiedzialne za swoją pracę, a wszystkie wykonane ćwiczenia będą tworzyć jedną całość pracy uczniowskiej, całego zespołu klasowego.
Mając na uwadze redukcję rywalizacji o stopień i indywidualizację, (szczególnie w przypadku uczącego się o SPE) dobrym rozwiązaniem są techniki oceniania kształtującego np. poprzez przekazywanie informacji zwrotnej dotyczącej oceny realizacji zadania np. rozwiązania krzyżówki:
- „jeśli rozwiązałeś, to zadanie to znaczy, że możesz być bardzo zadowolony z siebie”,
- „jeśli miałeś trudności z wykonaniem tego zadania wróć do e‑słownika i spróbuj jeszcze raz wykonać to zadanie/rozwiąż krzyżówkę”.
Nauczyciel może zapisywać swoje własne propozycje ćwiczeń po realizacji określonych materiałów multimedialnych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
6. Opis materiałów sprawdzających
W e‑materiale nauczyciel ma możliwość skorzystania z ćwiczeń powiązanych z danym materiałem, stanowiących rodzaj materiałów sprawdzających dla uczącego się:
• AnimacjaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych — przedstawia i omawia wybrane części maszyn oraz mechanizmów, szczegółowo omawia ich budowę zewnętrzną i wewnętrzną. Ukazuje proces składania poszczególnych części w zespół oraz wizualizuje pracę maszyn, urządzeń wykorzystywanych w obróbce metali i tworzyw sztucznych.
• Atlas interaktywnyAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstaw normalizacji — przedstawia podstawowy zasady rysunku technicznego 2D (w tym metody rzutowania), zasad tolerancji i pasowania z równoczesnym ukazaniem przestrzennego położenia, a także omawia podstawy normalizacji, prezentuje schematy części maszyn, mechanizmów oraz ich elementów.
• Interaktywne materiały sprawdzająceInteraktywne materiały sprawdzające: umożliwiają przeprowadzenie testu ćwiczeniowego składającego się z 5 form sprawdzających różnego typu. Wśród nich znajdują się między innymi zadania ukierunkowane na grupowanie elementów, quizy oraz zadania typu prawda, czy fałsz.Interaktywne materiały sprawdzające utrwalają wiedzę uczniów w zakresie zagadnień e‑materiału, jak również przygotowuje do egzaminu zawodowego.
Zagadnienia sprawdzające z e‑materiału odnoszą się do wybranych efektów kształcenia:
CHM.01.2. Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych
CHM.01.2.1. sporządza rysunki techniczne zachowując zasady ich sporządzania
CHM.01.2.2. posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń
CHM.01.2.3. określa części i funkcje maszyn i urządzeń
CHM.01.2.5 opisuje zasady tolerancji i pasowań
CHM.01.2.13. rozpoznaje właściwe normy i procedury oceny zgodności podczas realizacji zadań zawodowych
CHM.01.4. Użytkowanie maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych CHM.01.4.1. charakteryzuje maszyny i urządzenia do przetwórstwa tworzyw sztucznych i ich zastosowanie
CHM.01.4.3. posługuje się schematami układów mechanicznych, elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
7. Minimalne wymagania techniczne umożliwiające korzystanie z e‑materiału
Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.
System operacyjny:
Windows 7 lub nowszy
OS X 10.11.6 lub nowszy
GNU/Linux z jądrem w wersji 4.0 lub nowszej 3GB RAM
Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:
Chrome wersji 69.0.3497.100
Firefox w wersji 62.0.2
Safari w wersji 11.1
Opera w wersji 55.0.2994.44
Microsoft Edge w wersji 42.17134.1.0
Internet Explorer w wersji 11.0.9600.18124
Urządzenia mobilne:
2GB RAM iPhone/iPad z systemem iOS 11 lub nowszym
Tablet/Smartphone z systemem Android 4.1 (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium 69 (lub nowszym) np. Chrome 69, Samsung Browser 10.1, szerokość co najmniej 420 px
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści