Temat: Prezydenci II Rzeczypospolitej

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

Uczeń klasy 8 szkoły podstawowej.

Podstawa programowa:

XI. Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

5) wyjaśnia zasadę republikańskiej formy rządu; przedstawia sposób wyboru i podstawowe kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; znajduje informacje o życiorysie politycznym osób pełniących ten urząd, które wybrano w wyborach powszechnych, oraz o działaniach urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń przedstawia podstawowe organy władz publicznych.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• rozpoznaje wszystkich prezydentów II Rzeczypospolitej.

• przedstawia okoliczności wyboru każdego z tych prezydentów i sposób, w jaki zakończyło się ich urzędowanie.

• analizuje burzliwe dzieje międzywojennej Polski pod względem zmian ustrojowych,

• porównuje pozycję ustrojową prezydenta w konstytucjach okresu międzywojennego i obecnej konstytucji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• analiza (porównawcza) tekstu źródłowego,

• metaplan.

Formy pracy:

• w parach,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

• wydrukowane listy pytań dla każdej pary uczniów – materiał A,

• wydrukowany tekst fragmentów konstytucji marcowej i kwietniowej dla każdej grupy – materiał B (załącznik),

• wydrukowane instrukcje dla poszczególnych grup – materiał C (załącznik),

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda, duże arkusze papieru.

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Poznacie dramatyczne losy prezydentów II Rzeczypospolitej oraz przeanalizujecie pozycję ustrojową głowy państwa w dwóch konstytucjach okresu międzywojennego – marcowej i kwietniowej.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej Ćwiczenie 1 z abstraktu. Wyjaśnia uczniom, że ich zadaniem jest uzupełnić tekst na temat burzliwych losów odzyskania przez Polskę niepodległości. Chętni/wybrani uczniowie uzupełniają luki.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o połączenie się w pary, a następnie rozdaje parom kartki z pytaniami. Informuje uczniów, że ich zadaniem będzie znalezienie odpowiedzi na pytania w abstrakcie „The Presidents of the Second Republic of Poland”, korzystając z treści odpowiedniego rozdziału i osi czasu przedstawiającej prezydenturę Gabriela Narutowicza. Wskazuje też, że pierwsze pięć par, które prawidłowo odpowiedzą na wszystkie pytania, zostanie nagrodzone oceną za aktywność.

Przykładowa lista pytań (materiał A):

• Kto wybierał Prezydenta Rzeczypospolitej na mocy konstytucji z 1921 roku?

• Ile trwała kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej?

• Dlaczego Józef Piłsudski nie zdecydował się kandydować na Prezydenta Rzeczypospolitej w 1922 roku?

• Kto przejął funkcję po zamordowanym prezydencie Gabrielu Narutowiczu (funkcja, imię i nazwisko)?

• W ilu turach odbywało się głosowanie na prezydenta Gabriela Narutowicza?

• Jakie ugrupowanie zgłosiło kandydaturę Gabriela Narutowicza?

• Z jakiego ugrupowania wywodził się Gabriel Narutowicz?

• Gdzie doszło do spotkania prezydenta Narutowicza z marszałkiem Piłsudskim w celu symbolicznego przekazania władzy?

• Jak nazywał się zamachowiec, który zastrzelił prezydenta Narutowicza?

• Gdzie jest pochowany prezydent Narutowicz?

• Kiedy zakończyła się prezydentura Stanisława Wojciechowskiego?

• Ile razy Ignacy Mościcki został Prezydentem Rzeczypospolitej?

• Kto został Prezydentem Rzeczypospolitej po Ignacym Mościckim?

2. Po poprawnym zakończeniu zadania przez pierwszych pięć par nauczyciel przerywa pracę pozostałym uczniom i wspólnie z całą klasą ustalają poprawne odpowiedzi do wszystkich pytań.

3. Nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się na sześć grup. Informuje uczniów, że będą pracować z materiałami źródłowymi – tekstami konstytucji z czasów II RP. Problemem, który będą analizować, jest pozycja ustrojowa głowy państwa na mocy konstytucji marcowej i kwietniowej. Każda z sześciu grup zajmie się porównaniem innych aspektów sprawowania władzy przez prezydenta:

• kompetencji prezydenta względem władzy ustawodawczej,

• roli prezydenta w procesie legislacyjnym,

• kompetencji prezydenta względem Rady Ministrów,

• podziału władzy,

• wyboru prezydenta,

• warunków stawianych kandydatom,

• opróżnienia urzędu,

• odpowiedzialności prezydenta,

• aktów prawnych wydawanych przez prezydenta,

• uprawnień nominacyjnych,

• roli prezydenta w obronności kraju,

• roli prezydenta w polityce zagranicznej,

• uprawnień prezydenta w stanach nadzwyczajnych,

• prawa łaski.

Nauczyciel przygotowuje na tablicy tabelę:

W pierwszej kolumnie umieszcza wszystkie wymienione wyżej aspekty. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że dzięki pracy w grupach wspólnie uzupełniają tabelę i rozwiązują problem pozycji ustrojowej głowy państwa w tych dwóch konstytucjach.

Następnie nauczyciel przydziela każdej z grup wybrane aspekty (wraz z podpowiedziami – materiał C) i informuje o czasie wykonania zadania. Rozdaje każdej z grup fragmenty konstytucji marcowej i kwietniowej (materiał B) oraz arkusze papieru.

4. Po upływie wyznaczonego czasu wybrani członkowie grup prezentują rezultaty swojej pracy oraz umieszczają plakaty we właściwym miejscu tabeli na tablicy.

Uczniowie nie znajdą wszystkich różnic i podobieństw, nawet tych sugerowanych w nawiasach. Nie jest to celem ćwiczenia. Celem jest wzmacnianie umiejętności pracy z tekstem źródłowym, analizy porównawczej oraz znalezienie niektórych podobieństw i różnic charakteryzujących pozycję głowy państwa w konstytucjach marcowej i kwietniowej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że w celu podsumowania zdobytej na lekcji wiedzy i umiejętności rozwiążą ćwiczenia 2, 3, 4 i 5 z abstraktu „The Presidents of the Second Republic of Poland”. Następnie wspólnie z nauczycielem omawiają prawidłowe odpowiedzi.

2. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi.

3. Propozycja zadania domowego:

a. A jaką pozycję ustrojową ma obecny Prezydent RP? Sporządź tabelkę, w której porównasz władzę głowy państwa na podstawie obowiązującej konstytucji i konstytucji marcowej lub kwietniowej. Znajdź pięć różnic lub podobieństw.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

Uwagi dla nauczyciela:

Warto czasem odstąpić od rutynowego doboru uczniów w pary, czyli łączenia uczniów siedzących razem w ławce. Nauczyciel powinien umożliwić uczniom samodzielny wybór partnerów do współpracy, a niekiedy łączyć w pary uczniów zdolnych z tymi, którzy mają trudności. W tym wypadku należy jednak zwrócić uwagę, aby uczeń o większych możliwościach nie rozwiązywał zadań sam.

Fragmenty konstytucji marcowej i kwietniowej (materiał B)

Instrukcje dla grup (materiał C)

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The Presidents of the Second Republic of Poland

According to the Polish Constitution of 1921, the President of the Republic was to be elected by senators and deputies in the National Assembly for seven years. Józef Piłsudski decided not to run in 1922, because the presidential competency was in his opinion too limited to influence the fate of the State. On 9, December 1922 the National Assembly finally electected Gabriel Narutowicz to be the first President. However, in the next few days, the far right (nationalists) parties and the press attacked the newly elected President. They claimed, he was elected mainly because of the support of the national minorities and leftist parties. As a result of the tense atmosphere, the President was killed – shot by an assassin – just a couple of days after taking an oath. In compliance with the constitution, the role of the head of state was taken over by the Marshal of the Sejm – Maciej Rataj. You can follow the short presidency of Gabriel Narutowicz on a timeline.

The assassination of President Narutowicz was a shock to the young Polish state. The National Assembly quickly elected another President – Stanisław Wojciechowski. He remained in office until 14, May 1926 – the May Coup d’État. Inspired by Marshal Józef Piłsudski the coup was backed by supporters of radical changes to the way Poland was being ruled. Negotiations with President Wojciechowski did not bring satisfactory results and to put an end to this dramatic situation the President decided to resign. The office was, once again, overtaken by the Marshal of the Sejm – Maciej Rataj.

On 31, May 1926 the National Assembly elected Józef Piłsudski for President, but he did not accept the office. Ignacy Mościcki became the third President of the Republic of Poland. The rule of the so‑called sanation (“healing”) began. Seven years later, in 1933, the National Assembly reelected Mościcki. In 1935 a new constitution was passed, which granted the President with much greater competence. Unfortunately, the story of Mościcki’s presidency is also a dramatic one – just a couple years later the second world war begins, and the Polish authorities need to flee the country. On 30, September 1939 Ignacy Mościcki passed the presidency over to Władysław Raczkiewicz – the first Polish President in exile.