The areas which are situated at absolute altitudes higher than lowlands and have small relative altitudes are called uplands. In Poland, most uplands are located at the altitude of 200–400 metres above sea level, although there are places where individual elevations exceed even 600 m above sea level. On this basis, one can distinguish three large uplands: Silesian‑Cracovian Upland, Małopolska Upland (also known as Lesser Poland Upland) and Lublin Upland (with Roztocze). The Silesian‑Cracovian Upland can be subdivided into smaller regions: Silesian Upland and Kraków‑Częstochowa Upland. The terrain of the uplands is mostly wavy and hilly. Only the Silesian Upland is dominated by plains.
The highest lying part of the Lesser Poland Upland are the Świętokrzyskie Mountains. Their highest peak – Łysica – is situated 612 metres above sea level. However, most peaks are much lower. There are only slight differences in relative heights, therefore the entire area is classified as an upland. The hard rocks that make up the highest parts of the Świętokrzyskie Mountains, i.e. Łysogóry, have partly disintegrated under the influence of atmospheric factors, forming rubble. In the Świętokrzyskie Mountains, they are called stone runsstone runstone runs.
R1FzzfbObJgKU
Zdjęcie ukazujące panoramę Gór Świętokrzyskich, z widokiem na Łysicę. Na pierwszym planie znajduje się piaszczysta ścieżka, która przecina pole porośnięte niskimi drzewami oraz krzakami. Droga przechodzi w las, za którym widać górę Łysica.
The Łysica Mountain
Source: Paulina Trofimiec, https://swietokrzyskiegory.files.wordpress.com, licencja: CC BY 3.0.
RtXTL4qVgx1yf
Zdjęcie przedstawiające gołoborze na stokach Łysicy. Stok góry pokryty jest dużymi, szarymi głazami. Otaczają go drzewa iglaste.
Stone run
Source: Jakub Hałun, http://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
Karst phenomena and forms
A part of the Silesian‑Krakow Upland is the Krakow‑Częstochowa Upland. It is a good place to observe karst formskarst formskarst forms created as a result of the dissolution of limestone and some other rocks by water. The resulting rocks often have amazing shapes. Underground, wider and wider gaps are leached out, which gradually combine to form caves. When the ceilings of caves collapse, sinkholes of various sizes emerge in the surface, known as karst sinkholeskarst sinkholekarst sinkholes. Rocks not destroyed by water are called inliersinlierinliers. Sometimes, mainly in caves, we can observe rock icicles hanging from the ceiling (stalactitesstalactitestalactites), infiltrations growing higher and higher from the bottom of the cave (stalagmitesstalagmitestalagmites), as well as columns connecting the ground with the ceiling of the cave (stalagnatesstalagnatestalagnates).
REMvdOeHTezYL
Fotografia przedstawiająca wnętrze jaskini. Ze stropu zwisają sople skalne – stalaktyty stalactite, od dołu widoczne narastające coraz wyżej nacieki – stalagmity. Widoczne na zdjęciu połączenie stalaktytu i stalagmitu (stalagmite), to stalagnat - stalagnat (column).
Paradise Cave
Source: Anna Drzewiecka, Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Important!
The formation of speleothems in caves is a slow process. It lasts thousands of years. Therefore, it is forbidden to destroy them. We should remember about it when visiting caves.
The significance of uplands
A part of uplands is used agriculturally. The Lublin Upland, with its chernozems (black‑colored soil containing a high percentage of humus) is famous for its agriculture. Forests in the uplands are generally small and scattered. One of the most beautiful ones is the Fir Forest in the Świętokrzyskie Mountains.
RHKq1Kl7C5hpz
Grafika przedstawia kontur mapy polski z zaznaczonym na czerwono pasmem wyżyn. Na grafice zaznaczono:
1. Stone run- fotografia przedstawia kamienisty stok górksi- In the Świętokrzyskie Mountains, it is the name of rocky rubble consisting of broken stones.,
2. Stalactite- fotografia przedstawia rude, cienkie, sople- Deposit of calcium carbonate resembling an icicle hanging from the roof of a cave, deposited by slowly dripping water.,
3. Loess ravine- Fotografia prezentująca wąwóz lessowy o pionowych, głębokich zboczach i wąskim dnie. Na zboczach widoczne wystające korzenie drzew rosnących na szczycie zbocza- The deep, dry valley was created as a result of loess being leached by water. Its characteristic features include steep, precipitous slopes and a flat bottom.,
4. Polish horse breed- Fotografia przedstawia konia maści popielatej, pasącego się na łące- Horses related to the now extinct forest horse - tarpan (Eurasian wild horse).,
5.Katowice- fotografia przedstawia ujęcie miasta Katowice- The Capital of Upper Silesia. One of the largest centers of the Upper Silesian Industrial District.
Grafika przedstawia kontur mapy polski z zaznaczonym na czerwono pasmem wyżyn. Na grafice zaznaczono:
1. Stone run- fotografia przedstawia kamienisty stok górksi- In the Świętokrzyskie Mountains, it is the name of rocky rubble consisting of broken stones.,
2. Stalactite- fotografia przedstawia rude, cienkie, sople- Deposit of calcium carbonate resembling an icicle hanging from the roof of a cave, deposited by slowly dripping water.,
3. Loess ravine- Fotografia prezentująca wąwóz lessowy o pionowych, głębokich zboczach i wąskim dnie. Na zboczach widoczne wystające korzenie drzew rosnących na szczycie zbocza- The deep, dry valley was created as a result of loess being leached by water. Its characteristic features include steep, precipitous slopes and a flat bottom.,
4. Polish horse breed- Fotografia przedstawia konia maści popielatej, pasącego się na łące- Horses related to the now extinct forest horse - tarpan (Eurasian wild horse).,
5.Katowice- fotografia przedstawia ujęcie miasta Katowice- The Capital of Upper Silesia. One of the largest centers of the Upper Silesian Industrial District.
The landscape of uplands
Source: Jakub Hałun, Lilly M, NordNordWest, Thorton, karola405, seagul, GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
The Polish uplands are one of the most attractive tourist areas in our country. There are many national parks, reserves and magnificent historical heritage sites. In the Krakow‑Częstochowa Upland, one can visit fortified castles along the so‑called Trail of the Eagle's Nests. A popular leisure activity in the Świętokrzyskie Mountains and in the Krakow‑Częstochowa Upland is rock climbing.
R1HLDipOuwtcQ
Fotografia prezentująca ruiny zamku umiejscowionego na wapiennym wzgórzu koło Ogrodzieńca. Zamek jest kamienny zbudowany na podbudówce kamiennej z cegły. Do ruin zamku prowadzi mały mostek. Zamek ma dwie wierze jedną wyższą, drugą niższą z polską flagą. W tle zamku widać niebo pokryte chmurami kłębiastymi.
The ruins of a castle built on limestone rocks in Podzamcze near the town of Ogrodzieniec.
Source: Jakub Hałun, http://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
RZs7EYAvf1FBw
Fotografia prezentująca fragment parku uzdrowiskowego w Busku Zdroju. Na pierwszym planie widoczny okrągły klomb, od którego prowadzi aleja w kierunku budynku z kolumnami. Po prawej stronie mini amfiteatr otoczony drzewami przed którym znajdują się ławeczki.
Busko-Zdrój (a spa town)
Source: Robert Wiśniewski, www.flickr.com, licencja: CC BY 2.0.
R1XNA6OHF6nR0
Exercise 1
Wysłuchaj nagrania abstraktu, ułóż do niego pytania i zadaj je koledze.
Wysłuchaj nagrania abstraktu, ułóż do niego pytania i zadaj je koledze.
Source: Pseudopanax, domena publiczna.
Summary
In Poland, there are three large uplands: Silesian‑Cracovian Upland, Małopolska Upland and Lublin Upland. The Świętokrzyskie Mountains constitute a part of the Małopolska Upland. The Silesian‑Cracovian Upland consists of the Silesian Upland and the Krakow‑Częstochowa Upland.
In the Krakow‑Częstochowa Upland, we can observe karst forms created as a result of the dissolution of rocks by water.
In the Lublin Upland, there are favourable conditions for the development of agriculture.
The uplands are an attractive tourist area, too.
Keywords
upland, karst forms, Trail of the Eagle's Nests
R135ijp2uaU6Z
Exercise 2
Match the pairs: English words with Polish definition. stone run Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych karst forms Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych karst sinkhole Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych inlier Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych stalagmite Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych stalagnate Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych stalactite Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych
Match the pairs: English words with Polish definition. stone run Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych karst forms Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych karst sinkhole Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych inlier Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych stalagmite Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych stalagnate Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych stalactite Możliwe odpowiedzi: 1. okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, 2. naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, 3. formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, 4. naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, 5. skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, 6. naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu, 7. używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych
Match the pairs: English words with Polish definition.
naciek jaskiniowy w kształcie kolumny, powstający po połączeniu stalaktytu ze stalagmitem, naciek jaskiniowy w kształcie sopla zwisającego ze stropu jaskini, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z kapiącej wody, skalne wzniesienie często o stromych lub pionowych ścianach, okrągłe lub owalne zagłębienie terenu powstałe na skutek procesów krasowych zachodzących w skałach, używana w Górach Świętokrzyskich nazwa rumowiska skalnego składającego się z odłamków skalnych, formy powstające na skutek oddziaływania wody (najczęściej zakwaszonej) na skały wapienne, naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu
stalagmit – naciek jaskiniowy w kształcie słupa narastającego od dna jaskini krasowej, powstający na skutek wytrącania się związków wapnia z wody kapiącej ze stropu
