Temat: Ekosystem lasu, ekosystem jeziora

author

Autor: Leokadia Stalewicz

Adresat

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

I. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń:

3. przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem;

Wymagania szczegółowe

VII. Ekologia i ochrona środowiska. Uczeń:

1. wskazuje żywe i nieożywione elementy ekosystemu oraz wykazuje, że są one powiązane różnorodnymi zależnościami.

Ogólny cel kształcenia

Poznasz specyfikę ekosystemu lasu i ekosystemu jeziora

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wskazywać żywe i nieożywione elementy ekosystemu;

• wskazywać zależności między ożywionymi i nieożywionymi elementami ekosystemu;

• podawać przykłady wpływu organizmów na nieożywioną część ekosystemu;

• opisywać strukturę ekosystemu lasu i jeziora.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja;

  • burza mózgów.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Następnie zapisuje na tablicy lub tablicy interaktywnej temat lekcji. Uczniowie notują go w zeszytach.

• Nauczyciel informuje uczniów, że na zajęciach zbadają, jak oddziałują na siebie organizmy w ekosystemie.

Faza realizacyjna

• Korzystając z zasobów lekcji „Ekosystem lasu” oraz ilustracji interaktywnej „Piętra lasu” prowadzący omawia piętrową budowę lasu oraz podaje krótką charakterystykę każdego z pięter.

• Pracując metodą burzy mózgów, uczniowie wymieniają jak najwięcej gatunków zamieszkujących las strefy umiarkowanej, z uwzględnieniem wszystkich możliwych grup zwierząt. Następnie w drodze otwartej dyskusji klasa analizuje zależności między tymi organizmami..

• Korzystając z zasobów lekcji „Ekosystem jeziora” nauczyciel omawia podział jeziora na strefy oraz podaje przykłady organizmów zamieszkujących każdą z tych stref.

• Pracując w parach lub niewielkich grupach uczniowie wyszukują w dostępnych źródłach podstawowe informacje na temat Jeziora Wiktorii w Afryce. Następnie ustalają, czy opis jeziora przedstawiony w lekcji odnosi się również do Jeziora Wiktorii. Każda para lub grupa kolejno przedstawia swoje argumenty. Jeśli opinie uczniów są rozbieżne nauczyciel wyjaśnia wszystkie wątpliwości i wskazuje prawidłową odpowiedź. Np. w Jeziorze Wiktorii trudno wyodrębnić strefę przybrzeżną i otwartej toni wodnej, strefa denna może przybierać formę skalistą, piaszczystą lub błotnistą.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

• Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

Praca domowa

• W domu poszukaj informacji o introdukowanych gatunkach zwierząt i roślin w Jeziorze Wiktorii..

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Ecosystem of the forest, ecosystem of the lake

Primeval forest is an example of a naturally formed and stable terrestrial ecosystem. Such ecosystems can be found in almost every part of the Earth. Depending on the latitude, we distinguish rainforests, taigas, or mixed forests in temperate regions. Factors that affect the organisms constituting an ecosystem include average annual temperature, seasons, and soil moisture. Trees growing in different climate zones have adjusted accordingly to make the best use of the sunlight available.

The forest ecosystem is characterised by stratification, which is the result of plants competing for sunlight access. There are four strata in a temperate zone hardwood forest: plant litter, ground cover, understorey, and canopy. A rainforest has more strata.

The lowest stratum is called the plant litter. It consists of dead organic matter, mainly plant remains. Due to the presence of saprobionts such as bacteria or fungi, decomposition processes are constantly taking place, as a result of which organic matter is transformed into forest soil. Large amounts of heat are released in the process, fostering the development of invertebrates living in this strata. The amount of plant litter depends on the activity of decomposers. Therefore, there is very little to no plant litter in warm climate, where decomposition happens very fast, while in taiga it forms a thick layer. For this reason, taiga soil, unlike rainforest soil, is of fertility.

Every year, the thicket produces huge amounts of organic matter, which serves as food for many heterotroph species. Every species has its own place in the forest system and is connected to the environment and other species in many different ways.

Similarly to forests, lakes also have different layers depending on the depth, with varying levels of sunlight access. There are three groups of organisms inhabiting a lake: those that live at the bottom, active swimmers, and those that float freely in midwater.

The littoral zone is located close to the shoreline. Water here is shallow and receives a lot of sunlight during daytime. In consequence, it is warm on a sunny day, and cools down quickly during the night. In winter, water in the littoral zone freezes. Due to the shallowness and waves caused by the wind, the water is well‑oxygenated, which together with sunlight fosters the development of various organisms. Plants that grow by the shore—ditch reed, sweet flag—are rooted in the lake bottom immediately below the water surface. Those that grow further from the shore—nymphanea, nuphar—do not grow high above the surface, just enough to develop their leaves above it, with roots in the lake bottom. Even further from the shore, underwater plants can be found—pondweed, Canadian waterweed. Many animals live in the littoral zone: aquatic insects and their larvae, fry, tadpoles, fish such as pike, perch, roach, amphibians—frogs and newts—and many species of birds.

The midwater receives varying amounts of sunlight, depending on the depth and transparency of water. Relatively high fluctuations of the temperature and oxygenation appear close to the surface, but the conditions stabilise with depth. Fewer animals live here than in the littoral zone, and no plants are rooted in the bottom. The inhabitants of this zone include grayling and zander, as well as great crested grebe and great cormorant. Under the surface, many small organisms float, known as plankton.

Not much sunlight or oxygen reaches the benthic zone. The range of temperatures is narrow here. In winter, when the surface water is frozen, the temperature near the bottom remains at a stable 4°C, approximately. There are no plants in this zone; only bacteria, protists, and animals. Most of them feed on dead organic matter that falls onto the bottom. Many, like mussels, filter out food particles from the water. At the lake bottom, demersal fish can be found, mainly eels. Some animals, such as frogs, spend the winter hidden in the mud at the bottom.

• An ecosystem is the combination of abiotic environment with all the populations of different species inhabiting it, as well as the processes and interactions between themselves and between them and the inanimate environment.

• In an ecosystem, the environment affects individual species of animals, and those change the environment in turn.

• Ecosystems can be divided into artificial and natural, or terrestrial and aquatic.

• The structure of a forest ecosystem is based on strata.

• The structure of a lake ecosystem is dependent on water depth and transparency.

• A lake consists of three main zones: littoral zone, midwater, and benthic zone.