Woda jest niezwykłą substancją. Jako jedyna występuje na Ziemi w trzech stanach skupienia. Bez niej życie na Ziemi byłoby niemożliwe. W jaki sposób można dbać o jej zasoby?
RDxiHVHz1aYSq1
Zdjęcie przedstawia fragment powierzchni Ziemi sfotografowany z orbity. W centralnej i dolnej części kadru obszar mórz poprzecinanych skrawkami lądu, w części górnej zakrzywiona linia horyzontu z niebieskim paskiem atmosfery nad którą rozpościera się czerń kosmosu. W prawym górnym rogu kadru mały Księżyc.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Woda jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych substancji we wszechświecie. Na Ziemi występuje w oceanach pokrywających ponad 70% powierzchni globu, rzekach, jeziorach, lodowcach, atmosferze oraz w płaszczu planety
Już wiesz
że woda jest związkiem chemicznym;
że cząsteczka wody jest zbudowana z jednego atomu tlenu i dwóch atomów wodoru;
że woda w temperaturze pokojowej jest cieczą.
Nauczysz się
opisywać obieg wody w przyrodzie;
wyjaśniać, na czym polega uzdatnianie wody;
przedstawiać proces oczyszczania ścieków;
prezentować sposoby oszczędzania wody i uzasadniać konieczność racjonalnego gospodarowania jej zasobami.
iKXGCn0lKQ_d5e146
1. Obecność wody w przyrodzie
Woda jest jedną z bardziej rozpowszechnionych substancji w przyrodzie. Powierzchnia Ziemi jest prawie w 71% pokryta wodą. Z tego aż 97% to woda mórz i oceanów. Pozostała część wody jest uwięziona w lodowcach, trwałej pokrywie śnieżnej i zmarzlinie, tworzy rzeki i zbiorniki wodne, znajduje się w wodach podziemnych, glebie, powietrzu oraz jest składnikiem organizmów żywych.
R1YlmHw2FhdJr1
Zdjęcie przedstawia Ziemię z kosmosu. W centrum zdjęcia Półwysep Indyjski i Azja Centralna, po lewej stronie Afryka i Europa. Słońce najbardziej intensywnie oświetla Afrykę i Europę, Japonia i Indochiny w cieniu. Całą dolną część globu zajmuje Ocean Indyjski. Morza, oceany i kontynenty częściowo przesłonięte przez warstwę chmur.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Ziemię nazywa się czasami błękitną planetą, gdyż morza i oceany pokrywają prawie 71% jej powierzchni
Jedynie 2,5% objętości wód naturalnych stanowią wody słodkie, które są niezbędne do życia wszystkich organizmów. Pozostałe 97,5% to wody słone (morza i oceany, słone jeziora oraz wody podziemne), które nie mają znaczenia, jeśli chodzi o zaopatrzenie ludzkości w wodę pitną. Nazwa „woda słona” wywodzi się od smaku wody morskiej, który pochodzi głównie od rozpuszczonego w niej chlorku sodu. Nie jest ona zdatna do picia, a jej przyjmowanie może być bardzo niebezpieczne – organizm musi zużyć na wydalenie wprowadzonych z nią substancji więcej wody niż otrzymał w wypitej porcji. „Woda słodka” zawiera znacznie mniej rozpuszczonych substancji chemicznych. To z niej otrzymuje się wodę pitną.
R1WjdENQSorSB1
Ilustracja przedstawia schemat zasobów wodnych Ziemi. W centrum infografiki kula ziemska z widoczną Afryką i Europą, na jej tle napis Zasoby wody na Ziemi. Od kuli ziemskiej odchodzi sześć koncentrycznie rozmieszczonych niebieskich strzałek prowadzących do sześciu niebieskich prostokątów. Każdy z prostokątów ma zdjęcie i tekst. Kolejno od góry, licząc w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara są to: Zdjęcie morza, napis Niemal cała woda istniejąca na Ziemi znajduje się w oceanach i morzach. Zdjęcie lodowca, napis: W trwałych lodowcach i wiecznej zmarzlinie uwięzionych jest trzysta tysięcy kilometrów sześciennych wody. Zdjęcie jeziora, napis: Jeziora zawierają około 176 tysięcy kilometrów sześciennych wody. Zdjęcie człowieka i psa na łące, napis: Objętość wody wchodzącej w skład organizmów żywych to tysiąc sto kilometrów sześciennych. Organizmy te zawierają od 10 do 99 procent wody. Człowiek składa się w około 70 procent z wody. Zdjęcie rzeki w lesie, napis: W rzekach płynie około 2 tysiące sto kilometrów sześciennych wody. Zdjęcie mokradła, napis: Na terenach bagiennych znajduje się około 11 tysięcy czterysta kilometrów sześciennych wody.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Woda jest jedynym związkiem chemicznym, który na Ziemi występuje w trzech stanach skupienia. W wodach powierzchniowych i podziemnych stanowi ciecz, w atmosferze jest gazem, a w opadach (śniegu, gradzie) oraz lodowcach i zmarzlinie istnieje w stanie stałym.
ROsJOErDEf8NP1
Ilustracja przedstawia graficzny opis obiegu wody w przyrodzie. Rysunek wycinka krajobrazu z górami z lewej strony w tle, wzgórzami z rzeką z lewej strony na pierwszym planie, wodami podziemnymi pod wzgórzami i rzeką, pojedynczym wzgórzem w centrum, polaną z prawej strony w tle i brzegiem morza z lewej strony na pierwszym planie. Rzeka i wody podziemne wpływają do morza, co symbolizuje czarna strzałka skierowana w prawo. Woda paruje z morza i trawiastej ziemi, co symbolizują niebieskie pofałdowane strzałki skierowane w górę i zamienia się w chmury przesłaniające tarczę słoneczną. Od jasnych chmur po prawej stronie prowadzi strzałka w lewo do ciemnych, burzonych chmur po lewej stronie. Z burzowych chmur nad górami pada deszcz. Czarna strzałka pokazuje przejście wody deszczowej do rzeki i strumieni.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Ilość wody na kuli ziemskiej jest stała, choć woda jest w ciągłym ruchu. Przemieszczanie się wody jest wywołane przez dwa czynniki – Słońce i grawitację. Energia słoneczna powoduje parowanie wody, a siła przyciągania ziemskiego – opadanie kropli wody z atmosfery na powierzchnię Ziemi, a następnie jej spływanie i przesiąkanie do mórz oraz oceanów
iKXGCn0lKQ_d5e198
2. Woda jako podstawa wszelkiego życia
Woda jest nieodzowna do życia roślin, zwierząt i ludzi. W hierarchii wszystkich potrzeb życiowych organizmów znajduje się na pierwszym miejscu. Istnieją nawet mikroorganizmy, które mogą żyć bez tlenu, ale bez wody nie są w stanie. Woda jest najważniejszym składnikiem organizmów, na przykład stanowi około 60–70% masy ciała człowieka. Jest niezbędna do jego prawidłowego funkcjonowania: bierze udział w regulowaniu temperatury ciała, transporcie składników odżywczych, produktów przemiany materii oraz we wszystkich reakcjach biochemicznych zachodzących w organizmie.
Ogrzewanie rozdrobnionego ogórka
Doświadczenie 1
Problem badawczy
Czy ogórek zawiera wodę?
Hipoteza
Ogórek zawiera wodę.
Co będzie potrzebne
surowy ogórek,
probówka,
łapa do probówek,
palnik gazowy.
Instrukcja
1. W probówce umieść rozdrobniony kawałek plasterka ogórka. 2. Ogrzewaj zawartość probówki aż do powstania pierwszych zmian.
Podsumowanie
Na ściankach probówki pojawia się para wodna. Ogórek zawiera wodę.
Ciekawostka
Żywność liofilizowana Jedną z metod konserwacji żywności jest pozbawienie jej wody poprzez odparowanie (suszenie) po jej zamrożeniu z zastosowaniem obniżonego ciśnienia. W tych warunkach woda ulega sublimacji i produkt żywnościowy zostaje pozbawiony wody w 70–96%, a jego masa staje się co najmniej dziesięciokrotnie mniejsza. Niedobór wody w produkcie powstrzymuje rozwój mikroorganizmów. Żywność liofilizowana jest przeznaczona dla himalaistów, alpinistów, żeglarzy i żołnierzy.
R1cBi9tRBwgxX1
Zdjęcie przedstawia z bliska suchy produkt spożywczy powstały przy użyciu metody liofilizacji. Brązowo czerwone grudki przypominają kształtem drobne kamienie.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Ciekawostka
Jaka jest zawartość wody w surowych warzywach i owocach?
RkyZsyrb5Sc401
Schemat przedstawia zawartość wody w przykładowych surowych warzywach i owocach. Prezentowanych jest dziewięć roślin spożywczych w postaci podpisu i zdjęcia. Nad każdą fotografią widnieje zielony słupek oznaczający 100 gramów danego pożywienia. Długość niższego, niebieskiego słupka nałożonego na zielony informuje o zawartości wody, która dodatkowo podana jest w procentach. I tak, licząc od lewej, są to: winogrona 81,1 procent, malina 84,5 procent, jabłko 85,3 procent, brzoskwinia 87,5 procent, cebula 87,6 procent, marchew 88,2 procent, cytryna 90,2 procent, arbuz 93,2 procent, pomidor 94,2 procent.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Liczba gramów wody w 100 g roślin
Polecenie 1
Zbierz około 100 g liści i dokładnie je zważ. Następnie rozłóż liście w ciepłym miejscu i pozostaw je do wysuszenia. Ponownie sprawdź ich wagę. Oblicz ubytek masy, odpowiadający ilości wody, którą zawierały zebrane liście.
iKXGCn0lKQ_d5e301
3. Zanieczyszczenia wód naturalnych
Czysta woda nie występuje w przyrodzie. Można ją otrzymać w wyniku destylacji. Nazywa się ją wodą destylowanąwoda destylowanawodą destylowaną. W wodzie występującej na Ziemi rozpuszczone są substancje, które znalazły się na drodze jej obiegu. Z tego względu wody naturalne są wodnymi roztworami. Woda opadowa (deszcz, śnieg, grad) zanim zetknie się z powierzchnią Ziemi, w zasadzie powinna być pozbawiona rozpuszczonych substancji stałych. Tak dzieje się jednak tylko na obszarach wolnych od zanieczyszczeń wywołanych działalnością człowieka czy erupcją wulkanów. Wody naturalne mogą zawierać składniki zarówno pożądane, jak i szkodliwe dla organizmów żywych, tzw. zanieczyszczenia. Ograniczają one zasoby wodne i stwarzają zagrożenie dla rozwoju roślin oraz zdrowia zwierząt i człowieka.
Polecenie 2
Porównaj ilość substancji rozpuszczonych w różnych rodzajach wód: destylowanej, mineralnej, wodociągowej, morskiej, deszczowej, z rzeki (jeziora), kałuży. W tym celu na płytkę szklaną (szalkę Petriego lub taflę lustra) nanieś w różnych miejscach jednakową liczbę kropli każdego z w wymienionych rodzajów wody. Dopilnuj, aby próbki nie mieszały się ze sobą. Odstaw płytkę do czasu całkowitego odparowania z nich wody. Porównaj suche pozostałości po każdej z nich. Oceń, który rodzaj wody zawierał najwięcej rozpuszczonych w niej substancji?
R15Dy8AYv5mXg1
Ilustracja przedstawia zebrane w jednym miejscu składniki do doświadczenia. Zestaw składa się z siedmiu szklanych płaskich naczyń laboratoryjnych, czyli szalek Petriego. W każdej znajduje się taka sama ilość wody i każda ma poniżej etykietkę z podpisem. Niektóre zawartości odznaczają się nieco odmienną barwą, niż reszta. Licząc od lewej strony w górnym rzędzie znajdują się: woda destylowana, woda mineralna, woda z kranu i nieco ciemniejsza od pozostałych woda morska. W dolnym rzędzie próbki to: woda deszczowa, woda z jeziora o nieco zielonkawym zabarwieniu i mętna woda z kałuży.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
RPpNEBIssoq3v1
Ilustracja w formie infografiki przedstawia główne źródła zanieczyszczeń wód naturalnych. W centralnej części planszy znajduje się niebieskie koło z białym napisem Źródła zanieczyszczeń wód naturalnych od którego odchodzi pięć koncentrycznie rozmieszczonych strzałek prowadzących do pięciu kół za zdjęciami i podpisem. Licząc od góry w kierunku ruchu wskazówek zegara są to: wysypiska śmieci, przemysł, katastrofy, rolnictwo i ścieki komunalne.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
RpFM2QMbVx9vB1
Ilustracja w formie infografiki przedstawia główne rodzaje zanieczyszczeń wód naturalnych. W centralnej części planszy znajduje się niebieskie koło z białym napisem Rodzaje zanieczyszczeń wód naturalnych od którego odchodzi pięć koncentrycznie rozmieszczonych strzałek prowadzących do pięciu kół za zdjęciami i podpisem. Licząc od góry w kierunku ruchu wskazówek zegara są to: zdjęcie małego zbiornika wodnego porośniętego roślinnością, rysunek przekroju jeziora z piktogramem termometru wskazującego podwyższoną temperaturę 35 stopni Celsjusza, symboliczny rysunek głębi morskiej z sylwetkami ryb na tle którego widoczne są symbole pierwiastków ciężkich: Hg, Pb, Cd, Cu, Zn i Ni oraz rysunek globu ziemskiego z ujęciem Oceanu Spokojnego na którym zaznaczona została wielka plama ropy i innych zanieczyszczeń.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
iKXGCn0lKQ_d5e349
4. Uzdatnianie wody
Przygotowanie do spożycia wody pobranej z ujęć nazywa się uzdatnianiem wody. Proces ten przeprowadza się w tzw. stacjach uzdatniania wody. Ich zadaniem jest oczyszczenie wody w taki sposób, aby jej jakość odpowiadała wymaganiom sanitarnym.
R1XrdvvZMMk2x1
Film rozpoczyna schemat procesu uzdatniania wody. Od lewej strony rozpoczyna go rura ze strzałką skierowaną w prawo i napis Źródło wody podziemnej. Pierwszy duży zbiornik opisany jest Napowietrzanie i zawiera na dnie dwa wloty powietrza. Od niego odchodzi rura do kolejnego zbiornika z napisem Filtracja i czterema poziomymi pasami symbolizującymi filtry. Po prawej stronie w dolnej części zbiornika odchodzi rura do wąskiego wysokiego zbiornika z napisem dezynfekcja i trzeba elementami na dnie uwalniającymi gaz. Ostatni element po prawej stronie to duży zadaszony zbiornik z podpisem Zbiornik wody czystej. W dalszej części filmu kamera dokonuje zbliżenia na każdy z tych elementów po kolei, a na ekranie pojawia się opis znaczenia tego elementu i jego zasady działania.
Film rozpoczyna schemat procesu uzdatniania wody. Od lewej strony rozpoczyna go rura ze strzałką skierowaną w prawo i napis Źródło wody podziemnej. Pierwszy duży zbiornik opisany jest Napowietrzanie i zawiera na dnie dwa wloty powietrza. Od niego odchodzi rura do kolejnego zbiornika z napisem Filtracja i czterema poziomymi pasami symbolizującymi filtry. Po prawej stronie w dolnej części zbiornika odchodzi rura do wąskiego wysokiego zbiornika z napisem dezynfekcja i trzeba elementami na dnie uwalniającymi gaz. Ostatni element po prawej stronie to duży zadaszony zbiornik z podpisem Zbiornik wody czystej. W dalszej części filmu kamera dokonuje zbliżenia na każdy z tych elementów po kolei, a na ekranie pojawia się opis znaczenia tego elementu i jego zasady działania.
Film rozpoczyna schemat procesu uzdatniania wody. Od lewej strony rozpoczyna go rura ze strzałką skierowaną w prawo i napis Źródło wody podziemnej. Pierwszy duży zbiornik opisany jest Napowietrzanie i zawiera na dnie dwa wloty powietrza. Od niego odchodzi rura do kolejnego zbiornika z napisem Filtracja i czterema poziomymi pasami symbolizującymi filtry. Po prawej stronie w dolnej części zbiornika odchodzi rura do wąskiego wysokiego zbiornika z napisem dezynfekcja i trzeba elementami na dnie uwalniającymi gaz. Ostatni element po prawej stronie to duży zadaszony zbiornik z podpisem Zbiornik wody czystej. W dalszej części filmu kamera dokonuje zbliżenia na każdy z tych elementów po kolei, a na ekranie pojawia się opis znaczenia tego elementu i jego zasady działania.
iKXGCn0lKQ_d5e385
5. Oczyszczanie ścieków
Jednym z przejawów racjonalnej gospodarki wodą jest oczyszczanie wód skażonych niechcianymi substancjami. Wszystkie ścieki, niezależnie od rodzaju (komunalne bądź przemysłowe), zawsze oczyszcza się, zanim zostaną odprowadzone do rzeki, jeziora, morza czy gruntu. Usuwanie niepożądanych substancji znajdujących się w wodzie odbywa się w tzw. oczyszczalniach ścieków.
R1d8AJzPtmFjq1
Zdjęcie przedstawia oczyszczalnię ścieków oglądaną z lotu ptaka. Duży kompleks o powierzchni około dwóch lub trzech kilometrów kwadrawtowych, w obrębie którego znajduje się kilka budynków, instalacje oraz niewielka sieć dróg asfaltowych otaczają nieużytki zielone, pola uprawne, a w górnej części kadru las. W prawym górnym narożniku zdjęcia widoczne pierwsze zabudowania miasteczka.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
W oczyszczalni ścieki surowe przemieszczają się przez kolejne obiekty wyposażone w odpowiednie urządzenia, w których następuje stopniowe usuwanie niepożądanych substancji.
Rx6tSKJUni38y1
Ogólny widok oczyszczalni ścieków Przy omawianiu podświetlają się wymieniane elementy. Tu najpierw podświetla się na schemacie ogólnym pierwszy element (kraty i sita), a następnie pojawiają się ich zdjęcia na pierwszym planie. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Na schemacie ogólnym podświetla się kolejny element - piaskownik. Następnie na pierwszym planie pojawiają się zdjęcia piaskownika. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Na schemacie ogólnym podświetla się kolejny element osadnik wstępny. Następnie na pierwszym planie pojawiają się zdjęcia osadnika wstępnego. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się kolejny element – komora osadu czynnego. Pojawia się zdjęcie komory osadu czynnego. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się kolejny element – osadnik wtórny. Pojawia się zdjęcie osadnika wtórnego. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się kolejny element – komora fermentacji. Pojawia się zdjęcie zbiornika metanu lub komory ferementacyjnej .Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się woda, która płynie przez wszystkie etapy i wpływa do rzeki.
Ogólny widok oczyszczalni ścieków Przy omawianiu podświetlają się wymieniane elementy. Tu najpierw podświetla się na schemacie ogólnym pierwszy element (kraty i sita), a następnie pojawiają się ich zdjęcia na pierwszym planie. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Na schemacie ogólnym podświetla się kolejny element - piaskownik. Następnie na pierwszym planie pojawiają się zdjęcia piaskownika. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Na schemacie ogólnym podświetla się kolejny element osadnik wstępny. Następnie na pierwszym planie pojawiają się zdjęcia osadnika wstępnego. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się kolejny element – komora osadu czynnego. Pojawia się zdjęcie komory osadu czynnego. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się kolejny element – osadnik wtórny. Pojawia się zdjęcie osadnika wtórnego. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się kolejny element – komora fermentacji. Pojawia się zdjęcie zbiornika metanu lub komory ferementacyjnej .Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się woda, która płynie przez wszystkie etapy i wpływa do rzeki.
Ogólny widok oczyszczalni ścieków Przy omawianiu podświetlają się wymieniane elementy. Tu najpierw podświetla się na schemacie ogólnym pierwszy element (kraty i sita), a następnie pojawiają się ich zdjęcia na pierwszym planie. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Na schemacie ogólnym podświetla się kolejny element - piaskownik. Następnie na pierwszym planie pojawiają się zdjęcia piaskownika. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Na schemacie ogólnym podświetla się kolejny element osadnik wstępny. Następnie na pierwszym planie pojawiają się zdjęcia osadnika wstępnego. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się kolejny element – komora osadu czynnego. Pojawia się zdjęcie komory osadu czynnego. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się kolejny element – osadnik wtórny. Pojawia się zdjęcie osadnika wtórnego. Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się kolejny element – komora fermentacji. Pojawia się zdjęcie zbiornika metanu lub komory ferementacyjnej .Po chwili powrót do schematu ogólnego. Powrót do schematu ogólnego podświetla się woda, która płynie przez wszystkie etapy i wpływa do rzeki.
Oddzielane w procesie oczyszczania ścieków osady są zbierane i w zależności od rodzaju oczyszczalni są przeznaczane do fermentacji lub poddawane wysokiej temperaturze. Najczęściej wykorzystuje się pierwszą metodę zagospodarowywania osadów, czyli rozkład pod wpływem mikroorganizmów. Z zawartej w osadach materii organicznej powstaje biogaz, który stanowi biopaliwo do produkcji energii elektrycznej lub/i cieplnej często tylko na potrzeby oczyszczalni. Pozostałość po fermentacji jest używana jako kompost, np. do tworzenia ziemi nadającej się pod rabatki i trawniki.
R544T261te6sm1
Ilustracja zawiera dwa zdjęcia przedstawiające komory do fermentacji odpadów. Na zdjęciu po lewej stronie mają one kształt wysokich, białych cylindrycznych wież stojących w równym rzędzie. Na zdjęciu po prawej stronie komory oglądane z większej odległości stoją zgrupowane w duży kompleks i mają kształt jajek. Zakłady oczyszczające pokazane na zdjęciu po prawej stoją nad brzegiem rzeki lub innym dużym zbiornikiem wodnym, który wraz z małym nabrzeżem do przeładunku towarów widoczny jest na pierwszym planie.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Spalanie osadów jest rzadziej spotykanym zabiegiem. Przeprowadza się go w wysokiej temperaturze (ok. 850°C) w specjalnie skonstruowanych piecach. W ten sposób zmniejsza się ilość odpadów powstałych po oczyszczaniu ścieków.
R1LGj2fMOgZ4k1
Zdjęcie przedstawia zakład spalania odpadów widoczny z większej odległości. Kompleks składa się z kilkunastu pudełkowatych budynków w różnych kolorach z widocznym po lewej stronie wysokim kominem z którego unosi się niewielka ilość białego dymu. Zakład otoczony jest drzewami i magazynami. Daleko w tle na horyzoncie widać duże zagęszczenie zakładów przemysłowych.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Spalanie osadów powstałych w wyniku oczyszczania ścieków jest sposobem na unieszkodliwianie odpadów
iKXGCn0lKQ_d5e472
6. Racjonalne gospodarowanie wodą
Ze względu na to, że 1/3 ludności świata mieszka na terenach objętych deficytem wody, a 11% populacji nie ma zapewnionego dostępu do czystej wody pitnej, oszczędzanie wody wydaje się być bardzo uzasadnionym działaniem. Woda jest niezbędna dla naszego organizmu i każdej formy życia na Ziemi. Dlatego trzeba dbać o jej zasoby. Nie chodzi o to, aby odmawiać sobie dostępu do wody i przyjemności korzystania z niej, ale o kontrolowanie jej zużycia podczas wykonywania codziennych czynności.
RzrlozUUaEv7z1
Ilustracja przedstawia grafikę komputerową ukazującą ziemskie zapasy wody. Pokazuje ona glob ziemski od strony Oceanu Atlantyckiego, z którego zebrana została cała warstwa wody. Na tle obszaru Stanów Zjednoczonych umieszczone zostały trzy niebieskie kule. Pierwsza z lewej i największa symbolizuje całe zasoby wody na Ziemi zebrane w jednym miejscu z zachowaniem skali. Druga, znacznie mniejsza kulka o rozmiarach małego stanu odzwierciedla zasoby wody słodkiej, natomiast kulka najmniejsza, zajmująca powierzchnię dużego miasta to woda słodka zawarta w wodach powierzchniowych.
Kliknij, aby uruchomić podgląd
Naukowcy z amerykańskiej agencji geologicznej USGS (United States Geological Survey) wykonali wizualizację, na której porównali ziemskie zapasy wody z rozmiarami naszej planety. Zasoby wodne występujące na kuli ziemskiej utworzyłyby kulę o średnicy około 1384 km. Woda słodka, która jest zdatna do picia, byłaby kulą o średnicy 273 km. Natomiast dostępna woda słodka zawarta w wodach powierzchniowych uformowałaby kulę o średnicy 56 km
Slajd 1 z 5
ROxq9Ce0mcAoW1
Pierwsza ilustracja w galerii. Składa się z dwóch zdjęć umieszczonych jedno nad drugim. Na pierwszym widać baterię umywalkową oglądaną z boku, model z pojedynczą dźwignią, tak zwanym mieszadłem. Z sitka wylotowego cieknie woda. Zdjęcie dolne przedstawia stary, mocno przeciekający zbiornik wody w toalecie typu górnopłuk. Ściana za zbiornikiem pokryta jest naciekami i grzybem.
ROrygIznjiRpz1
Druga ilustracja w galerii. Przedstawia zdjęcie baterii umywalkowej oglądanej z boku. Model z pojedynczą dźwignią, czyli tak zwanym mieszadłem. Z sitka cieknie woda. Pod zdjęciem przedstawiono wyliczenia ilości traconej wody przy założeniu, że co sekundę wykapują z kranu dwie setne centymetra sześciennego wody. Wynika z nich, że w ciągu miesiąca strata wynosi około 50 litrów wody.
R2zGtJQ0Jvrbe1
Trzecia ilustracja w galerii. Przedstawia zdjęcie młodego mężczyzny w okularach odkręcającego kluczem nastawnym mocowanie sitka i perlatora w cieknącej baterii umywalkowej.
RsBIGqwQqDzcc1
Czwarta ilustracja w galerii. Przedstawia sąsiadujące ze sobą zdjęcia tej samej baterii umywalkowej. Po lewej stronie bateria z odkręconym sitkiem perlatora, woda która się z niej leje strumieniem bez napowietrzenia częściowo spływa po krawędzi baterii i ogólnie sprawia wrażenie bardzo słabego strumienia. Na zdjęciu po prawej bateria z przykręconym perlatorem leje obfity strumień dobrze napowietrzonej wody.
R1EqZqPbeFt0K1
Piąta ilustracja w galerii. Przedstawia trzy sąsiadujące ze sobą zdjęcia tej samej baterii umywalkowej. Na pierwszym za sprawą niedokładnego domknięcia mieszadła z wylotu cieknie woda. Na zdjęciu drugim, środkowym dłoń domyka dopływ wody. Na zdjęciu trzecim po prawej stronie bateria jest domknięta i nic z niej nie cieknie.
Slajd 1 z 8
RGXCQqD11iHfE1
Pierwsza ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały rysunek stojącej pod ścianą wanny napełnionej wodą. Nad wanną napis: 200 litrów.
RoN5yAPo4xs301
Druga ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały symboliczny rysunek człowieka biorącego prysznic. Nad prysznicem napis: od 50 do 100 litrów.
R1BWwpBc6I5Xo1
Trzecia ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały symboliczny rysunek człowieka myjącego zęby przy umywalce, której kran jest przez cały czas odkręcony. Nad rysunkiem napis: od 12 do 14 litrów.
RZSsE5z32GK9R1
Czwarta ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały symboliczny rysunek człowieka myjącego zęby przy umywalce i jednocześnie drugą ręką zakręcającego kran.
RGUHlBO2ztod51
Piąta ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały rysunek toalety ze zbiornikiem podtynkowym z muszlą wiszącą na ścianie. Powyżej zamontowana spłuczka z dwoma przyciskami. Mniejszy przycisk z lewej strony oznaczony pojedynczą kroplą, większy przycisk z prawej strony oznaczony trzema kroplami.
RxyiF1kAgtdrG1
Szósta ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały symboliczny rysunek człowieka wyrzucającego śmieci, a konkretnie skórkę od banana do toalety. Rysunek jest przekreślony czerwonym krzyżem.
RIJlMTCUls4341
Siódma ilustracja w galerii. Przedstawia parę czarno białych symbolicznych rysunków prezentujących sposób przygotowania prania. Na rysunku po lewej stronie człowiek włącza pralkę, w której znajduje się bardzo niewiele ubrań na dnie bębna. Rysunek jest przekreślony czerwonym krzyżem. Na rysunku po prawej stronie człowiek włącza pralkę, której bęben jest wypełniony do połowy ubraniami.
R1SO9oF5DgsMJ1
Ósma ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały rysunek miski z wodą i znajdującym się w niej praniem ręcznym.
Slajd 1 z 6
R1RjMMGm6glAB1
Pierwsza ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały rysunek fragmentu kuchni. W dolnej połowie kadru blat ze zlewem po lewej stronie i zebranymi w mały stos warzywami i owocami na blacie po prawej. Nad blatem ciąg szafek. Wśród warzyw i owoców jabłka, gruszka, ogórki, pomidor i bakłażan.
R1CaiD8U8jRLb1
Druga ilustracja w galerii. Przedstawia parę czarno białych symbolicznych rysunków. Na rysunku po lewej stronie pokazanie jest spłukiwanie resztek jedzenia z talerza do zlewu. Rysunek jest przekreślony czerwonym krzyżem. Po prawej stronie pokazana jest postać ludzka wyrzucająca resztki z talerza do kosza na śmieci.
RsxwBSW5DIkWm1
Trzecia ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały rysunek fragmentu blatu kuchennego wraz z szafkami pod blatem i otwartą zmywarką do naczyń. Na blacie i w zmywarce widać talerze. Napis na obrazku głosi: Nie potrzeba namaczać naczyń.
RwYGCI6s9SiQ91
Czwarta ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały rysunek otwartej zmywarki do naczyń wypełnionej brudnymi naczyniami. Zapis na obrazku głosi: Zużycie od dwunastu do trzydziestu litrów wody.
RTogHhx2wUsDt1
Piąta ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały rysunek kuchennego zlewozmywaka dwukomorowego. W prawej komorze znajduje się okrągła miska wypełniona wodą z płynem do mycia i brudnymi talerzami.
RuMqJ9rgVxmgL1
Szósta ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały symboliczny rysunek zmywania pojedynczego talerza w zlewie pod bieżącą wodą. Rysunek jest przekreślony czerwonym krzyżem.
Slajd 1 z 7
RlVX2gaqLNr3u1
Pierwsza ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały rysunek domu jednorodzinnego z garażem po lewej stronie i osłoniętym tarasem po prawej. Nad domem pogodne niebo i słońce. W górnej części rysunku napis: Planowanie porządków.
R1SpffKiOK9ja1
Druga ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały symboliczny rysunek przydomowego osłoniętego tarasu z ławką i parasolem ogrodowym. Gęsto rozmieszczone krople na całym obszarze planszy i ciemne niebo wskazują deszczową pogodę. Na tarasie sylwetka człowieka czyszczącego posadzkę mopem.
RSMLpl8HjKjZ61
Trzecia ilustracja w galerii. Przedstawia podwójny czarno biały rysunek przydomowego ogrodu z drzewem po prawej stronie i podjazdem lub chodnikiem. Symbolicznie przedstawiona sylwetka człowieka sprzątającego opadnięte liście z podjazdu lub chodnika. Wariant po lewej stronie przedstawia usuwanie liści poprzez zmywanie ich wodą z węża pod ciśnieniem. Rysunek jest przekreślony czerwonym krzyżem. Wariant po prawej stronie przedstawia zamiatanie liści szeroką szczotką.
R19XKZ8rD7msG1
Czwarta ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały rysunek narożnika budynku z płotem w tle. Na narożniku zamontowana jest rynna zakończona na wysokości około 1,5 metra nad trawiastą powierzchnią ziemi. Pod rynną umieszczona duża beczka do zbierania deszczówki.
RosWXCEUYkcnj1
Piąta ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały symboliczny rysunek człowieka podlewającego trawnik podczas upałów wodą z węża ogrodowego. W tle znajduje się dom jednorodzinny z garażem. Na niebie świeci słońce, chmur mało. Rysunek jest przekreślony czerwonym krzyżem.
RweMLG3wPkkwN1
Szósta ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały symboliczny rysunek domu jednorodzinnego z garażem podczas deszczowej pogody. Niebo ciemne, zachmurzone. Padający gęsty deszcz zrasza trawnik widoczny na pierwszym planie.
RayhIa6P6XnMl1
Siódma ilustracja w galerii. Przedstawia czarno biały symboliczny rysunek trawnika podlewanego za pomocą specjalnego zraszacza podczas upałów. W tle po prawej stronie fragment domu jednorodzinnego z garażem. Niebo pogodne.
iKXGCn0lKQ_d5e517
Podsumowanie
Wody naturalne, występujące w przyrodzie, są roztworami różnych substancji stałych i gazów.
Najwięcej substancji zawiera woda morska, najmniej – woda z opadów atmosferycznych.
Wody naturalne są narażone na zanieczyszczenia. Są to ścieki komunalne i przemysłowe, odcieki z wysypisk śmieci, spływające z pól podczas opadów roztwory zawierające nawozy i środki ochrony roślin, a także substancje przedostające się do środowiska wodnego podczas rzadkich, ale mających duży zasięg, groźnych w skutkach katastrof morskich i kataklizmów.
Stacje uzdatniania wody to zakłady, w których woda jest przygotowywana do spożycia.
Ujęcia wody pitnej są położone na obszarach chronionych.
Wszystkie ścieki są oczyszczane w tzw. oczyszczalniach ścieków.
Z uwagi na małe zasoby dostępnej wody słodkiej należy oszczędzać wodę pitną.
Praca domowa
Polecenie 3.1
Dowiedz się, z jakiego ujęcia jest doprowadzana woda do miejsca twojego zamieszkania. Jeśli możesz, odwiedź to miejsce i sprawdź, czy rzeczywiście teren ten znajduje się pod ochroną. Ustal, czy woda pobierana jest ze źródła powierzchniowego, czy z podziemnego.
Polecenie 3.2
Sprawdź, gdzie w twojej okolicy znajduje się oczyszczalnia ścieków. Dowiedz się, jakimi metodami są oczyszczane ścieki? Gdzie jest odprowadzana woda powstała po ich oczyszczeniu?
Polecenie 3.3
Przeprowadź rozmowę z członkami twojej rodziny lub przyjaciółmi. Oceń, w jakich dziedzinach życia nieracjonalnie gospodarują wodą. Przygotuj plakat przekonujący do oszczędnego korzystania z wody.
iKXGCn0lKQ_d5e591
Słowniczek
woda destylowana
woda destylowana
woda otrzymana w wyniku destylacji; nie zawiera rozpuszczonych substancji
iKXGCn0lKQ_d5e637
Zadania
Ćwiczenie 1
R1F8l7I9qFh9M1
OBIEKT MULTIMEDIALNYKLIKNIJ, ABY OTWORZYĆ NA PEŁNYM EKRANIE
Kliknij, aby rozpocząć
Wystąpił błąd
Spróbuj ponownie później
Oceń, czy podane zdania są prawdziwe, czy fałszywe.
Prawda
Fałsz
Na kuli ziemskiej jest więcej wody morskiej niż słodkiej.
Woda morska nie nadaje się do picia.
Stacja uzdatniania wody zawiera zespół budynków i urządzeń, za pomocą których przepompowuje się wodę z ujęcia do wodociągów doprowadzających wodę do odbiorców.
Tylko ścieki przemysłowe muszą być oczyszczone, zanim zostaną przekierowane do środowiska przyrodniczego.
Osady, które powstają podczas oczyszczania ścieków, są poddawane fermentacji lub spalane.
Ćwiczenie 2
RFrtdwf7kjqaQ1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Przyporządkuj odpowiednie określenia literom umieszczonym na schemacie przedstawiającym obieg wody w przyrodzie.
A – B – C –
topnienie
parowanie
kondensacja
Ćwiczenie 3
RV22550GMhBBA1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Przyporządkuj odpowiednie wyrażenia liczbom umieszczonym na schemacie przedstawiającym proces uzdatniania wody.
3
5
4
wytrącanie drobnych zawiesin i ich oddzielenie
zbiorniki wody czystej
dezynfekcja
Ćwiczenie 4
R1Ve8pEwcUE6e1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Przyporządkuj odpowiednie wyrażenia cyfrom umieszczonym na schemacie przedstawiającym proces oczyszczania ścieków.
2 – 4 – 6 –
oczyszczanie biologiczne – zmniejszenie ilości związków azotu i fosforu przez mikroorganizmy
odprowadzenie do środowiska (morza, rzeki, jeziora lub gruntu)
usunięcie piasku w piaskownikach
Ćwiczenie 5
RLwb1GziFrJnF1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Oceń, czy podane zachowania służą oszczędzaniu wody pitnej.
TAK
NIE
częste zmywanie kurzu z auta wodą wodociągową w celu ochrony lakieru
wyrzucanie odpadków z talerzy do kosza zamiast spłukiwania ich wodą do zlewu
okresowe sprawdzanie szczelności urządzeń wodnych
usunięcie perlatorów z kranu, aby uzyskać mocny strumień wody podczas mycia rąk
odkładanie naprawy nieszczelnego kranu do czasu całkowitego zużycia się uszczelki
podlewanie trawy w przydomowym ogródku wodą wodociągową w upalny ranek
założenie perlatorów na każdy kran
wyrzucanie odpadków do toalety i spłukiwanie ich bieżącą wodą
włączanie zmywarki do naczyń tylko wtedy, gdy jest całkowicie zapełniona
zbieranie wody deszczowej do zbiorników i używanie jej do podlewania ogrodu
