Badanie zależności siły tarcia kinetycznego od pola powierzchni stykających się ciał

Zaplanuj i przeprowadź dwuczęściowe doświadczenie, w którym sprawdzisz, jaki wpływ na siłę tarcia kinetycznego ma wielkość stykających się powierzchni klocka i podłoża.
Część pierwsza polega na obserwacji ruchu różnych klocków pod wpływem sił o różnych wartościach. Wyciągnięte wnioski będą miały charakter jakościowy.
Część druga polega na poparciu jakościowego wnioskowania ilościową analizą uzyskanych wyników.

Doświadczenie 1

Obserwacja i wnioskowanie jakościowe

Problem badawczy

Celem eksperymentu jest zbadanie wpływu, jaki ma powierzchnia styku ciała z podłożem na siłę tarcia kinetycznego działającą na ciało.

Hipoteza

Większa powierzchnia stykających się ciał pociąga za sobą konieczność pokonania większej liczby mikroskopijnych nierówności. To przekonanie uzasadnia postawienie hipotezy badawczej:

Siła tarcia kinetycznego jest tym większa, im większa jest powierzchnia stykających się ciał.

Co będzie potrzebne
  1. Przycisk WYBIERZ KLOCEK. Do dyspozycji masz pięć różnych klocków, których dolne powierzchnie, stykające się z podłożem, są pokryte tym samym materiałem.

  2. Klocki umieszczasz na poziomym podłożu o jednorodnej powierzchni.

  3. Przycisk WYBÓR SIŁY. Wybierz wartość siły z jaką siłomierz ciągnie klocek.

  4. Przyciskiem START uruchamiasz pomiar. Na klocek działa siła o wybranej wartości oraz siła tarcia.

  5. Pomiar trwa kilka sekund i kończy się samoczynnie. Po jego zakończeniu możesz odczytać wartość siły na powiększonej skali siłomierza.

  6. Informacje o pomiarze są zapisywane w tabeli. W kolumnie NIEPEWNOŚĆ F wyświetlana jest wartość niepewności granicznej 

  7. Po zakończonej serii całą tabelę możesz zaznaczyć i skopiować do arkusza kalkulacyjnego.

  8. Przycisk WYCZYŚĆ WYNIKI powoduje usunięcie wszystkich wyników z  tabeli.

Przeprowadź, we własnym zakresie, wstępne rozpoznanie obsługi Wirtualnego laboratorium. Miej przy tym na uwadze czekające Cię przygotowanie planu właściwej pracy badawczej. Zapoznaj się więc z rozmiarami oraz masami dostępnych klocków, zwróć uwagę na sposób wyboru wartości siły. Czy siła zmierzona siłomierzem jest zgodna z Twoim nastawieniem? Obserwuj także zachowanie klocka w trakcie trwania pomiaru.

Przeanalizuj wstępnie wyniki, które pojawią się w tabeli. Jak można je uporządkować?

R1WyGdg3NedkY
Tekst alternatywny w opracowaniu całe laboratorium.

Rysunek przedstawia tabelę wyników. Na górze po lewej stronie jest "liczba klocków" a po prawej stronie jest polecenie "wyczyść wyniki". Po środku ekranu jest czerwony klocek. Po lewej stronie na dole jest przycisk "start" a po prawej stronie "wybór siły". Poniżej tabela wyników, która zawiera od lewej kolumny: L.P., liczba klocków, masa układu [g], F [N], niepewność F [N] i wynik próby.
Źródło: Politechnika Warszawska, Wydział Fizyki, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 1

W Wirtualnym laboratorium dysponujesz pięcioma klockami. Jednak przeprowadzenie pomiaru z klockami D oraz E nie jest dopuszczone - stanowią one bowiem zbędne wyposażenie z punktu widzenia postawionego problemu badawczego.

Rz4PywRdUnc0C
Tekst alternatywny w opracowaniu.

Wskaż najbardziej trafny cel tego ograniczenia. Możliwe odpowiedzi: 1. Wszystkie dostępne siły spowodowałyby ruch przyspieszony klocka D ze względu na jego masę., 2. Żadna z dostępnych sił nie zapewniłaby ruchu przyspieszonego klocka E ze względu na jego masę., 3. Zapewnia ono wyodrębnienie w doświadczeniu badanej cechy siły tarcia - czyli jej zależności od wielkości powierzchni styku., 4. Ponieważ wielkość powierzchni klocka D jest taka sama jak klocka C, a przy badaniu zależności od wielkości powierzchni taki przypadek nie powinien występować.
1
Ćwiczenie 2

Opisz sposób realizacji celu doświadczenia za pomocą jednego tylko klocka. Czy w takiej sytuacji przycisk WYBIERZ KLOCEK byłby nadal potrzebny? A może należałoby go zastąpić jakimś innym? Jeśli tak uważasz, to opisz funkcję tego nowego przycisku. Zapisz swoje pomysły w przygotowanym polu.

uzupełnij treść
Instrukcja
Polecenie 1

- Opracuj we własnym zakresie kolejność wykonywania czynności w laboratorium, prowadzących do osiągnięcia celu. Sporządzony plan pracy wpisz do Dziennika badań.

- Przeprowadź serię pomiarów. Wyniki zapisz w Dzienniku badań.

ReapQ4CYcLvDv
gbol tabela wyników lp. oznaczenie klocka powierzchnia styku [dm2] F [N] Niepewność F [N] wynik próby 1 A 1,0 2,5 0,5 brak ruchu 2 A 1,0 2,2 0,5 brak ruchu 3 A 1,0 2,1 0,5 brak ruchu.
Podsumowanie

a) Wykonaj dwa polecenia i zapisz uzasadnienie prawidłowych wyborów w Dzienniku badań.

Polecenie 2

Na podstawie znajomości wartości siły chcemy określić wartość siły tarcia .

RDgEajMbKG4d1
Wskaż właściwe uzupełnienia obu zdań: Do dalszej analizy należy więc przyjąć wyniki tylko tych prób, dla których wynikiem próby był
{} brak ruchu.
#ruch jednostajny.
{}ruch przyspieszony.

Dzięki temu mamy pewność, że siła tarcia T oraz siła F wskazywana przez siłomierz spełniają związek:
{}T=12F.
#T=F.
{}T=2F.
Polecenie 3
R17WiwMGzGoJV
Możliwe odpowiedzi: 1. zgodnie z hipotezą badawczą, siła tarcia rośnie wraz z rosnącą powierzchnią styku, choć nieznacznie., 2. odwrotnie niż w hipotezie badawczej, siła tarcia maleje wraz z rosnącą powierzchnią styku, choć nieznacznie., 3. siła tarcia nie zależy od powierzchni styku, co jest niezgodne z hipotezą badawczą., 4. uzyskane wyniki - ze względu na swój chaotyczny charakter - nie pozwalają rozstrzygnąć, czy hipoteza badawcza jest prawidłowa.

b) Odnieś się do wpływu niepewności pomiaru siły na rozstrzygnięcie hipotezy badawczej. Swój pogląd, wraz z argumentację, zapisz w Dzienniku badań.

Doświadczenie 2

Ilościowe potwierdzenie braku zależności siły tarcia kinetycznego od powierzchni styku.

Zapewne udało Ci się uzyskać wyniki sprzeczne z postawioną hipotezę. Wskazują one, że wartość siły tarcia nie zależy od powierzchni styku klocka z podłożem. Należy więc sformułować odpowiednią hipotezę, zaplanować i wykonać odpowiednie pomiary, by problem zależności siły tarcia od powierzchni styku rozstrzygnąć ilościowo.

Rozumiesz także, że w Wirtualnym laboratorium należy dobierać wartość siły z jaką ciągnięty jest siłomierz w taki sposób, by zapewnić jednostajny ruch klocka po poziomym podłożu. Wtedy bowiem wartości siły tarcia i siły wskazywanej przez siłomierz są sobie równe.

Problem badawczy

Celem eksperymentu jest ilościowe potwierdzenie, że siła tarcia kinetycznego nie zależy od powierzchni styku ciał.

Hipoteza

Wartość siły tarcia kinetycznego w ruchu jednostajnym klocka po podłożu jest - z dokładnością do niepewności pomiarowej - jednakowa dla klocków o jednakowej masie, mimo różnych powierzchni styku z tym podłożem.

Co będzie potrzebne

Wykorzystaj wyposażenie Wirtualnego laboratorium.

Instrukcja

By zapewnić niezależność pomiarów, wskazane byłoby namówienie do współpracy dwóch osób, na przykład koleżanki i kolegi. Każda z osób mierzących zajmuje się jednym z trzech klocków A, B, C, wykonując te same pomiary i wstępnie opracowując ich wyniki. Wspólnie natomiast porównacie te wyniki i rozstrzygniecie hipotezę.

Jeśli nie masz takiej możliwości, to wykonuj pomiary oddzielnie dla każdego z klocków. Nie opracowuj tych wyników od razu, lecz rób przerwy po zakończeniu pracy z każdym klockiem i zajmij się czymś zupełnie innym - w ten sposób szczegóły uzyskanych wyników ulegną zatarciu w Twojej pamięci świeżej.

Polecenie 4

Zmodyfikujcie plan pracy z doświadczenia 1. W nowej wersji uwzględnijcie tylko te czynności, które prowadzą wprost do osiągnięcia obecnego celu. Nowy plan pracy wpiszcie do Dziennika pomiarów.

Ustalcie jednakową dla całej trójki liczbę pomiarów Przyzwoite minimum to ale im więcej zrobicie pomiarów, tym bardziej wiarygodne będą Wasze rozstrzygnięcia i konkluzje.

Każdy uczestnik, niezależnie od pozostałych, przeprowadza serię pomiarów dla „swojego” klocka i notuje wyniki w Tabeli.

R1WyGdg3NedkY
Tekst alternatywny w opracowaniu całe laboratorium.

Rysunek przedstawia tabelę wyników. Na górze po lewej stronie jest "liczba klocków" a po prawej stronie jest polecenie "wyczyść wyniki". Po środku ekranu jest czerwony klocek. Po lewej stronie na dole jest przycisk "start" a po prawej stronie "wybór siły". Poniżej tabela wyników, która zawiera od lewej kolumny: L.P., liczba klocków, masa układu [g], F [N], niepewność F [N] i wynik próby.
Źródło: Politechnika Warszawska, Wydział Fizyki, licencja: CC BY 4.0.
RuSevlHMPxbpG
Data:. Tabela wyników. Lp. T(s). u(T)(s). l(m). u(l)(m). g(ms2). u(g)(ms2). |g-gśr|(ms2). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). Łączna liczba pomiarów:N= (Uzupełnij) Średnia ważona wartościg:gśr= (Uzupełnij). Analiza tabeli, ocena wiarygodności hipotezy, konkluzje (Uzupełnij).
Podsumowanie

Opracowanie wyników

Polecenie 5

Każdy uczestnik opracowuje swoje wyniki indywidualnie. Wyznacza średnią wartość siły tarcia, , jej niepewność związaną z rozrzutem zmierzonych wartości  oraz niepewność związaną z dokładnością skali siłomierza.
W razie potrzeby przypomnijcie sobie szczegóły postępowania opisane w e‑materiale „Niepewność całkowita”.
Efektem obliczeń jest uzyskanie wartości niepewności standardowej pomiaru siły tarcia przez każdego z uczestników.

Porównanie i interpretacja wyników

Przygotujcie zbiorczą tabelkę i wpiszcie do niej uzyskane wartości siły tarcia dla każdego z klocków wraz z niepewnością standardową wyniku.
Wykonajcie ostatnie polecenie.

R118pZEG2YJpl
. Wyniki pomiarów Klocek A:. Rozstrzygnięcie hipotezy, argumentacja, konkluzje (Uzupełnij).
Polecenie 6

1. By zbadać, czy wyniki te można uznać za jednakowe, wyznaczcie trzy pomocnicze wielkości będące wartościami bezwzględnymi różnic wartości siły tarcia:

2. Wielkości te - zgodnie z postawioną hipotezą - powinny być równe zero. By zbadać, czy są one wystarczająco bliskie zeru, należy jeszcze obliczyć niepewność pomiaru każdej z nich. Obliczcie te trzy niepewności przyjmując, że wielkości są mierzone pośrednio, każda na bazie dwóch wielkości mierzonych bezpośrednio. W razie potrzeby przypomnijcie sobie e‑materiał „Niepewność wielkości mierzonej pośrednio”.

3. Przyjmijcie następujące kryteria oceny:

  • Jeśli to dwie wartości siły tarcia są sobie równe z punktu widzenia eksperymentu. Różnica między nimi jest bowiem wystarczająco mała - nie przewyższa standardowej niepewności pomiarowej.

  • Jeśli to nie można rozstrzygnąć, czy dwie wartości siły tarcia są sobie równe z punktu widzenia eksperymentu, ale też nie można orzec, że są różne. W tej sytuacji rozważcie sprawdzenie obliczeń a nawet powtórzenie wszystkich pomiarów.

  • Jeśli to dwie wartości siły tarcia nie są sobie równe z punktu widzenia eksperymentu. Różnica między nimi jest zbyt duża - przewyższa dwukrotność standardowej niepewności pomiarowej.

4. Zapiszcie rozstrzygnięcie hipotezy badawczej. Przedstawcie swoje argumenty za tym rozstrzygnięciem oraz ewentualne zdania odrębne.

Laboratorium 1

Wirtualne laboratorium

Na ekranie, w jego środkowym obszarze, pokazany jest obraz laboratorium. Głównym elementem jest płaski, poziomy stół widziany z boku w postaci czarnego prostokąta. Na powierzchni stołu umieszczony jest klocek, symbolizowany przez czerwony prostokąt. Ściana za powierzchnią i klockiem jest pokryta kilkudziesięcioma cienkimi pionowymi paskami, gęsto ułożonymi, kolorystycznie słabo odcinającymi się od jasnoszarej ściany.

W lewym górnym rogu ekranu umieszczony jest przycisk „Liczba klocków”. Otwiera on okno dialogowe zasłaniające część ekranu. W oknie możesz wskazać jeden z pięciu klocków, oznaczonych kolejno literami od A do E,  w celu umieszczenia go na powierzchni stołu. Klocki są symbolicznie zaznaczone w postaci czerwonych prostokątów o różnych wymiarach. Właściwości klocków (ich masy oraz wymiary powierzchni styku z podłożem) ujęte są w tabeli 1.

Tabela 1. Właściwości klocków

Oznaczenie

Masa

Wymiary powierzchni styku

A

2 kg

1 dm x 1 dm

B

2 kg

1,2 dm x 1,5 dm

C

2 kg

1 dm x 0,5 dm

D

1 kg

0,5 dm x 1 dm

E

4 kg

1 dm x 2 dm

Po kliknięciu na trzy spośród pięciu klocków okno dialogowe się zamyka a wybrany klocek pojawia się na czarnej powierzchni, zastępując klocek znajdujący się tam poprzednio. Wybranie któregokolwiek z pozostałych dwóch klocków powoduje pojawienie się odmownego komunikatu programu i zamknięcie okna dialogowego.

W prawym górnym rogu ekranu umieszczony jest przycisk „Wyczyść wyniki”. Jego użycie powoduje usunięcie wyników wszystkich wykonanych pomiarów.

Pod powierzchnią z klockiem, po prawej stronie ekranu, jest przycisk „Wybór siły”. Otwiera on kolejne okno dialogowe. Widać na nim poziomo ułożoną skalę siłomierza, w zakresie od zera do dwudziestu. Skala jest opisana po prawej stronie jednostką „N”. Wartości co jeden niuton są zaznaczone krótkimi pionowymi kreskami; co piąta z nich, począwszy od zera, jest opisana. Wartości odpowiadające połowom niutona są zaznaczone kreskami krótszymi. Pod skalą widnieje pięć przycisków wyboru wartości siły F, od dwóch i pół niutona do dwudziestu niutonów. Po kliknięciu na wybraną wartość siły okno dialogowe się zamyka.

Poniżej powierzchni z klockiem, po lewej stronie ekranu, jest przycisk „Start”. Uruchamia on pomiar, czyli badanie ruchu wybranego klocka pod wpływem siły F o wybranej wartości, w obecności siły tarcia. Jeśli klocek nie zostaje ruszony z miejsca, pionowe paski na ścianie pozostają nieruchome. W przeciwnym razie przemieszczają się one w lewo, symbolizując przemieszczenie klocka w prawo. Ruch pasków jest jednostajny albo przyspieszony – odpowiada to charakterowi ruchu klocka. Do klocka zostaje doczepiony siłomierz, za pomocą którego jest on ciągnięty w prawo. Nad siłomierzem zostaje zaczepiona strzałka celująca w prawo, z opisem „F ze strzałką”. Od lewej strony klocka zostaje zaczepiona strzałka celująca w lewo, z opisem „T ze strzałką”. W miejscu przycisku „Start” pojawia się wirująca w kółko linia, obok której za pomocą liczb odliczany jest czas od pięciu sekund wstecz do zera.  Po upływie pięciu sekund samoczynnie otwiera się okno dialogowe z napisem „Wynik” oraz poziomo ułożoną skalą siłomierza, taką jak przy wyborze siły. Na tej skali można odczytać położenie czerwonej wskazówki, pokazującej wartość wskazań siłomierza podczas pomiaru. Po odczycie okno zamyka się przyciskiem „x”.

Dolną część ekranu zajmuje „Tabela wyników”. Jej wiersz nagłówkowy jest zawsze widoczny i opisuje zawartości kolumn, kolejno: „Liczba porządkowa”, „Oznaczenie klocka”, „Powierzchnia styku (dmIndeks górny 2)”, „F (N)”, „Niepewność F (N)”, „Wynik próby”. Po każdym wykonanym pomiarze dodawany jest jeden wiersz, w którym zapisywane są wybrane dla tego pomiaru parametry: wybrany klocek wraz z wartością powierzchni jego styku z podłożem oraz siła F ciągnąca za stos wraz z jej niepewnością graniczną Delta F. W ostatniej kolumnie pojawia się informacja o skutku przyłożenia zadanej siły. Trzy możliwe wpisy to „Brak ruchu”, „Ruch jednostajny”, „Ruch przyspieszony”.

Cel doświadczenia

Celem eksperymentu, czyli problemem, z jakim się mierzysz, jest zbadanie wpływu powierzchni styku klocka z podłożem na wartość siły tarcia kinetycznego. Musisz więc zaplanować, jakie klocki dopuszczasz do udziału w badaniu, a jakie odrzucisz.

Polecenie 1
RvqLduNrbE4rT
Wskaż klocki, których program nie dopuszcza do badania: Możliwe odpowiedzi: 1. A i B , 2. B i C , 3. C i D , 4. D i E , 5. E i A

Hipoteza badawcza

Kolejnym etapem planowania pracy jest sformułowanie hipotezy badawczej. Badamy wpływ wskazanego czynnika (u nas: rozmiar powierzchni styku) na wartość parametru układu (u nas: wartość siły tarcia działającej na klocek). W takiej sytuacji możemy postawić hipotezę w trzech wersjach:

  1. Wzrost powierzchni styku powoduje wzrost wartości siły tarcia.

  2. Wzrost powierzchni styku powoduje spadek wartości siły tarcia.

  3. Zmiana powierzchni styku nie wpływa na wartość siły tarcia.

Wybór powinien wynikać z dotychczasowej wiedzy na temat badanego zjawiska. Pamiętaj jednak, że nie musisz z góry wiedzieć, która wersja jest właściwa - wolno Ci wybrać którąkolwiek. Wyniki eksperymentu pozwolą zweryfikować Twój wybór. W razie rozstrzygnięcia negatywnego nie czeka Cię nic gorszego niż konieczność powtórzenia eksperymentu.

Polecenie 2
R5ypbVKjKwAr2
Połącz każde z trzech uzupełnień tego rozumowania z odpowiadającą temu uzupełnieniu wersją hipotezy badawczej. Sama natura zjawiska tarcia jest związana z mikroskopijnymi nierównościami powierzchni. To one powodują, że gdy dociskasz powierzchnie i jednocześnie przesuwasz je względem siebie, to przeszkadza w tym ich nierówna struktura. Makroskopowo objawia się to jako siła tarcia kinetycznego.
Zatem większa powierzchnia stykających się ciał …

1. ... pociąga za sobą konieczność pokonania większej liczby tych nierówności, 2. ... z jednej strony pociąga za sobą konieczność pokonania większej liczby tych nierówności. Z drugiej strony powoduje ona, że nacisk rozkłada się na większą liczbę tych nierówności, 3. ... powoduje, że nacisk rozkłada się na większą liczbę tych nierówności. To upoważnia do postawienia hipotezy, że wzrost powierzchni styku powoduje wzrost wartości siły tarcia.
1. ... pociąga za sobą konieczność pokonania większej liczby tych nierówności, 2. ... z jednej strony pociąga za sobą konieczność pokonania większej liczby tych nierówności. Z drugiej strony powoduje ona, że nacisk rozkłada się na większą liczbę tych nierówności, 3. ... powoduje, że nacisk rozkłada się na większą liczbę tych nierówności. To upoważnia do postawienia hipotezy, że wzrost powierzchni styku powoduje spadek wartości siły tarcia.
1. ... pociąga za sobą konieczność pokonania większej liczby tych nierówności, 2. ... z jednej strony pociąga za sobą konieczność pokonania większej liczby tych nierówności. Z drugiej strony powoduje ona, że nacisk rozkłada się na większą liczbę tych nierówności, 3. ... powoduje, że nacisk rozkłada się na większą liczbę tych nierówności. To upoważnia do postawienia hipotezy, że zmiana powierzchni styku nie wpływa na wartość siły tarcia.

Interpretacja przykładowych wyników

Nim zaplanuje się i przeprowadzi właściwe pomiary, warto zrobić próbną serię pomiarów. Przeprowadzono taką serię z klockiem C, którego powierzchnia styku jest najmniejsza - przypomnij sobie dane w Tabeli 1. Wyniki tej serii pokazano w Tabeli 2.

Tabela 2. Wyniki dla pięciu różnych sił działających na ten sam klocek

Lp.

Oznaczenie klocka

Powierzchnia styku (dmIndeks górny 2)

F (N)

Niepewność F (N)

Wynik próby

1

C

0,5

3,0

0,05

brak ruchu

2

C

0,5

5,3

0,05

brak ruchu

3

C

0,5

10,5

0,05

ruch jednostajny

4

C

0,5

15,1

0,05

ruch przyspieszony

5

C

0,5

19,7

0,05

ruch przyspieszony

Polecenie 3
RdbU6sXpCSlDP
Wersja WCAG Do dalszej analizy należy więc przyjąć wyniki tylko tych prób, których wynikiem był
{} brak ruchu.
#ruch jednostajny.
{}ruch przyspieszony.

Dzięki temu mamy pewność, że siła tarcia T oraz siła F wskazywana przez siłomierz spełniają związek:
{}T=12F.
#T=F.
{}T=2F.
I jeszcze coś tu będzie w ramach WCAG

Planowanie postępowania

W serii próbnej uzyskaliśmy wartość siły tarcia kinetycznego dla klocka C, o najmniejszej powierzchni styku. Przy badaniu klocków o powierzchniach styku coraz większych (czyli A i B, w tej kolejności) powinniśmy zaplanować pomiary zgodnie z przyjętą hipotezą badawczą.

Celem jest znalezienie, dla każdego z klocków oddzielnie, takiej wartości siły, która zapewni jednostajny ruch tego  klocka. Przy trafnie postawionej hipotezie badawczej wystarczy wykonać dwa pomiary. W przypadku hipotezy nietrafnej trzeba będzie wykonać pomiarów więcej.

Polecenie 4
RLHZhKbOyHm1X
Sama natura zjawiska tarcia jest związana z mikroskopijnymi nierównościami powierzchni. To one powodują, że gdy dociskasz powierzchnie i jednocześnie przesuwasz je względem siebie, to przeszkadza w tym ich nierówna struktura. Zatem… … większa powierzchnia stykających się ciał pociąga za sobą konieczność pokonania większej liczby tych nierówności. To upoważnia do postawienia hipotezy, że Możliwe odpowiedzi: 1. {zmiana powierzchni styku nie wpływa na wartość siły tarcia}., 2. {wzrost powierzchni styku powoduje wzrost wartości siły tarcia}., 3. {wzrost powierzchni styku powoduje spadek wartości siły tarcia}. … większa powierzchnia stykających się ciał powoduje, że nacisk rozkłada się na większą liczbę tych nierówności. To upoważnia do postawienia hipotezy, że Możliwe odpowiedzi: 1. {zmiana powierzchni styku nie wpływa na wartość siły tarcia}., 2. {wzrost powierzchni styku powoduje wzrost wartości siły tarcia}., 3. {wzrost powierzchni styku powoduje spadek wartości siły tarcia}. … większa powierzchnia stykających się ciał z jednej strony pociąga za sobą konieczność pokonania większej liczby tych nierówności. Z drugiej strony powoduje ona, że nacisk rozkłada się na większą liczbę tych nierówności. To upoważnia do postawienia hipotezy, że Możliwe odpowiedzi: 1. {zmiana powierzchni styku nie wpływa na wartość siły tarcia}., 2. {wzrost powierzchni styku powoduje wzrost wartości siły tarcia}., 3. {wzrost powierzchni styku powoduje spadek wartości siły tarcia}.

Analiza wyników i wnioskowanie

Niezależnie od postawionej hipotezy badawczej cel doświadczenia zostaje osiągnięty po uzyskaniu wyników zaprezentowanych w Tabeli 3. Przeanalizuj te wyniki.

Tabela 3. Wyniki dla trzech klocków -
wartość siły zapewniającej ruch jednostajny

Oznaczenie klocka

Powierzchnia styku (dmIndeks górny 2)

F (N)

Niepewność F (N)

Wynik próby

C

0,5

10,5

0,05

ruch jednostajny

A

1,0

9,8

0,05

ruch jednostajny

B

1,8

10,1

0,05

ruch jednostajny

Kluczowym elementem jest ruch jednostajny każdego z klocków. Pozwala to stwierdzić, że siły tarcia kinetycznego miały wartości:

Z kolei niepewności pomiaru tych sił są rzędu 0,5 N. To zaś pozwala stwierdzić, że różnice pomiędzy ich wartościami są w warunkach naszego eksperymentu pomijalne i siły te mogą być uznane za jednakowe. Możemy więc rozstrzygnąć problem i przedstawić wynik całego badania.

Podsumowanie

Wartość siły tarcia kinetycznego nie zależy od rozmiaru powierzchni styku pomiędzy klockiem i podłożem.