Temat lekcji: Życie w państwie Bolesława Chrobrego. Zjazd gnieźnieński

Autorka scenariusza: Katarzyna Kuczyńska

Adresat:

Uczeń IV klasy szkoły podstawowej

Podstawa programowa

II. Najważniejsze elementy polskiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

3. wiąże najważniejsze zabytki i symbole kultury polskiej z właściwymi regionami.

IV. Postacie i wydarzenia o doniosłym znaczeniu dla kształtowania polskiej tożsamości kulturowej. Uczeń sytuuje w czasie i opowiada o:

2. Bolesławie Chrobrym – pierwszym królu – i zjeździe w Gnieźnie.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń poznaje okoliczności koronacji Bolesława Chrobrego na króla Polski oraz zjazdu gnieźnieńskiego.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie;

Cele operacyjne

Uczeń nauczy się:

• opowiadać o historii i znaczeniu zjazdu gnieźnieńskiego;

• charakteryzować postać św. Wojciecha;

• wyjaśniać, że w różnych okresach historycznych zmieniała się hierarchia wartości i to, co kiedyś było słuszne, dzisiaj już może mieć zupełnie inne znaczenie;

• opowiadać o złożonym charakterze społecznego podziału pracy i rolach niektórych grup społecznych w Polsce piastowskiej.

Metody/techniki kształcenia

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja, metoda sytuacyjna;

• metody praktyczne: praca z tekstem, ćwiczenia przedmiotowe;

• metody podawcze: wyjaśnienia i komentarze nauczyciela.

Formy pracy

• praca z całą klasą;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki/pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przed zajęciami:

Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie fragmentu e‑podręcznika „Życie w państwie pierwszych Piastów” i opisu powitania cesarza Ottona III przez Bolesława Chrobrego w Gnieźnie – „Kronika polska” Anonima zwanego Gallem, oraz fragmentu „Bolesław Chrobry i św. Wojciech”.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Uczniowie na podstawie (uprzednio przeczytanego) tekstu o życiu w państwie pierwszych Piastów wymieniają podane w tekście postaci (grupy) uczestniczące w społeczności państwa: panujący (władca), dworzanie, urzędnicy, drużyna (wojownicy), chłopi (rolnicy), rzemieślnicy. Wyniki zostają zapisane na tablicy.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zaprasza do zabawy w przygotowanie zjazdu gnieźnieńskiego. Na podstawie (uprzednio przeczytanego) opisu powitania cesarza Ottona III przez Bolesława Chrobrego w Gnieźnie klasa układa hasłowy scenariusz (plan) zjazdu (np. powitanie, prezentacja drużyny, rozmowy z Ottonem, podpisanie dokumentów, wymiana podarunków i koronacja, uczta). Scenariusz pojawia się na tablicy.

2. Uczniowie wybierają lub losują role poszczególnych postaci oraz grup (zob. punkt 1). Uczniowie w wybranych grupach, na podstawie scenariusza oraz poznanego przed lekcją opisu powitania cesarza Ottona III przez Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, wymyślają i opisują swój wkład w organizację poszczególnych części zjazdu (np. władca – prowadzi naradę z urzędnikami i dowódcami, dworzanie – przygotowują stroje, podarunki i ucztę, urzędnicy – przygotowują dokumenty, drużyna – przygotowuje oręż i ćwiczy do prezentacji, chłopi – dostarczają płody rolne, rzemieślnicy – dostarczają swoje wyroby). Poszczególne grupy oraz postaci prezentują wyniki pracy. Na tablicy, przy poszczególnych częściach scenariusza, pojawiają się opisy wkładu poszczególnych grup i postaci w przygotowanie danej części.

3. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1. Nauczyciel komentuje wykonanie ćwiczenia przez uczestników zajęć.

4. Nauczyciel przechodzi do kwestii wyprawy misyjnej biskupa Wojciecha, na którego grób pielgrzymował w 1000 roku cesarz Otton III. Omawia z uczniami historię św. Wojciecha. Następnie prosi o wykonanie Ćwiczenia 2. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej i sprawdza poprawność wykonanych zadań.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, biorąc pod uwagę ich wkład i zaangażowanie. Może w tym celu przygotować ankietę ewaluacyjną do samooceny oraz oceny pracy prowadzącego i innych uczniów.

2. Nauczyciel przedstawia treść zadania domowego oraz je wyjaśnia: Wyobraźcie sobie, że jest plan nadania waszej szkole imienia św. Wojciecha. Dzielicie się na zwolenników i przeciwników tego pomysłu (nauczyciel dzieli arbitralnie uczniów na dwie grupy), odwołując się do waszej wiedzy o męczenniku oraz przekonań na temat tego, jakie dziś wartości powinny być ważne dla młodych ludzi, podajcie argumenty przeciwko oraz za pomysłem nadania szkole imienia św. Wojciecha. Jeśli jest taka możliwość – nauczyciel może uruchomić specjalne forum, na którym uczniowie będą zamieszczać swoje głosy.

Podsumowanie najważniejszych treści lekcji

1. Ukazanie obrazu wybranych aspektów życia w Polsce piastowskiej.

2. Ukazanie doniosłości zjazdu gnieźnieńskiego.

3. Zapoznanie się z postacią św. Wojciecha.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Boleslav I the Brave – Poland’s first king

Boleslav, nicknamed the Brave, was the son of Mieszko I and Doubravka. He consolidated Christianity in Poland. He also helped organise a Christianising Mission to lands inhabited by Prussian tribes (today’s Warmia and Masuria). The mission was led by the Bohemian bishop Adalbert. The Prussians killed Adalbert, and Boleslav bought out his remnants and buried them in Gniezno. Soon thereafter, Adalbert was canonised as saint by the Church. In 1000, Emperor Otto III made an official pilgrimage to the saint’s grave. The Polish Duke received the Emperor in Gniezno and hosted him with great honours. Otto III honoured Boleslav by placing his imperial diadem on the Polish Duke’s head. This gesture was is interpreted as the Emperor’s consent to Boleslav’s coronation as king. At the Congress of Gniezno, Gniezno was raised to the rank of archbishopric. Three subordinate bishoprics were established in Wrocław, Cracow, and Kołobrzeg. Otto III died soon afterwards, however, and Polish‑German relations deteriorated. Throughout his rule, Boleslav I the Brave waged wars against his neighbours and conquered new lands. In 1025, he ultimately affected the coronation and became the first Polish king. Soon thereafter, he died.