E-materiały do kształcenia zawodowego

Mechaniczna praca maszyn: formowanie, odprężanie i hartowanie wyrobów ze szkła

CES.02. Eksploatacja  maszyn i urządzeń przemysłu szklarskiego - Operator urządzeń przemysłu szklarskiego 818116,
Technik technologii szkła 311925

Słownik pojęć dla e‑materiału

Wpisz do poniższego okna słowo lub frazę, w celu ich wyszukania w poniższym słowniku.

1
Automat formujący 
Automat formujący 

Urządzenie pracujące w technologicznej linii przemysłowej, służące do formowania wyrobów ze szkła z płynnej masy szklanej.
Maszyna sekcyjna może zawierać od 1 do kilkunastu sekcji, np. min. 1 – 12, zasilaną kroplowo, napędzaną silnikiem elektrycznym – pneumatycznie, formującą metoda dmuchająco–dmuchającą lub tłocząco–dmuchającą.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.

Formowanie
Formowanie

Etap produkcji szkła polegający na przygotowaniu masy szklanej odpowiedniej jakości i o określonej temperaturze do właściwej metody produkcji danego rodzaju wyrobu ze szkła.
Proces formowania wyrobów obejmuje następujące etapy:
a) doprowadzenie tworzywa do odpowiedniego stanu i wydzielenie z niego wymaganej porcji,
b) nadanie tworzywu żądanego kształtu,
c) utrwalenie uzyskanego kształtu.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.

Hartowanie
Hartowanie

Proces termiczny polegający na powolnym nagrzaniu szkła do tzw. temperatury mięknięcia (zgodnie z rodzajem szkła, które zostaje poddane danemu procesowi, np. 565‑612Indeks górny oC) i szybkiemu oziębieniu go w strumieniu sprężonego powietrza, podwyższając wytrzymałość mechaniczną i termiczną szkła.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDmKkzqcWkSekwencje filmowe: Proces odprężania i hartowania szkła.

Koryto zasilacza
Koryto zasilacza

Metalowe koryto, którym przepływa masa szklana z części wyrobowej pieca.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDmKkzqcWkSekwencje filmowe: Proces odprężania i hartowania szkła.

Mechanizm nożycowy
Mechanizm nożycowy

Nożyce do ucinania kropli szkła i przekazania jej do zasilacza.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.

Odprężanie
Odprężanie

Proces technologiczny, będący etapem produkcji wyrobów szklanych, którego celem jest usunięcie trwałych naprężeń powstających w materiale szklanym. Proces odprężania prowadzimy w piecu do odprężania szkła, który nosi potoczną nazwę  odprężarka.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDmKkzqcWkSekwencje filmowe: Proces odprężania i hartowania szkła.

RdZJQCo2BCn5l
Grafika, pt. ,,Odprężanie”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Odprężarka tunelowa
Odprężarka tunelowa

Piec tunelowy murowany lub metalowy, w którym zachodzi proces odprężania szkła, tj. usunięcia naprężeń, a także osiągnięcia jednorodności wyrobu ze szkła. Odprężarka tunelowa zbudowana z długiego tunelu składającego się z sekcji grzewczych i chłodzących oraz taśmy transportującej, na której umieszczane są wyroby.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDmKkzqcWkSekwencje filmowe: Proces odprężania i hartowania szkła.

Opakowania szklane
Opakowania szklane

To pojemniki szklane przeznaczone do ochrony produktów przed uszkodzeniami mechanicznymi, chemicznymi, atmosferycznymi oraz do przechowywania, transportowania i użytkowania różnych płynnych i stałych produktów. Z punktu widzenia konstrukcyjnego opakowania wytwarzane w procesie hutniczym dzielą się na: opakowania wąskootworowe i szerokootworowe. Ze względu na przeznaczenie opakowania szklane można podzielić na następujące grupy: opakowania do produktów spożywczych, opakowania do leków używane w przemyśle farmaceutycznym i w aptekach, opakowania do produktów chemicznych używane w przemyśle chemicznym, spożywczym, w laboratoriach chemicznych, opakowania do artykułów kosmetycznych.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.

Piec do hartowania
Piec do hartowania

Piec służący do równomiernego nagrzewania szkła, które następnie jest szybko chłodzone, w wyniku czego następuje proces hartowania szkła. Piec do hartowania składa się z następujących grup urządzeń: komory do nagrzewania, chłodnic do studzenia oraz systemów transportujących szkło. Rodzaje pieców do hartowania szkła: poziome, pionowe.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDmKkzqcWkSekwencje filmowe: Proces odprężania i hartowania szkła.

R1LFWbI4RxF0y
Grafika, pt. ,,Piec do hartowania”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Synchronizator
Synchronizator

Element sterujący do synchronizacji pracy urządzeń zasilacza z pracą automatu formującego wyroby.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.

Sekcja formująca
Sekcja formująca

Sekcja automatu formującego służąca do produkcji gotowego wyrobu szklanego.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.

Szkło budowlane
Szkło budowlane

To wyroby szklane znajdujące zastosowanie w budownictwie do wypełniania otworów okiennych i drzwiowych, na ścianki działowe, jako wykładzina elewacji zewnętrznych, wewnętrznych i podłóg oraz jako materiał izolacyjny czy stosowany w meblarstwie.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDmKkzqcWkSekwencje filmowe: Proces odprężania i hartowania szkła.

Szkło gospodarcze
Szkło gospodarcze

To liczna grupa wyrobów o bardzo zróżnicowanych wielkościach i kształtach, używanych przeważnie przy wyżywieniu i do ozdoby pomieszczeń, w których przebywają ludzie. Szkła gospodarcze dzielimy na: szkła stołowe i galanterię, szkła kryształowe oraz szkła oświetleniowe.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.

Szkła techniczne
Szkła techniczne

To szeroki asortyment wyrobów szklanych, z których szklany sprzęt laboratoryjny stanowi największy asortyment, są to wyroby szklane użytkowane w laboratoriach chemicznych, instytucjach naukowo–badawczych, laboratoriach przemysłowych, szkolnych itp.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDmKkzqcWkSekwencje filmowe: Proces odprężania i hartowania szkła.

Technologie szkła
Technologie szkła

Nauka zajmująca się sposobami przetwarzania materiałów na wyroby użytkowe, (w tym przypadku surowców szklarskich na wyroby ze szkła). Technologia dzieli wyroby szklane na tzw. gałęzie technologiczne, czyli inaczej rodzaje szkła.
Poszczególne gałęzie technologii szkła to: szkło gospodarcze, szkło budowlane, szkło techniczne, opakowania szklane.

R1Dn5YA2O0l5B
Grafika, pt. ,,Technologie szkła”.
Źródło: Octopus VR Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDmKkzqcWkSekwencje filmowe: Proces odprężania i hartowania szkła.

Technologie wytwarzania opakowań szklanych
Technologie wytwarzania opakowań szklanych

a. metoda NNPB (narrow neck press and blow): stosowana jest do produkcji cienkościennych opakowań wąskootworowych. NNBP jest to innowacyjna metoda formowania szkła, polegająca na zastosowaniu w pierwszej fazie procesu wytwórczego prasowania zamiast tradycyjnego dmuchania.

b. metoda PB (press and blow): stosowana do produkcji opakowań szklanych szerokootworowych. Proces produkcyjny przebiega w taki sam sposób, jak w przypadku opisanej powyżej metody NNPB. 

c. metoda BB (blow and blow): stosowana jest do produkcji grubościennych opakowań wąskootworowych. Polega na wykorzystaniu wydmuchu do całej operacji formowania wyrobu.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.

Wada krytyczna
Wada krytyczna

Wada wyrobu szklanego, wskazująca na niezgodność wyrobu z obowiązującymi przepisami, który może szkodzić zdrowiu, bezpieczeństwu lub środowisku konsumenta. Świadczy o konieczności natychmiastowego usunięcia i przeznaczenia wyrobu na stłuczkę szklaną.

Materiał multimedialny: InfografikaDvc8FiPqDInfografika: Wady wyrobów ze szkła.

Wada masy szklanej
Wada masy szklanej

Wada wytworzona w procesie topienia szkła, obniżająca wartość produkowanego wyrobu szklanego, spowodowana np. przez skazy niejednorodność składu chemicznego surowców szklarskich (w postaci kropli, nici, pasm, smug), czy wtrąceniami w szkle pęcherzy gazowych, wtrąceniami w szkle drobnych lub większych kamieni.

Materiał multimedialny: InfografikaDvc8FiPqDInfografika: Wady wyrobów ze szkła.

Wada mniej znacząca
Wada mniej znacząca

Wada wyrobu szklanego, wskazująca na niezgodność wyrobu z obowiązującymi przepisami, która nie wpływa znacząco na funkcjonalność produktu.

Materiał multimedialny: InfografikaDvc8FiPqDInfografika: Wady wyrobów ze szkła.

Wada organoleptyczna
Wada organoleptyczna

Wada wyrobu szklanego zauważalna wizualnie, tj. przy pomocą oka człowieka. Są to wady o mniejszym znaczeniu w procesie kontroli. Większość z występujących wad jest możliwych do zaakceptowania.

Materiał multimedialny: InfografikaDvc8FiPqDInfografika: Wady wyrobów ze szkła.

Wada poważna
Wada poważna

Wada wyrobu szklanego, wskazująca na niezgodność wyrobu z obowiązującymi przepisami, która wpływa na funkcjonalność produktu.

Materiał multimedialny: InfografikaDvc8FiPqDInfografika: Wady wyrobów ze szkła.

Wada wyrobu szklanego
Wada wyrobu szklanego

Odstępstwo od właściwości jakościowej, które powoduje, że produkt nie spełnia wymagań związanych z zamierzonym użytkowaniem – nieprzydatność do użycia.

Materiał multimedialny: InfografikaDvc8FiPqDInfografika: Wady wyrobów ze szkła.

Zasilacz
Zasilacz

Kanał, którym kierowana jest płynna masa szklana do maszyn formujących. Maszyny formujące zasilane są masą szklaną ręcznie, przez ssanie, kroplą i strumieniem.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.

Zasilanie automatów formujących
Zasilanie automatów formujących

Automaty formujące zasilane są masą szklaną przez ssanie, kroplą i strumieniem.

Zasilanie przez ssanie polega na pobraniu wskutek podciśnienia, ze swobodnego lustra, porcji masy szklanej o odpowiedniej masie i kształcie.

Zasilanie kroplą polega na wypływie masy szklanej w postaci kropli przez otwór w głowicy zasilacza, z regulowaniem jej ilości i kształtu.

Zasilanie strumieniem polega na wypływie z zasilacza ciągłego strumienia masy szklanej, regulowanego ilościowo.

Materiał multimedialny: Film instruktażowy (tutorial)D6ONsiBHOFilm instruktażowy (tutorial): Obsługa automatu formującego.