Tytuł: Na bezludnej wyspie Robinsona

Scenariusz opracowany przez Magdalena Trysińska

Temat zajęć:

W podróży na bezludną wyspę Robinsona.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy VII ośmioletniej szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju;

2) rozróżnia gatunki epiki, liryki, dramatu, w tym: pamiętnik, komedia, fraszka, sonet, pieśń, tren, ballada, epopeja, tragedia – i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich;

8) określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich;

9) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji;

11) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

2) porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie.

III. Tworzenie wypowiedzi

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę;

2) gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi;

5) odróżnia przykład od argumentu;

7) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

6) rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy;

8) rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają gatunek powieści podróżniczo‑przygodowej (robinsonady).

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje społeczne i obywatelskie;

• świadomość i ekspresja kulturalna.

Cele operacyjne

Uczeń:

• nazywa typ narracji, określa jej funkcję w utworze;

• wskazuje środki stylistyczne wykorzystane w tekście prozatorskim, określa ich funkcję;

• podaje, jakie cechy posiada powieść przygodowo‑podróżnicza;

• definiuje, czym jest robinsonada;

• opisuje świat przedstawiony tekstu literackiego, charakteryzuje bohatera.

Metody/techniki kształcenia

• problemowa: rozmowa kierowana, dyskusja, zmodyfikowana metoda stolików eksperckich;

• programowane: z użyciem komputera i e‑podręcznika;

• praktyczna: ćwiczeń przedmiotowych, praca z tekstem literackim.

Formy pracy

• aktywność indywidualna jednolita;

• aktywność zbiorowa jednolita;

• aktywność w grupach.

Przebieg zajęć

Przed lekcją

Nauczyciel daje chętnym uczniom zadanie zapoznania się z informacjami dotyczącymi literatury przygodowo‑podróżniczej oraz twórczości Daniela Defoe’a w abstrakcie. Informuje uczniów, że ich zadanie będzie polegało na zaprezentowaniu tych wiadomości całej klasie.

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć, którym jest poznanie przykładu powieści podróżniczo‑przygodowej, popularnej w XVIII wieku. Podaje uczniom kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby wyobrazili sobie pobyt na bezludnej wyspie i w grupach stworzyli mapę skojarzeń związaną z tym miejscem. Po wykonaniu zadania liderzy grup prezentują wyniki pracy. Uczniowie porównują mapy myśli, dyskutują na temat różnic.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie, którzy mieli za zadanie zapoznanie się z informacjami dotyczącymi literatury przygodowo‑podróżniczej oraz twórczości Daniela Defoe’a prezentują je klasie.

2. Nauczyciel dzieli klasę na pół. Połowa uczniów ma za zadanie przeczytać pierwszy fragment powieści o Robinsonie Crusoe i wykonać powiązane z nim ćwiczenia w abstrakcie, druga połowa – tak samo postępuje z drugim fragmentem.

Pierwsza grupa:

• Uczniowie wypisują z przytoczonego fragmentu informacje dotyczące położenia geograficznego oraz nazwy geograficzne; zastanawiają się, dlaczego bohater bardzo dokładnie opisuje swą podróż; wskazują gatunek, który przypomina owa relacja (dziennik pokładowy i pamiętnik).

• Uczniowie przypominają sobie wiadomości na temat typów narracji; następnie określają typ narracji w przytoczonym fragmencie „Robinsona Crusoe” – wskazują odpowiednie przykłady.

• Uczestnicy zajęć zwracają uwagę na sposób budowania napięcia w opisie katastrofy statku; wskazują środki stylistyczne wyrażające emocje.

Druga grupa:

• Uczniowie określają emocje bohatera na podstawie wybranych fragmentów tekstu. Zwracają uwagę na ich zmianę – od niepewności, może nawet przerażenia po zachwyt i dumę z posiadania wyspy na własność.

• Uczestnicy zajęć opisują wyspę. Zwracają uwagę na te fragmenty, które świadczą o tym, że bohater znalazł się w otoczeniu zupełnie dla niego nieznanym.

• Uczniowie charakteryzują bohatera na podstawie przytoczonych w lekcji fragmentów. Nazywają jego cechy charakteru. Warto w tym miejscu zastanowić się, czy jest to zachowanie typowe dla kogoś, kto znalazł się bezludnej wyspie, z dala od ludzi i cywilizacji.

3. Uczniowie z dwóch grup łączą się w pary tak, by w każdej parze była jedna osoba z pierwszej grupy, a druga z drugiej. Następnie wymieniają się wiedzą i spostrzeżeniami dotyczącymi ich części pracy na lekcji: przekazują wiadomości drugiej osobie. Celem tego zadania jest nauczanie się wzajemne. Każdy uczeń podczas wymiany informacji notuje w zeszycie najważniejsze wiadomości. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania i dba o prawidłowy przebieg zajęć.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta uczniów, czego się dziś nauczyli, czy lekcja była dla nich ciekawa. Pyta, czy poznane w czasie lekcji fragmenty zachęciły ich do przeczytania całej powieści.

2. Uczniowie zapisują w zeszytach słowa klucze dotyczące lekcji, które uważają za najważniejsze.

Praca domowa

Wyobraź sobie, że jesteś reporterem, który ma przeprowadzić wywiad z rozbitkiem powracającym po kilkuletnim pobycie na bezludnej wyspie. Zapisz pytania (przynajmniej trzy), które chciałbyś mu zadać.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

On Robinson's desert island

Many people and many characters of works of art were on the deserted island. For some, it is a dream come true. For others – a terrible necessity resulting from the catastrophe of a ship or an aircraft. The most famous inhabitant of the desert island is Robinson Crusoe.

Check out the following information before reading parts of the novel with Robinson Crusoe as its protagonist.

A completely different goal was pursued by another English writer – Daniel Defoe, the author of the famous The Life and Adventures of Robinson Crusoe (Przypadki Robinsona Crusoe).

Read an excerpt from Daniel Defoe's novel and follow the instructions.

Robinson Crusoe finally reached the island where he will live for more than 28 years. One of the first reactions was a desire to know the place where he was thrown by fate.