Temat: Fundamenty Rzeczypospolitej

Adresat

Uczniowie klasy VI szkoły podstawowej

Podstawa programowa

X. Początki Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń:

  1. charakteryzuje stosunki wyznaniowe i narodowościowe w Rzeczypospolitej; wyjaśnia główne założenia konfederacji warszawskiej;

  2. wyjaśnia okoliczności uchwalenia artykułów henrykowskich i przedstawia zasady wolnej elekcji; omawia przebieg i rezultaty pierwszych wolnych elekcji;

Ogólny cel kształcenia

Uczeń zdobywa wiedzę i umiejętności na temat zagadnień poruszanych na zajęciach

Kompetencje kluczowe

  • porozumiewanie się w językach obcych;

  • kompetencje informatyczne;

  • umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

  • czego dotyczył przywilej koszycki;

  • jak zmieniły się prawa i przywileje szlacheckie;

  • czym była konfederacja warszawska;

  • czym były artykuły henrykowskie i pacta conventa

Metody/techniki kształcenia

  • podające

    • pogadanka.

  • aktywizujące

    • dyskusja.

  • programowane

    • z użyciem komputera;

    • z użyciem e‑podręcznika.

  • praktyczne

    • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

  • e‑podręcznik;

  • zeszyt i kredki lub pisaki;

  • tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

  1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

  2. Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu. Co jakiś czas zatrzymuje je, prosząc uczniów, by opowiedzieli własnymi słowami to, co przed chwilą usłyszeli. W ten sposób uczniowie ćwiczą słuchanie ze zrozumieniem.

Faza realizacyjna

  1. Lektura treści abstraktu. Nauczyciel wykorzystuje tekst do pracy indywidualnej lub w parach według następujących kroków: 1) pobieżne przejrzenie tekstu, 2) postawienie pytań, 3) dokładne czytanie, 4) streszczenie poszczególnych części tekstu, 5) powtórzenie treści lub przeczytanie całego tekstu.

  2. Nauczyciel prezentuje chronologię wydarzeń w postaci osi czasu. Powinna ona zostać wyświetlona na tablicy i przez całą lekcję być widoczna.

  3. Omówienie informacji przedstawionych na osi czasu. Następnie nauczyciel dzieli klasę na grupy - tyle, ile jest wydarzeń na osi. Każdy zespół opracowuje jedno przydzielone zagadnienie, pogłębiając informacje zawarte w abstrakcie. Następnie uczniowie prezentują swoje omówienia.

  4. Nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje dotychczasowy przebieg zajęć.

  5. Uczniowie analizują ilustracje i wykonują Polecenie 2, Polecenie 3 i Polecenie 4. Aby odpowiedzieć na pytania, mogą korzystać ze źródeł internetowych lub innych publikacji. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela uczniom informacji zwrotnej.

  6. Uczniowie w parach rozwiązują Ćwiczenie 1. Nauczyciel sprawdza, czy zadanie zostało prawidłowo wykonane, i udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

  1. Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miała się odbyć kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

  2. Nauczyciel metodą losową wybiera jednego ucznia i prosi go, by swoimi słowami przedstawił znaczenie danego słowa lub pojęcia poznanego na lekcji.

Praca domowa

  1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

  2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji, np. metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Henrician Articles
Henrician Articles
RhUmG7Aj2NxAG
Nagranie słówka: Henrician Articles

Artykuły henrykowskie – ustawa określająca podstawowe zasady ustroju Rzeczpospolitej szlacheckiej, zaprzysięgana przez wszystkich elektów. Miała ona charakter stały i niezmienny.

Confederation
Confederation
RmfPqT6K5hcN8
Nagranie słówka: Confederation

Konfederacja – związek zawierany na pewien okres przez szlachtę, duchowieństwo lub miasta dla osiągnięcia określonych celów; także: związek państw, prowadzących wspólną politykę zagraniczną.

Pacta conventa
Pacta conventa
R1WIr4w333XDB
Nagranie słówka: Pacta conventa

Pacta conventa – umowa szlachty zawierana z nowo obranym królem, zawierająca zobowiązania każdego elekta, ustalane w zależności od jego osoby.

Pirvilege
Pirvilege
RfqORr2l5p9tK
Nagranie słówka: Pirvilege

Przywilej – w dawnej Polsce dokument wydawany przez monarchę, na mocy którego wybrane stany otrzymywały określone uprawnienia.

interim courts
interim courts
RypO5aug5HQIV
Nagranie słówka: interim courts

Sądy kapturowe – sądy działające w okresie bezkrólewia od XVI w. Orzekali w nich delegaci szlachty, wybierani na sejmikach kapturowych. Nazwa sądów kapturowych pochodzi od czarnych kapturów noszonych przez skład orzekający na znak żałoby po zmarłym królu.

Teksty i nagrania

RJQG0XQecsdKq
Nagranie abstraktu

Foundations of the Commonwealth

After the death of the last of the Jagiellons, a decision was made that new kings will be elected by the nobles during free election. The first free election took place in 1573, when Henri de Valois was elected the king. Prior to taking over the throne, he had to sign the so‑called Henrician Articles imposing on the ruler a set of conditions ensuring respecting by him of all the laws of the Commonwealth. Every newly elected king was required to commit to swearing fidelity to them during the coronation. Only after that, the king‑elect became the king. During the convocation sejm in Warsaw in January 1573, the nobles decided to obtain the guarantees of religious freedoms from the candidate for the king. This act was entitled Warsaw Confederation. The provisions of the Confederation were incorporated into the Henrician Articles. The personal commitments of the rulers made during the election were called “contractual pacts” (Latin: “pacta conventa”).