Podsystem obronny państwa
Do najważniejszych zadań każdego państwa zalicza się ochronę niepodległości i nienaruszalności jego terytorium oraz zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom. Rzeczpospolita Polska realizuje te powinności wykorzystując różnorodne siły i środki, które są ze sobą wzajemnie powiązane i wspólnie tworzą podsystem obronny państwa. Jak bardzo jest on istotny? Dowiedz się!
według jakich typologii można podzielić zagrożenia;
że na bezpieczeństwo Polski wpływają zarówno czynniki polityczne, jak i militarne;
że system bezpieczeństwa narodowego RP składa się z wielu komponentów;
jakie kompetencje w kwestii bezpieczeństwa mają najwyższe władze państwowe.
przedstawiać specyfikę podsystemu obronnego państwa;
wymieniać i opisywać znaczenie komponentów podsystemu obronnego państwa;
charakteryzować Siły Zbrojne RP;
wymieniać funkcje Sił Zbrojnych RP.
1. Pojęcie podsystemu obronnego państwa
Podsystem obronny państwa to jeden z operacyjnych podsystemów wykonawczych szerszego systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z Białą ksiągą bezpieczeństwa narodowego tworzą go siły i środki, które pozostają w dyspozycji organów kierowania bezpieczeństwem i są przeznaczone do realizacji ustawowo określonych zadań związanych z wykorzystywaniem szans, podejmowaniem wyzwań, redukowaniem ryzyka i przeciwdziałaniem (zapobieganiem i przeciwstawianiem się) zewnętrznym zagrożeniom o charakterze polityczno‑militarnym
.
Sprawność działania podsystemu obronnego i skuteczność realizacji powierzonych mu zadań decydują o jakości potencjału obronnego Rzeczypospolitej Polskiej. Ogólnie potencjał ten tworzą:
służba zagraniczna (dyplomacja) pracująca na rzecz bezpieczeństwa,
Siły Zbrojne RP wraz z wojskowymi służbami specjalnymi,
przemysł obronny.
2. Służba zagraniczna pracująca na rzecz bezpieczeństwa
Służbą zagraniczną w Polsce kieruje minister spraw zagranicznych, a tworzą ją dyplomaci i urzędnicy zatrudnieni w centrali Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz w placówkach dyplomatycznych. Zadaniem prowadzonej przez nich polityki zagranicznej jest zapewnienie korzystnych warunków międzynarodowych, które w możliwie najpełniejszy sposób mają gwarantować bezpieczeństwo Rzeczypospolitej. Sprawnie prowadzona dyplomacja, której realizację zapewniają m.in. odpowiednie podstawy prawne, dobra organizacja, przeszkolone kadry oraz efektywne procedury i metody działania, pozwala Polsce na prowadzenie skutecznej polityki zagranicznej.
Polska ma swoje ambasady w 91 państwach oraz przedstawicielstwa przy 7 organizacjach międzynarodowych. Ponadto w 19 państwach działają 33 polskie konsulaty generalne. Warto również zaznaczyć, że w polskich ambasadach dodatkowo funkcjonują wydziały konsularne obsługujące obywateli RP mieszkających za granicą. Poza granicami kraju funkcjonuje 25 instytutów polskich (stan na 29 sierpnia 2020 r.).
Ambasady lokuje się zazwyczaj w stolicy państwa, z którym inne państwo nawiązuje stosunki dyplomatyczne. Oszacuj, ile ambasad znajduje się w Warszawie i porównaj swoje dane z wynikami koleżanek i kolegów w klasie. Następnie odnajdź w Internecie informacje o rzeczywistej liczbie ambasad.
Polska jest państwem granicznym Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej. Taka sytuacja nakłada szczególną odpowiedzialność na polską dyplomację.
Służba zagraniczna RP reprezentuje interesy dużego państwa środkowoeuropejskiego, któremu zależy na ugruntowanej pozycji w Europie. Działania te kształtują ponadto stabilne międzynarodowe środowisko bezpieczeństwa Polski w wymiarze regionalnym i globalnym. Istotną rolę w tym aspekcie odgrywa współpraca międzynarodowa, szczególnie w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego, Unii Europejskiej, Organizacji Narodów Zjednoczonych, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz innych organizacji międzynarodowych.
Bardzo ważną rolę w służbie zagranicznej pracującej na rzecz bezpieczeństwa pełni Stałe Przedstawicielstwo Rzeczypospolitej Polskiej przy NATO oraz Stałe Przedstawicielstwo RP przy Unii Europejskiej. Obie te instytucje mają możliwość zabiegania w NATO i UE o respektowanie w pracach tych organizacji polskich interesów narodowych i celów strategicznych. Taką działalność umożliwia uczestnictwo polskich dyplomatów w pracach i spotkaniach różnych komitetów i grup roboczych.
3. Przemysł obronny
Przemysłowy potencjał obronny (PPO) stanowi istotny element gospodarczej sfery bezpieczeństwa. Składają się na niego wszystkie zasoby materialne i niematerialne polskiego przemysłu, które zaspokajają potrzeby obronne państwa, w tym również potrzeby Sił Zbrojnych RP w zakresie wyposażenia w uzbrojenie i sprzęt wojskowy. Podmioty tworzące PPO można ogólnie podzielić na:
spółki prowadzące działalność gospodarczą na potrzeby bezpieczeństwa i obronności państwa, których właścicielem większości akcji lub udziałów jest Skarb Państwa,
przedsiębiorstwa, których organem założycielskim jest minister obrony narodowej,
instytucje badawczo‑rozwojowe,
spółki prowadzące obrót towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa.
Warto zaznaczyć, że ze względu na rozwój polskiej gospodarki oraz strategię obraną przez rząd, zyskują na znaczeniu firmy bez udziału Skarbu Państwa.
Jak podkreślono w Strategii bezpieczeństwa narodowego RP, polski przemysłowy potencjał obronny powinien być w maksymalnym stopniu angażowany w proces modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP, a w szczególności w realizowane przez resort obrony narodowej priorytetowe programy modernizacyjne. Działania te powinny być uzupełnione przez mechanizmy wspierania rozwoju podmiotów sektora obronnego, w tym małych i średnich przedsiębiorców (...).
4. Ogólna charakterystyka Sił Zbrojnych RP
Siły Zbrojne RP (SZ RP) to siły i środki wydzielone przez Rzeczpospolitą Polską do zabezpieczenia jej interesów i prowadzenia walki. Profesjonalne Siły Zbrojne RP są głównym elementem podsystemu obronnego Polski oraz podstawą potencjału obronnego. Są one również zasadniczą instytucją powołaną do realizacji polskiej polityki bezpieczeństwa. Ich fundamentalne zadanie, określone przepisami Konstytucji RP, to ochrona niepodległości i niepodzielności terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zapewnienie bezpieczeństwa i nienaruszalności granic państwowych.
W skład Sił Zbrojnych RP wchodzi 5 rodzajów wojsk: wojska lądowe, siły powietrzne, marynarka wojenna, wojska specjalne i wojska obrony terytorialnej. Stan etatowy SZ RP obejmuje 120 tysięcy stanowisk wojskowych, w tym 100 tysięcy dla żołnierzy służby czynnej oraz 20 tysięcy dla żołnierzy Narodowych Sił RezerwowychNarodowych Sił Rezerwowych (NSR).
Zarys stanu etatowego wraz z wewnętrzną strukturą SZ RP przedstawia załączona grafika.
Od ponad dwóch dekad Siły Zbrojne RP przechodzą proces głębokiej systemowej transformacji. Polega ona nie tylko na reformie dowodzenia czy też modernizacji sprzętu i uzbrojenia, ale również na zastąpieniu armii typu masowego armią sprofesjonalizowaną – odpowiadającą na dynamiczne środowisko bezpieczeństwa oraz zdolną do szybkiego i skutecznego realizowania stawianych przed nią zadań.
Dotychczasowe doświadczenia potwierdzają, że profesjonalne siły zbrojne, które cechują się dyspozycyjnością, mobilnością oraz odpowiednim uzbrojeniem i wyszkoleniem, są skuteczniejsze i sprawniejsze. W rezultacie mają większą wartość operacyjną oraz w lepszy sposób zapewniają bezpieczeństwo państwu i jego obywatelom niż armia z poboru. Dlatego, niezależnie od niedociągnięć, ważnym osiągnięciem dotychczasowej transformacji Sił Zbrojnych RP było ich uzawodowienie w ramach programu profesjonalizacji. Proces ten wymaga kontynuacji i stosownych korekt, uwzględniających doświadczenia kilku ostatnich lat w tej kwestii.
Zastanów się, jakie konsekwencje dla Sił Zbrojnych RP miał proces ich uzawodowienia? Przygotuj krótką wypowiedź, w której uzasadnisz swoje zdanie.
5. Rola i funkcje Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej
Na pytanie o kluczowe zadania Sił Zbrojnych RP nasuwa się odpowiedź, że są to działania oparte na strategiach wojennych i obrona terytorium naszego państwa. Jednak należy pamiętać, że dzisiaj ich kompetencje nie ograniczają się tylko do tych dwóch funkcji, lecz obejmują coraz większy zakres obowiązków.
Zadania Sił Zbrojnych RP określono przede wszystkim w następujących dokumentach: Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., Ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z 1967 r. oraz Strategii bezpieczeństwa narodowego RP z 2014 r.
Zgodnie z przepisami Konstytucji Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie suwerenności i niepodległości państwa, niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa, pokoju i nienaruszalności jego granic. Ponadto, zgodnie z treścią ustawy o powszechnym obowiązku obrony, Siły Zbrojne mogą brać udział w:
zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków,
operacjach antyterrorystycznych i działaniach z zakresu ochrony mienia,
akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego,
oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych oraz w ich unieszkodliwianiu,
realizacji zadań z zakresu szeroko pojmowanego zarządzania kryzysowegozarządzania kryzysowego.
Nie bez znaczenia jest także udział polskich wojsk w misjach międzynarodowych. Mówi o tym w wywiadzie płk dr Krzysztof Klupa, prodziekan Wydziału Nauk o Bezpieczeństwie Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych we Wrocławiu, która w 2017 r. została przekształcona w Akademię Wojsk Lądowych.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Widać Pana Pułkownika, który opowiada o udziale Sił Zbrojnych w stabilizacji sytuacji międzynarodowej. Pan Pułkownik stoi. Podczas jego wypowiedzi niekiedy wstawiane są ujęcia z muzeum prezentujące np. ordery, fotografie czy też ćwiczenia wojskowe.
Opisane powyżej zadania Sił Zbrojnych systematyzuje Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP, zgodnie z którą utrzymują one gotowość do realizacji trzech rodzajów misji.
1. Zagwarantowanie obrony państwa i przeciwstawienie się agresji.
W ramach tej misji Siły Zbrojne zapewniają zdolność państwa do:
obrony i przeciwstawienia się agresji,
utrzymywania gotowości do realizacji zadań związanych z obroną i ochroną nienaruszalności granic,
prowadzenia strategicznej operacji obronnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
udziału w działaniach antyterrorystycznych w kraju i poza granicami,
udziału w operacji obronnej poza obszarem państwa odpowiednio do zobowiązań sojuszniczych w ramach artykułu 5 Traktatu Północnoatlantyckiegoartykułu 5 Traktatu Północnoatlantyckiego,
prowadzenia działalności rozpoznawczej i wywiadowczej.
W misji obrony państwa mieści się również wypełnianie funkcji militarnego odstraszania, realizowanej przez demonstrowanie gotowości do obrony siłami utrzymywanymi w czasie pokoju oraz gotowości do ich mobilizacyjnego rozwinięcia w razie wojny.
2. Wspieranie podsystemów ochronnych w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i pomocy społeczeństwu.
Siły Zbrojne RP realizują zadania polegające na:
monitorowaniu i ochronie przestrzeni powietrznej oraz wsparciu ochrony granicy państwowej na lądzie i morzu,
prowadzeniu działalności rozpoznawczej i wywiadowczej,
monitorowaniu skażeń promieniotwórczych, chemicznych i biologicznych na terytorium kraju, oczyszczaniu terenu z materiałów wybuchowych i przedmiotów niebezpiecznych pochodzenia wojskowego,
prowadzeniu działań poszukiwawczo‑ratowniczych,
pomocy władzom państwowym, administracji publicznej oraz społeczeństwu w reagowaniu na sytuacje kryzysowe oraz w likwidacji ich skutków.
3. Udział w procesie stabilizacji sytuacji międzynarodowej, w tym w międzynarodowych działaniach z dziedziny zarządzania kryzysowego.
Siły Zbrojne RP są zobowiązane do utrzymywania sił i środków umożliwiających udział w różnego typu operacjach i misjach zarządzania kryzysowego (pokojowych, reagowania kryzysowego, pomocy humanitarnej) prowadzonych przez NATO, UE i ONZ oraz innych operacjach wynikających z porozumień międzynarodowych, a także współpracy wojskowej w zakresie rozwoju i stosowania środków budowy zaufania i bezpieczeństwa.
Wymień 3 przykłady sytuacji kryzysowych, w których Siły Zbrojne RP udzielały pomocy władzom państwowym, administracji publicznej oraz społeczeństwu. Odszukaj w Internecie informacje o tym, jakie zadania zostały przydzielone oddziałom i pododdziałom SZ RP.
Podsumowanie
Podsystem obronny państwa jest jednym z operacyjnych podsystemów wykonawczych szerszego systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Podsystem obronny państwa tworzą siły i środki (pozostające w dyspozycji organów kierowania bezpieczeństwem), które są nastawione na realizację ustawowo określonych zadań związanych z wykorzystywaniem szans, podejmowaniem wyzwań, redukowaniem ryzyka i przeciwdziałaniem (zapobieganiem i przeciwstawianiem się) zewnętrznym zagrożeniom o charakterze polityczno‑militarnym.
W ujęciu ogólnym potencjał obronny państwa tworzą: służba zagraniczna pracująca na rzecz bezpieczeństwa, Siły Zbrojne RP wraz z wojskowymi służbami specjalnymi oraz przemysł obronny.
Służbą zagraniczną w Polsce kieruje minister spraw zagranicznych, a tworzą ją dyplomaci i urzędnicy zatrudnieni w centrali Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz w placówkach dyplomatycznych. Zadaniem prowadzonej przez nich polityki zagranicznej jest zapewnienie korzystnych warunków międzynarodowych, które w możliwie najpełniejszy sposób mają gwarantować bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej i dbałość o jej szeroko pojęte interesy.
Przemysłowy potencjał obronny stanowi istotny element gospodarczej sfery bezpieczeństwa. Składają się na niego zasoby materialne i niematerialne polskiego przemysłu, zaspokajające potrzeby obronne państwa (w tym potrzeby Sił Zbrojnych RP dotyczące wyposażenia w uzbrojenie i sprzęt wojskowy).
Siły Zbrojne RP to siły i środki wydzielone przez Rzeczpospolitą Polską do zabezpieczania jej interesów i prowadzenia walki. Profesjonalne Siły Zbrojne RP są głównym elementem podsystemu obronnego Polski oraz podstawą potencjału obronnego. Są one również kluczowym instrumentem przeznaczonym do realizacji polskiej polityki bezpieczeństwa.
Konstytucyjnym zadaniem Sił Zbrojnych RP jest ochrona niepodległości Polski i niepodzielności terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zapewnienie bezpieczeństwa i nienaruszalności granic państwowych.
Siły Zbrojne RP utrzymują gotowość do realizacji 3 typów misji: zagwarantowania obrony państwa i przeciwstawienia się agresji, udziału w procesie stabilizacji sytuacji międzynarodowej (w tym w międzynarodowych działaniach z dziedziny zarządzania kryzysowego) oraz wspierania podsystemów ochronnych w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i pomocy społeczeństwu.
Odszukaj w Internecie informacje nt. misji pokojowych, w których po 1989 r. brały udział Siły Zbrojne RP. Wybierz 5 z nich i napisz, w jakim celu, gdzie i przez kogo zostały zorganizowane.
Słowniczek
przedstawicielstwo dyplomatyczne państwa przy rządzie innego państwa; na jej czele stoi ambasador, który reprezentuje dane państwo w innym państwie, utrzymuje relacje z państwem goszczącym oraz chroni interesy państwa wysyłającego
zarówno działalność przedstawicieli danego państwa reprezentujących jego interesy za granicą, jak i ogół instytucji, urzędów oraz ich pracowników zajmujących się taką działalnością
urząd państwowy za granicą, podległy konsulowi, zajmujący się ochroną praw i interesów państwa oraz jego obywateli poza granicami danego kraju
polska obywatelska ochotnicza formacja wojskowa; NSR tworzą osoby, które ochotniczo zawarły kontrakt na pełnienie służby wojskowej w rezerwie i pozostają w dyspozycji do wykonywania zadań w przypadku realnych zagrożeń militarnych i niemilitarnych, zarówno w kraju, jak i poza granicami państwa
podsystem systemu bezpieczeństwa narodowego RP tworzony przez siły i środki pozostające w dyspozycji organów kierowania bezpieczeństwem oraz przeznaczone do realizacji ustawowo określonych zadań związanych z wykorzystywaniem szans, podejmowaniem wyzwań, redukowaniem ryzyka i przeciwdziałaniem zewnętrznym zagrożeniom o charakterze polityczno‑militarnym
zasoby materialne i niematerialne polskiego przemysłu, zaspokajające potrzeby obronne państwa, w tym potrzeby Sił Zbrojnych RP związane uzbrojeniem i wyposażeniem w sprzęt wojskowy
siły i środki wydzielone przez Rzeczpospolitą Polską do zabezpieczenia jej interesów i prowadzenia walki; stanowią one główny element podsystemu obronnego Polski oraz są podstawą potencjału obronnego
ogół dyplomatów i urzędników zatrudnionych w centrali Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz na placówkach dyplomatycznych; służbą zagraniczną w Polsce kieruje minister spraw zagranicznych
Zadania
Wskaż, które zdania są prawdziwe, a które – fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| W skład podsystemu obronnego wchodzą: Siły Zbrojne RP, Policja i Straż Graniczna. | □ | □ |
| Podsystem obronny to siły i środki, które są przeznaczone do realizacji zadań związanych z wykorzystywaniem szans, podejmowaniem wyzwań, redukowania ryzyka i przeciwdziałaniem zewnętrznym zagrożeniom o charakterze polityczno-militarnym. | □ | □ |
| Firmy bez udziału Skarbu Państwa nie mają wpływu na potencjał obronny Rzeczypospolitej Polskiej. | □ | □ |
| Służbą zagraniczną w Polsce kieruje minister spraw zagranicznych. | □ | □ |
| Jednym z podmiotów tworzących PPO są przedsiębiorstwa, których organem założycielskim jest minister obrony narodowej. | □ | □ |
| Siły Zbrojne RP mogą brać udział w procesie stabilizacji sytuacji międzynarodowej, w tym w międzynarodowych działaniach z dziedziny zarządzania kryzysowego. | □ | □ |
| Siły Zbrojne RP są przeznaczone jedynie do działań o charakterze militarnym i nie mogą brać udziału w zwalczaniu klęsk żywiołowych oraz likwidacji ich skutków. | □ | □ |
Połącz pojęcia z odpowiadającymi im opisami.
Działalność przedstawicieli danego państwa reprezentujących jego interesy za granicą oraz ogół instytucji, urzędów i ich pracowników zajmujących się taką działalnością., Ochotnicza formacja wojskowa tworzona przez osoby, które pozostają w dyspozycji do wykonywania zadań w przypadku realnych zagrożeń militarnych i niemilitarnych, zarówno w kraju, jak i poza granicami państwa., Siły i środki wydzielone przez RP do zabezpieczenia jej interesów i prowadzenia walki., Ogół dyplomatów i urzędników zatrudnionych w centrali Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz na placówkach dyplomatycznych.
| dyplomacja | |
| Siły Zbrojne RP | |
| Narodowe Siły Rezerwowe | |
| służba zagraniczna |
Rozwiąż krzyżówkę.
- Stan stosunków między państwami nastający po zerwaniu przez nie stosunków pokojowych.
- Jeden z dokumentów określających zadania Sił Zbrojnych RP. Najwyższe rangą źródło prawa w Polsce.
- Można ją rozumieć zarówno jako działalność przedstawicieli danego państwa, reprezentujących jego interesy za granicą, jak również jako ogół instytucji, urzędów oraz ich pracowników zajmujących się taką działalnością.
- Przedstawicielstwo dyplomatyczne państwa przy rządzie innego państwa.
- Urząd państwowy za granicą zajmujący się ochroną praw i interesów państwa oraz jego obywateli poza granicami danego kraju.
- Zasoby materialne i niematerialne polskiego przemysłu zaspokajające potrzeby obronne państwa, w tym potrzeby Sił Zbrojnych RP związane z uzbrojeniem i wyposażeniem w sprzęt wojskowy stanowią przemysłowy potencjał…
| 1 | ||||||||||||||||||
| 2 | ||||||||||||||||||
| 3 | ||||||||||||||||||
| 4 | ||||||||||||||||||
| 5 | ||||||||||||||||||
| 6 |