Życiorys Aleksandra Fredry scenariuszem filmu fabularnego

Aleksander hrabia Fredro najczęściej jest kojarzony jako wybitny komediopisarz, którego utwory są aktualne do dzisiaj i chętnie adaptowane w teatrze oraz filmie.
Jego spuścizna komediowa ukazuje skłonności autora do satyry, ośmieszania typów ludzkich i postaw, a wyłaniająca się z niej wizja świata oparta jest na wartościach rodzinnych.

RlzGLAPNJuhy3

Czarno‑biała fotografia przedstawia popiersie mężczyzny z wąsami, w podeszłym wieku, ubranego w marynarkę, kamizelkę i białą koszulę. Pod szyją ma zawiązaną fantazyjnie kokardę. Siwe włosy ma zaczesane na lewą stronę.

Warto wiedzieć!

Wysłuchaj uważnie wykładu profesora Michała Kuziaka i odpowiedz na poniższe pytania.

R1V54QHsN0IHF

Nagranie filmowe opowiadające o kontekście współczesności w myśleniu o Aleksandrze Fredrze.

Nagranie filmowe opowiadające o kontekście współczesności w myśleniu o Aleksandrze Fredrze.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1V54QHsN0IHF

Nagranie filmowe opowiadające o kontekście współczesności w myśleniu o Aleksandrze Fredrze.

Biografia

Aleksander Fredro urodził się w 1793 roku w Surochowie koło Jarosławia, w niezbyt zamożnej rodzinie szlacheckiej, która dzięki pracy i umiejętności dobrego gospodarowania w krótkim czasie pomnożyła swój majątek. Był piątym spośród dziewięciorga dzieci Jacka i Marianny z Dembińskich. Tytuł hrabiowski, często spotykany przy nazwisku Fredro, to późniejsze odznaczenie rodziny: ojciec Aleksandra otrzymał go dopiero w 1822 roku. Matka pisarza pochodziła z rodu znanego i zasłużonego, z którego wywodziła się znana poetka czasów saskich, Elżbieta Drużbacka. Rodzina Fredrów miała wielki szacunek dla szlacheckiej tradycji i rodzinnych korzeni, co będzie doskonale widoczne w twórczości Aleksandra Fredry.

Dorastanie

Przyszły komediopisarz dzieciństwo spędził w majątku dziadków w Nienadowej koło Przemyśla oraz w Beńkowej Wiszni pod Lwowem, tam pobierał nauki u prywatnych nauczycieli. Po przedwczesnej śmierci matki w 1806 roku rodzina przeniosła się do Lwowa. Młody Aleksander zakosztował wtedy uroków życia w dużym mieście: wizyty w teatrze, wystawne bale i przyjęcia. Trzeba jednak pamiętać, że przyszło mu dorastać w trudnych chwilach historii kraju przełomu wieków: miały wówczas miejsce ważne wydarzenia: zdradziecka konfederacja targowicka (1792 r.), niepowodzenie powstania kościuszkowskiego (1794 r.) oraz rozbiory (1772 r., 1792 r., 1795 r.). Okoliczności te znacząco wpłynęły zarówno na życiowe wybory Fredry, jak i na kształt jego późniejszego pisarstwa, w którym daje się zauważyć tęsknotę za dawną, dostatnią i bezpieczną Rzeczpospolitą.

R17DTItWluvXM

Ilustracja przedstawia panoramiczny pejzaż miejski. Na pierwszym planie, pośrodku idzie grupa osób. Postać prowadząca pochód wskazuje ręką niewielki dom stojący wśród brzóz. Na drugim planie znajduje się wąska ścieżka prowadząca do kopca zwieńczonego masztem z biało‑czerwoną flagą. Na obrazie umieszczono liczne miejskie zabudowania: kamienice i kościoły. W tle zachmurzone niebo.

Trzy po trzy, czyli pamiętniki z okresu dzieciństwa i służby wojskowej

O tym, jak wyglądał pisarz, można się dowiedzieć od niego samego, tak bowiem opisał on swój ubiór z mniej więcej 1808 roku w pamiętnikach Trzy po trzy:

Służba wojskowa

R1BEhUUBBPyxD

Ilustracja przedstawiająca trzech żołnierzy napoleońskich opierających się o niewielkie kopce piasku. Są to szczupli i wysocy mężczyźni w sile wieku. Mają owalne, zmęczone twarze i sumiaste wąsy. Na głowach mają wysokie, usztywniane czapki wojskowe z kwadratowymi denkami, daszkami i tasiemkami założonymi pod brodę. Ubrani są w obcisłe mundury. Marynarki są krótkie, mają dwa rzędy guzików, wysokie kołnierzyki i epolety. Przez lewe ramiona mają przewieszone szerokie, skórzane pasy ozdobione chwostami. Wąskie spodnie są ozdobione jasnymi paskami umieszczonymi po zewnętrznej stronie. Mężczyźni opierają się o długie maszty z flagami. W piasek wbili szable i bagnety. W tle zachmurzone niebo.

W 1809 roku 16‑letni Fredro zaciągnął się do armii Księstwa Warszawskiego i uczestniczył w wojnie napoleońskiej z Rosją w 1812 roku jako kapitan 5. Pułku Jazdy. Dostał się do niewoli rosyjskiej, z której udało mu się zbiec. Za udział w kampanii moskiewskiej otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari. W latach 1813‑1814 był adiutantem w sztabie cesarskim i brał udział w dwóch zakończonych niepowodzeniem kampaniach napoleońskich: saskiej i francuskiej. W 1814 roku został odznaczony krzyżem Legii Honorowej. Kończący wojskowe przygody Fredry pobyt w Paryżu zaowocował licznymi wizytami przyszłego komediopisarza w tamtejszych teatrach, co z kolei zrodziło nową fascynację światem komedii i wodewiluwodewilwodewilu. Porażka Napoleona oznaczała dla niego rozstanie z armią (nie wziął nawet udziału w powstaniu listopadowym), jednak przez całe późniejsze życie podkreślał swoje wojskowe doświadczenie.

Po latach Fredro zapisał swoje wspomnienia z okresu napoleońskiego w „pamiętniku‑niepamiątniku, studium pamięci i niepamięci ludzkiej o wiele mówiącym tytule Trzy po trzy”.

Źródło: Marian Ursel, Aleksander Fredro. Na scenie życia i teatru, Wrocław 2009, s. 37‒38.

RSUjpRX9a0TuK

Obraz przedstawia żołnierzy napoleońskich na tle zimowego krajobrazu. Na pierwszym planie, na gniadym koniu galopuje mężczyzna w stroju generalskim, z szablą u boku, w kapeluszu zwanym dwurogiem, który był w użyciu w XVIII i XIX wieku. Ten rodzaj kapelusza kojarzony był z Napoleonem. Za nim jadą dwaj żołnierze. W tle, na niewielkim wzgórzu znajduje się grupka żołnierzy na koniach, z których jeden wyróżnia się, gdyż odwrócony jest od wszystkich, patrzy w dal, siedząc na białym koniu.

Początek przygody z literaturą

R1HHwVu3qB62p

Fotografia przedstawiająca dwukondygnacyjny budynek stojący wśród drzew. W wielu miejscach elewacja jest odbarwiona. W narożnikach znajdują się liczne ozdoby. Okna są duże, zaokrąglone.

Zafascynowany Molierem Fredro zaczął pisać komedie, najpierw krótkie, jednoaktowe, potem dłuższe, w których znakomicie portretował przeróżne typy i postacie. Szybko zdobył opinię jednego z najlepszych polskich dramaturgów.

Mistrz komedii

RS5bhCYcwRuaY1

Fotografia przedstawiająca starszych mężczyzn znajdujących się wewnątrz pomieszczenia. Jeden z nich siedzi przy stole. Ma owalną twarz, jest łysy, ma cienkie brwi, prosty nos i sumiaste wąsy. Nosi okulary, pochyla się nad kartką papieru. W prawej dłoni trzyma pióro. Notuje coś. Na stole leżą kartki papieru i butelka z atramentem. Mężczyzna jest ubrany w koszulę i surdut. Obok stoi mężczyzna ubrany w żupan i kontusz. Jego talia jest przewiązana szerokim pasem słuckim ozdobionym poziomymi paskami i frędzlami przyszytymi do krótszych boków. Postać ma owalną twarz, zakola, gęste, lekko falujące, sterczące włosy. Brwi mężczyzny są zmarszczone, oczy głęboko osadzone, a nos haczykowaty. Ma również sumiaste wąsy. Prawą rękę wysuwa do przodu i palcem wskazuje list. Lewą rękę opiera o biodro.

Dorobek literacki hrabiego wzbogacał się skokowo. Po okresach intensywnej pracy twórczej następowały okresy ciszy. Pod koniec lat 20., po 11 latach znajomości poślubił Zofię z Jabłonowskich Skarbkową. Rodzina Fredrów zamieszkała w domu w Beńkowej Wiszni, a hrabia zajął się gospodarstwem. Kolejne lata zaowocowały najlepszymi komediami, takimi jak Pan Jowialski, uważana za najbardziej wieloznaczną komedię Fredry, i pogodne, pełne wdzięku Śluby panieńskie. Najbardziej znaną komedią Fredry pozostaje rozgrywająca się w środowisku szlachty kontuszowej Zemsta. Komedie Fredry to prawdziwe galerie ludzkich typów.

W kolejnych latach życia pisarz angażował się również społecznie. Był posłem na galicyjski Sejm Stanowy, brał czynny udział w życiu ziemiaństwa. Pod koniec lat 40. XIX wieku za antyaustriackie wystąpienia oskarżono go o zdradę stanu. Początek lat 50. spędził wraz z rodziną w Paryżu. Zainteresowany nowinkami technicznymi zabrał nawet swoich bliskich do Londynu na Wielką Wystawę Przemysłu Wszystkich Narodów, która odbyła się w 1851 roku. Pod koniec życia Fredro osiadł we Lwowie, gdzie zmarł w wieku 84 lat.

Pamiętniki Fredry

Aleksander Fredro w Trzy po trzy ujawnia swoje inne niż komediopisarskie, melancholijnemelancholiamelancholijne oblicze, nie rezygnując całkowicie z postawy dystansu wobec otaczającego świata.  Pamiętniki ukazują jego skłonności do przemyśleń innej natury niż prześmiewcza; dotyczą one przeszłości, utraconych miejsc, tego co minęło. Zróżnicowany stylistycznie pamiętnik cechują między innymi brak ścisłej chronologii, dygresyjnośćdygresjadygresyjność, a także humor i ironiaironiaironia podkreślające zindywidualizowany tok opowiadania.

Przeczytaj uważnie poniższy fragment pamiętników Aleksandra Fredry, a następnie wykonaj polecenia.

RZIMoHXZ7Hdan

Zdjęcie przedstawia pomnik siedzącego na krześle pisarza, który w jednej dłoni trzyma pióro, a w drugiej rolkę papieru. Rzeźba ustawiona jest na wysokim, marmurowym cokole. Na nim znajduje się napis: Aleksander hr. Fredro. Za pomnikiem widać szpaler drzew oraz kamienice. Przed pomnikiem dwóch mężczyzn pozuje do zdjęcia.

RnTToPol7rmH2

Zdjęcie przedstawia pomnik siedzącego na krześle pisarza, który w jednej dłoni trzyma pióro, a w drugiej rolkę papieru. Rzeźba ustawiona jest na wysokim, marmurowym cokole. Na nim znajduje się napis: Aleksander hr. Fredro. Za pomnikiem widać szpaler drzew oraz kamienice.

R10NHmaJuMNXX

Zdjęcie przedstawia pomnik siedzącego na krześle pisarza, który w jednej dłoni trzyma pióro, a w drugiej rolkę papieru. Rzeźba ustawiona jest na wysokim, marmurowym cokole. Na nim znajduje się napis: Aleksander hr. Fredro.

RudNXP7UXiO0b

Zdjęcie przedstawia prawy półprofil pomnika siedzącego na krześle pisarza, który w jednej dłoni trzyma pióro, a w drugiej rolkę papieru. Rzeźba ustawiona jest na wysokim, marmurowym cokole. Na nim od frontu znajduje się napis: Aleksander hr. Fredro. Na prawym boku cokołu wygrawerowano: W osiemdziesiątą rocznicę śmierci Aleksandra Fredry wzniesiono we Wrocławiu 15 lipca 1956.

RXGVIr73QVViz

Zdjęcie przedstawia zbliżenie twarzy rzeźby pisarza znajdującej się na pomniku. Ukazuje mężczyznę w podeszłym wieku o zaczesanych na bok włosach i z wąsami. Wokół jego oczu widoczne są zmarszczki.

R17i5A9tld4t6

Zdjęcie przedstawia prawy bok pomnika siedzącego na krześle pisarza, który w jednej dłoni trzyma pióro, a w drugiej rolkę papieru. Rzeźba ustawiona jest na wysokim, marmurowym cokole. Na prawym boku cokołu wygrawerowano: W osiemdziesiątą rocznicę śmierci Aleksandra Fredry wzniesiono we Wrocławiu 15 lipca 1956. Poniżej, na stopniu pod pomnikiem znajduje się napis: Wzniesiony we Lwowie w 1897 r., autorstwa Leonarda Marconiego i przeniesiony do Wrocławia w 1956 r. W tle widać kamienice.

R1Wdy3PZzzx6s

Zdjęcie przedstawia pomnik siedzącego na krześle pisarza, który w jednej dłoni trzyma pióro, a w drugiej rolkę papieru. Rzeźba ustawiona jest na wysokim, marmurowym cokole. Na nim znajduje się napis: Aleksander hr. Fredro. Wokół pomnika widać budynki wrocławskiego Rynku.

R1SLtOx7n92PW

Zdjęcie przedstawia lewy bok pomnika siedzącego na krześle pisarza. Rzeźba ustawiona jest na wysokim, marmurowym cokole. Na jego froncie znajduje się napis: Aleksander hr. Fredro. W tle widać budynek ratusza.

RHd2fbbtkhjNE

Zdjęcie przedstawia lewy bok pomnika siedzącego na krześle pisarza - zbliżenie na samą sylwetkę. Rzeźba ustawiona jest na wysokim, marmurowym cokole.

Sprawdź, czy umiesz!

Słownik