E-materiały do kształcenia zawodowego

Eksploatacja maszyn i urządzeń stosowanych w procesach obróbki blachy i profili kształtowych

MEC.01. Wykonywanie i naprawa wyrobów z blachy i profili kształtowych - Blacharz 721301

bg‑turquoise

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e‑materiale.

1
Cięcie laserowe
Cięcie laserowe

jeden z procesów rozdzielania termicznego; polega on na uderzeniu wiązki laseru w powierzchnię materiału i nagrzaniu jej aż do stopienia lub całkowitego odparowania; po wniknięciu wiązki w materiał rozpoczyna się właściwy proces cięcia

Cięcie plazmowe
Cięcie plazmowe

proces rozdzielania termicznego materiału przy zastosowaniu plazmy, czyli zjonizowanej materii przypominającej strukturą gaz; cięcie plazmą może być wykorzystywane przy wszystkich materiałach przewodzących prąd, szczególnie stali czarnej, nierdzewnej i aluminium; jest to technologia elastyczna, choć jakość cięcia jest niższa niż w innych przypadkach, a zużycie energii i emisja hałasu są duże

Falownik
Falownik

urządzenie służące do regulacji prędkości obrotowej oraz momentu obrotowego. Zapewnia odpowiednie napięcie wyjściowe i jego częstotliwość, dzięki czemu moment obrotowy silnika ma stałą wartość

R1K9cblU14IBI
Falownik
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Gilotyna mechaniczna z napędem elektrycznym
Gilotyna mechaniczna z napędem elektrycznym

jest maszyną roboczą służącą do cięcia blach wzdłuż linii prostej. Najkrócej proces można opisać w ten sposób, że na materiale wytwarza się stan naprężenia, który w efekcie powoduje jego pęknięcie. Głównymi elementami nożyc gilotynowych są górna belka i stół roboczy. Stół roboczy stanowi konstrukcję spawaną składającą się z belki dolnej przyspawanej do dwóch nóg nożyc gilotynowych. W nogach nożyc osadzone są piasty wału napędowego nożyc

R1a8W9P4ZEKoy
Gilotyna mechaniczna z napędem elektrycznym
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Kątomierz
Kątomierz

wskazuje, jaki jest w danym momencie kąt zaginanej blachy lub podniesionej belki zaginarki do blach

R1GAYNGB7fAHN
Kątomierz
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/, licencja: CC BY-SA 3.0.
Koło zębate
Koło zębate

to okrągły dysk z regularnymi nacięciami (zębami) biegnącymi na całym jego obwodzie. Służy do przenoszenia ruchu i momentu obrotowego na inne koło zębate lub na listwę zębatą. Dwa (lub więcej) połączone ze sobą koła zębate tworzą przekładnię zębatą

RF1nfElDH0fYd
Animacja zazębienia
Źródło: dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY 2.5.
Klucz imbusowy
Klucz imbusowy

należy do grupy narzędzi trzpieniowych. Ma sześciokątny przekrój i pozwala na przykręcanie i odkręcanie śrub z łbem z odpowiednim gniazdem sześciokątnym

RiLbOx1QAATnu
Zestaw kluczy imbusowych
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/, domena publiczna.

SymulatorDk9vuZl8sSymulator

Motoreduktor
Motoreduktor

to elektromechaniczny układ napędowy, którego zadaniem jest zmiana prędkości obrotowej i momentu obrotowego. Dzięki szerokiemu zakresowi mocy oraz obrotów urządzenia te stosowane są w wielu obszarach przemysłu jako jednostka napędowa ogólnego zastosowania

Narzędzia traserskie
Narzędzia traserskie

wyznaczają punkty lub linie na powierzchni elementu, według których będzie dokonywana obróbka. Takimi narzędziami są np. cyrkle, macki, przymiary czy rysiki

RsUWklBKHfjWc
Cyrkiel
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1bPh86WhwfAs
Macka zewnętrzna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Nitownica
Nitownica

urządzenie scalające dwie części za pomocą nitów, czyli metalowych elementów konstrukcyjnych; nity posiadają główkę i szyjkę, a nitownica umożliwia ich wykorzystanie do łączenia dwóch fragmentów np. blach, taśm, wsporników lub części maszyn, urządzeń czy innych przedmiotów

Rag4NDpgWVAFB
Nitownica ręczna
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/, licencja: CC BY-SA 3.0.
Nożyce ręczne do cięcia blachy
Nożyce ręczne do cięcia blachy

służą do cięcia blach o grubości nieprzekraczającej 1 mm. Składają się z dwóch noży połączonych przegubowo, które podczas cięcia wciskają się w materiał powodując jego przesunięcie, a następnie rozdzielenie

RAOv3hR7VdfWu
Obsługiwanie maszyn i urządzeń
Obsługiwanie maszyn i urządzeń

utrzymywanie obiektu w stanie zdatności oraz przywracanie mu technicznie wymaganych właściwości funkcjonalnych przez przeglądy, regulacje, konserwacje, naprawy i remonty

W zależności od celu obsługiwania rozróżnia się:

  • obsługę jednokrotną – wykonuje się ją tylko raz, np. podczas wdrażania urządzenia do użytku lub wycofywania go z eksploatacji,

  • obsługę codzienną – obejmuje takie czynności jak sprawdzenie czystości maszyn, częstotliwości i jakości smarowania, działanie mechanizmów jezdnych, stanu ogumienia, zużycia materiałów pędnych, stanu osłon ochronnych i ogólnego bezpieczeństwa pracy,

  • obsługę okresową polegającą zazwyczaj na dokonywaniu przeglądu i ewentualnej konserwacji, wymianie podzespołów itp. Zadaniem obsługi okresowej są zabiegi wykonywane cyklicznie, zgodnie z ustalonym harmonogramem, po upływie określonego czasu pracy maszyny lub po osiągnięciu określonej innej miary użytkowej

Pedał nożny
Pedał nożny

stosowany jest do sterowania pracą maszyn produkcyjnych oraz wszędzie tam, gdzie sterowanie ręczne jest niemożliwe. Używany jest do uruchamiania i zatrzymywania pracy maszyn lub procesu produkcji

RNOgwJIVIFZ9i
Pedał nożny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Połączenie nitowe
Połączenie nitowe

nierozłączne i pośrednie połączenie mechaniczne elementów za pomocą nitów, które zazwyczaj mają postać trzpieni walcowych ze łbami; długo była to główna metoda łączenia metalowych elementów konstrukcyjnych; współcześnie została zastąpiona połączeniami spawanymi oraz zgrzewanymi

Prasa krawędziowa
Prasa krawędziowa

to rodzaj prasy służącej do gięcia arkuszy blachy. Pozwala ona, przy zastosowaniu odpowiednich stempli i matryc, na wyginanie blach pod dowolnym kątem, a także ich zagniatanie czy karbowanie

Rowkarko‑żłobiarka
Rowkarko‑żłobiarka

to urządzenia służące do żłobienia, wywijania, zagniatania i zaginania wszelkiego rodzaju blach. Elementami roboczymi żłobiarki są zestawy rolek zamocowanych na wałkach. Każdy zestaw rolek wykonuje inny profil z blachy

Rf2D8YGoZOxsZ
Rowkarko‑żłobiarka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Siłownik pneumatyczny (siłownik gazowy)
Siłownik pneumatyczny (siłownik gazowy)

urządzenie mechaniczne, które do wytworzenia siły wykorzystuje energię sprężonego gazu, co pozwala na użycie go jako elementu wykonawczego do wprawienia w ruch elementów maszyn, np. zaginarek

R1SyZNSpqVY2g
Siłownik pneumatyczny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Smar maszynowy
Smar maszynowy

grupa smarów zawierających rafinowane oleje mineralne, zagęszczacze (mydła wapniowe) i wodę jako stabilizator. Stosuje się je do smarowania łożysk ślizgowych i powierzchni maszyn pracujących w temperaturze od −10 do 60°C. Charakteryzuje je odporność na wilgoć

Smarowniczki
Smarowniczki

urządzenia służące do dozowania smaru w urządzeniach technicznych. Zapewniają możliwość przedostania się smaru lub oleju do odpowiednich punktów mechanizmów wymagających smarowania

RRBqZ9v1Xtrbc
Smarowniczek
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Spawarka
Spawarka

urządzenie służące do ręcznego lub automatycznego spawania, czyli łączenia materiałów za pomocą spoiwa poprzez ich miejscowe stopienie i zespolenie; najczęściej spawa się metale, ale też inne materiały, np. tworzywa sztuczne

R1HaQwTt4kqUY
Spawarka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Stół roboczy
Stół roboczy

stanowi konstrukcję spawaną składającą się z belki dolnej przyspawanej do dwóch nóg nożyc gilotynowych. W nogach nożyc osadzone są piasty wału napędowego nożyc. Usprawnia prace i sprawia, że wykonuje się ją w wygodnej pozycji. Pozwala też zachowywać porządek w narzędziach, aby mieć je zawsze pod ręką w najpotrzebniejszym momencie

Suwmiarka
Suwmiarka

składa się z prowadnicy i przesuwanego wzdłuż niej suwaka. Prowadnica wyposażona jest w podziałkę, na prowadnicy umieszczony jest noniusz. Pomiar wymiarów zewnętrznych i wewnętrznych odbywa się przez dosunięcie szczęk, z które są połączone z prowadnicą i suwakiem, odpowiednio nazywanych zewnętrznymi i wewnętrznymi do powierzchni mierzonego przedmiotu

RkpfZkU9wqCsS
Suwmiarka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Szafa sterownicza
Szafa sterownicza

to konstrukcja służąca do zabudowy komponentów automatyki, układów elektrycznych czy systemów rozdziału mocy. Gwarantuje ich bezpieczną pracę, chroniąc aparaturę przed szkodliwym wpływem otaczającego środowiska i dostępem osób niepowołanych. Służy do uporządkowania skomplikowanej i zróżnicowanej aparatury oraz urządzeń elektrycznych, elektromechanicznych, elektronicznych, programowalnych, a nawet pneumatycznych

Tuleje
Tuleje

to element w kształcie wydłużonego pierścienia, który może mieć wiele zastosowań i być wykonany z rozmaitych materiałów. W przypadku maszyn tuleja pełni często rolę cylindra

Użytkowanie maszyny lub urządzenia
Użytkowanie maszyny lub urządzenia

wykorzystywanie obiektu technicznego zgodnie z jego przeznaczeniem i właściwościami funkcjonalnymi w celu zaspokojenia potrzeb ludzkich

Walcarka
Walcarka

zespół urządzeń do wykonywania czynności walcowania mający jeden autonomiczny napęd główny który służy do napędzania walców, wykonujących obróbkę plastyczną polegającą na zmniejszeniu średnicy prętów lub grubości blach wraz z ich wydłużeniem.

Wał napędowy
Wał napędowy

przekazuje moment obrotowy z silnika na pozostałe elementy mechanizmu maszyny lub urządzenia

Wyłącznik awaryjny
Wyłącznik awaryjny

służ do zatrzymania maszyny w sytuacji awaryjnej, wymagającej natychmiastowego przerwania jej pracy. Na ogół wyłączenie następuje na skutek przerwy zasilania w energię elektryczną obwodu zasilania

RXLaPzN9g1gVk
Wyłącznik awaryjny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zaginarka
Zaginarka

jest maszyną roboczą służącą do zaginania blach cienkich do grubości wzdłuż linii prostej pod określonym kątem. Głównymi elementami składowymi zaginarki są belki robocze: stała, dociskowa i zaginająca. Belka dociskowa jest belką ruchomą służącą do zamocowania blachy w żądanym położeniu

R6B5rElrufhp0
Zaginarka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zgrzewanie
Zgrzewanie

metoda trwałego łączenia części urządzeń lub konstrukcji wykonanych z metalu bądź tworzyw sztucznych, polegająca na rozgrzaniu stykających się powierzchni; gdy ich krawędzie przechodzą one w stan plastyczny, dociska się je, łącząc ze sobą

Zgrzewarka
Zgrzewarka

urządzenie służące do zgrzewania metali lub tworzyw sztucznych

R1eQUj5147StJ
Zgrzewarka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zwijarka do blach
Zwijarka do blach

narzędzie służące do zwijania blach w rury cylindryczne i rury stożkowe o małej różnicy średnic; stosuje się ją w zakładach blacharskich, dekarskich i warsztatach ślusarskich

RG6jHY9JMdbZI
Zwijarka do blach
Źródło: WikiLarousse, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.