Links to lessons: 1 , 2 , 3 , 4 , 5
Links to the abstracts: 1, 2, 3, 4, 5
you will talk and discuss topics from the given themes;
you will consolidate the material from the lessons: „Why ‘Great’? Why ‘World’? War of 1914‑1918”, „Not just Piłsudski and Dmowski. The Fathers of Polish Independence.”, „I know where Poland is located on the map. Fight for the borders of the Second Polish Republic”, „Let's do what we do! Attitudes of Poles under partitions”, „Development of Gdynia, and other economic achievements of the Second Polish Republic”
you will consolidate the vocabulary learned during the lesson.
Before the lesson
Repetition
Listen to the recording and write down questions you could ask your friend or colleague to check if he understood the text read. Also note the expected answers.
Complete a multiple‑choice test question about the text below.
Political conditions after World War I allowed Poland to regain its independence on November 11, 1918. One of the most important problems of the reviving state was the struggle to define its territory. At the beginning, the Polish state was limited to the western part of the Russian and Austrian partitions. The fight for borders, which lasted several years, began. A successful uprisinguprising against Germany broke out in Wielkopolska. As a result of three uprisings and a plebiscite in Upper Silesia, Poland gained the third part of this country. The reborn Polish Army undertook fight in the east, firstly with Ukrainians for Lviv, then with Soviet Russia that posed a threat to the existence of the Republic of Poland. The Polish victory in the Battle of Warsaw (the so‑called Miracle at the Vistula) in August 1920 turned out to be of a key meaning. It was not possible to rebuild the Republic of Poland within the borders from before partitions, but the reborn Polish state included lands from all three partitions, including with access to the sea. The main cities were Warsaw, Cracow, Poznań, Lviv and Vilnius.
Match the pairs: English words and Polish definitions.
forma sprzeciwu wobec władzy bez użycia przemocy, często związany z obywatelskim nieposłuszeństwem., możliwość samodzielnego decydowania w pewnych sprawach (najczęściej wewnętrznych) w ramach przynależności do innego, zwierzchniego państwa., element polityki rosyjskiego zaborcy, którego celem było wynarodowienie podbitych narodów. Proces ten polegał na przyswajaniu (często pod przymusem) języka i kultury rosyjskiej., element polityki niemieckiego zaborcy, którego celem było wynarodowienie podbitych narodów. Proces ten polegał na przyswajaniu (często pod przymusem) języka i kultury niemieckiej., obszar utracony przez Rzeczpospolitą podczas rozbiorów na rzecz Rosji, nie wliczały się w nie ziemie Królestwa Polskiego.
Taken territories | |
Passive resistance | |
Germanization | |
Russification | |
Autonomy |
Keywords
independence, regaining independence, Dmowski, Piłsudski, regain of independence, Second Republic of Poland, plebiscite, Józef Piłsudski, Roman Dmowski
Glossary
Trójprzymierze – inaczej państwa centralne, tajny obronny układ pomiędzy trzema państwami – Niemcami, Austro‑Węgrami i Włochami (do 1915 r.) w okresie przed i w czasie I wojny światowej. Po odejściu Włoch z Trójprzymierza, termin ten oznaczał sojusz Niemiec, Austro‑Węgier i Turcji, która przystąpiła do porozumienia w sierpniu 1914 r.
Trójporozumienie – inaczej ententa, w czasie I wojny światowej przymierze państw utworzone przez Rosję, Francję i Wielką Brytanię i ich sojuszników.
kolonia – posiadłość państwa, która znajduje się poza jego granicami, ale bezpośrednio mu podlega.
propaganda – działania medialne zmierzając do zmiany poglądów, postaw i zachowań odbiorcy zgodnie z oczekiwaniami propagandzisty.
u‑boot – niemiecki okręt podwodny.
okopy – fortyfikacja ziemna w postaci głębokiego rowu, wykopu chroniąca przed ostrzałem przeciwnika.
pacyfizm – ruch społeczny, którego celem jest propagowanie pokoju i potępienie wszelkich działań wojennych.
Dyplomacja – wszelkie czynności jakie prowadzi państwo w celu rozwiązania w pokojowy sposób problemów międzypaństwowych.
Niepodległość – niezależność państwa od wpływu innych państw, instytucji na swoje działania.
Autorytet – osoba lub instytucja ciesząca się uznaniem i szacunkiem.
Federacja – forma organizacji państwa, które składa się z mniejszych posiadających autonomię państw związkowych, np. stanów, prowincji itp.
Nacjonalizm – pogląd głoszący wyższość danego narodu nad innymi.
Rozejm – inaczej zawieszenie broni, oznacza czasowe wstrzymanie działań zbrojnych między walczącymi stronami.
Plebiscyt – forma głosowania, wyrażenie woli ludności w sprawie przyłączenia jakiegoś spornego terytorium do któregoś z toczących o niego spór państw.
Mediacja – metoda rozwiązywania sporów, w której osoba lub państwo nie będące stroną konfliktu, a ciesząca się zaufaniem, pomaga w znalezieniu kompromisu i dojściem do porozumienia.
Powstanie – wystąpienie ludności przeciwko dotychczasowej władzy lub porządkowi. Często ich celem jest odzyskanie niepodległości państwowej lub przyłączenie jakiegoś spornego terytorium do innego państwa.
Bunt – konspiracyjne wystąpienie, przeważnie grupy wojskowych lub armii, w celu otwartego sprzeciwu wobec panującemu porządkowi prawnemu, któremu podlegają. Powszechnie używa się tego stwierdzenia by opisać wystąpienie wojska przeciwko swoim zwierzchnikom – wojskowym lub cywilnym.
Transparent – różnorodne w formie, barwie, wielkości i rysunku flagi będące znakiem jakiegoś oddziału, stowarzyszenia, miasta lub instytucji. Wywodzi się z dawnych znaków rozpoznawczych, służących do komunikacji między dowództwem a oddziałami.
Wolne miasto – inaczej nazywane miasto‑państwo, współcześnie to miasta istniejące na obszarach spornych, posiadają one własny niezależny samorząd oraz terytorium.
Prezydent – w republice, głowa państwa – osoba stojąca na jego czele.
Sejm – niższa izba parlamentu w Rzeczypospolitej Polskiej, w której zasiadają wybierani w wyborach powszechnych posłowie – dzisiaj jest ich 460. Jest on najwyższym organem władzy ustawodawczej w naszym kraju. Za datę powstania uważa się rok 1493.
Senat – druga izba, tradycyjnie określana jako izba wyższa parlamentu w Rzeczypospolitej Polskiej. Zasiadają w niej senatorowie, współcześnie w liczbie 100.
Parlament – najwyższy organ władzy w kraju, będący jednocześnie organem władzy ustawodawczej. W Polsce tworzy go połączony razem sejm i senat.
Endecja – Narodowa Demokracja, polski ruch polityczny, a następnie partia polityczna, powstała pod koniec XIX wieku, którego założycielem był Roman Dmowski. Główne hasła były oparte na ideologii nacjonalizmu i zostały wyrażone w publikacji Dmowskiego Myśli nowoczesnego Polaka.
Konstytucja – inaczej zwana ustawą zasadniczą. Jest to akt prawny, który najczęściej jest najważniejszym i najwyższym dokumentem stanowiącym prawo z państwie.
Zamach stanu – wystąpienie, często z użyciem siły zbrojnej (wojska, milicji, organizacji paramilitarnych itp.), którego celem jest obalenie istniejącej, legalnej władzy i przejęcie kontroli nad państwem.
Port – miejsce postoju, rozładunku i obsługi statków pasażerskich i handlowych.
Premier – osoba stojąca na czele rządu, pierwszy z ministrów.
Hiperinflacja – bardzo wysoka inflacja, gwałtowny spadek wartości pieniądza.
Waluta – jednostka monetarna, która jest używana w danym kraju. Inaczej nazwa pieniądza.
Wielki kryzys – największy kryzys gospodarczy w XX wieku. Rozpoczął się w USA w 1929 roku i trwał do 1933. Objął swym zasięgiem prawie cały świat.
Giełda – instytucja za pośrednictwem której kupuje się, sprzedaje lub wymienia papiery wartościowe i walutę.
Inwestycja – środki finansowe przeznaczone na powiększenie kapitału lub uzyskanie zysków w przyszłości
Okręg przemysłowy – skupisko zakładów przemysłowych na wybranym, niewielkim obszarze.
Powstanie – wystąpienie ludności przeciwko dotychczasowej władzy lub porządkowi. Często ich celem jest odzyskanie niepodległości państwowej lub przyłączenie jakiegoś spornego terytorium do innego państwa.
Autorytaryzm - ustrój polityczny, w którym o polityce kraju decyduje przywódca i jego najbliższe otoczenie. Decyzje podejmowane przez przywódcę są zatwierdzane przez marionetkowy, będący pod jego kontrolą, parlament. Istotną rolę sprawuje cenzura i policja polityczna, która tłamsi ewentualną działalność opozycyjną.