E‑BOOK

Spis treści

• Oprzyrządowanie odlewniczeDSyW2r4IwOprzyrządowanie odlewnicze

• Modele odlewnicze

• Materiały i metody stosowane do wykonania modeli odlewniczychDidItaeXfMateriały i metody stosowane do wykonania modeli odlewniczych

• Wykańczanie i kontrola modeli, form i rdzeniDPsx9odNWykańczanie i kontrola modeli, form i rdzeni

• Naprawa modeli i rdzennicDPkTHRigYNaprawa modeli i rdzennic

• Słownik pojęćD1FMAMeBfSłownik pojęć

• Netografia i bibliografiaDajwelKgNNetografia i bibliografia

Modele odlewnicze

Wytwarzanie modeli i rdzennic powinno rozpocząć się od stworzenia wykresu modelarskiego. Kreśli się je na płytach nie zmieniających swych wymiarów. Rysunek modelu i rdzennicy wykonuje się w skali rzeczywistej a następnie uwzględnia naddatki na obróbkę, płaszczyznę podziału i części odejmowane.

Forma odlewnicza swoimi powierzchniami wewnętrznymi tworzy wnękę formy. Odtwarza ona kształt przyszłego odlewu. Wnękę kształtuje się za pomocą modelu lub zespołu modelowego, składającego się najczęściej z modelu przedmiotu odlewanego, rdzennicy i modeli układu wlewowego. W skład zespołu modelowego może wchodzić płyta podmodelowa, na której ustawia się model, część układu wlewowego i skrzynkę formierską.

Zespół modelowy

Zespół modelowy służy do kształtowania, odwzorowywania i sprawdzania wnęk odlewniczych form piaskowych i ceramicznych. Umożliwia on nadanie masie formierskiej oczekiwanego kształtu wnęki formy, wykonanie rdzeni z mas rdzeniowych oraz prawidłowe złożenie poszczególnych elementów formy odlewniczej. W zależności od konstrukcji, wielkości i kształtu odlewu i metody wykonania formy odlewniczej, zespoły modelowe mogą składać się z modelu naturalnego, modelu ze znakami rdzeniowymi, wyłącznie z rdzennic, wzorników formierskich i rdzeniowych, płyt modelowych itp.

Model odlewniczy

Model odlewniczy odwzorowuje zewnętrzny kształt odlewu. Wykonuje się go na podstawie rysunku odlewu surowego który wykorzystywany jest przy wykonywaniu form odlewniczych. Model odtwarza w masie formierskiej przeważnie kształt zewnętrzny odlewu, przy czym wymiary są powiększone w stosunku do odlewu surowego o wartość skurczu odlewniczego materiału. W przypadku, gdy wykonanie odlewu wymaga zastosowania rdzeni model powiększa się o tzw. znaki rdzeniowe, które odtwarzają w formie wnęki (tzw. gniazda rdzeniowe) niezbędne do ustawienia rdzeni.

Tworzywa modelowe:

• drewno,

• tworzywo sztuczne,

• polistyren,

• metal.

Rodzaje modeli:

• uproszczone i nieuproszczone,

• dzielone i niedzielone.

Własności modeli:

• stabilność kształtu i wymiarów,

• wysoka gładkosć powierzchni,

• pochylenia ułatwiające wyjęcie z wnęki formy,

• odporność na chemiczne i erozyjne działanie materiałów formierskich,

• uwzględniać naddatki na skurcz i obróbkę skrawaniem.

Rdzeń odlewniczy

Rdzeń odlewniczy to luźna część formy, wykonywana oddzielnie w rdzennicy, która przeważnie odtwarza wewnętrzne kształty odlewu. Posiada on przynajmniej jeden rdzennik, czyli część niezbędną do utrzymania rdzenia w ściśle określonym miejscu formy (gnieździe rdzeniowym) oraz do odprowadzenia gazów z rdzennika. Rdzeń powinien posiadać większą wytrzymałość niż masa formierska oraz być ogniotrwałym. Należy go sporządzić tak aby po wykonaniu odlewu, wybicie go nie sprawiło trudności.

R1B1RywzPgWV7

Rdzeń odlewniczy

Ilustracja przedstawia rdzeń, który ma kształt ostrosłupa ze ściętymi końcami. Od jego końców odchodzą dwa prostokątne rdzenniki, które służą do zamontowania rdzenia w gniazdach rdzeniowych. Wzdłuż środka symetrii rdzenia zrobiony jest kanał odgazowujący.

Rdzennica

Rdzennica to przyrząd wykonany na podstawie rysunku odlewu surowego, który jest wykorzystywany do wykonywania rdzeni. Służy do odtworzenia rdzenia właściwego i rdzennika. Najczęściej ma kształt skrzynki i wyposażona jest w tzw. znaki rdzennika, służące do odtworzenia kształtów rdzenników.

RFv0wnLbuRFsi

Rdzennica

Ilustracja pokazuje rzut z góry obraz z boku na rdzennicę, na której widać wypustki do składania obu jej połówek oraz przestrzeń do dokładnego odwzorowania kształtów rdzenia. Na obrazku zaznaczone są również elementy rdzennicy mające za zadanie odwzorować rdzenniki rdzenia.

Zewnętrzny kształt rdzennicy również ma znaczenie. Dzięki niemu nadaje się rdzennicy określoną wytrzymałość, upraszcza się sposób wyjęcia rdzenia z rdzennicy oraz sposób jego wykonania. Ze względu na sposób wykonania, rdzennice można podzielić na:

• Rdzennice skrzynkowe – jej wygląd przypomina skrzynkę. Jest najpowszechniej wykorzystywanym typem rdzennicy. Składa się z dwóch części, których odpowiednie ułożenie jest zapewnione przez kołki ustalające.

RTylA4sK8aL2C

Przykład rdzennicy skrzynkowej

Na obrazku pokazana jest dolna połowa przykładowej rdzennicy skrzynkowej. Rdzennica ta służy do wytworzenia rdzenia w kształcie walca z rdzennikami w kształcie walców o mniejszej średnicy i długości. Na ilustracji rdzennicy zauważyć również można kołki ustalające umożliwiające odpowiednie złożenie ze sobą obydwóch połów rdzennicy.

• Rdzennice ramkowe –ten typ rdzennicy wykorzystuje się do produkcji rdzeni o płaskiej powierzchni dolnej i górnej.

RYwTwWW6nCFqi

Przykład rdzennicy ramkowej z obejma ze zdjętym jednym bokiem

Ilustracja przedstawia przykładową rdzennicę ramkową z obejmą ze zdjętym jednym bokiem, składa się ona z trzech części górnej, dolnej i jednej bocznej, odwzorowujących powierzchnię rdzenia, z jednego boku rdzennica jest otwarta i rdzeń w tym miejscu będzie płaski.

R1N3AqazALZIw

Przykład rdzennicy ramkowej zwykłej, otwartej

Ilustracja przedstawia przykładową rdzennicę ramkową otwartą, która składa się z prostokątnej ramki, pod którą zamontowana jest płaska płyta, a od góry jest ona otwarta.

• Rdzennice w pancerzu – służą do wykonywania rdzeni o bardzo dokładnych wymiarach i o złożonym kształcie. Posiadają ramę połączoną z dnem, stanowiące pancerz. Wewnątrz pancerza znajdują się elementy odtwarzające kształt rdzenia.

RpHlJwVMYnHXU

Przykład rdzennicy w pancerzu

Na zdjęciu przedstawiono rysunek rdzennicy w pancerzu. Rdzennica w pancerzu wykorzystywana jest do wykonywania rdzeni o bardzo dokładnych wymiarach i o złożonym kształcie.
Widoczna na zdjęciu rdzennica przypomina wannę. W dolnej części rysunku znajdują się dwa małe równomiernie rozłożone prostokąty na których osadzony jest podłużny poziomy prostokąt. Od podłużnego prostokąta odchodzą na jego obu krańcach dwa równoległoboki. Obudowa z równoległoboków oraz podstawy prostokąta przypomina trapez równoramienny. Obudowa ta jest to pancerz. W środku pancerza na dnie stanowiącym część podłużnego poziomego prostokąta znajduje się element w kształcie odwróconej litery T. Element leży daszkiem na prostokącie. Przy lewym boku pancerza znajduje się element o kształcie zbliżonym do obróconej litery L. Przy prawym boku pancerza znajduje się element o kształcie zbliżonym do obróconej o dziewięćdziesiąt stopni litery T.

Wzorniki rdzeniowe

Wzorniki rdzeniowe są wykorzystywane w produkcji rdzeni o obrotowych kształtach. Wzornik składa się z uchwytu pozwalającego na jego odpowiednie położenie i przemieszczanie, oraz deski wyciętej z jednej strony w kształt obrysu rdzenia. Wyróżnić można wzornik nieruchomy (wytłaczanie rdzeni na toczaku), wzornik obracany (obrót dookoła osi pionowej) oraz wzornik przeciągany (rdzenie w kształcie kształtek, kolan itp.).

Modele układu wlewowego

Modele układu wlewowego są wykorzystywane w czasie formowania do odtworzenia  kanałów, którymi metal doprowadza się do wnęki formy. Układ wlewowy powinien umożliwić doprowadzenie metalu do wnęki formy w taki sposób, aby otrzymać odlew pozbawiony wad. Podstawowe części układu wlewowego i jego kształty są znormalizowane.

R16eZT9fmwFa2

Układ zasilania odlewu - rysunek złożeniowy

Ilustracja przedstawia cały układ wlewowy znajdujący się w formie. Wymieniając elementy kolejno zgodnie z kolejnością przepływu metalu mamy: wlew główny, z którego metal spływa do wlewu głównego i następnie wlewu rozprowadzającego, dalej metal przepływa przez odżużlacz i filtr wlewowy, z nich metal trafia przez wlew doprowadzający do zasilacza zakrytego i następnie do wnęki formy, przez wnękę formy metal trafia do przelewu i nadlewu.

Powrót do spisu treści1Powrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne

• Film edukacyjny: Stanowisko oraz materiały niezbędne do wykonania oprzyrządowania odlewniczegoDN51z1gmNStanowisko oraz materiały niezbędne do wykonania oprzyrządowania odlewniczego

• Wizualizacja modeli w grafice 2D i 3D: Wytwarzanie rdzeni metodą cold‑boxD6E083LCAWytwarzanie rdzeni metodą cold‑box

• Wycieczka wirtualna: Przedstawienie miejsca pracy i narzędzi w procesie powstawania oprzyrządowania odlewniczegoDx8uHzoFNPrzedstawienie miejsca pracy i narzędzi w procesie powstawania oprzyrządowania odlewniczego