Powietrze jest mieszaniną jednorodną, w skład której wchodzą pierwiastki i związki chemiczne w stanie gazowym. Właściwości powietrza zależą od jego składu.
R1bjQHuDqwUnR1
Infografika prezentująca skład powietrza. Lewą stronę planszy zajmuje wykres kołowy na którym kolorem niebieskim zaznaczono azot, którego zawartość w powietrzu wynosi 78 procent. Kolorem czerwonym zaznaczono tlen o zawartości 21 procent. Kolorem żółtym zaznaczono pozostałe gazy, których zawartość określono na 1 procent. Dla gazów tych pod wykresem znajduje się rozpiska w postaci grafu. Według niego w pozostałych składnikach powietrza można wymienić trzy grupy: gazy szlachetne argon, krypton, ksenon, neon i hel. Składniki o zmiennej zawartości w powietrzu, czyli parę wodną, dwutlenek węgla, ozon i wodór. Oraz w powietrzu zanieczyszczonym składniki dodatkowe, między innymi tlenki azotu, tlenki siarki i pyły. Z prawej strony planszy znajduje się tabela, w której zaprezentowano pięć składników powietrza: azot, tlen, argon, dwutlenek węgla i parę wodną, graficzne modele ich cząstek oraz zawartość objętościową w powietrzu.
itwCp0obLf_d5e237
2. W jaki sposób można rozdzielić powietrze na składniki?
R6LdcPcrlM2Fo1
Film zaczyna się ujęciem czarnej planszy, na tle której z lewej strony pojawia się białe koło podpisane powietrze. Pojawia się odchodząca od niego niebieska strzałka podpisana około -200 stopni Celsjusza, schładzanie pod wysokim ciśnieniem. Za strzałką pojawia się niebieska kulka z podpisem ciekłe powietrze. Od niej odchodzi niebiesko czerwona strzałka podpisana Podgrzanie, od której odchodzą kolejne strzałki. Najpierw jedna boczna w górę do ciemnoniebieskiej kulki z napisem Azot, wrzenie -196 stopni Celsjusza. Następnie druga boczna w górę do szarej kulki z napisem Argon, wrzenie -186 stopni Celsjusza, a na koniec gruba strzałka po prawej kończy się na jasnoniebieskiej kulce z napisem Tlen, wrzenie -183 stopnie Celsjusza.
Film zaczyna się ujęciem czarnej planszy, na tle której z lewej strony pojawia się białe koło podpisane powietrze. Pojawia się odchodząca od niego niebieska strzałka podpisana około -200 stopni Celsjusza, schładzanie pod wysokim ciśnieniem. Za strzałką pojawia się niebieska kulka z podpisem ciekłe powietrze. Od niej odchodzi niebiesko czerwona strzałka podpisana Podgrzanie, od której odchodzą kolejne strzałki. Najpierw jedna boczna w górę do ciemnoniebieskiej kulki z napisem Azot, wrzenie -196 stopni Celsjusza. Następnie druga boczna w górę do szarej kulki z napisem Argon, wrzenie -186 stopni Celsjusza, a na koniec gruba strzałka po prawej kończy się na jasnoniebieskiej kulce z napisem Tlen, wrzenie -183 stopnie Celsjusza.
Film zaczyna się ujęciem czarnej planszy, na tle której z lewej strony pojawia się białe koło podpisane powietrze. Pojawia się odchodząca od niego niebieska strzałka podpisana około -200 stopni Celsjusza, schładzanie pod wysokim ciśnieniem. Za strzałką pojawia się niebieska kulka z podpisem ciekłe powietrze. Od niej odchodzi niebiesko czerwona strzałka podpisana Podgrzanie, od której odchodzą kolejne strzałki. Najpierw jedna boczna w górę do ciemnoniebieskiej kulki z napisem Azot, wrzenie -196 stopni Celsjusza. Następnie druga boczna w górę do szarej kulki z napisem Argon, wrzenie -186 stopni Celsjusza, a na koniec gruba strzałka po prawej kończy się na jasnoniebieskiej kulce z napisem Tlen, wrzenie -183 stopnie Celsjusza.
Powietrze można rozdzielić na składniki przez skroplenie i destylację.
itwCp0obLf_d5e276
3. Składniki powietrza – wybrane informacje
Rp74yTHQlNFmd1
Aplikacja przedstawia pięć obrazów przedstawiających butle z gazami ułożone w parach, gdzie butla z lewej strony ma kolor odpowiadający starej notacji barwnej, a butla z prawej nowemu sposobowi oznaczania. Kliknięcie na każdy z obrazów powoduje wyświetlenie okna ze szczegółową informacją na temat danego gazu w postaci tekstu odczytywanego przez lektora. W pierwszym wierszu zamieszczono trzy obrazy. Licząc od lewej są to Azot, którego stare oznaczenie do butla szara, natomiast nowe butla szara z czarną górną częścią. Drugi, czyli środkowy obraz przedstawia tlen, którego stare oznaczenie to butla niebieska, a nowe to butla niebieska z białą górną częścią. Trzeci obraz z prawej strony przedstawia tlen, którego stare oznaczenie to butla czerwona, a nowe to butla szara z czerwoną górną częścią. W drugim wierszu zamieszczono dwa obrazy. Z lewej strony i pośrodku Gazy szlachetne zilustrowane dwiema parami butli: Argon którego stare oznaczenie to butla szara, a nowe to butla szara z zieloną górną częścią oraz hel którego stare oznaczenie to butla szara, a nowe to butla szara z brązową. górną częścią. Ostatni obraz z prawej strony przedstawia dwutlenek węgla, dla którego zarówno stare jak i nowe oznaczenie to butla szara.
Aplikacja przedstawia pięć obrazów przedstawiających butle z gazami ułożone w parach, gdzie butla z lewej strony ma kolor odpowiadający starej notacji barwnej, a butla z prawej nowemu sposobowi oznaczania. Kliknięcie na każdy z obrazów powoduje wyświetlenie okna ze szczegółową informacją na temat danego gazu w postaci tekstu odczytywanego przez lektora. W pierwszym wierszu zamieszczono trzy obrazy. Licząc od lewej są to Azot, którego stare oznaczenie do butla szara, natomiast nowe butla szara z czarną górną częścią. Drugi, czyli środkowy obraz przedstawia tlen, którego stare oznaczenie to butla niebieska, a nowe to butla niebieska z białą górną częścią. Trzeci obraz z prawej strony przedstawia tlen, którego stare oznaczenie to butla czerwona, a nowe to butla szara z czerwoną górną częścią. W drugim wierszu zamieszczono dwa obrazy. Z lewej strony i pośrodku Gazy szlachetne zilustrowane dwiema parami butli: Argon którego stare oznaczenie to butla szara, a nowe to butla szara z zieloną górną częścią oraz hel którego stare oznaczenie to butla szara, a nowe to butla szara z brązową. górną częścią. Ostatni obraz z prawej strony przedstawia dwutlenek węgla, dla którego zarówno stare jak i nowe oznaczenie to butla szara.
6. Identyfikacja gazów: tlenu, wodoru i tlenku węgla(IV)
RxqjqTgAW2mmE1
Ilustracja przedstawia metody identyfikacji trzech gazów: tlenu, wodoru i dwutlenku węgla. W górnej części planszy znajduje się tabela składająca się z trzech kolumn, w których tekstowo opisano metody identyfikacji gazu w probówce za pomocą zapalonego łuczywka. Licząc od lewej są to: dla tlenu rozpalenie się żarzącego łuczywka jasnym płomieniem. Dla wodoru możliwość spalenia gazu lub doprowadzenia do jego eksplozji z charakterystycznym dźwiękiem, jeżeli gaz został wcześniej zmieszany z powietrzem. Dla dwutlenku węgla elementem identyfikującym jest wygaszenie zapalonego łuczywka. Pod tabelką znajdują się rysunki ilustrujące opisane metody.
itwCp0obLf_d5e427
Zadania
Pamiętam i rozumiem
Wyjaśnij, czym pod względem chemicznym jest powietrze.
Opisz właściwości azotu, tlenu, wodoru oraz tlenku węgla(IV).
Opisz obieg tlenu i dwutlenku węgla w przyrodzie.
Wyjaśnij, dlaczego pierwiastki tworzące w układzie okresowym 18. grupę nazywamy gazami szlachetnymi.
Podaj zasady pracy z substancjami o właściwościach wybuchowych.
Zapisz równania reakcji otrzymywania tlenu, wodoru i tlenku węgla(IV).
Czytam i interpretuję
Z tablic chemicznych odczytaj gęstość gazów będących składnikami powietrza i przedstaw ją w postaci plakatu.
W dowolnym źródle (podręczniki, książki, encyklopedie, Internet) znajdź informacje dotyczące przyczyn i skutków zatrucia czadem. Napisz krótką notatkę, podaj jaki to związek chemiczny oraz wyjaśnij, dlaczego czad jest cichym zabójcą.
Na podstawie dostępnych źródeł (podręczniki, książki, encyklopedie, Internet) wyjaśnij, dlaczego wodór może stać się paliwem przyszłości.
*Na podstawie dostępnych źródeł (podręczniki, książki, encyklopedie, Internet) wyjaśnij, co było przyczyną katastrofy sterowca „Hindenburg”.
Rozwiązuję problemy
W trzech zamkniętych nieopisanych kolbach znajdują się bezbarwne gazy: wodór, tlen i tlenek węgla(IV). Zaproponuj doświadczenie pozwalające je odróżnić.
Wyjaśnij, dlaczego w dolnych warstwach atmosfery jest większa zawartość tlenku węgla(IV).
Zaproponuj kilka sposobów zmniejszenia stopnia zanieczyszczenia powietrza.
itwCp0obLf_d5e515
Projekt badawczy
Określenie stanu powietrza w najbliższej okolicy
Tytuł projektu
Jakim powietrzem oddychasz?
Temat projektu
Określenie stanu powietrza w najbliższej okolicy
Hipoteza badawcza
Powietrze w najbliższej okolicy jest czyste. Powietrze w najbliższej okolicy jest zanieczyszczone.
Materiały źródłowe
Uczeń
Co dokładnie mam zamiar zrobić, by sprawdzić, czy hipoteza jest prawdziwa?
Należy ocenić stopień ewentualnego zanieczyszczenia powietrza, korzystając ze skali porostowej.
Zaplanować doświadczenie pozwalające zbadać czystość powietrza (np. badanie zapylenia powietrza).
Wskazać potencjalne źródła zanieczyszczenia powietrza.
Można nawiązać kontakt lub udać się z wizytą do stacji meteorologicznej bądź sanitarno‑epidemiologicznej w celu uzyskania danych o stężeniu szkodliwych gazów.
Co trzeba przygotować, by zweryfikować hipotezę?
Skalę porostową, taśmę klejącą
Co będę obserwować (mierzyć)?
Czas trwania
Tydzień
Wyniki
Przygotowanie kart pracy z zapisem obserwacji skali porostowej oraz doświadczenia wraz z relacją fotograficzną z ich przebiegu.
