R2bRoDIdKZonH1

Na zdjęciu zabudowania na brzegu rzeki. Brzeg wzmocniony, murowany, barierka. Wieczór, bydynki oświetlone.

1. Pobrzeże Szczecińskie – transport, turystyka, rolnictwo

Pobrzeże Szczecińskie leży na północnym zachodzie naszego kraju, zajmując część województwa zachodniopomorskiego. Głównym skupiskiem ludności i tym samym działalności gospodarczej jest Szczecin – siódme co do wielkości miasto w Polsce (408 tys. mieszkańców). Choć Szczecin leży około 65 km od morza, to rozwinął się tu duży port morski. Było to możliwe dzięki pogłębieniu toru wodnego na Zalewie Szczecińskim. Ponadto na wyspie Uznam wykopano Kanał Piastowski, który zapewnił dogodne połączenie wodne z Bałtykiem poprzez Świnę. Szczecin wraz ze Świnoujściem (41 tys. mieszkańców) tworzy zespół portowy. Część statków cumuje w Świnoujściu, skąd towary mogą być przewożone dalej transportem drogowym lub kolejowym. A statki morskie docierające do Szczecina mogą też być przeładowane na barki śródlądowe, które płyną dalej w górę Odry.

R15g3Yi4OxEvN1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Pobrzeża Szczecińskiego. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Na północy Morze Bałtyckie, Zatoka Pomorska i Zalew Szczeciński. Mapa obejmuje tereny od Świnoujścia i Szczecina na zachodzie po Kołobrzeg i Drawsko Pomorskie na wschodzie. Miejscowości nadmorskie oznaczone sygnaturą turystyki wypoczynkowej. Największe zagęszczenie sygnatur w Szczecinie, duże zagęszczenie sygnatur w Świnoujściu, Goleniowie, Stargardzie Szczecińskim i Kołobrzegu. Na wyspie Wolin elektrownie wiatrowe. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granicę państwa. Opisano województwo zachodniopomorskie i Niemcy. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYijMoy6eZ7o_1448722186278_0LEGENDA MAPY

Szczecin, jak prawie każde duże miasto, jest ważnym węzłem transportowym – kolejowym i drogowym. Słabiej jednak rozwija się tu regionalny port lotniczy, który znajduje się w odległym aż o 30 km Goleniowie. Toteż wielu Szczecinian i okolicznych mieszkańców korzysta ze znacznie większych lotnisk w Berlinie, do których można dojechać autostradą w ciągu godziny.

Szczecin był też do niedawna dużym ośrodkiem przemysłowym – działała tu m.in. wielka stocznia (najpierw im. Adolfa Warskiego, a potem „Nowa”) i huta żelaza. Dziś w mieście funkcjonują głównie małe stocznie remontowe i zakłady przemysłu spożywczego. W pobliżu jest elektrownia cieplna „Dolna Odra” o mocy 1600 MW, a w Policach są jedne z większych w kraju zakłady chemiczne produkujące kwas siarkowy i nawozy azotowe.
W rejonie Kamienia Pomorskiego, Goleniowa i Gryfina pozyskuje się niewielkie ilości ropy naftowej i gazu ziemnego.

Obecnie w Szczecinie rozwijają się przede wszystkim usługi. Poza transportem jest to handel i turystyka, a także nauka – w mieście funkcjonuje m.in. uniwersytet, politechnika, akademia medyczna i Wyższa Szkoła Morska.

RjOx6hAKek7uR1

Na zdjęciu urządzenia i dźwigi portowe, statki.

Turystyka na Pobrzeżu Szczecińskim rozwinęła się praktycznie wzdłuż całego wybrzeża. Od Świnoujścia do Kołobrzegu rozciągają się szerokie piaszczyste plaże. Funkcjonują tam liczne kąpieliska, nad którymi często powiewa błękitna flaga, oznaczająca najwyższą ich jakość – czystą wodę, bezpieczeństwo turystów oraz dobre zagospodarowanie nie szkodzące środowisku naturalnemu.

Poza kąpieliskami turystów przyciągają uzdrowiska z wodami mineralnymi – Kamień Pomorski, Międzyzdroje, Świnoujście. Istotne są też walory przyrodnicze, np. malownicze krajobrazy wybrzeża klifowego czy lasy Wolińskiego Parku Narodowego z rezerwatem żubrów.

R1Ya99UTUG6T31

Na zdjęciu punkt widokowy ogrodzony drewnianą barierką, tablica informacyjna, w dole morze.

R1UBzc5z1CY4p1

panorama interaktywna Woliński Park Narodowy

panorama interaktywna Woliński Park Narodowy

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQK7UE2Yd

Stale rozwija się zagospodarowanie turystyczne miejscowości nadmorskich. Powstaje dużo ścieżek rowerowych i pieszych. Pojawiają się nowe usługi, jak np. przeloty na motolotniach, wypożyczanie quadów, sprzętu do gry w golfa i in. Place zabaw dla dzieci oferują coraz to bardziej wymyślne zjeżdżalnie, trampoliny, karuzele. Latem deptaki w kurortach pełne są turystów, którzy chętnie korzystają z nagromadzonych tam usług gastronomicznych i rozrywkowych. Na przykład w Międzyzdrojach, które uchodzą za letnią stolicę polskiego wybrzeża, utworzono Aleję Gwiazd polskiego kina i corocznie odbywają się tam liczne imprezy z udziałem znanych aktorów.

Dla turystów atrakcyjne pozostają też obiekty istniejące od dawna, jak np. molo w Międzyzdrojach, latarnia morska w Niechorzu, ruiny kościoła w Trzęsaczu, katedra w Kamieniu Pomorskim, Zamek Książąt Pomorskich na Wałach Chrobrego w Szczecinie. Na wodach przybrzeżnych i po Zalewie Szczecińskim pływają statki wycieczkowe. Z Pogorzelicy do Gryfic, przez Niechorze, Rewal i Trzęsacz, kursuje kolejka wąskotorowa.

R1SGECrkgjz7U1

Na zdjęciu betonowe nabrzeże, zacumowane statki. W tle zabudowania wielorodzinne.

Na szerokim pasie Pobrzeża Szczecińskiego rozwinęło się rolnictwo. Sprzyjał temu m.in. łagodny nadmorski klimat, w którym występuje duża ilość opadów i na ogół nie ma zagrożenia silnymi mrozami. Ważne były też urodzajne gleby brunatne i czarne ziemie występujące głównie na Równinie Pyrzyckiej. Uprawia się na nich pszenicę, kukurydzę, buraki cukrowe i rzepak. Ponadto znaczne powierzchnie zajmują uprawy warzyw i owoców, na które jest duże zapotrzebowanie w sezonie letnim, kiedy nad morze przybywają turyści.
W ostatnim czasie na polach Pobrzeża Szczecińskiego pojawia się coraz więcej turbin wiatrowych. Wykorzystują one silne wiatry wiejące nad morzem.

ijMoy6eZ7o_1448722186278_0

Roex9VKPNGEqh1

Ilustracja przedstawia legendę do map gospodarczych poszczególnych regionów Polski.

2. Pobrzeże Koszalińskie – turystyka i rybołówstwo

Pobrzeże Koszalińskie rozciąga się pasem o szerokości 20–30 km od Kołobrzegu do Przylądka Rozewie. Obszar ten leży w województwach zachodniopomorskim oraz pomorskim i bywa nazywany Pomorzem Środkowym.
Wzdłuż niemal całej linii brzegowej występują mierzeje, które poodcinały dawne zatoki morskie będące dziś jeziorami przybrzeżnymi. Tereny wokół jezior często są podmokłe, co nie sprzyjało osadnictwu. Dlatego największe miasta tego regionu – Koszalin (108 tys. mieszkańców) i Słupsk (93 tys.) powstały w odległości kilkunastu kilometrów od morza. Spełniają one głównie typowo miejskie funkcje usługowe oraz w znacznie mniejszym stopniu przemysłowe. Praktycznie jedynym dużym zakładem przemysłowym w regionie jest słupska fabryka autobusów szwedzkiej firmy Scania. Pozostały przemysł to przede wszystkim przetwórnie artykułów spożywczych, w tym rybnych.
W pobliżu Karlina koło Białogardu wydobywa się niewielkie ilości ropy naftowej, choć po jej odkryciu na początku lat 80. XX wieku sądzono, że złoża są bardzo duże. W Żarnowcu miała powstać (i być może jeszcze powstanie) pierwsza w Polsce elektrownia atomowa. Póki co, działa tam największa w kraju wodna elektrownia szczytowo‑pompowa o mocy 716 MW.
Po reformie administracyjnej z 1999 roku Koszalin i Słupsk straciły rangę stolic wojewódzkich. Choć Pobrzeże Koszalińskie nigdy nie było silnie uprzemysłowione, to podejmowane są próby lepszego rozwoju gospodarki w regionie. Jedną z nich było utworzenie Słupska Specjalna Strefa Ekonomiczna .

R1aHqig0Fpumm1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Pobrzeża Koszalińskiego. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Na północy Morze Bałtyckie. Mapa obejmuje tereny od Kołobrzegu na zachodzie po Władysławowo na wschodzie. Miejscowości nadmorskie oznaczone sygnaturą turystyki wypoczynkowej. Największe zagęszczenie pozostałych sygnatur w Koszalinie, duże zagęszczenie sygnatur w Słupsku. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw. Opisano województwo zachodniopomorskie i województwo pomorskie. Opisano kompleksy leśne i parki narodowe. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYijMoy6eZ7o_1448722186278_0LEGENDA MAPY

Nad samym morzem mogły rozwijać się jedynie niewielkie osady rybackie, które dziś są małymi miastami. Ustka (16 tys.), Darłowo (14 tys.) czy Łeba (4 tys.) zaliczają się obecnie do największych polskich portów rybackich. Miasta te są również znanymi ośrodkami turystycznymi. Na Pobrzeżu Koszalińskim powstało wiele miejscowości o charakterze typowo wypoczynkowym, np. Mielno, Ustronie Morskie, Dąbki czy Rowy. Nie występują one jednak w tak dużym zagęszczeniu, jak na Pobrzeżu Szczecińskim, ze względu na wspomniane wyżej podmokłe tereny wokół jezior przybrzeżnych.

R1BpMuB7y9RgH1

Na zdjęciu kilka kutrów rybackich zacumowanych przy betonowym nabrzeżu.

RdbLY7dsmOkVc1

Na zdjęciu szeroka piaszczysta plaża, na plaży ludzie, parawany i namioty. W morzu falochrony – drewniane słupki ustawione rzędami prostopadłymi do brzegu. Wydmy niewysokie, porośnięte lasem.

Największe atrakcje krajoznawcze Pobrzeża Koszalińskiego skupiają się w okolicach Jeziora Łebsko i nie są to tylko „wędrujące wydmy” w Słowińskim Parku Narodowym. W pobliskich miejscowościach – Klukach, Smołdzinie, Gardnie Wielkiej czy Gaci – znajdują się liczne zabytkowe budowle, m.in. domy rybackie o charakterystycznej konstrukcji szkieletowej.

RObN9o1o34mFw1

Na zdjęciu zabudowania szachulcowe kryte strzechą.

R1TcJniqtPRwi1

panorama wirtualna - Słowiński Park Narodowy

panorama wirtualna - Słowiński Park Narodowy

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQK7UE2Yd

3. Pobrzeże Gdańskie – przemysł, rolnictwo, usługi

Pobrzeże Gdańskie zajmuje wąski pas lądu wzdłuż wybrzeży Zatoki Gdańskiej oraz rozległą deltę Wisły zwaną Żuławami Wiślanymi. Większa część tego obszaru należy do województwa pomorskiego, a mniejsza (wschodnia część Żuław oraz Wysoczyzna Elbląska i Równina Warmińska) do warmińsko‑mazurskiego.

Pobrzeże Gdańskie jest najlepiej rozwiniętym pod wieloma względami nadmorskim regionem Polski. Przyczyniło się do tego gęste zaludnienie, które występuje tu w postaci nagromadzenia dużych i średnich miast. Uwagę zwraca przede wszystkim aglomeracja Trójmiasta z Gdańskiem (461 tys. mieszkańców), Gdynią (248 tys.) i Sopotem (37 tys.). Do aglomeracji tej już niemal przylegają kolejne miasta – na południu Pruszcz Gdański (29 tys.), a na północy Rumia (47 tys.) z Redą (23 tys.) i Wejherowem (50 tys.). Cały ten zespół miejski wraz z pobliskimi mniejszymi miejscowościami liczy blisko 1 mln mieszkańców i jest trzecim co do wielkości (po aglomeracji górnośląskiej i warszawskiej) skupiskiem ludności w Polsce. Ponadto w rejonie Żuław są kolejne niemałe miasta – Elbląg (122 tys.), Tczew (60 tys.), Malbork (39 tys.) – w których mogła rozwijać się gospodarka, a zwłaszcza usługi.

To gęste zaludnienie jest wynikiem korzystnego położenia Pobrzeża Gdańskiego:

• nad Zatoką Gdańską, gdzie mogły rozwijać się różne gałęzie gospodarki morskiej;

• przy ujściu dużej rzeki Wisły, na końcu szlaku śródlądowego;

• w delcie Wisły, gdzie utworzyły się urodzajne gleby napływowe.

  RkwFXaC9rKSOM1

  Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Pobrzeża Gdańskiego. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Na północy Morze Bałtyckie, Zatoka Pucka, Zatoka Gdańska i Zalew Wiślany. Mapa obejmuje tereny od Przylądka Rozewie na zachodzie po Dobre Miasto na wschodzie, na południu sięgając Kwidzyna i Ostródy. Miejscowości nadmorskie oznaczone sygnaturą turystyki wypoczynkowej, niektóre symbolem portu. Największe zagęszczenie sygnatur w Gdyni i Gdańsku, duże zagęszczenie sygnatur w Elblągu, Tczewie i Malborku. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw, granicę państwa. Opisano województwa pomorskie i warmińsko-mazurskie, Federację Rosyjską i obwód kaliningradzki. Opisano Żuławy Wiślane i Bory Tucholskie. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

  

LEGENDA MAPYijMoy6eZ7o_1448722186278_0LEGENDA MAPY

Morski transport towarowy na Pobrzeżu Gdańskim odbywa się poprzez porty w Gdańsku oraz Gdyni – dwa nasze największe morskie porty handlowe. Przeładowuje się w nich różnorodne towary masowe, w tym surowce i zboża, a także kontenery i drobne ładunki. W Gdańsku dominuje ropa naftowa (wyładunek) i produkty z niej (załadunek), co jest związane z działającą w tym mieście rafinerią. Port Północny ma tu odpowiednie połączenia rurociągowe, a jako że jest wysunięty w morze, to może przyjmować największe tankowce.

Pobrzeże Gdańskie, a zwłaszcza Trójmiasto, odgrywa również znaczącą rolę w transporcie drogowym, kolejowym i lotniczym. Do Trójmiasta dociera autostrada A1, którą można dojechać w głąb kraju i stamtąd kolejnymi autostradami do Europy Zachodniej. Z Gdyni do Warszawy kursują szybkie pociągi Pendolino; od lat funkcjonuje też Szybka Kolej Miejska, której głównym zadaniem jest dowożenie ludzi do pracy i szkół w obrębie Trójmiasta. Regionalny Port Lotniczy im. Lecha Wałęsy w Gdańsku to trzecie największe lotnisko w kraju (po Warszawie i Krakowie), a drugie, jeśli brać pod uwagę tylko połączenia krajowe.

R1WCgMJl1tOJT1

Na zdjęciu prosty odcinek autostrady, dwa pasy drogi i pobocze w każdym kierunku, ogrodzona siatką.

Na Pobrzeżu Gdańskim dość dobrze rozwinął się przemysł. Co ciekawe, są to bardzo różne jego gałęzie. Na przykład w Gdańsku znajduje się druga największa w Polsce (po płockiej) rafineria ropy naftowej Lotos, w Gdyni działa stocznia remontowo‑produkcyjna Nauta i znana z budowy specjalistycznych jednostek (np. do stawiania farm wiatrowych na morzu) stocznia CRIST, w Tczewie funkcjonują zakłady elektroniczne Flextronics, a w Elblągu zakłady mechaniczne Alstom. W obrębie Pomorska Specjalna Strefa Ekonomicznadziałają liczne firmy m.in. z branży drzewno‑papierniczej, chemicznej czy budowlanej.

W rejonie Zatoki Puckiej pozyskuje się sól kamienną. Z dna Bałtyku, na północ od Przylądka Rozewie, wydobywamy ropę naftową i gaz ziemny. Na plażach Zatoki Gdańskiej zbieramy rocznie kilka ton bursztynu.

W całym regionie jest wiele zakładów przemysłu spożywczego, w tym rybnego. Przemysł spożywczy przetwarza produkty rolne pochodzące głównie z Żuław Wiślanych, gdzie na urodzajnych madach uprawia się m.in. pszenicę, kukurydzę, buraki cukrowe, rzepak oraz warzywa i owoce. Przetwórstwo rybne rozwinęło się przede wszystkim w północnej części Pobrzeża, gdyż stamtąd jest najłatwiejszy dostęp do bałtyckich łowisk. Władysławowo (10 tys. mieszkańców) to nasz największy port rybacki. Ponadto kutry rybackie cumują w Jastarni (3,8 tys.) i Helu (3,5 tys.), a także w Gdańsku i Gdyni.

RGNgN9jpoW4fp1

Na zdjęciu równinne zielone tereny, pole żółtego rzepaku, pojedyncze drzewa i krzewy.

Pobrzeże Gdańskie jest też oczywiście regionem turystycznym. Wypoczynek koncentruje się przede wszystkim na piaszczystych plażach Mierzei Helskiej i w jej pobliżu. Mamy tam najwięcej dobrze zagospodarowanych kąpielisk, które corocznie oblegane są przez tysiące turystów. Odmienna sytuacja panuje na Mierzei Wiślanej, gdzie poziom zagospodarowania jest niższy, co nie przyciąga już tak wielu turystów i dzięki temu można tam wypocząć w ciszy i spokoju.

R1YaYTfIjyb4r1

WYcieczka wirtualna po Mierzei Helskiej

WYcieczka wirtualna po Mierzei Helskiej

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQK7UE2Yd

Pod względem krajoznawczym na czoło wysuwa się Gdańsk ze swoimi staromiejskimi zabytkami, m.in. Żurawiem, Dworem Artusa, Fontanną Neptuna i ulicą Długi Targ. W pobliskim Sopocie atrakcją turystyczną jest największe w Polsce molo. W sąsiedniej Gdyni znajduje się akwarium morskie, w którym można podziwiać ryby, płazy, gady i bezkręgowce pochodzące ze wszystkich oceanów. Na Helu jest fokarium. Na Przylądku Rozewie mamy zabytkową latarnię morską, a w pobliskiej Jastrzębiej Górze wysoki klif. We Fromborku nad Zalewem Wiślanym najcenniejszy zabytek to gotycki zespół katedralny. A z dala od morza, w Malborku, położony jest wielki zamek krzyżacki.

R2bRoDIdKZonH1

Na zdjęciu zabudowania na brzegu rzeki. Brzeg wzmocniony, murowany, barierka. Wieczór, bydynki oświetlone.

R6fvA3O6c4opt1

Na zdjęciu rozbudowany zamek z czerwonej cegły, otoczony murem, położony nad rzeką.

Podsumowanie

• Mieszkańcy Pobrzeży Południowobałtyckich swoją działalność gospodarczą w dużym stopniu związali z nadmorskim środowiskiem przyrodniczym.

• Na Pobrzeżu Szczecińskim rozwinęły się następujące gałęzie gospodarki:

  • transport morski – w oparciu o zespół portowy Szczecin‑Świnoujście;

  • turystyka – na bazie czystych wód i szerokich plaż oraz dobrego zagospodarowania wybrzeża zachodniopomorskiego;

  • rolnictwo – na dobrych glebach, zwłaszcza Równiny Pyrzyckiej.

• Na Pobrzeżu Koszalińskim dostęp do morza w pewnym stopniu utrudniają jeziora przybrzeżne i otaczające je tereny podmokłe, toteż nad samym morzem mogły rozwinąć się tylko małe miejscowości będące dziś portami rybackimi i/lub ośrodkami turystyki wypoczynkowej.

• Pobrzeże Gdańskie jest najlepiej i najbardziej różnorodnie rozwiniętym regionem polskiego wybrzeża. Mamy tam:

  • gęste zaludnienie – Trójmiasto i wiele innych miast z licznymi funkcjami usługowymi;

  • porty morskie (handlowe i rybackie), port lotniczy, autostradę, szybką kolej;

  • dobre zagospodarowanie turystyczne dla wypoczynku i liczne atrakcje krajoznawcze;

  • urodzajne tereny rolnicze – Żuławy Wiślane;

  • różnorodny przemysł – chemiczny, elektromaszynowy, spożywczy, drzewny.

• W Szczecinie, Gdańsku i Gdyni istniały kiedyś wielkie stocznie budujące statki dla armatorów z całego świata; po transformacji ustrojowej prawie wszystkie upadły, ponieważ nie potrafiły konkurować na międzynarodowym wolnym rynku, który został zdominowany przez tanią produkcję chińską.

  Jednak w ostatnich latach tosunkowo niewielkie stocznie zaczynają mieć znaczący udział w budowie małych, specjalistycznych statków, gdzie wykorzystywane są unikalne technologie i pomysły.

Zobacz także

Morze Bałtyckie – środowisko przyrodnicze a działalność człowiekaiGI2pHQL2NMorze Bałtyckie – środowisko przyrodnicze a działalność człowieka
Rozwój transportu powietrznego i wodnego w PolsceieuAT9rdXNRozwój transportu powietrznego i wodnego w Polsce
Środowisko naturalne Pobrzeży PołudniowobałtyckichivbdrmRaEeŚrodowisko naturalne Pobrzeży Południowobałtyckich

Dowiedz się więcej

Słupska Specjalna Strefa Ekonomiczna
Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna

Słowniczek

Zadania