Temat: Tkanki nabłonkowe i mięśniowe

Autor: Elżbieta Szedzianis

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

1. Hierarchiczna budowa organizmu człowieka. Uczeń:

1) przedstawia hierarchizację budowy organizmu człowieka (komórki, tkanki, narządy, układy narządów, organizm);

2) dokonuje obserwacji i rozpoznaje (pod mikroskopem, na schemacie, na zdjęciu lub na podstawie opisu) tkanki zwierzęce (tkanka nabłonkowa, mięśniowa, łączna, nerwowa).

Cel lekcji

Uczniowie opisują strukturę organizmu oraz budowę i właściwości tkanki nabłonkowej i mięśniowej.

Kryteria sukcesu

• rozpoznasz tkankę mięśniową i nabłonkową;

• na przykładzie tkanki mięśniowej i nabłonkowej podasz przykłady związku budowy i funkcji;

• wyjaśnisz pojęcia: „tkanka”, „narząd”, „układ narządów”.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Mapa pojęć, praca z tekstem, obserwacja mikroskopowa, obserwacja pośrednia, pogadanka.

Praca indywidualna, praca w parach oraz praca w grupie.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• sprzęt do mikroskopowania;

• gotowe preparaty mikroskopowe mięśnia poprzecznie prążkowanego i nabłonka żaby;

• plastelina/modelina;

• arkusze szarego papieru;

• pisaki.

Fazy lekcji

Wstępna

Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz wyświetla kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda otrzymuje arkusz szarego papieru i kolorowe pisaki. Prowadzący informuje uczniów, że zobaczą ilustrację pt. „Budowa organizmu” i prosi, żeby po jego obejrzeniu każda grupa narysowała schemat struktury organizmu i opisała jego elementy. Po zakończeniu pracy, grupy wymieniają się schematami i oceniają poprawność ich wykonania.

2. Uczniowie definiują terminy: „komórka”, „narząd,” „układ narządów”. Nauczyciel prosi, żeby wykazali, że szkielet jest układem narządów.

3. Uczniowie, pracując w parach, oglądają komórki mięśnia poprzecznie prążkowanego. Porównują obraz widziany w mikroskopie z ilustracją zamieszczoną w abstrakcie. Nauczyciel prosi podopiecznych, żeby wyjaśnili, korzystając z abstraktu, jaką funkcję pełnią białka kurczliwe. Nauczyciel pyta, dlaczego komórki mięśni szkieletowych:

• są długie,

• zawierają aktynę i miozynę,

• mają dużo mitochondriów,

• są czerwone jak krew.

4. Nauczyciel opisuje tkankę mięśnia sercowego i mięśnia gładkiego. Podkreśla, że ich praca nie zależy od naszej woli. Uczniowie oglądają rodzaje tkanki mięśniowej na ilustracjach zamieszczonych w abstrakcie.

5. Uczniowie obserwują tkankę nabłonkową żaby przez mikroskop („Obserwacja 1”). Omawiają na jej przykładzie związek budowy i funkcji. Następnie wykonują z plasteliny modele wybranych tkanek nabłonkowych.

Podsumowująca

6. Uczniowie oglądają budowę komórki zwierzęcej i zastanawiają się, czego jej brakuje, żeby była komórką mięśniową.

7. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 1. Nauczyciel komentuje i poprawia odpowiedzi.

8. Uczniowie kończą zdanie: „Na dzisiejszej lekcji nauczyłem się…”.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Epithelial tissue, muscle tissues

The human body is made up of about 2 trillion cells, among which there are 4 groups of tissues: epithelial, muscle, nervous and connective. Each type of tissue is made up of cell collections with similar features, but differing in function, structure and location.

The least diverse tissue in our body is epithelial tissue. Its mononuclear cells closely adhere to each other. Due to the shape of cells, epithelial tissue can be divided into: flat (flat cells like paving slabs), cubic (cells like paving stones), cylindrical (cylindrical cells, elongated). Epithelial tissues are also classified based on the number of cell layers (simple epithelium and stratified epithelium) and functions performed in the body, e.g. glandular, sensual, reproductive.

Due to the structure and location in the body, we distinguish three types of muscle tissue: striated skeletal muscle tissue cardiac muscle tissue and smooth muscle tissue. Muscle tissue is capable of performing contractions. Only the work of skeletal muscles is dependent on our will, thanks to which it is possible to perform intentional and conscious movements and to train the muscles themselves, taking care of their efficiency. The remaining muscles work constantly beyond our control at a rate appropriate to the level of metabolism. Smooth muscles are responsible, among others, for contractions of walls of the digestive tract during movement of the digestive tract contents and contractions of the walls of the blood vessels that cause changes in blood pressure. The muscles which the heart is made of shrink rhythmically, pumping blood into the arteries.

Muscle tissue cells are elongated. Their contractions are made possible by myofibrils, built from proteins actin and myosin. The actin and myosin fibres cooperating with each other are shifting in relation to each other, which causes shortening of the cells and, as a result, muscle contraction.

• The human body has got a hierarchical structure, which can be illustrated as follows: cell – tissue – organ – organ system – organism.

• Individual structures of the body cooperate with each other, performing vital functions.

• There are 4 types of tissues in the human body: epithelial, muscular, nervous, combined.

• The structure of the tissue shows adaptations to the function performed.

• Epithelial tissue performs many functions: protective, secretory, sensual, reproductive.

• Muscle tissue can contract, which is why it is responsible for the movement function.