Czy wiesz, że składnikiem soku żołądkowego każdego człowieka jest kwas solny? Kwas ten ma właściwości żrące, a jednak nie niszczy błony żołądka zdrowego człowieka, lecz pomaga w trawieniu pokarmów.

R1cyrE4dr0QCw1

Zdjęcie przedstawia instalację do neutralizowania arszeniku w wodzie czerpanej ze studni głębinowych. Teren otoczony drzewami, plac pokryty asfaltem. Po prawej stronie budynek kontenerowy z wjazdem dla ciężarówek i cystern, w centrum kadru wieża ciśnień oraz dwa mniejsze metalowe zbiorniki: jeden na wodę, a drugi na chlorowodór wykorzystywany jako regulator kwasowości. — Woda mineralna zawiera w sobie rozpuszczony dwutlenek węgla – to wiedzą chyba wszyscy. Dlaczego jednak, skoro dwutlenek węgla jest gazem bezwonnym i bez smaku, gazowana woda mineralna smakuje inaczej niż niegazowana? Odpowiedź na to pytanie wymaga przyjrzenia się temu, co dzieje się z gazem po rozpuszczeniu

Już wiesz

w jaki sposób otrzymujemy wodorotlenki, jaką mają budowę, właściwości i zastosowanie;
czym są wskaźniki i jakie przyjmują zabarwienie w wodzie i zasadach.

Nauczysz się

definiować pojęcie kwasu;
projektować doświadczenia pozwalające otrzymywać kwasy beztlenowe różnymi metodami;
opisywać budowę kwasów beztlenowych;
okreśłać barwę, jaką przyjmują wskaźniki w kwasach;
badać i opisywać właściwości oraz zastosowanie wybranych kwasów beztlenowych.

iSTlzWaECf_d5e305

1. Wskaźniki kwasowo‑zasadowe

Pod wpływem niektórych związków chemicznych (np. wodorotlenków) wskaźniki kwasowo‑zasadowe zmieniają zabarwienie w łatwy do zaobserwowania sposób. Wskaźnikiem jest np. esencja herbaciana. Po dodaniu do niej soku z cytryny (kwasu) jej zabarwienie zmienia się na słomkowożółte. Sprawdźmy, czy podobne właściwości wykazują wywar z czerwonej kapusty, fenoloftaleina i oranż metylowy.

Wskaźniki kwasowo‑zasadowe

Doświadczenie 1

Problem badawczy

Czy wskaźniki zmienią zabarwienie po wprowadzeniu ich do wody destylowanej oraz kwasu?

Hipoteza

Wszystkie wskaźniki zmienią zabarwienie zarówno w wodzie destylowanej, jak i w kwasie.

Co będzie potrzebne

sześć zlewek,
wywar z czerwonej kapusty,
fenoloftaleina,
oranż metylowy,
woda,
sok z cytryny,
uniwersalny papierek wskaźnikowy.

Instrukcja

Do trzech zlewek wlej wodę, do pozostałych trzech – sok z cytryny.
Do pierwszych dwóch zlewek (pierwsza z wodą i druga z kwasem) dodaj kilka kropli wywaru czerwonej kapusty, dalej postępuj podobnie, używając fenoloftaleiny i oranżu metylowego.
Na jeden papierek uniwersalny nanieś kilka kropli wody, a na drugi – soku z cytryny.
Obserwuj zachodzące zmiany.

Podsumowanie

Wywar z czerwonej kapusty, papierek wskaźnikowy i oranż metylowy w wodzie nie zmieniają barwy, natomiast w obecności soku z cytryny (którego głównym składnikiem jest kwas cytrynowy) przyjmują barwę czerwoną. Fenoloftaleina nie zmienia barwy w środowisku kwasowym (sok z cytryny). Dlatego nie może być ona wskaźnikiem używanym do wykrywania obecności kwasów.
Wskaźnikami, które zmieniają zabarwienie w roztworach kwasów, są m.in.: wywar z czerwonej kapusty, papierek wskaźnikowy, oranż metylowy.

Barwy wskaźników w wodzie i kwasie
Wskaźnik	Barwa wskaźnika
Wskaźnik	w wodzie destylowanej	w kwasie
wywar z czerwonej kapusty	fioletowoniebieska	czerwona
uniwersalny papierek wskaźnikowy	żółta	czerwona
fenoloftaleina	bezbarwna	bezbarwna
oranż metylowy	żółtopomarańczowa	czerwona

RVhNU9Ut8VlkH1

Pierwszy element galerii. Przedstawia rysunek dwóch probówek wypełnionych do połowy wywarem z czerwonej kapusty. Fioletowy kolor cieczy po lewej stronie wskazuje środowisko obojętne, czyli czystą wodę. Czerwony kolor wywaru po prawej stronie wskazuje obecność kwasu.

R1LccMhMqXSa71

Drugi element galerii. Przedstawia rysunek dwóch probówek wypełnionych do połowy roztworem fenoloftaleiny. Ciecz w probówce po lewej stronie, zawierającej jedynie wskaźnik i wodę oraz ciecz w probówce po prawej, do której dodano kwasu jest również przezroczysta.

RzkFFNnI8c4Ar1

Trzeci element galerii. Przedstawia rysunek dwóch pasków papierków wskaźnikowych. Papierek po lewej stronie, poddany działaniu czystej wody zachował pierwotny, żółty kolor, natomiast papierek po prawej stronie, poddany działaniu kwasu zmienił w miejscu kontaktu z kwasem kolor na czerwony.

RY12llR4CJHZ71

Czwarty element galerii. Przedstawia rysunek dwóch probówek wypełnionych do połowy roztworem oranżu metylowego. Pomarańczowy kolor cieczy po lewej stronie wskazuje środowisko obojętne, czyli czystą wodę. Intensywnie czerwony kolor po prawej stronie wskazuje obecność kwasu.

Ciekawostka

Kwas solny jest składnikiem soku żołądkowego. Niszczy drobnoustroje chorobotwórcze, sterylizuje pokarm i pomaga w trawieniu białek. U osoby dorosłej pojemność żołądka waha się zazwyczaj od jednego do półtora dmIndeks górny 3 (litra). Wytwarza on co najmniej taką samą objętość soku żołądkowego na dobę. Nadmiar kwasu solnego w żołądku powoduje nadkwaśność.

RaxRzJir3gLzY1

Ilustracja przedstawia schemat budowy układu pokarmowego człowieka naniesionego na obrys jego sylwetki. Na schemacie zaznaczono jamę ustną i nosową, przełyk, żołądek, wątrobę, trzustkę i układ jelitowy. Wszystko, poza żołądkiem, jest półprzezroczyste. Żołądek wyróżniony jest pomarańczową barwą, a jego ścianki intensywnie pomarańczową.

iSTlzWaECf_d5e413

2. Otrzymywanie kwasów beztlenowych

RnLT834OUqIr11

Metoda otrzymywania chlorowodoru polegająca na spalaniu wodoru w chlorze

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

Metoda otrzymywania chlorowodoru polegająca na spalaniu wodoru w chlorze

Nagranie rozpoczyna ujęcie zestawu laboratoryjnego do otrzymywania chlorowodoru. Składa się on z dwóch statywów na których zawieszono aparaturę szklaną. Na statywie po lewej stronie zawieszony jest zestaw do otrzymywania wodoru zakończony przezroczystą rurką. Na statywie po prawej stronie zawieszono kolbę stożkową wypełnioną żółtym gazem, której wylot zatkany został watą. Następuje zbliżenie odkorkowanej już kolby z żółtym gazem, do której demonstrator wprowadza szklane zakończenie rurki wylotowej wodoru ze znajdującą się wewnątrz miedzianą siatką. Wodór płonie, demonstrator uszczelnia wylot kolby watą i płomień słabnie, ale nie gaśnie. Następują kolejne przejścia między ujęciami, na których widać, że żółtego gazu jest w kolbie coraz mniej. Zmiana ujęcia, następuje odkorkowanie kolby i demonstrator wrzuca do kolby papierek wskaźnikowy, który spoczywając na dnie kolby zabarwia się na czerwono. Widoczne są też białe opary. Następuje zmiana ujęcia na fotografię przedstawiającą palący się wodór w kolbie z chlorem. Po prawej stronie pojawia się zapis równania H2 plus Cl2 daje w efekcie dwie cząsteczki HCl w postaci gazowej.

Fontanna chlorowodorowa – pokaz nauczycielski

Doświadczenie 2

Problem badawczy

Czy chlorowodór rozpuszcza się w wodzie?

Hipoteza

Chlorowodór rozpuszcza się w wodzie.

Co będzie potrzebne

otrzymany wcześniej chlorowodór – np. w reakcji chlorku sodu z kwasem siarkowym(VI),
korek z rurką odprowadzającą,
kolba okrągłodenna,
korek z osadzoną w niej cienką rurką szklaną.

Instrukcja

Kolbę z zebranym wcześniej chlorowodorem zamknij korkiem z osadzoną w nim rurką szklaną zakończoną gumowym wężykiem ze ściskaczem. Wylot rurki zanurz w krystalizatorze z wodnym roztworem oranżu metylowego i zwolnij ściskacz.
Obserwuj zachodzące zmiany.
Rg4CGU42wgb7E1
Zdjęcie przedstawia tak zwaną fontannę chlorowodorową. Do krystalizatora wypełnionego wodnym roztworem pomarańczowego wskaźnika oranżu metylowego demonstrator wkłada zakończenie odwróconej do góry dnem kolby kulistej z korkiem gumowym i przechodzącą przez niego szklaną rurką. Przez rurkę, której otwarty koniec zanurzony jest w wodzie ze wskaźnikiem ciecz jest zasysana do środka i w miarę wypełniania kolby zmienia kolor na intensywnie czerwony. Ze względów bezpieczeństwa demonstrator trzyma kolbę za pomocą długiej metalowej łapy.
Fontanna chlorowodorowa

Podsumowanie

Woda stopniowo wypełnia kolbę. Powstaje charakterystyczna fontanna zwana chlorowodorową. Oranż metylowy przyjmuje czerwone zabarwienie, co dowodzi, że w kolbie powstał kwas.

{HCl}_{(g)} \overset{H_{2} O}{\to} {HCl}_{(aq)}

$g$ – oznacza występowanie substancji w stanie gazowym
$aq$ – oznacza występowanie substancji w roztworze wodnym

Ciekawostka

Kwas solny
Kwas chlorowodorowy otrzymywano dawniej z soli kamiennej i stężonego kwasu siarkowego(VI), stąd powstała nazwa kwas solny, czyli otrzymywany z soli.
Rozpuszczalność chlorowodoru w 1 dmIndeks górny 3 wody
W temperaturze 0°C (pod ciśnieniem normalnym) w 1 dmIndeks górny 3 wody można rozpuścić około 505 dmIndeks górny 3 chlorowodoru.

Kwasy beztlenowe otrzymuje się m.in. przez rozpuszczenie w wodzie związku chemicznego powstałego podczas reakcji wodoru z niektórymi niemetalami, np.

H_{2} + {Cl}_{2} → 2 {HCl}_{(g)}

{HCl}_{(g)} \overset{H_{2} O}{\to} {HCl}_{(aq)}

chlorowodór \to kwas chlorowodorowy

gdzie:
$g$ – oznacza występowanie substancji w stanie gazowym,
$aq$ – oznacza występowanie substancji w roztworze wodnym.

R1LiLvwSwin4n1

Ilustracja przedstawia model cząsteczki chlorowodoru składającej się z atomu wodoru symbolizowanego małym białym kołem po lewej stronie oraz połączonego z nim atomu chloru symbolizowanego dużym zielonym kołem po prawej stronie.

SiarkowodórsiarkowodórSiarkowodór można otrzymać w reakcji syntezy wodoru i siarki, co przedstawia równanie:

H_{2} + S → {H_{2} S}_{(g)}

{H_{2} S}_{(g)} \overset{H_{2} O}{\to} {H_{2} S}_{(aq)}

siarkowodór \to kwas siarkowodorowy

R183KS36HlgfN1

Ilustracja przedstawia model cząsteczki siarkowodoru składającej się z dwóch atomów wodoru symbolizowanych małymi białymi kołami ustawionymi jedno nad drugim po lewej stronie obrazka oraz połączonego z nimi atomu siarki symbolizowanego większym żółtym kołem ustawionego po ich prawej stronie pomiędzy nimi. Cały rysunek przypomina model cząsteczki wody, w której atom tlenu zastąpiono atomem siarki.

Kwasy beztlenowe tworzą także inne pierwiastki chemiczne 17. grupy układu okresowego: fluor, brom i jod.
W nazwach kwasów beztlenowych do nazwy pierwiastka (niemetalu) dodaje się formant „-o-”oraz cząstkę „-wodorowy”.
$H Br$ kwas bromowodorowy
$H Cl$ kwas chlorowodorowy
$H I$ kwas jodowodorowy

Wzór ogólny kwasów ma postać:

H_{n} R

gdzie:
$n$ – liczba atomów wodoru w cząsteczce kwasu,
$R$ – reszta kwasowa (dla kwasów beztlenowych są to atomy niemetalu).

Kwasy to związki chemiczne, których cząsteczki są zbudowane z atomów wodoru i reszty kwasowej. W cząsteczkach kwasów beztlenowych atomy wodoru łączą się bezpośrednio z atomem niemetalu.

RJSumMqbZaZlo1

Ilustracja przedstawia tabelę, w której zestawiono cechy pięciu kwasów beztlenowych: siarkowodorowego, fluorowodorowego, chlorowodorowego, bromowodorowego oraz jodowodorowego. Wzory sumaryczne tych kwasów to kolejno: H2S, HF, HCl, HBr oraz HI. Wartościowość reszty kwasowej w kwasie siarkowodorowym wynosi dwa, a w pozostałych kwasach jeden. Tabela zawiera też wzory strukturalne całych kwasów oraz ich reszt kwasowych.

iSTlzWaECf_d5e591

3. Właściwości kwasów beztlenowych

ChlorowodórchlorowodórChlorowodór jest bezbarwnym gazem o ostrym, duszącym zapachu. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Wodny roztwór chlorowodoru nazywamy kwasem chlorowodorowymkwas chlorowodorowy (solny)kwasem chlorowodorowym lub solnym.

Badanie właściwości kwasu solnego – pokaz nauczycielski

Doświadczenie 3

Podczas pracy ze stężonym kwasem solnym należy zachować szczególną ostrożność, założyć okulary ochronne i rękawiczki. Doświadczenie najlepiej przeprowadzać pod wyciągiem.

Problem badawczy

Jakie charakterystyczne właściwości ma stężony kwas solny?

Hipoteza

Stężony kwas solny ma nieprzyjemny zapach oraz zwęgla papier i tkaninę.

Co będzie potrzebne

stężony kwas solny,
zlewka,
dwie szalki Petriego,
papier (bibuła),
kawałki tkanin,
pipeta lub wkraplacz.

Instrukcja

Ostrożnie odkręć butlę ze stężonym kwasem solnym i niewielką jego ilość nalej do zlewki. Obserwuj zachodzące zmiany.
Na szalkach Petriego umieść papier i kawałki tkanin.
Za pomocą pipety nanieś na badane materiały po kilka kropli stężonego kwasu solnego.
Pozostaw na kilka minut. Obserwuj zachodzące zmiany.
R1OZvurKgN5JS1
Ilustracja przedstawia cztery ustawione obok siebie zdjęcia wraz z podpisami prezentujące cechy stężonego kwasu solnego. Na pierwszym zdjęciu od lewej strony podpisanym Stężony kwas solny zaprezentowano przelewanie kwasu solnego z butelki do zlewki. Nad zlewką unoszą się białe opary. Drugie zdjęcie, podpisane Działanie stężonego kwasu solnego na papier przedstawia niewielki kawałek papieru na szalce Petriego, w przeważającej części zniszczony, to jest podziurawiony i poczerniały. Na szkle naczynia oraz na nie zniszczonych kawałkach papieru liczne żółte plamy. Zdjęcia trzecie i czwarte noszą wspólny podpis: Działanie stężonego kwasu solnego na tkaniny. Na pierwszym zdjęciu ponownie szalka Petriego, ale tym razem wewnątrz niej znajduje się kawałek różnobarwnego materiału. Widać też miejsce, na które nalano odrobinę kwasu solnego, gdyż jest poczerniałe. Na zdjęciu drugim ten sam kawałek materiału trzymany w palcach obu dłoni przez demonstratora. Widocznych jest kilka wytrawionych dziur i ciemnych plam.
1) Stężony kwas solny; 2) Działanie stężonego kwasu solnego na papier; 3) Działanie stężonego kwasu solnego na tkaniny

Podsumowanie

Kwas solny jest bezbarwną cieczą, o charakterystycznym drażniącym zapachu. Jeżeli naczynie ze stężonym kwasem solnym pozostawimy otwarte, ulatniający się chlorowodór, reagując z wilgocią zawartą w powietrzu, utworzy „mgłę”. Gaz ten jest trujący. Stężony kwas solny określamy jako dymiący na powietrzu.
Stężony kwas solny nie zwęgla, ale niszczy papier i tkaninę – ma właściwości żrące.
Dlatego na opakowaniu umieszcza się piktogramy ostrzegawcze:

R14zJMpVxQYYI1

Ilustracja przedstawia dwa znaki ostrzegawcze w obowiązującym standardzie: czarny piktogram na białym tle z czerwoną obwódką o kształcie obróconego o 45 stopni kwadratu. Piktogram z lewej strony ma kształt wykrzyknika, natomiast piktogram z prawej przedstawia żrące ciecze kapiące z dwóch probówek na metalową powierzchnię oraz ludzką dłoń.

Ciekawostka

Siarkowodór to bezbarwny, silnie trujący gaz. Jego obecność w produktach rozkładu białka (zawierających m.in. wodór i siarkę) jest przyczyną charakterystycznego zapachu zepsutych jaj. Jest on składnikiem gazu ziemnego i gazów wulkanicznych, a jego niewielkie ilości znajdują się w niektórych wodach mineralnych. Przy bardzo wysokim stężeniu gaz ten staje się niewyczuwalny ze względu na porażenie nerwu węchowego. Niebezpieczeństwo zatrucia siarkowodorem może występować podczas prac wykonywanych w studniach, studzienkach kanalizacyjnych, szambach lub niewentylowanych korytarzach podziemnych.
Należy pamiętać, że osoba chcąca udzielić pomocy poszkodowanemu zatrutemu siarkowodorem powinna być odpowiednio zabezpieczona (przynajmniej w linę umożliwiającą wyciągnięcie jej w razie utraty przytomności).
Gazowy siarkowodór rozpuszcza się w wodzie – jego wodny roztwór nazywamy kwasem siarkowodorowym.

iSTlzWaECf_d5e707

Zastosowanie wybranych kwasów beztlenowych

Chlorowodór wykorzystuje się jako odczynnik chemiczny, w procesie obróbki metali, do produkcji tworzyw sztucznych, cukru, sztucznego miodu, przypraw, serków homogenizowanych i twarogów.
Siarkowodór stosowany jest jako odczynnik chemiczny do wykrywania jonów niektórych metali.

RHowWP59LAUxo1

Pierwsza ilustracja galerii przedstawia zbliżenie na probówki stojące obok siebie w kilku rzędach jedna obok drugiej. Dwie z czterech probówek na pierwszym planie zawierają ciecze: zieloną po lewej stronie oraz fioletową po prawej. Do probówki z zieloną cieczą wkraplany jest z pipety przezroczysty płyn. Na tle obrazka w dolnej części ilustracji znajduje się ciemnoszary pasek, na którym umieszczono jasny napis: Kwas chlorowodorowy jest stosowany jako odczynnik chemiczny.

RhefKBJtXcMjf1

Druga ilustracja galerii przedstawia scenę wytopu stali w hucie stali. W pobliżu wylotu Wielkiego Pieca, z którego wylewa się rozjarzona do białości struga ciekłego metalu stoi trójka ludzi ubranych w kombinezony chroniące przed wysoką temperaturą. Różne elementy instalacji hutniczej oznaczone są rozmaitymi numerami. Na tle obrazka w dolnej części ilustracji znajduje się ciemnoszary pasek, na którym umieszczono jasny napis: Kwas chlorowodorowy jest stosowany w przemyśle metalurgicznym do czyszczenia, czyli trawienia stali.

R17EXWYvwx8Zk1

Trzecia ilustracja galerii przedstawia fragment otwartego pojemnika z dużymi przegródkami o kształtach rombów wypełnionymi dużą liczbą różnokolorowych zwitków nici oglądanych z góry. Na tle obrazka w dolnej części ilustracji znajduje się ciemnoszary pasek, na którym umieszczono jasny napis: Kwas chlorowodorowy jest stosowany w przemyśle włókienniczym.

RuuwMrs9RpFG91

Czwarta ilustracja galerii przedstawia z bliska stertę różnokolorowych kawałków plastikowych rurek o długości około trzech centymetrów, średnicy półtorej centymetra i grubości ścianek około czterech milimetrów. Na tle obrazka w dolnej części ilustracji znajduje się ciemnoszary pasek, na którym umieszczono jasny napis: Kwas chlorowodorowy jest stosowany do produkcji mas plastycznych i tworzyw sztucznych.

R1UFYdhSlKTZK1

Piąta ilustracja galerii przedstawia zdjęcie lady cukierni lub cukiernio piekarni. Na tacach ułożonych w trzech kolejno mieszczących się nad sobą rzędach ułożone są rozmaite artykuły spożywcze: ciastka, słodkie bułki, babeczki, ciastka kruche i drożdżowe. Na każdej tacy znajduje się tabliczka z ceną. Na tle obrazka w dolnej części ilustracji znajduje się ciemnoszary pasek, na którym umieszczono jasny napis: Kwas chlorowodorowy jest stosowany w przemyśle spożywczym, między innymi w cukrownictwie, w produkcji sztucznego miodu i serów homogenizowanych.

RGjOUgr8dlLqD1

Szósta ilustracja galerii przedstawia zdjęcie fragmentu bazaru na którym sprzedawane są pigmenty i barwniki. W ustawionych obok siebie dwóch rzędach metalowych misek usypane są kolorowe pagórki barwników w najróżniejszych odcieniach. W tle widać płyty chodnikowe świadczące o tym, że jest to targowisko uliczne. Na tle obrazka w dolnej części ilustracji znajduje się ciemnoszary pasek, na którym umieszczono jasny napis: Kwas chlorowodorowy jest stosowany do produkcji barwników organicznych.

RwSsz47uqn5ph1

Siódma ilustracja galerii przedstawia zdjęcie lekarstw bez opakowań. Podłużne pastylki w czterech różnych kolorach usypane w cztery sąsiadujące ze sobą sterty. Na tle obrazka w dolnej części ilustracji znajduje się ciemnoszary pasek, na którym umieszczono jasny napis: Kwas chlorowodorowy jest stosowany w przemyśle farmaceutycznym.

R1VS3CnWasF7z1

Ósma ilustracja galerii przedstawia zdjęcie pustego basenu pływackiego sfotografowanego spod wody. Ukośnie do osi widzenia aparatu biegną po dnie linie ułożone z niebieskich kafelków wyznaczające tory pływackie. Na tle obrazka w dolnej części ilustracji znajduje się ciemnoszary pasek, na którym umieszczono jasny napis: Kwas chlorowodorowy jest stosowany do uzdatniania wody pitnej w basenach.

RLQLxopRx8Ik41

RzeG16AsXEIuk1

Druga ilustracja galerii przedstawia czarno białe zbliżenie wody nalewanej z plastikowej butelki do szklanki. Woda w szklance przelewa się przez krawędź pełnej szklanki. Na tle obrazka w dolnej części ilustracji znajduje się ciemnoszary pasek, na którym umieszczono jasny napis: Kwas siarkowodorowy jest stosowany jako składnik niektórych mineralnych wód leczniczych.

Ciekawostka

Kwas fluorowodorowy używa się do trawienia szkła (matowienia jego fragmentów). W ten sposób nanosi się na wyroby szklane napisy i wzory dekoracyjne. Metoda ta odkryta została przez Heinricha Schwanhardta w Norynberdze już w 1670 r. Fluor i fluorowodór są składnikami środków grzybobójczych (do impregnacji podkładów kolejowych), bakteriobójczych (w przemyśle spirytusowym) i owadobójczych.

RqEk0Sqetkgjk1

Zdjęcie przedstawia grubościenną szklankę o przekroju prostokątnym. Na powierzchni bocznej szklanki wytrawione są liczby i symbole matematyczne tworzące przypadkowy deseń. Szklanka leży na stole, zaraz za nią rzucona zmięta chusteczka. W tle, w obszarze nieostrości znajduje się wnętrze pokoju i widok drzew zza okna.

iSTlzWaECf_d5e756

Podsumowanie

W cząsteczkach kwasów beztlenowych brak jest atomów tlenu, a atomy wodoru łączą się bezpośrednio z atomami niemetalu.
Powstają w wyniku rozpuszczenia w wodzie produktu reakcji syntezy wodoru z niemetalem.
Chlorowodór i siarkowodór są gazami trującymi. Ich wodne roztwory mają odczyn kwasowy.

Praca domowa

Polecenie 1.1

Odszukaj w karcie charakterystyki substancji kwasu solnego zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz instrukcję dotyczącą udzielania pierwszej pomocy.

Polecenie 1.2

Przedstaw w formie infografiki zastosowanie kwasu solnego.

Polecenie 1.3

Wykonaj modele cząsteczek trzech wybranych kwasów beztlenowych.

iSTlzWaECf_d5e819

Słowniczek

chlorowodór

bezbarwny, dymiący gaz o silnie duszącej woni; cięższy od powietrza, niepalny; bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas solny

fluorowodór

bezbarwna ciecz (tw 19,5°C) lub trujący gaz o silnie drażniącej woni; wywołuje stan zapalny błon śluzowych

siarkowodór

bezbarwny, silnie trujący gaz o ostrym, duszącym zapachu zgniłych (nieświeżych i długo gotowanych) jaj; jego wodny roztwór to kwas siarkowodorowy

kwas chlorowodorowy (solny)

wodny roztwór chlorowodoru

iSTlzWaECf_d5e907

Zadania

Ćwiczenie 1

RhwEanbCi9llY1

Oceń prawdziwość podanych informacji na temat kwasu solnego.

	Prawda	Fałsz
Kwas ten jest trującym gazem.	□	□
Kwas ten jest bezbarwną cieczą.	□	□
Kwas ten ma właściwości higroskopijne.	□	□
Kwas ten jest nazywany kwasem chlorowodorowym.	□	□
Kwas ten jest składnikiem soku żołądkowego ssaków.	□	□
Stężony roztwór tego kwasu ma właściwości żrące.	□	□

Ćwiczenie 2

R1ER5XCJ9huZX1

Połącz w pary nazwy kwasów beztlenowych z ich wzorami.

kwas solny
kwas siarkowodorowy
kwas bromowodorowy
kwas fluorowodorowy
kwas jodowodorowy

Ćwiczenie 3

REAZ8GCSP61sg1

Oceń prawdziwość podanych informacji na temat kwasu siarkowodorowego.

	Prawda	Fałsz
Kwas ten jest gazem o zapachu zgniłych jaj.	□	□
Kwas ten jest bezbarwną cieczą.	□	□
Kwas ten łatwo rozpuszcza się w wodzie, tworząc siarkowodór.	□	□
Kwas ten jest składnikiem wody królewskiej.	□	□
Kwas ten barwi fenoloftaleinę na kolor czerwony.	□	□

Uzupełnij luki poprzez przeciągnięcie elementów we właściwe miejsca tak, aby otrzymać modele cząsteczek związków o podanych nazwach.

Ćwiczenie 4.1

R1Iq6qyGzH3zd1

Ćwiczenie 5

R1HVlXf1nJSN21

Przyporządkuj informacje przeciągnij pasujące elementy do odpowiedniej kategorii.

jako odczynnik chemiczny, do uzdatniania wody pitnej i w basenach, do produkcji mas plastycznych i tworzyw sztucznych (PCV), w przemyśle metalurgicznym (do czyszczenia – trawienia stali), jako składnik niektórych mineralnych wód leczniczych, do produkcji barwników organicznych, jako odczynnik chemiczny w analizie chemicznej, w przemyśle spożywczym (m.in. w cukrownictwie), w przemyśle włókienniczym, w przemyśle farmaceutycznym

Kwas chlorowodorowy jest stosowany:
Kwas siarkowodorowy jest stosowany:

Ćwiczenie 6

RfKMENaSXjbI61

Dysocjacja elektrolityczna wodorotlenków

Kwasy tlenowe – otrzymywanie i budowa

Kwasy beztlenowe

1. Wskaźniki kwasowo‑zasadowe

2. Otrzymywanie kwasów beztlenowych

3. Właściwości kwasów beztlenowych

Zastosowanie wybranych kwasów beztlenowych

Podsumowanie

Słowniczek

Zadania