Tytuł: Wspólny język łączy ludzi

Opracowanie scenariusza: Magdalena Trysińska

Temat zajęć

Wspólny język łączy ludzi. Odmiany języka ogólnego.

Grupa docelowa

Uczniowie klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

1) dostrzega zróżnicowanie słownictwa, w tym rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (np. terminy naukowe, archaizmy, kolokwializmy); rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone, zna typy skrótów i skrótowców – określa ich funkcje w tekście;

5) wyróżnia środowiskowe i regionalne odmiany języka;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1) rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji;

4) uczestniczy w projektach edukacyjnych (np. tworzy różnorodne prezentacje, projekty wystaw, realizuje krótkie filmy z wykorzystaniem technologii multimedialnych);

6) rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy.

Ogólny cel zajęć

Zapoznanie uczniów z różnymi środowiskowymi odmianami języka.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• dostrzega różnorodność odmian językowych;

• umiejętnie korzysta ze słowników;

• rozpoznaje środowiskowe odmiany języka;

• wykorzystuje i przetwarza informacje;

• tworzy spójne wypowiedzi ustne;

• stosuje zdobytą wiedzę.

Metody/techniki kształcenia

• podająca: wyjaśnienie;

• aktywizujące: dyskusja;

• eksponująca: prezentacja;

• programowana: z użyciem komputera.

Formy pracy

• zbiorowa jednolita;

• grupowa zróżnicowana i jednolita;

• praca w parach.

Przebieg zajęć

Przed lekcją

Uczniowie wykonują pisemnie polecenie 1 i polecenie 2 zamieszczone w części „Przed lekcją” w abstrakcie “Common language connects people”. Uwaga: Nauczyciel powinien ukierunkować młodzież, że grupami środowiskowymi mogą być, np. kibice, wolontariusze, fani rocka, fani hip‑hopu, sportowcy itp.

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć, a następnie zapoznaje młodzież z celami lekcji.

2. Prowadzący inicjuje rozmowę na temat różnych grup środowiskowych i prosi uczniów o wykonanie zadań 1 i 2 i odpowiedź na pytania: Co łączy ludzi, którzy są w danej grupie środowiskowej? Co wyróżnia daną grupę (cechy charakterystyczne)? Czy określenia nazywające poszczególne grupy są nacechowane pozytywnie lub negatywnie? Czy wskazane na zdjęciach grupy środowiskowe mają swój język?

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel czyta na głos informacje dotyczącą środowiskowych odmian języka lub uczniowie odtwarzają nagranie. Następnie prowadzący wyjaśnia młodzieży niezrozumiałe pojęcia (np. „żargon”, „slang”, „subkultura”).

2. Nauczyciel wspólnie z uczniami przegląda podane w abstrakcie przykłady słowników online: „Słownik slangu” oraz “Urban dictionary”. Uczniowie przez chwilę sprawdzają sposób poruszania się po podanych stronach, wpisując swoje przykłady (praca samodzielna, do 3 minut).

3. Uczniowie prezentują przygotowane w domu materiały, nanosząc zebrane informacje na mapę interaktywną.

4. Nauczyciel czyta informacje dotyczące trzech typów socjolektów. Następnie uczniowie wykonują zadanie (ustalają, odwołując się do słownictwa zebranego przed lekcją, do którego z trzech typów socjolektów należą wskazane przez nich wyrazy).

5. Praca z tekstem: uczniowie czytają wypowiedź stylizowaną na slang młodzieżowy. Następnie wykonują zadania do tekstu:

• ustalenie terminu opisującego zabieg stylizacji językowej (nauczyciel omawia ten zabieg, podaje również inne przykłady niż w abstrakcie);

• opisanie wrażeń, jakie wywołuje na uczniach tekst stylizowany na slang młodzieżowy;

• wypisanie z tekstu słów charakterystycznych dla slangu młodzieżowego, szukanie ich bardziej współczesnych odpowiedników.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel nawiązuje do słownictwa charakterystycznego dla komunikacji internetowej (musi wcześniej przygotować przykłady takich wypowiedzi). Zachęca uczniów do dyskusji na temat języka internetu.

2. Uczniowie wypełniają krótką ankietę, w której odpowiadają na pytania:

Na dzisiejszej lekcji dowiedziałem się…

Łatwe było dla mnie…

Trudne było dla mnie...

Praca domowa

Projekt. Prowadzący dzieli młodzież na grupy i każdej z nich powierza przygotować słownik gwary uczniowskiej (zob. ostatnie ćwiczenie zamieszczone w abstrakcie).

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Common language connects people

1. You are a student and therefore a member of the student community. Prepare a list of environmental groups that you have contact with or you belong to.

2. Find websites with vocabulary typical for different environments on the internet. They can be dictionaries of words used by the representatives of various professional groups (e.g. doctors, stockbrokers), but also by computer players, sportsmen, fans of a specific musical genre (e.g. rap, hip‑hop) etc. On this basis, create a list of the most original words (terms) or the most interesting definitions.

The language that people use every day has many functions. Thanks to the language, you can create an infinite number of texts, extract, name and describe reality, communicate, transfer your knowledge, share your experiences and emotions. The language can finally unite members of a given professional community, environmental or peer group.

Individual environmental groups have developed their own means of communication. They can be called environmental language variations or a group language. Environmental language variations differ mainly in vocabulary. Examples of such environmental language variations may be: the language of students, sportsmen, soldiers, doctors or IT specialists.... Environmental variations also include slangs and jargons, ie languages of informal groups, subcultures (e.g. hip‑hop).

Many words functioning in group languages have equivalents in general Polish. Some of them, however, have a stronger emotional meaning. It is enough to compare pairs of the following words: „rodzice” – „staruszkowie” („parents” – „old people” ) or „dyrektorka” – „dyrka” (lack of corresponding word in English). A lot of dictionaries containing words characteristic of a specific environmental language variation have been created so far. Such dictionaries published on the internet have been particularly popular recently (see eg. Słownik slangu or Urban Dictionary).

A very important role in contemporary Polish is played by sociolects, ie variations of language functioning in a specific social group. Nobody knows what number of sociolects currently exists in Poland. The reason is that actually every group that work together can have their own way of communicating. Some social classes create it unintentionally. Then the sociolect is created only because people work together and talk about it. Other groups create sociolect on purpose. We can say that they do it deliberately, making sure that the way of mutual communication is in accordance with the rules.

Remember that sociolect is not a separate language (such as sign language or Kashub language). Actually, it is above all a collection of words that are not used outside the group. For example, in the sociolect of make‑up artists, words related to make‑up appear, such as nouns: „kocie oko” (cat's eye), „fluid” (liquid foundation), „korektor” (concealer), „kreska” (eyeline), but also verbs (action names): „rozświetlić” (light up), „przypudrować” (put face powder), „wklepywać” (pat in). The sociolect of bodybuilders includes words that call different types of muscles: „grucha”, „klata”, „tricek”, „kaptury”, „motyle” but also commonly known words got here, used to name other activities: „pakować” (pack), „pchać”, „cisnąć” (push) etc.

Read the below statement of your peer.

After reading the text, follow the instructions.