Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Sprawdź się

1
Pokaż ćwiczenia:
1
R1B4eyujnqKbL11
Ćwiczenie 1
Określ, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. 1. Przejście z rolnictwa żarowego do ornego umocniło strukturę rodową wśród plemion polskich. 2. Według Geografa bawarskiego największym polskim plemieniem byli Goplanie. 3.Polanie są wymieniani we wszystkich źródłach z epoki jako jedno z ważniejszych plemion. 4. Opole była to słowiańska wspólnota, której członkowie byli połączeni więzami krwi. 5. Ziemie zamieszkane przez plemiona śląskie znajdowały się w strefie wpływów państw wyżej rozwiniętych cywilizacyjnie. 6. Plemiona polskie zajmowały się głównie hodowlą zwierząt.

Zaznacz kolorem zielonym stwierdzenia prawdziwe, a czerwonym – fałszywe.

{fałsz}Przejście z rolnictwa żarowego do ornego umocniło strukturę rodową wśród plemion polskich.{/fałsz}
{prawda}Według Geografa bawarskiego największym polskim plemieniem byli Goplanie.{/prawda}
{fałsz}Polanie są wymieniani we wszystkich źródłach z epoki jako jedno z ważniejszych plemion.{/fałsz}
{fałsz}Opole była to słowiańska wspólnota, której członkowie byli połączeni więzami krwi.{/fałsz}
{prawda}Ziemie zamieszkane przez plemiona śląskie znajdowały się w strefie wpływów państw wyżej rozwiniętych cywilizacyjnie.{/prawda}
{fałsz}Plemiona polskie zajmowały się głównie hodowlą zwierząt.{/fałsz}

Rm8lhcoxvJgkH1
Ćwiczenie 1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.

Wybierz dwa stwierdzenia prawdziwe.

  • Według Geografa bawarskiego największym polskim plemieniem byli Goplanie.
  • Plemiona polskie zajmowały się głównie hodowlą zwierząt.
  • Polanie są wymieniani we wszystkich źródłach z epoki jako jedno z ważniejszych plemion.
  • Ziemie zamieszkane przez plemiona śląskie znajdowały się w strefie wpływów państw wyżej rozwiniętych cywilizacyjnie.
  • Opole była to słowiańska wspólnota, której członkowie byli połączeni więzami krwi.
RqJfzTVNKAiiZ11
Ćwiczenie 2
Uzupełnij luki we fragmencie tekstu naukowego. W czasach, o których mowa, ludy słowiańskie żyły w grupach społecznych określanych mianem rodu. Ród stanowił zespół rodzin połączonych więzami pokrewieństwa i tworzył całość osadniczą i gospodarczą […]. Rody łączyły się w 1. starszyzna rodowo-plemienna, 2. wędrówki ludów, 3. starszyzna plemienna, 4. towarowa, 5. zmiany klimatyczne, 6. plemiona, 7. państwa, 8. orna, 9. książę, 10. wypaleniskowa, 11. naczelnik. Na ich czele stał 1. starszyzna rodowo-plemienna, 2. wędrówki ludów, 3. starszyzna plemienna, 4. towarowa, 5. zmiany klimatyczne, 6. plemiona, 7. państwa, 8. orna, 9. książę, 10. wypaleniskowa, 11. naczelnik. O istnieniu [ich] w I–II w. n.e. świadczą bogato wyposażone tzw. groby książęce, znane z wykopalisk. Wokół naczelnika skupiała się 1. starszyzna rodowo-plemienna, 2. wędrówki ludów, 3. starszyzna plemienna, 4. towarowa, 5. zmiany klimatyczne, 6. plemiona, 7. państwa, 8. orna, 9. książę, 10. wypaleniskowa, 11. naczelnik. Gospodarka 1. starszyzna rodowo-plemienna, 2. wędrówki ludów, 3. starszyzna plemienna, 4. towarowa, 5. zmiany klimatyczne, 6. plemiona, 7. państwa, 8. orna, 9. książę, 10. wypaleniskowa, 11. naczelnik dominowała nadal, ale wykorzystywanie niewolników i wzrost wymiany prowadziły do umocnienia się własności prywatnej rodziny; przyspieszyły też zróżnicowanie społeczne […]. Cios organizacji rodowej zadały – jak można sądzić – 1. starszyzna rodowo-plemienna, 2. wędrówki ludów, 3. starszyzna plemienna, 4. towarowa, 5. zmiany klimatyczne, 6. plemiona, 7. państwa, 8. orna, 9. książę, 10. wypaleniskowa, 11. naczelnik, które spowodowały rozbicie czy rozproszenie wielu rodów.
Źródło: Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 18.

Uzupełnij luki we fragmencie tekstu naukowego.

plemiona, państwa, książę, towarowa, naczelnik, wypaleniskowa, starszyzna plemienna, wędrówki ludów, zmiany klimatyczne, orna, starszyzna rodowo-plemienna

W czasach, o których mowa, ludy słowiańskie żyły w grupach społecznych określanych mianem rodu. Ród stanowił zespół rodzin połączonych więzami pokrewieństwa i tworzył całość osadniczą i gospodarczą […]. Rody łączyły się w ....................................................... Na ich czele stał ....................................................... O istnieniu [ich] w I–II w. n.e. świadczą bogato wyposażone tzw. groby książęce, znane z wykopalisk. Wokół naczelnika skupiała się ....................................................... Gospodarka ...................................................... dominowała nadal, ale wykorzystywanie niewolników i wzrost wymiany prowadziły do umocnienia się własności prywatnej rodziny; przyspieszyły też zróżnicowanie społeczne […]. Cios organizacji rodowej zadały – jak można sądzić – ......................................................, które spowodowały rozbicie czy rozproszenie wielu rodów.
Źródło: Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski, Michał Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 18.

R1BwIGNIhni5c11
Ćwiczenie 3
Połącz plemię polskie z jego hipotetyczną główną siedzibą w okresie przed powstaniem państwowości polskiej. Wiślanie Możliwe odpowiedzi: 1. Kraków, 2. Głogów, 3. Wrocław, 4. Kruszwica, 5. Płock Ślężanie Możliwe odpowiedzi: 1. Kraków, 2. Głogów, 3. Wrocław, 4. Kruszwica, 5. Płock Dziadoszanie Możliwe odpowiedzi: 1. Kraków, 2. Głogów, 3. Wrocław, 4. Kruszwica, 5. Płock Goplanie Możliwe odpowiedzi: 1. Kraków, 2. Głogów, 3. Wrocław, 4. Kruszwica, 5. Płock Mazowszanie Możliwe odpowiedzi: 1. Kraków, 2. Głogów, 3. Wrocław, 4. Kruszwica, 5. Płock

Połącz plemię polskie z jego hipotetyczną główną siedzibą w okresie przed powstaniem państwowości polskiej.

Głogów, Wrocław, Kruszwica, Kraków, Płock

Wiślanie  
Ślężanie  
Dziadoszanie  
Goplanie  
Mazowszanie  
1
RL8xIiKQy9j2u21
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytania lub uzupełnij tekst. 1. Plemię, które miało siedzibę na Kujawach. 2. Rzeka, nad którą mieli siedzibę Mazowszanie. 3. Nauka, która przychodzi historii z pomocą w badaniu prapoczątków państwa polskiego. 4. Stał na czele plemienia. 5. Grupa możnych, która z czasem zaczęła odgrywać najważniejszą rolę na wiecu. 6. Jednostka terytorialno-rodowa organizacji słowiańskiej wspólnoty plemiennej. 7. Główne zajęcie kobiet z plemion słowiańskich. 8. Zgromadzenie wolnych mężczyzn podejmujących najważniejsze decyzje we wspólnocie plemiennej. 9. Źródło historyczne z IX wieku, w którym wymieniono plemiona słowiańskie żyjące na ziemiach polskich.

Rozwiąż krzyżówkę.

  1. Plemię, które miało siedzibę na Kujawach.
  2. Rzeka, nad którą mieli siedzibę Mazowszanie.
  3. Nauka, która przychodzi historii z pomocą w badaniu prapoczątków państwa polskiego.
  4. Stał na czele plemienia.
  5. Grupa możnych, która z czasem zaczęła odgrywać najważniejszą rolę na wiecu.
  6. Jednostka terytorialno-rodowa organizacji słowiańskiej wspólnoty plemiennej.
  7. Główne zajęcie kobiet z plemion słowiańskich.
  8. Zgromadzenie wolnych mężczyzn podejmujących najważniejsze decyzje we wspólnocie plemiennej.
  9. Źródło historyczne z IX w., w którym wymieniono plemiona słowiańskie żyjące na ziemiach polskich.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2
Ćwiczenie 4
RVj812qJiFgT4
Uzupełnij zdania prawidłowymi zwrotami. 1. Plemię, które miało siedzibę na Kujawach, to 1. Wisła, 2. Geograf bawarski, 3. starszyzna, 4. tkactwo, 5. Goplanie, 6. wiec, 7. archeologia, 8. książę, 9. opole.
2. Rzeka, nad którą mieli siedzibę Mazowszanie, to 1. Wisła, 2. Geograf bawarski, 3. starszyzna, 4. tkactwo, 5. Goplanie, 6. wiec, 7. archeologia, 8. książę, 9. opole.
3. Nauka, która przychodzi historii z pomocą w badaniu prapoczątków państwa polskiego, to 1. Wisła, 2. Geograf bawarski, 3. starszyzna, 4. tkactwo, 5. Goplanie, 6. wiec, 7. archeologia, 8. książę, 9. opole.
4. Na czele plemienia stał1. Wisła, 2. Geograf bawarski, 3. starszyzna, 4. tkactwo, 5. Goplanie, 6. wiec, 7. archeologia, 8. książę, 9. opole.
5. Grupa możnych, która z czasem zaczęła odgrywać najważniejszą rolę na wiecu, to 1. Wisła, 2. Geograf bawarski, 3. starszyzna, 4. tkactwo, 5. Goplanie, 6. wiec, 7. archeologia, 8. książę, 9. opole.
6. Jednostka terytorialno-rodowa organizacji słowiańskiej wspólnoty plemiennej. To 1. Wisła, 2. Geograf bawarski, 3. starszyzna, 4. tkactwo, 5. Goplanie, 6. wiec, 7. archeologia, 8. książę, 9. opole.
7. Głównym zajęciem kobiet z plemion słowiańskich było 1. Wisła, 2. Geograf bawarski, 3. starszyzna, 4. tkactwo, 5. Goplanie, 6. wiec, 7. archeologia, 8. książę, 9. opole.
8. Zgromadzenie wolnych mężczyzn podejmujących najważniejsze decyzje we wspólnocie plemiennej to 1. Wisła, 2. Geograf bawarski, 3. starszyzna, 4. tkactwo, 5. Goplanie, 6. wiec, 7. archeologia, 8. książę, 9. opole.
9. Źródło historyczne z IX wieku, w którym wymieniono plemiona słowiańskie żyjące na ziemiach polskich, to 1. Wisła, 2. Geograf bawarski, 3. starszyzna, 4. tkactwo, 5. Goplanie, 6. wiec, 7. archeologia, 8. książę, 9. opole.

Uzupełnij zdania prawidłowymi zwrotami.

tkactwo, wiec, książę, Geograf bawarski, archeologia, opole, starszyzna, Goplanie, Wisła

1. Plemię, które miało siedzibę na Kujawach, to .................................
2. Rzeka, nad którą mieli siedzibę Mazowszanie, to .................................
3. Nauka, która przychodzi historii z pomocą w badaniu prapoczątków państwa polskiego, to .................................
4. Na czele plemienia stał.................................
5. Grupa możnych, która z czasem zaczęła odgrywać najważniejszą rolę na wiecu, to .................................
6. Jednostka terytorialno-rodowa organizacji słowiańskiej wspólnoty plemiennej. To .................................
7. Głównym zajęciem kobiet z plemion słowiańskich było .................................
8. Zgromadzenie wolnych mężczyzn podejmujących najważniejsze decyzje we wspólnocie plemiennej to .................................
9. Źródło historyczne z IX wieku, w którym wymieniono plemiona słowiańskie żyjące na ziemiach polskich, to .................................

RPdQ0rqG5TqGs2
Ćwiczenie 5
Wymień miejsca w Polsce w których można obejrzeć ślady plemion słowiańskich: Goplan, Wiślan, Lędzian, Polan, Ślężan,
2
Ćwiczenie 5
R1FtXnbqjEX7B
(Uzupełnij).
211
Ćwiczenie 6

Na podstawie mapy z ćwiczenia 5 wyjaśnij pochodzenie nazwy Polska w obcych językach: języku niemieckim oraz węgierskim.

Wyjaśnij pochodzenie nazwy Polska w obcych językach: niemieckim - Polen i węgierskim - Lengyelország.

Rm5x25FIw4rup
Język niemiecki: Polen (Uzupełnij) Język węgierski: Lengyelország (czyt. Lendzielorsag) (Uzupełnij).
1
31
Ćwiczenie 7

Być może znasz gry komputerowe takie jak Settlers albo Cywilizacja. Jednym z ważnych elementów rozgrywki jest dobór odpowiedniego miejsca do założenia nowej osady. Powinna móc zapewnić ludności wyżywienie, dobre kontakty ze światem zewnętrznym i obronę przed nieprzyjacielem. Wyobraź sobie, że jesteś piastowskim księciem i masz wybrać miejsca do założenia sześciu grodów, czyli osad obronnych. Uwzględniając fakt, że obronności sprzyjało położenie na wzniesieniu, nad rzeką lub jeziorem, zaznacz wybrane lokalizacje spośród miejsc wskazanych na mapie. Sprawdź, czy twój wybór zgadza się z tym, gdzie takie osady rzeczywiście powstały.

R1Kd8LKlQSO98
Mapa przedstawia kontur Polski. Na podstawie dostępnych Ci źródeł sprawdź, czy twój wybór zgadza się z tym, gdzie takie osady rzeczywiście powstały (okolice dzisiejszego: Szczecina, Gdańska, Poznania, Wrocławia, Katowic, Krakowa).

□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
2
Ćwiczenie 7
R19TkZPK0nQ0w
(Uzupełnij).
1
R49E5m13GYBWn21
Ćwiczenie 8
Wymień i scharakteryzuj głównych bogów słowiańskich.
2
Ćwiczenie 8
RnYoVgNLxEQ2A
Połącz nazwę bóstwa z charakterystyką. Łada Możliwe odpowiedzi: 1. bogini miłości, niebiańska bogini, 2. bóg niebios, piorunów, wojny, 3. bogini deszczu, opiekunka ziemi i kobiet, 4. bóstwo dostatku, bogactwa Perun Możliwe odpowiedzi: 1. bogini miłości, niebiańska bogini, 2. bóg niebios, piorunów, wojny, 3. bogini deszczu, opiekunka ziemi i kobiet, 4. bóstwo dostatku, bogactwa Dadźbóg Możliwe odpowiedzi: 1. bogini miłości, niebiańska bogini, 2. bóg niebios, piorunów, wojny, 3. bogini deszczu, opiekunka ziemi i kobiet, 4. bóstwo dostatku, bogactwa Mokosz Możliwe odpowiedzi: 1. bogini miłości, niebiańska bogini, 2. bóg niebios, piorunów, wojny, 3. bogini deszczu, opiekunka ziemi i kobiet, 4. bóstwo dostatku, bogactwa

Połącz nazwę bóstwa z charakterystyką.

bóstwo dostatku, bogactwa, bogini deszczu, opiekunka ziemi i kobiet, bóg niebios, piorunów, wojny, bogini miłości, niebiańska bogini

Łada  
Perun  
Dadźbóg  
Mokosz  
311
Ćwiczenie 9

Wysłuchaj nagrań audio o dwóch typach ówczesnej gospodarki.

Zapoznaj się treścią nagrań o dwóch typach ówczesnej gospodarki.

RmfBY4Z8taZA6
Nagranie dźwiękowe lekcji o gospodarce żarowej.

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DgLVe6H0o

Nagranie dźwiękowe lekcji o gospodarce żarowej.

ROyiNbh7vgHKo
Gospodarka żarowa Gospodarka żarowa - pierwotny system rolniczy, który wytworzył się z kopieniactwa na terenie wypalonego lasu lub stepu. Rozpowszechniony w środkowej, wschodniej i północnej Europie od neolitu do wczesnego średniowiecza, spotykany także później. Po spulchnieniu gleby w popiół rzucano ziarno i bronowano. Tak użyźniona gleba dawała przez kilka lat plony znacznie wyższe niż późniejsze rolnictwo orne; wypalano i uprawiano stosunkowo niewielkie obszary; po wyjałowieniu gleby działkę porzucano i uprawę przenoszono na nowe wypaleniska. Rotacja gleby trwała zazwyczaj 30–50 lat na obszarach leśnych, znacznie krócej na stepowych.
RR8KdVUS5DDSp
Nagranie dźwiękowe lekcji o gospodarce przemienno-odłogowej

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DgLVe6H0o

Nagranie dźwiękowe lekcji o gospodarce przemienno-odłogowej

RGQT6KWg2myS9
Gospodarka przemienno-odłogowa Gospodarka przemienno-odłogowa - pierwotny system rolniczy, w którym pole po kilkuletniej uprawie aż do wyjałowienia gleby pozostawiano na wiele lat jako odłóg, służący za pastwisko lub zarastający lasem. Odłogowanie pól przywracało żyzność gleby. Znając korzystne działanie popiołu drzewnego, wypalano także roślinność porastającą odłóg, stąd ugór (od słowa “goreć”) — nazwa pola leżącego odłogiem. W Europie gospodarka przemienno-odłogowa była stosowana zwłaszcza we wczesnym średniowieczu.
R1T9FLvwP96eD
We wczesnośredniowiecznym grodzie mieszkają Jaromir, zwolennik gospodarki żarowej, oraz Chwościk, który proponuje stosowanie gospodarki przemienno-odłogowej. Podane poniżej konsekwencje przyporządkuj do każdego z typów gospodarki i jej zwolennika. Jaromir – gospodarka żarowa Możliwe odpowiedzi: 1. nasze rodziny nie są już ze sobą tak bardzo związane, 2. nie boimy się tak bardzo nieurodzaju, 3. w niektórych regionach uprawa ziemi jest nadal ciężka, 4. przy uprawie roli korzystamy z lepszych, czasem nawet żelaznych narzędzi, 5. często musimy się przeprowadzać, 6. musimy pracować całymi rodzinami, każda para rąk do pracy jest cenna, 7. ciężka jest praca, 8. mamy większe plony, 9. mamy wiele nowych gatunków zbóż, 10. często zagląda nam widmo głodu w oczy, 11. dzieciom jest łatwiej stać się samodzielnymi. Chwościk – gospodarka naprzemienno-odłogowa Możliwe odpowiedzi: 1. nasze rodziny nie są już ze sobą tak bardzo związane, 2. nie boimy się tak bardzo nieurodzaju, 3. w niektórych regionach uprawa ziemi jest nadal ciężka, 4. przy uprawie roli korzystamy z lepszych, czasem nawet żelaznych narzędzi, 5. często musimy się przeprowadzać, 6. musimy pracować całymi rodzinami, każda para rąk do pracy jest cenna, 7. ciężka jest praca, 8. mamy większe plony, 9. mamy wiele nowych gatunków zbóż, 10. często zagląda nam widmo głodu w oczy, 11. dzieciom jest łatwiej stać się samodzielnymi.

We wczesnośredniowiecznym grodzie mieszkają Jaromir, zwolennik gospodarki żarowej, oraz Chwościk, który proponuje stosowanie gospodarki przemienno-odłogowej. Podane poniżej konsekwencje przyporządkuj do każdego z typów gospodarki i jej zwolennika.

często zagląda nam widmo głodu w oczy, mamy większe plony, w niektórych regionach uprawa ziemi jest nadal ciężka, nasze rodziny nie są już ze sobą tak bardzo związane, przy uprawie roli korzystamy z lepszych, czasem nawet żelaznych narzędzi, ciężka jest praca, nie boimy się tak bardzo nieurodzaju, mamy wiele nowych gatunków zbóż, dzieciom jest łatwiej stać się samodzielnymi, często musimy się przeprowadzać, musimy pracować całymi rodzinami, każda para rąk do pracy jest cenna

Jaromir – gospodarka żarowa  
Chwościk – gospodarka naprzemienno-odłogowa  

Na podstawie nagrań i posiadanej wiedzy zastanów się, która forma gospodarki jest bardziej korzystna i dlaczego?

RPxMUBedryDS5
(Uzupełnij)
Audiobook
Dla nauczyciela