Co wiemy o gazie będącym składnikiem powietrza, biorącym udział w procesie fotosyntezy, stosowanym do nasycenia napojów gazowanych, a także jako środek gaśniczy? Czy gaz, który wydychamy z płuc, może okazać się zabójczy?

R148DGhc255Fm1

Zdjęcie przedstawia zgaszoną urodzinową, czerwono białą pasiastą świeczkę na czarnym tle. Świeczka znajduje się w lewym dolnym rogu kadru, oświetlona jest z lewej strony. Knot niedawno zgaszony, dymi się jeszcze. Resztę kadru wypełnia czarne tło oraz zakręcone smugi szarego dymu mającego swój początek w knocie. — Dwutlenek węgla to gaz powstający jako produkt całkowitego spalania substancji, których głównym składnikiem jest węgiel. Nie podtrzymuje palenia, jego wysoka obecność w powietrzu powoduje szybkie gaśnięcie ognia

Już wiesz

w jaki sposób można dowieść, że powietrze istnieje;
co to jest powietrze i jaki jest jego skład;
w jaki sposób można doświadczalnie potwierdzić, że powietrze jest mieszaniną;
jakie kryteria przyjmuje się do klasyfikacji typów reakcji chemicznych;
jak zapisuje się równania reakcji chemicznych;
co to są tlenki i jak można zaplanować ich otrzymywanie na drodze spalania;
jak domowym sposobem można otrzymać tlenek węgla(IV);
jak rozpoznaje się podstawowy sprzęt laboratoryjny i jak należy się nim posługiwać oraz jakich zasad bezpieczeństwa trzeba przestrzegać w szkolnej pracowni chemicznej.

Nauczysz się

wymieniać źródła tlenku węgla(IV);
omawiać obieg tlenku węgla(IV) w przyrodzie;
przedstawiać wzór sumaryczny i strukturalny tlenku węgla(IV);
planować i wykonywać doświadczenie pozwalające na otrzymanie i identyfikację tlenku węgla(IV);
projektować i przeprowadzać doświadczenie pozwalające zbadać podstawowe właściwości tlenku węgla(IV);
oceniać znaczenie tlenku węgla(IV) i podawać przykłady jego zastosowania w życiu codziennym;
bezpiecznie posługiwać się sprzętem laboratoryjnym oraz odczynnikami chemicznymi.

iUL7oCP7xY_d5e262

1. Jedna z najbardziej tajemniczych katastrof w historii

Rankiem 22 sierpnia 1986 r. w Kamerunie obszar otaczający jezioro Nyos, położone na zboczu nieczynnego wulkanu (900 m n.p.m.), wyglądał na zupełnie wymarły. Z siedmiuset mieszkańców jednej z wiosek, którzy jeszcze dzień wcześniej oddawali się codziennym czynnościom, przeżyło zaledwie sześciu. Ich oczom ukazał się przerażający widok. W obrębie 30 km od jeziora życie straciło 1746 osób i wiele tysięcy sztuk zwierząt. Zagadkowy był brak jakichkolwiek zewnętrznych obrażeń. Osoby przybyłe nad jezioro zdziwiło obniżenie tafli o około metr, zmiana koloru wody z niebieskiej na czerwoną oraz drzewa leżące przy brzegu drzewa jak po przejściu tsunami. Ci, którzy przeżyli, mieli kłopoty ze zdrowiem, mówili, że wszystkiemu winien jest duch jeziora. A jak było naprawdę?

R10PZiENBuWhh1

Ilustracja składa się z grafiki i dwóch sąsiadujących ze sobą fotografii, ponumerowanych kolejno od lewej do prawej strony. Na obrazku numer 1 znajduje się mapa Afryki z zaznaczonymi liniami granicznymi państw. Czerwonym kolorem wyróżniony jest Kamerun, znajdujący się w środkowej Afryce nad Zatoką Gwinejską, graniczący m.in. z Kongiem. Zdjęcie numer dwa to fotografia satelitarna przedstawiająca wycinek górzystego terenu z dużym, beżowym obszarem w samym centrum. Jest to jezioro Nyos uwiecznione przed katastrofą. Po prawej stronie zdjęcie numer trzy przedstawiające jezioro po katastrofie oglądane ze wzgórza lub nisko lecącego samolotu. Płaska tafla wody odbija żółtawo podświetlone przez słońce chmury, tworząc surrealistyczny obraz. Teren wokół jeziora porośnięty tropikalnym lasem. — Kamerun (Afryka) (1), Jezioro Nyos przed katastrofą (2) i po niej (3)

Przyjmuje się, iż nagromadzone pod dnem jeziora potężne ilości gazu wydostały się ponad jego powierzchnię. Dwutlenek węgla ma gęstość ok. 1,5 razy większą od gęstości powietrza. Wypełniając dolinę, wyparł z niej powietrze, zawierające niezbędny do życia tlen. Chociaż $C O_{2}$ nie jest gazem toksycznym, może powodować zgon przez uduszenie. Gdy jego zawartość w powietrzu przekroczy 10%, mogą pojawić się omamy i śpiączka, a przy 20% śmierć następuje w ciągu kilkunastu minut.

iUL7oCP7xY_d5e305

2. Obieg dwutlenku węgla w przyrodzie

Dwutlenek węgla jest ważnym składnikiem powietrza atmosferycznego (0,03% objętości). Stanowi niezbędny substrat w procesie fotosyntezy.

R1bNZ2vFNySeK1

Ilustracja przedstawia rysunkowy schemat fotosyntezy w formie zapisu reakcji, w którym symbole związków i pierwiastków zastąpiono kolorowymi piktogramami. Wynika z niej, że w wyniku syntezy dwutlenku węgla i wody przy udziale światła słonecznego, reprezentowanego przez piktogram słońca nad strzałką oznaczającą reakcję i w obecności chlorofilu symbolizowanego rysunkiem liścia pod strzałką, powstaje glukoza przedstawiona jako kopczyk białej sproszkowanej substancji i tlen. Dwutlenek węgla oraz tlen przedstawione zostały w postaci modeli cząsteczek, a woda jako niebieska kropla. — Fotosynteza

6C O_{2} + 6 H_{2} O \overset{energia, chlorofil}{\to} C_{6} H_{12} O_{6} + 6 O_{2}

R1TIMTMuMHrAG1

iUL7oCP7xY_d5e350

3. Otrzymywanie i właściwości tlenku węgla(IV)

Otrzymywanie i badanie właściwości dwutlenku węgla

Doświadczenie 1

Problem badawczy

Czy dwutlenek węgla otrzymany z sody oczyszczonej i octu podtrzymuje palenie się świeczki?

Hipoteza

Wybierz jedną z przedstawionych hipotez, a następnie zweryfikuj ją.

Dwutlenek węgla jest gazem, który podtrzymuje palenie się świeczki.
Dwutlenek węgla jest gazem, który nie podtrzymuje palenia się świeczki.

Co będzie potrzebne

plastikowa butelka,
soda oczyszczona,
ocet,
balon,
świeczka typu podgrzewacz,
dwie zlewki,
lejek.

Instrukcja

Do butelki wlej niewielką ilość octu (maksymalnie 1/3 objętości butelki).
Do balonu za pomocą lejka wsyp 1 łyżeczkę sody oczyszczonej.
Zapal umieszczoną we wnętrzu zlewki świeczkę.
Wylot balonu nałóż na szyjkę butelki, a następnie dodaj do octu sodę.
Zebranym w balonie gazem napełnij drugą zlewkę.
„Przelej” dwutlenek węgla do zlewki z zapaloną świeczką.
Obserwuj zachodzące zmiany.
R1NEmbmG1EvL31
Ilustracja przeprowadzania doświadczania składająca się z czterech ponumerowanych, czarno białych rysunków ułożonych w kolejności od lewej do prawej. Rysunek numer jeden przedstawia butelkę z naciągniętym na szyjkę balonikiem, w której zachodzi reakcja. Balonik jest napełniony gazem. Rysunek numer dwa przedstawia przelewanie zawartości balonika do znajdującej się pod nim zlewki. Rysunek numer trzy przedstawia inną zlewkę ze znajdującą się w niej płonącą świeczką. Rysunek numer cztery przedstawia przelewanie niewidocznej, czyli gazowej zawartości ze zlewki podpisanej liczbą dwa do zlewki podpisanej liczbą trzy. Świeczka się nie pali.
Otrzymywanie dwutlenku węgla i badanie jego właściwości

Podsumowanie

W wyniku zmieszania sody z octem wydziela się bezbarwny gaz, który wypełnia balon. Przeniesiony z balonu do zlewki, a następnie przelany do zlewki z palącą się świeczką, gaz powoduje jej zgaśnięcie.
Gazowy produkt reakcji kwasu z sodą to tlenek węgla(IV). Jest to substancja bezbarwna, bezwonna, ma gęstość większą od gęstości powietrza, nie pali się i nie podtrzymuje palenia.

Polecenie 1

Odszukaj w tablicach chemicznych gęstość dwutlenku węgla i porównaj ją z gęstością powietrza. Zapisz odczytane wartości gęstości w zeszycie.

Polecenie 2

Określ położenie tlenu i węgla w układzie okresowym oraz ich stan skupienia w temperaturze pokojowej.

Dwutlenek węgla to zwyczajowa nazwa tlenku węgla(IV). Jest on ważnym składnikiem powietrza. Jego zawartość w powietrzu jest zmienna. W odróżnieniu od azotu, tlenu, argonu i pozostałych gazów szlachetnych tlenek węgla(IV) jest związkiem chemicznym. Jego cząsteczka jest zbudowana z atomów dwóch pierwiastków: węgla i tlenu.

RCDA6NfzVvy5T1

Ilustracja przedstawia cząsteczkę dwutlenku węgla zapisaną na trzy sposoby. Z lewej strony zapis sumaryczny, czyli wzór CO2. Pośrodku zapis strukturalny, atom węgla połączony z dwoma atomami tlenu w taki sposób, że wszystkie atomy tworzą jedną linię, a węgiel znajduje się w środku. Oba wiązania węgla z tlenem są podwójne. Z prawej strony rysunkowy model cząsteczki, węgiel przedstawiony w postaci ciemnoszarej kulki, a atomy tlenu w postaci stykających się z nim kulek czerwonych. — Wzór sumaryczny i strukturalny oraz model cząsteczki tlenku węgla(IV)

Otrzymywanie i badanie właściwości tlenku węgla(IV)

Doświadczenie 2

Problem badawczy

W jakiej kolejności tlenek węgla(IV) będzie gasił świeczki umieszczone w zlewce na różnych wysokościach?

Hipoteza

Wybierz jedną z przedstawionych hipotez, a następnie zweryfikuj ją.

Zbierany w zlewce tlenek węgla(IV) wywoła gaśnięcie świeczek, zaczynając od tej znajdującej się najniżej.
Zbierany w zlewce tlenek węgla(IV) wywoła gaśnięcie świeczek, zaczynając od tej znajdującej się najwyżej.

Co będzie potrzebne

węglan wapnia,
kwas solny,
kolba stożkowa,
zlewka ze świeczkami umieszczonymi na różnych wysokościach,
korek z wkraplaczem i rurką odprowadzającą.

Instrukcja

Do kolby z węglanem wapnia wlej rozcieńczony kwas solny.
Zamknij kolbę korkiem z rurką odprowadzającą.
Ostrożnie zapal świeczki, a następnie końcówkę rurki odprowadzającej umieść w zlewce.
Obserwuj zachodzące zmiany.

Podsumowanie

R1Gg1KcOEQevE1

eChem_gim_2_IV.5_6_Dosw2 — Przed reakcją (1) oraz w trakcie reakcji (2)

W wyniku reakcji węglanu wapnia z kwasem solnym wydzielają się pęcherzyki gazu.
Przebieg reakcji opisuje równanie

CaC O_{3} + 2HCl → Ca {Cl}_{2} + C O_{2} + H_{2} O

Zlewka stopniowo wypełnia się gazem, który gromadzi się na jej dnie, powodując gaszenie świeczek. Najpierw gaśnie świeczka znajdująca się najniżej, a na końcu – znajdująca się najwyżej. Wydzielającym się gazem jest tlenek węgla(IV), który nie podtrzymuje palenia i jest cięższy od powietrza.

RZUlPEGlyfkjP1

Polecenie 3

Zaproponuj sposób wykrywania obecności tlenku węgla(IV).

Wykrywanie tlenku węgla(IV)

Doświadczenie 3

Problem badawczy

W jaki sposób można wykryć obecność tlenku węgla(IV)?

Hipoteza

Wybierz jedną z przedstawionych hipotez, a następnie zweryfikuj ją.

Tlenek węgla(IV) po wprowadzeniu do wody wapiennej powoduje reakcję barwną.
Tlenek węgla(IV) po wprowadzeniu do wody wapiennej powoduje jej zmętnienie.

Co będzie potrzebne

dwie probówki lub małe zlewki,
słomka do napojów,
woda wapienna.

Instrukcja

Do probówek lub małych zlewek wlej taką samą ilość wody wapiennej.
Do jednej z nich włóż koniec rurki lub słomki i wdmuchuj przez nią powietrze z płuc.
Obserwuj zachodzące zmiany.
RFFr7r3YtEZrg1
Wykrywanie tlenku węgla(IV) – zlewka z wodą wapienną przed doświadczeniem (1) i w trakcie doświadczenia (2)

Podsumowanie

Gaz wydychany z płuc po wprowadzeniu do wody wapiennejwoda wapiennawody wapiennej powoduje jej zmętnienie.
Mętnienie wody wapiennej pod wpływem tlenku węgla(IV) jest reakcją charakterystycznąreakcja charakterystycznareakcją charakterystyczną, pozwalającą na identyfikację tej substancji. Powietrze wydychane z płuc zawiera dwutlenek węgla.

Polecenie 4

Czy już wiesz, jaki związek chemiczny wydychamy z płuc oraz jak można go zidentyfikować?

*Metodę wykrywania dwutlenku węgla z użyciem wody wapiennej zaproponował szkocki chemik Joseph Black (1728–1799).

Polecenie 5

Zaplanuj eksperyment, postaw hipotezę i zbadaj jaki gaz:

znajduje się w wodzie gazowanej,
wydziela się w wyniku rozpuszczania tabletki musującej w wodzie.

Zapisz obserwacje i wnioski.

Wskazówka

Wskazówka do eksperymentu 1.

R1GePMaNvfEul1

Zdjęcie przedstawiające zestaw eksperymentalny. Na płaskiej powierzchni blatu laboratoryjnego stoją obok siebie dwa trójnogi, na których położono siatki z warstwą ceramiczną służące do podgrzewania kładzionych na nie rzeczy. Na obu siatkach stoją szklane naczynia. Po prawej stoi zamknięta kolba stożkowa z przezroczystym płynem. Przez korek przeciągnięta została gumowa rurka, która prowadzi od kolby do naczynia po lewej stronie. Kolba z płynem jest podgrzewana od dołu przez siatkę palnikiem gazowym. Naczynie po lewej stronie to zlewka w której znajduje się płyn z zanurzonym drugim końcem gumowej rurki. Płyn jest mętny. — Wykrywanie tlenku węgla(IV) w wodzie gazowanej

Ciekawostka

Suchy lódsuchy lódSuchy lód i sublimacjasublimacjasublimacja
Dwutlenek węgla pod ciśnieniem atmosferycznym w temperaturze –78°C zamienia swój stan skupienia w ciało stałe, tzw. suchy lód. Stały $C O_{2}$ wyglądem przypomina lód, jednak zamiast topić się, sublimuje, tworząc gazowy tlenek węgla(IV), stąd nazwa suchy lód.

R18Lk0QJxHu3p1

Ilustracja składa się z dwóch sąsiadujących ze sobą zdjęć. Na zdjęciu po lewej stronie widać pokruszone grubiej i drobniej kawałki białej substancji z której unoszą się białe opary. Na zdjęciu po prawej stronie znajduje się ukazane w półmroku metalowe naczynie z którego unoszą się gęste, białe opary. — Suchy lód. Sublimacja suchego lodu

Ciekawostka

Czad to zwyczajowa nazwa tlenku węgla(II), który powstaje przy niecałkowitym spalaniu paliw (drewno, olej, gaz) przy ograniczonym dostępie tlenu. Tlenek węgla(II) jest toksycznym, bezbarwnym, bezwonnym gazem, zwanym cichym zabójcą. Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy i jest wchłaniany do krwioobiegu, blokując dopływ tlenu, gdyż tlenek węgla(II) wiąże się z hemoglobiną 210 razy szybciej niż tlen. Stwarza to poważne zagrożenie zdrowia i życia człowieka. Każdego roku blisko dwa tysiące osób ulega zatruciu czadem, a ponad sto z tego powodu umiera.

R1UKmjgwwOSW21

Zdjęcie przedstawia sufitowy czujnik czadu w zbliżeniu. Niewielkie okrągłe, białe urządzenie pokryte jest otworami przez które powietrze przedostaje się do środka, gdzie jest testowane na obecność tlenku węgla. — Czujnik czadu

iUL7oCP7xY_d5e657

4. Zastosowanie tlenku węgla(IV)

Tlenek węgla(IV) jest gazem dobrze rozpuszczalnym w wodzie, dlatego znalazł zastosowanie w przemyśle spożywczym do produkcji napojów gazowanych. Dwutlenek węgla nie podtrzymuje palenia i gasi ogień, dlatego wykorzystuje się go w gaśnicach pianowych (jako gaz nośny) oraz w gaśnicach śniegowych (jako środek gaśniczy).

Zestalony tlenek węgla(IV) jest środkiem chłodzącym stosowanym podczas transportu i przechowywania produktów spożywczych, w szczególności owoców i warzyw. Dzięki niskiej temperaturze przyczynia się do zahamowania rozwoju bakterii i grzybów. Suchy lód jest także stosowany w medycynie do przechowywania preparatów i szczepionek oraz w krioterapii (leczeniu zimnem).

*Gaśnica domowa1

Doświadczenie 4

Doświadczenie należy przeprowadzać pod nadzorem osób dorosłych, najlepiej na świeżym powietrzu (ze względu na duży strumień piany).

Problem badawczy

W jakim celu w doświadczeniu używa się płynu do mycia naczyń?

Hipoteza

Płyn do mycia naczyń powoduje powstawanie tlenku węgla(IV).
Dodanie płynu do mycia naczyń powoduje powstanie piany.

Co będzie potrzebne

plastikowa butelka z dozownikiem,
soda oczyszczona,
kwasek cytrynowy,
płyn do mycia naczyń,
zlewka,
świeczka.

Instrukcja

Do pustej butelki wlej 200 ml wody.
Dodaj dwie łyżeczki sody oczyszczonej i wstrząśnij.
Dodaj około 30 ml płynu do mycia naczyń i ponownie wstrząśnij.
Przy użyciu lejka szybko dodaj trzy czubate łyżeczki kwasku cytrynowego.
Bardzo szybko zatkaj butelkę.
Na folii, np. malarskiej, ustaw palącą się w zlewce świeczkę, a następnie wstrząśnij zawartością butelki, skieruj wylot domowej gaśnicy nad świeczkę i pociągnij zatyczkę, żeby ją otworzyć.

Podsumowanie

W wyniku reakcji sody z kwaskiem cytrynowym w zamkniętej butelce powstaje tlenek węgla(IV), który zostaje uwolniony po otwarciu dyfuzora, tworząc w połączeniu z płynem do mycia naczyń fontannę z piany.

Ciekawostka

Woda nasycona dwutlenkiem węgla – woda sodowa. W 1767 r. John Priestley (czyt. Dżon Pristlej), zawieszając miskę wody nad kadzią piwa, odkrył sposób nasycenia wody dwutlenkiem węgla. Przygotowana w ten sposób woda miała przyjemny smak, a Priestley ogłosił swoje odkrycie w prasie. W artykule opisał produkcję wody gazowanej, polegającą na dodawaniu kwasu do kredy w celu wytworzenia dwutlenku węgla, a następnie nasycania nim wody.

Pod koniec XVIII w. Johann J. Schweppe (czyt. Johan Schłepe)udoskonalił tę technologię i woda gazowana wytwarzana była poprzez nasycenie wody dwutlenkiem węgla pod ciśnieniem. Wyższe ciśnienie zwiększa rozpuszczalność tlenku węgla(IV) w porównaniu z warunkami ciśnienia atmosferycznego. Po otwarciu butelki ciśnienie zostaje wyrównane, co sprawia, że gaz uwalnia się z roztworu, tworząc charakterystyczne pęcherzyki (Pyrmont water).

R19Iu1vksy5xq1

Ilustracja przedstawia starą rycinę prezentującą metodę nasycania wody dwutlenkiem węgla. Składa się z trzech ponumerowanych od lewej do prawej strony czarno białych rysunków. Na rysunku numer jeden źródło dwutlenku węgla, małe naczynie z korkiem, połączone jest rurką z dużym naczyniem z wodą, w którym zanurzony został odwrócony słoik również napełniony wodą. Woda jest wypierana ze słoika przez wylatujący z rurki gaz. Rysunek numer dwa przedstawia koniec rurki umieszczony w balonie. Balon napełnia się gazem. Rysunek numer trzy przedstawia zakorkowane naczynie będące źródłem gazu z którego odchodzi rurka do drugiego małego naczynia, pustego i zakorkowanego, tzw. naczynia pośredniego. Z tego samego naczynia przez korek wychodzi kolejna rurka transportująca gaz dalej.

iUL7oCP7xY_d5e774

Podsumowanie

Dwutlenek węgla to zwyczajowa nazwa tlenku węgla(IV). Jest on składnikiem powietrza. Jego zawartość w powietrzu jest zmienna. Powstaje w procesach oddychania, fermentacji i spalania.
Pod wpływem światła słonecznego, w obecności chlorofilu znajdującego się w komórkach, tlenek węgla(IV) z udziałem wody przekształca się w tlen oraz glukozę. Proces ten nazywany jest fotosyntezą.
Tlenek węgla(IV) jest bezbarwnym gazem, dobrze rozpuszczalnym w wodzie, o gęstości około 1,5 razy większej od gęstości powietrza. Nie pali się i nie podtrzymuje palenia.
Tlenek węgla(IV) stosowany jest jako materiał chłodniczy, środek gaśniczy, gaz do napełniania kamizelek i pontonów ratunkowych.
Tlenek węgla(IV) nie jest gazem toksycznym, jednak jego duże stężenie może nawet powodować śmierć.

Praca domowa

Polecenie 6.1

Człowiek wydycha z płuc około 416 kg dwutlenku węgla rocznie. Oblicz, ile kilogramów $C O_{2}$ wydycha w ciągu tygodnia.

Polecenie 6.2

Korzystając z dostępnych źródeł, przygotuj wykres ilustrujący emisję tlenku węgla(IV) w Polsce (w tonach na 1 mieszkańca) dla trzech lub czterech wartości od roku 1990 do dziś. Porównaj i zinterpretuj zebrane dane.

Polecenie 6.3

Przygotuj infografikę ilustrującą otrzymywanie i wykrywanie tlenku węgla(IV).

Polecenie 6.4

Przygotuj ulotkę ostrzegającą przed niebezpieczeństwem wynikającym z obecności tlenku węgla(II) (czadu) w pomieszczeniach.

iUL7oCP7xY_d5e848

Słowniczek

reakcja charakterystyczna

reakcja umożliwiająca wykrycie (identyfikację) danej substancji

sublimacja

przemiana fazowa polegająca na bezpośrednim przejściu substancji z fazy stałej do stanu gazowego z pominięciem fazy ciekłej

suchy lód

zestalony tlenek węgla(IV)

woda wapienna

nasycony roztwór wodorotlenku wapnia w wodzie, odczynnik laboratoryjny, który umożliwia identyfikację tlenku węgla(IV)

iUL7oCP7xY_d5e1077

Zadania

Wykorzystaj przygotowane naczynia laboratoryjne do zbudowania zestawu, w którym można będzie otrzymać tlenek węgla(IV).

Ćwiczenie 1.1

R1TCzpqw7nloL1

Ćwiczenie 2

ReP0npRVGoDIT1

Ćwiczenie 3

R17dEuVtvEXuJ1

Uczniowie mieli za zadanie podać substraty, z jakich można otrzymać tlenek węgla(IV). Która z osób błędnie wykonała zadanie?

Maciej – Tlenek węgla(IV) tworzy się w czasie rozkładu wody wapiennej.
Igor – Tlenek węgla(IV) można otrzymać w wyniku spalania węgla w tlenie.
Marta – Tlenek węgla(IV) można otrzymać, dodając ocet do sody oczyszczonej.
Lena – Tlenek węgla(IV) wydziela się, gdy rozpuszczamy tabletkę musującą w ciepłej wodzie.

Ćwiczenie 4

R1Lyt67Cq3D3W1

Oceń czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe.

	Prawda	Fałsz
Zestalony dwutlenek węgla jest nazywany zimnym lodem.	□	□
Czad to potoczna nazwa tlenku węgla(II).	□	□
Tlenek węgla(IV) można wykryć za pomocą wody wapiennej.	□	□
Oziębiony do temperatury –78°C tlenek węgla(IV) ulega resublimacji.	□	□

Ćwiczenie 5

RK6plz4m9jwd11

Ćwiczenie 6

R2oNFd553GvHh1

Ćwiczenie 7

R1AXni0iHIqfR1

Oceń, czy podane informacje o tleneku węgla(IV) są prawdziwe, czy fałszywe.

	Prawda	Fałsz
W temperaturze pokojowej jest substancją stałą.	□	□
W temperaturze pokojowej jest gazem.	□	□
Przewodzi prąd elektryczny.	□	□
Podtrzymuje palenie.	□	□
Ma gęstość mniejszą od powietrza.	□	□

Tlen i tlenki

Wodór

Właściwości tlenku węgla(IV)

1. Jedna z najbardziej tajemniczych katastrof w historii

2. Obieg dwutlenku węgla w przyrodzie

3. Otrzymywanie i właściwości tlenku węgla(IV)

4. Zastosowanie tlenku węgla(IV)

Podsumowanie

Słowniczek

Zadania