Temat: Alkiny – właściwości węglowodorów nienasyconych

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

VIII. Związki węgla z wodorem – węglowodory. Uczeń:

6) na podstawie obserwacji opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie, przyłączanie bromu) etenu i etynu; wyszukuje informacje na temat ich zastosowań i je wymienia;

8) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia właściwości alkinów.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• jakie właściwości mają eten i etyn;

• projektować doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie polecenia 3 z abstraktu oraz o zapoznanie się z właściwościami fizycznymi alkinów (ze szczególnym uwzględnieniem tabeli „Właściwości fizyczne alkinów”). Inicjuje dyskusję na temat tych związków – powinna się ona zakończyć wnioskami, które uczniowie notują w zeszytach. .

2. Nauczyciel wykonuje z uczniami eksperyment „Badanie palności alkinów”. Nauczyciel poleca uczniom sformułowanie pytania badawczego i hipotezy oraz zapisanie ich w kartach pracy – zanotować powinni również obserwacje i wnioski z obejrzanego eksperymentu. Po zakończeniu eksperymentu prosi chętnych do zapisania na tablicy równań reakcji spalania całkowitego i obu reakcji spalania niecałkowitego. .

3. Nauczyciel wyświetla film z abstraktu „Badanie reaktywności etynu z bromem”. Podobnie jak przy poprzednim filmie, uczniowie zapisują w kartach pracy pytanie badawcze, hipotezy, obserwacje i wnioski na temat obejrzanego eksperymentu. Następnie otrzymują polecenie: „Wyjaśnij, na czym polegają różnice między cząsteczkami etanu, etenu i etynu”. .

4. Nauczyciel wyświetla, korzystając z abstraktu, równanie reakcji przyłączania (addycji) etynu z bromem i omawia jej mechanizm. Wyjaśnia zasady tworzenia nazw nowo powstałych, jako produktów reakcji przyłączania, związków chemicznych. Następnie wyświetla równanie reakcji uwodornienia etynu i również omawia jej mechanizm. Zaprasza chętnych do tablicy, do zapisywania równań reakcji przyłączania na wzorach strukturalnych i tworzenia nazw produktów reakcji, np. etynu z chlorem, etynu z bromowodorem, etynu z chlorowodorem. .

5. Nauczyciel prosi uczniów (praca indywidualna) o wykonanie zadań i ćwiczeń interaktywnych w abstrakcie..

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

Praca domowa

1. Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Alkynes - properties of unsaturated hydrocarbons

The physical properties of alkynes change with the increase in the number of carbon atoms in their molecules – these transform from the gas state, through the liquid state, to the solid state. Alkynes have similar properties to alkanes and alkenes.

Analyze the reaction scheme of ethyne with bromine in an anhydrous environment proceeds according to the equation. Then watch a movie showing the course of the reaction.

${{\text{C}}_{\text{2}}\text{H}}_{\text{2}}\text{+}{\text{2Br}}_{\text{2}}\text{→}{{\text{C}}_{\text{2}}\text{H}}_{\text{2}}{\text{Br}}_{\text{4}}$

As a result of this reaction, a multiple (triple) bond breaks and a saturated tetrabromoethane compound is formed (the prefix tetra- indicates that there are four bromine atoms in the molecule). This type of reaction is called the addition reaction. Acetylene and other alkynes easily undergo addition reaction including with hydrogen, halogens (e.g., chlorine). As a result of these reactions, saturated compounds with single bonds between carbon atoms may be formed. Hydrogenation of ethyne:

• The physical properties of alkenes and alkynes are similar to the physical properties of the alkanes. These change as the number of carbon atoms in the chain increases.

• Alkenes and alkynes are chemically reactive, combustible, and are subjects to addition reactions.

• Alkynes are more reactive than alkenes.