Recepcja

Wpływ Kanta na późniejszą filozofię jest ogromny. Nie ma liczących się filozofów w XIX i XX w., którzy w ten czy inny sposób by się do niego nie odnosili. Oddziaływanie jego myśli sięga także poza filozofię: uwidacznia się głównie w obszarze nauk społecznych, językoznawstwa, psychologii oraz fizyki teoretycznej. Kantyzm wpłynął przede wszystkim na:

W literaturze wpływ Kanta ze względu na specjalistyczny charakter jego filozofii, podobnie jak w przypadku empirystów brytyjskich, nie był zbyt duży. Najważniejsze kantowskie motywy, które pojawiają się w literaturze, to: ograniczenia rozumu (do tego wątku nawiązują romantycy, np. Adam Asnyk, Bolesław Leśmian czy Wisława Szymborska), poszukiwanie pewności poznania (Zbigniew Herbert i Czesław Miłosz), rygoryzm moralny (bardzo często jako przedmiot krytyki), ujęcie Boga jako gwaranta moralności (Fiodor Dostojewski). Dla pisarzy inspiracją był także charakter Kanta, jego niezłomność i heroizm w realizacji wytyczonego sobie intelektualnego zadania pomimo słabego zdrowia (Bolesław Miciński, Thomas Bernhard czy Lew Szestow). Thomas Bernhard napisał sztukę pt. Immanuel Kant.

Dyskusja

RmkOdlj38qrgw1

Obraz przedstawia dojrzałego mężczyznę na koniu. Mężczyzna ma siwe włosy ufryzowane w loki, na głowie ma charakterystyczne nakrycie i ubrany jest w czerwony płaszcz. Koń zbudowany jest jak konik morski. Mężczyzna na koniu znajduje się pod wodą. Jest atakowany przez morskie stworzenia. Ryby z otwartymi paszczami płyną w jego stronę. Krab szczypie go za odstającą kitę.

Mimo wielkiego uznania Kant spotkał się również z krytyką. Zarzucano mu poważną niekonsekwencję: skoro o rzeczach samych w sobie nie można mówić, to dlaczego Kant o nich mówi − powinien nie czynić kategorii noumenunoumennoumenu kluczowym elementem w swoim systemie. Kantowi zarzucano też, iż jego przezwyciężenie sceptycyzmu Hume’a jest pozorne − twierdzono, że umysł sam siebie nie jest w stanie poddać analizie, musiałby bowiem wyjść poza siebie, a tego zrobić nie może; Kantowskie kategorie intelektu są więc arbitralne. Empiryści dowodzili z kolei, że analiza transcendentalnatranscendentnytranscendentalna Kanta to tylko chytra sztuczka mająca przywrócić metafizyce status nauki.

Obiektem krytyki była także teoria moralna Kanta – uznano, iż odrzucając uczucia i skłonności jako rzeczy wrogie, sprowadza ona człowieka wyłącznie do rozumu. Teologowie zarzucali z kolei Kantowi, że o ile Kartezjusz uczynił z Boga jedynie gwaranta realności świata, o tyle Kant traktuje Boga jedynie jako gwaranta moralności.

Słownik