Temat lekcji: Na paryskim bruku i nie tylko – polska kultura XIX wieku na emigracji

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Klasa VII szkoły podstawowej

XX. Ziemie polskie w latach 1815–1848. Uczeń:

5) charakteryzuje główne nurty oraz postacie Wielkiej Emigracji i ruch spiskowy w kraju.

XXIII. Europa i świat w II połowie XIX i na początku XX wieku. Uczeń:

4) wymienia nowe idee polityczne i zjawiska kulturowe, w tym początki kultury masowej i przemiany obyczajowe.

Cel lekcji

Dowiesz się, czym była Wielka Emigracja i jakich polskich twórców możemy do niej zaliczyć.

Kryteria sukcesu

• dowiesz się, dlaczego emigrację po powstaniu listopadowym nazwano Wielką;

• poznasz kierunki emigracji Polaków w I połowie XIX wieku;

• poznasz wybitne postaci polskiej emigracji;

• przybliżysz sobie losy i twórczość Adama Mickiewicza, Fryderyka Chopina, Marii Skłodowskiej‑Curie i Heleny Modrzejewskiej.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• Świadomość i ekspresja kulturalna.

Metody/formy pracy

• pogadanka, praca z tekstem;

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika, z użyciem multimediów;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja;

• metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, praca z tekstem;

• metody podające: wyjaśnienia i komentarze nauczyciela;

• praca indywidualna, grupowa i zbiorowa.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery:

• zeszyt i kredki/pisaki.

Przed lekcją

Uczniowie powinni przypomnieć sobie tematy ostatnich lekcji dotyczące sytuacji pod zaborami, powstania listopadowego oraz emigracji Polaków z ziem zaborów.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nawiązując do tematu lekcji nauczyciel prosi uczniów, by przypomnieli, czym jest emigracja i dlaczego Polacy w XIX wieku bardzo licznie się na nią udawali.

2. Uczniowie powinni wymienić pojęcia: emigracja polityczna i emigracja ekonomiczna. Nauczyciel skupia się na emigracji politycznej, jako jej przykład podając zjawisko „Wielkiej Emigracji” – wyjaśnia i tłumaczy znaczenie terminu oraz jego wagę. Wyświetla uczniom mapę kierunków emigracji popowstaniowej. Uczniowie wykonują Polecenie 1, Ćwiczenie 1 i Ćwiczenie 2. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej i sprawdza poprawność wykonanych zadań.

Realizacyjna

1. Nauczyciel nawiązując do poprzedniej lekcji – „Głosowanie nogami” przypomina uczniom, że znają już emigrację za chlebem, przede wszystkim do Stanów Zjednoczonych, gdzie do 1914 roku udało się ponad 2,5 mln Polaków. A dzisiaj skupią się na bliższym i chyba najważniejszym kierunkiem – Francją i Paryżem. Nauczyciel przybliża charakter emigracji – twórcy, artyści, ludzie młodzi, działacze polityczni itp. Odwołując się ponownie do poprzedniej lekcji, podkreśla, że tym razem praca skupi się na wybitnych postaciach polskiego życia kulturalnego. Uczniowie wykonują Polecenie 2 zapoznając się z postaciami z obrazu, rozróżniając te, które rzeczywiście można było spotkać w Paryżu epoki Wielkiej Emigracji, a także te, które znalazły się na obrazie w charakterze symboli. Nauczyciel podsumowuje tę część lekcji, udziela informacji zwrotnej i sprawdza poprawność wykonanych zadań.

2. Uczniowie podzieleni zostają na cztery grupy, a następnie każda z grup losuje jednego z artystów - Adama Mickiewicza, Fryderyka Chopina, Marię Skłodowską‑Curie lub Helenę Modrzejewską. Zadaniem uczniów jest przygotowanie krótkiej prezentacji dla odwiedzającego ich z zagranicy kolegi na temat swojej postaci. Uczniowie powinni skupić się nie tylko na przedstawieniu biogramu bohatera, ale również zaprezentowanie jego twórczości. Nauczyciel podpowiada uczniom, że informacji i dzieł mogą poszukać na takich portalach, jak Wikipedia, Encyklopedia PWN czy serwis YouTube. Forma prac może być dowolna. Następnie uczniowie prezentują swoje prace.

Podsumowująca

1. Nauczyciel pyta uczniów:

• Jaka jest różnica między emigracją Polaków, o której rozmawialiśmy na poprzedniej lekcji, a tą z lekcji bieżącej?

• Dlaczego tak wybitni artyści opuszczali ziemie polskie, jakie były tego przyczyny?

• Czy również na emigracji udało im się odnieść sukces?

2. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 3.

Zadanie domowe dla zainteresowanych

Co to znaczy, że ktoś jest zasłużony dla kultury polskiej? Która z postaci żyjących w XIX wieku mogłaby być patronem twojej szkoły lub ulicy? Uzasadnij wybór – także jeśli uważasz, że żadna z nich.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

On the paved streets of Paris, and beyond – 19th century Polish culture in exile

In the period of the Partitions of Poland, Poles could not freely develop their culture. The partitioners fought against Polishness through Germanization and Russification. Polish cultural life was, therefore, taking place in exile, mainly in Paris. It was there that, among others, the poet Adam Mickiewicz and the composer Fryderyk Chopin stayed and worked, and also there that Maria Skłodowska‑Curie, the most outstanding Polish and world researcher of the 19th century, pursued her scientific career.