Temat: Szczególna rola krwi

Adresat

Uczniowie klasy VII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

5. Układ krążenia. Uczeń:

3) przedstawia rolę głównych składników krwi (krwinki czerwone i białe, płytki krwi, osocze),

4) wymienia grupy krwi układu AB0 i Rh oraz przedstawia społeczne znaczenie krwiodawstwa.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie opisują skład i funkcje krwi oraz grupy krwi.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wykażesz wiązek budowy składników krwi z pełnioną przez nie funkcją;

• omówisz znaczenie grup krwi;

• ocenisz społeczną rolę krwiodawstwa.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

• eksponujące

  • pokaz.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• „krew” – mleko o zawartości tłuszczu 2%, zabarwione barwnikiem spożywczym na czerwono;

• „przeciwciała” i „surowica” – woda i ocet;

• probówki;

• pipety;

• szkiełka zegarkowe.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Nauczyciel przygotowuje do badania „krew” oraz „surowice” hipotetycznych osób.

• „Krew” to mleko o zawartości tłuszczu 2%, zabarwione barwnikiem spożywczym na czerwono (można dodać trochę barwnika zielonego, czerwień stanie się głębsza). Nauczyciel rozlewa „krew” na trzy szkiełka zegarkowe dla każdej badanej osoby (tzn. po trzy szkiełka dla ośmiu osób, zob. tabela 1). „Surowica” to woda lub ocet. Probówki z „surowicami” należy podpisać .

• Tabela 1.

  Osoby	Przeciwciała i surowica
  	anty‑A	anty‑B	anty‑D
  Bożena	woda	ocet	ocet
  Andrzej	ocet	woda	ocet
  Syn Jan	ocet	ocet	ocet
  Syn Adam	woda	ocet	ocet
  Jola	woda	woda	woda
  Oliwka	ocet	woda	woda
  Teresa	ocet	woda	ocet
  Marcin	ocet	ocet	woda

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, żeby przeczytali fragment pt. „Składniki krwi i ich rola”, a następnie sporządzili tabelę przedstawiającą poszczególne składniki krwi i ich funkcje.

• Uczniowie, pracując w parach, wzajemnie sprawdzają swoje tabele. Na podstawie uwag kolegów poprawiają ewentualne błędy.

• Nauczyciel wymienia grupy krwi, omawia znaczenie przeciwciał i antygenów oraz warunki przeprowadzenia transfuzji. Uczniowie analizują ilustracje „Antygeny i przeciwciała” oraz „Tabelę zgodności grup krwi”.

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel krótko przedstawia najważniejsze zagadnienia omówione na zajęciach. Odpowiada na dodatkowe pytania podopiecznych i wyjaśnia wszelkie ich wątpliwości. Uczniowie uzupełniają notatki.

Praca domowa

• Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem - specjalistą w dziedzinie, której dotyczyła dzisiejsza lekcja. Jakie pytania chciałbyś mu zadać? Zapisz je.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The special role of blood

Blood is a connective tissue which transports nutrients, respiratory gases, products of metabolism and hormones, participates in thermoregulation and in defense mechanisms of the body. It consists of liquid plasma and morphotic elements suspended in it. Water is the main component of plasma. It transports the dissolved organic and inorganic compounds throughout the entire body. One of the substances transported by plasma is the carbon dioxide - gas which dissolves in water.

Blood transfers also morphotic elements of blood, that is cells: red blood cells – erythrocytes, white blood cells – leukocytes and cell fragments – platelets. Among blood cells, the highest in number are erythrocytes, which are characterized by a big surface for binding oxygen. Their shape resembles concavoconcave discs, which gives them elasticity and allows them to squeeze through really narrow spaces. Fully grown erythrocytes do not have a karyon, and that is why they can fit more haemoglobin particles. Haemoglobin is a protein which gives the red blood cells their colour and which can bind oxygen and carbon dioxide particles. Haemoglobin can also permanently connect with carbon monoxide, but then it loses the ability to transport oxygen. This is why carbon monoxide is a strong toxin.

Leukocytes, white blood cells, are the most diverse group of cells, where each type of cells has different function. Leukocytes have no colour, have karyon and are able to move in an amoebic way. Platelets, also known as thrombocytes, are fragments of cells that participate in blood clotting processes.

There are 4 main blood types among humans: A, B, AB, O. The presence of a particular blood type is decided by the presence of proteins – antigens on the surface of the erythrocytes. A person with an A type blood has erythrocytes with antigens A. B type blood has antigens B on the surface of the erythrocytes, whereas erythrocytes of AB type blood have both types of antigens (A and B). Erythrocytes without antigens are in the case of an O type blood. In addition, in plasma there are 2 types of antibodies: anti‑A and anti‑B. They cause the red blood cells to be glued together. Anti‑A antibodies bind erythrocytes that have A antigen, anti‑B antibodies bind erythrocyte that have B antigen. O type blood plasma has both types of antibodies, whereas in the plasma of an AB type blood there are no antibodies. In addition, on the surface of erythrocytes there may be rhesus factor. If it exists, we have RhIndeks górny +⁺ blood type, e.g. ORhIndeks górny +⁺(O+, positive), if there is no rhesus factor– the blood type is RhIndeks górny -^-, e.g. ORhIndeks górny -^- (O-, negative). Around 85% of Polish people and nearly all Chinese and Japanese people have Rh+ blood.

Blood is a life‑giving liquid, called also the gift of life. It is given to the sick who lost some blood because of an accident or a surgery. Blood transfusion is sometimes needed if a person has low red blood cell count, for example in case of anaemia. In order for a transfusion to be successful, both the donor’s and the recipient’s blood type have to match.

Lack of possibility to conduct a transfusion of a specific blood type when someone’s life is in danger can be a serious obstacle to fully help such person. This is why blood donation is crucial in saving people’s lives. Blood from a donor is processed, which allows for the blood to be stored in form that allows it to be used when needed. Blood donation points can be found in every city. The biggest blood donation events are organized by Polish Red Cross (PCK). One form of blood donation takes place in special ambulances that drive around cities and towns.

• Blood is composed of plasma and morphological elements of blood.

• Plasma is a water solution which includes organic and inorganic compounds.

• Morphological elements of the blood are composed of the blood cells: erythrocytes, leukocytes and platelets.

• Platelets participate in the blood clotting process.

• Antigens that are present on the surface of erythrocytes decide on which four blood types we belong to: A, B, AB, O.

• Knowledge about the blood type and rhesus factor is important during blood trasfusion.

• Donating blood saves lives of many people.