R1DXaTDbmjQGD

Na zdjęciu znajdują się dwa stanowiska w Centrum Zarządzania Kryzysowego umiejscowione są naprzeciwko siebie, oddzielone szybą. Na pierwszym planie ciemnowłosa kobieta siedząca tyłem do odbiorcy zdjęcia. Na głowie ma słuchawki. Siedzi przy biurku, przed nią stoją trzy włączone monitory, przed monitorami na biurku leży klawiatura, myszka i kable. Po lewej stronie biurka są notatniki i telefon komórkowy. Naprzeciwko kobiety, przy biurku, przodem do odbiorcy, za szybą siedzi jasnowłosy mężczyzna, przed nim znajdują się trzy monitory. W tle widać fragmenty posadzki, drzwi i ściany pomieszczenia biurowego.

1. Sytuacja kryzysowa i zarządzanie kryzysowe

Kryzys to ogólne pojęcie, którego znaczenie zależy od kontekstu. Według słownika języka polskiego kryzys to inaczej:

• sytuacja, w której konflikt staje się tak poważny, że grozi wybuchem wojny, zmianą rządu lub innym radykalnym rozwiązaniem;

• załamanie się procesu wzrostu gospodarczego i regres w rozwoju ekonomicznym państwa;

• stan zniechęcenia i utraty motywacji do życia i pracy;

• zachwianie jakiegoś systemu wartości lub pozycji czegoś;

• najcięższy, przełomowy moment w przebiegu choroby.

Jedno z głównych pojęć związanych z problematyką niniejszej lekcji to sytuacja kryzysowa. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym z 26 kwietnia 2007 r. definiuje ją jako sytuację wpływającą negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołującą znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków.

RwI9MTJ4v65xw1

Zdjęcie przedstawia powódź w centrum miasta. Deszczowy dzień. Na pierwszym planie koryto rzeki. Poziom wody sięga do połowy latarni wzdłuż brzegu rzeki. Na powierzchni unoszą się gałęzie drzew. Nad rzeką betonowy most. W tle, na przeciwnym brzegu rzeki zabudowania miejskie.

Sytuacje kryzysowe, np. pożar, powódź czy katastrofa komunikacyjna, stanowią poważne zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i środowiska oraz instytucji państwowych. Z tego względu ważne jest realizowanie zadań z zakresu zarządzania kryzysowegozarządzanie kryzysowezarządzania kryzysowego. Polegają one na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli, reagowaniu w przypadku ich wystąpienia, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznejinfrastruktura krytycznainfrastruktury krytycznej. Za wykonywanie tych zadań odpowiada wieloszczeblowy system zarządzania kryzysowego. Składa się on z:

• organów zarządzania kryzysowego,

• organów opiniodawczo‑doradczych, które inicjują (zapoczątkowują) i koordynująkoordynacjakoordynują działania podejmowane w zakresie zarządzania kryzysowego,

• centrów zarządzania kryzysowego, utrzymujących 24‑godzinną gotowość do podjęcia działań.

Strukturę systemu prezentuje poniższa tabela, natomiast graficzny model organizacji i powiadamiania został przedstawiony na ilustracji 2.

R12Y5z9zKnh611

Ilustracja to schemat modelu organizacji kraju w wypadku zdarzeń kryzysowych. Prostokąty zachodzące na siebie to: największy kraj, mniejszy to województwo, następnie powiat i najmniejszy to gmina. W każdym regionie określono władze. Władze odpowiedzialne to: w gminie: wójt/ burmistrz/ prezydent miasta, GZZK, poniżej napis: zdarzenie gminne. Grot strzałki w prawo: kryzys w gminach. W powiatach: starosta, PZZK, PCZK; poniżej napis: zdarzenie powiatowe. Grot strzałki w prawo: kryzys w powiatach. W województwie: wojewoda, WZZK, WCZK; poniżej napis: zdarzenie wojewódzkie. Grot strzałki w prawo: kryzys w województwach. W kraju: rada ministrów/minister właściwy do spraw wewnętrznych, RZZKJ, RCB; poniżej napis: zdarzenie krajowe.

2. Fazy zarządzania kryzysowego

Występowanie sytuacji kryzysowychsytuacja kryzysowasytuacji kryzysowych jest nieuniknione. Dlatego zarządzanie kryzysowe należy postrzegać jako proces rozpoczynający się przed wystąpieniem sytuacji kryzysowej i trwający jeszcze przez jakiś czas po jej ustąpieniu. Przebiega on w czterech fazach: zapobiegania, przygotowania, reagowania i odbudowy. Ich charakterystykę przedstawia aplikacja 1.

Rl8qoNs3YnLQU1

Ilustracja przedstawia schemat kołowy opisujący fazy zarządzania kryzysowego. Okręg koła schematu tworzą cztery zaokrąglone błękitne strzałki. Groty strzałek wskazują ruch zgodnie ze wskazówkami zegara. Pierwsza strzałka: zapobieganie to m.in.działania redukujące i eliminujące sytuacje kryzysowe. Druga strzałka: przygotowanie to m.in. działania planistyczne i sposoby reagowania podczas sytuacji kryzysowej. Trzecia strzałka: reagowanie to m.in. dostarczanie pomocy poszkodowanym. Czwarta strzałka: odbudowa to m.in. przywrócenie i odbudowa zapasów. Wokół strzałki "reagowanie" czerwone koło i czerwony napis: katastrofa. Każda faza zawiera szczegółowy opis przykładów.

Ilustracja przedstawia schemat kołowy opisujący fazy zarządzania kryzysowego. Okręg koła schematu tworzą cztery zaokrąglone błękitne strzałki. Groty strzałek wskazują ruch zgodnie ze wskazówkami zegara. Pierwsza strzałka: zapobieganie to m.in.działania redukujące i eliminujące sytuacje kryzysowe. Druga strzałka: przygotowanie to m.in. działania planistyczne i sposoby reagowania podczas sytuacji kryzysowej. Trzecia strzałka: reagowanie to m.in. dostarczanie pomocy poszkodowanym. Czwarta strzałka: odbudowa to m.in. przywrócenie i odbudowa zapasów. Wokół strzałki "reagowanie" czerwone koło i czerwony napis: katastrofa. Każda faza zawiera szczegółowy opis przykładów.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dj9Pcl1Gk

3. Centrum Zarządzania Kryzysowego

Do najistotniejszych ośrodków w procesie zarządzania kryzysowegozarządzanie kryzysowezarządzania kryzysowego na każdym szczeblu administracyjnym należą centra zarządzania kryzysowegocentrum zarządzania kryzysowegocentra zarządzania kryzysowego (CZK). Ustawa z 26 kwietnia 2007 r. przewiduje konieczność utworzenia takich centrów na poziomie rządowym, resortowym, wojewódzkim i powiatowym. Jedynie na poziomie gminnym CZK mogą, ale nie muszą być tworzone.

Szczególnym przypadkiem jest Centrum Bezpieczeństwa Miasta Stołecznego Warszawy, w którego siedzibie mieszczą się:

• Biuro Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu m.st. Warszawy,

• Straż Miejska m.st. Warszawy,

• Zakład Obsługi Systemu Monitoringu,

• stanowiska Centrum Powiadamiania Ratunkowego oraz Zintegrowanego Stanowiska Koordynacji i Reagowania, przygotowane do całodobowej obsługi zgłoszeń alarmowych.

  RLpqPpghzfGyu1

  Na filmie prezentowana jest praca Centrum Zarządzania Kryzysowego. W pierwszych ujęciach przedstawiony zostaje budynek CZK z zewnątrz, a następnie od wewnątrz, m.in. panoramiczne ujęcie sali dyspozytorów z dziesiątkami rozmieszczonych obok siebie w kolejnych rzędach stanowisk. Frontową część tej sali zajmuje ściana w całości wypełniona obrazami z kamer miejskiego monitoringu. Pokazana zostaje też z bliska praca poszczególnych dyspozytorów. W tle lektor bez przerwy omawia zadania, które spełnia CZK. Autorzy filmu kładą duży nacisk na rolę numeru alarmowego 112 w pracy centrum oraz dokonywanych za jego pomocą zgłoszeń.

  Na filmie prezentowana jest praca Centrum Zarządzania Kryzysowego. W pierwszych ujęciach przedstawiony zostaje budynek CZK z zewnątrz, a następnie od wewnątrz, m.in. panoramiczne ujęcie sali dyspozytorów z dziesiątkami rozmieszczonych obok siebie w kolejnych rzędach stanowisk. Frontową część tej sali zajmuje ściana w całości wypełniona obrazami z kamer miejskiego monitoringu. Pokazana zostaje też z bliska praca poszczególnych dyspozytorów. W tle lektor bez przerwy omawia zadania, które spełnia CZK. Autorzy filmu kładą duży nacisk na rolę numeru alarmowego 112 w pracy centrum oraz dokonywanych za jego pomocą zgłoszeń.

  Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dj9Pcl1Gk

  Na filmie prezentowana jest praca Centrum Zarządzania Kryzysowego. W pierwszych ujęciach przedstawiony zostaje budynek CZK z zewnątrz, a następnie od wewnątrz, m.in. panoramiczne ujęcie sali dyspozytorów z dziesiątkami rozmieszczonych obok siebie w kolejnych rzędach stanowisk. Frontową część tej sali zajmuje ściana w całości wypełniona obrazami z kamer miejskiego monitoringu. Pokazana zostaje też z bliska praca poszczególnych dyspozytorów. W tle lektor bez przerwy omawia zadania, które spełnia CZK. Autorzy filmu kładą duży nacisk na rolę numeru alarmowego 112 w pracy centrum oraz dokonywanych za jego pomocą zgłoszeń.

Wśród centrów zarządzania kryzysowego szczególne miejsce zajmuje Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Zapewnia ono obsługę m.in. Rady Ministrów oraz pełni funkcję krajowego centrum zarządzania kryzysowego. Do najważniejszych jego zadań należą:

• przedstawianie szczegółowych sposobów i środków reagowania na zagrożenia oraz ograniczania ich skutków;

• opracowywanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowegoplan zarządzania kryzysowegoPlanu Zarządzania Kryzysowego;

• analizaanalizowanieanaliza i ocena możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju;

• gromadzenie informacji o zagrożeniach i analiza zebranych materiałów;

• wypracowywanie propozycji zapobiegania i przeciwdziałania zagrożeniom;

• planowanie wykorzystania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

• zapewnienie wspólnej polityki informacyjnej organów administracji publicznej w sytuacji kryzysowej;

• współdziałanie z podmiotami, komórkami i jednostkami organizacyjnymi Organizacji Traktatu PółnocnoatlantyckiegoOrganizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii EuropejskiejUnia Europejska (UE)Unii Europejskiej oraz innych organizacji międzynarodowych, odpowiedzialnymi za zarządzanie kryzysowe i ochronę infrastruktury krytycznej;

• organizowanie i prowadzenie szkoleń (i ćwiczeń) z zakresu zarządzania kryzysowego oraz udział w ćwiczeniach krajowych i międzynarodowych;

• zapobieganie i przeciwdziałanie skutkom zdarzeń o charakterze terrorystycznym oraz ich usuwanie (oraz współdziałanie z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w tym zakresie);

• współdziałanie z pozostałymi centrami zarządzania kryzysowego.

R1SLdv6TLEEcu1

Zdjęcie przedstawia centrum monitorujące ważne miejsca podlegające kontroli. Centrum to pomieszczenie biurowe ze stolikami ustawionymi w rzędach. Każdy stolik jest otoczony szklanym ekranem. Na stołach komputery. Przy stolikach siedzą funkcjonariusze centrum zarządzania. Naprzeciw funkcjonariuszy, w głębi centrum, ekran pokrywający całą ścianę. Ekran podzielony jest na mniejsze monitory. Na monitorach miejsca takie jak parkingi, ulice, budynki, mapa miasta.

4. Krajowy System Ratowniczo‑Gaśniczy

Od 1995 r. funkcjonuje w Polsce, zorganizowany przez Państwową Straż Pożarną, Krajowy System Ratowniczo‑Gaśniczy (KSRG). Jego podstawowym celem jest ochrona życia, zdrowia, mienia i środowiska. Jest on realizowany poprzez walkę z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi, ratownictwo chemiczne, techniczne, ekologiczne oraz medyczne. Głównym zamierzeniem budowy tego systemu było stworzenie jednolitego układu skupiającego powiązane ze sobą podmioty ratownicze. W rezultacie ma to zapewniać skuteczność podejmowanych działań.

KSRG jest zorganizowany na trzech poziomach odpowiadających szczeblom administracji publicznej w Polsce:

• powiatowy – jest zasadniczym poziomem wykonawczym (na tym poziomie realizuje się wszystkie zadania występujące na obszarze powiatu);

• wojewódzki – wspomaga i koordynuje działania ratownicze w sytuacjach wymagających zaangażowania sił większych niż powiatowe;

• krajowy – wspiera i koordynuje działania ratownicze w wypadku zaangażowania sił spoza obszaru województwa, w granicach którego doszło do zdarzenia.

R9zm5cyTy8sUK1

Zdjęcie pojazdu jednostki Straży Pożarnej. Na masce można odczytać napis K.S.R.G Krynica Morska.

Podsumowanie

• Zarządzanie kryzysowe przebiega w czterech fazach: zapobiegania, przygotowania, reagowania i odbudowy.

• Centrum zarządzania kryzysowego pełni funkcję punktu koordynacyjnego i ośrodka łączności, scalającego w codziennej działalności służby ratownicze i komunalne, które biorą bezpośredni i pośredni udział w akcjach ratowniczych.

• Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym przewiduje konieczność utworzenia centrów zarządzania kryzysowego na poziomie rządowym, resortowym, wojewódzkim i powiatowym.

• Podstawowym celem Krajowego Systemu Ratowniczo‑Gaśniczego jest ochrona życia, zdrowia, mienia i środowiska. Jego realizacja odbywa się poprzez walkę z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi, ratownictwo techniczne, chemiczne, ekologiczne oraz medyczne.

Słowniczek

Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)

Definicja: Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)

organizacja międzynarodowa o charakterze polityczno‑wojskowym, powstała 24 sierpnia 1949 r. na mocy Traktatu Północnoatlantyckiego podpisanego 4 kwietnia 1949 r.; Polska jest członkiem NATO od 12 marca 1999 r.

R1ILKg5m60Oen1

Zdjęcie przedstawia flagę NATO zawieszoną na maszcie. Maszt po prawej stronie. Flaga unosi się i jest skierowana w lewo. Na błękitnym tle znajduje się biały pierścień. W środku pierścienia czteroramienna gwiazda. To tak zwana róża kompasowa. Ramiona gwiazdy są zakończone białym, wąskim paskiem.

Unia Europejska (UE)

Definicja: Unia Europejska (UE)

organizacja międzynarodowa stanowiąca gospodarczo‑polityczny związek demokratycznych państw europejskich; powstała 1 listopada 1993 r. na mocy podpisanego 7 lutego 1992 r. traktatu z Maastricht jako efekt wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej

R1TK69BSZg8Rq1

Zdjęcie przedstawia flagę Europy zawieszoną na maszcie. Maszt po lewej stronie zdjęcia. Flaga powiewa skierowana w prawo. Na granatowym tle 12 pięcioramiennych gwiazdek. Gwiazdy ułożone są w okrąg.

Zadania