Wynajduj określenia i rozwijaj zdania
zadanie interaktywne
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DlcWBnLjp
Czytając książkę albo gazetę, łatwo zauważyć, że zdania nie są równe. Nawet te z jednym orzeczeniem mogą być proste i krótkie, ale mogą być też długie i skomplikowane. Jak tworzyć takie zdania? Dzięki określeniom!
Połącz rzeczowniki z ich określeniami. Które z powstałych w ten sposób przedmiotów zaliczysz do świata fantazji, a które do świata realnego? Uzasadnij swoje zdanie.
różdżka, miotła, elektryczny, buty, latająca, niewidka, bezprzewodowa, ścieralny
| długopis | |
| myszka | |
| koc | |
| czarodziejska | |
| elektryczna | |
| czapka | |
| miotła | |
| siedmiomilowe |
Użyj rozsypanych wyrazów do uzupełnienia dwóch zdań pojedynczych. Rozpoznaj w nich podmioty i orzeczenia.
używają, w laboratoriach, mikroskopów, Naukowcy, razy, obraz, Mikroskopy
.............................. pracujący .............................. często .............................. dobrych ...............................
.............................. powiększają .............................. setki ...............................
Rozwiń zdanie, odpowiadając na trzy pytania. Następnie zapisz tutaj lub w zeszycie stworzone przez siebie nowe zdanie rozwinięte.
Pojawiła się tęcza.
Kiedy pojawiła się tęcza?
Gdzie się pojawiła?
Jaka była tęcza?
Związki w zdaniach
Orzeczenie i podmiot tworzą główny związek (najważniejszy) w zdaniu.
Pozostałe wyrazy w zdaniu tworzą związki poboczne.
Zdania rozwinięte, w których występują związki poboczne, zawierają znacznie więcej informacji niż zdania nierozwinięte.
Zdanie nierozwinięte | Zdanie rozwinięte | |
Przykład | Zegarek tyka. | Zegarek kieszonkowy mojego dziadka głośno tyka. |
Związek główny | zegarek (podmiot) co robi? tyka (orzeczenie) | zegarek (podmiot) co robi? tyka (orzeczenie) |
Związki poboczne | Brak | zegarek jaki? kieszonkowy |
Wyrazy w związkach nie są równorzędne, mniej ważny określa ważniejszy.
Nadrzędny jest ten wyraz, którym pytamy (czyj zegarek?), a podrzędny ten, którym odpowiadamy (dziadka).
W podanych zdaniach zaznacz podmioty kolorem żółtym i orzeczenia kolorem niebieskim.
Czarnowłosa dziewczynka otworzyła walizkę wypełnioną złotymi monetami.
Szalony naukowiec wynalazł maszynę do przenoszenia ludzi w czasie.
Tutaj lub w zeszycie wypisz z tych zdań wszystkie związki, zaczynając od związku głównego. Jako pierwsze notuj wyrazy nadrzędne. Następnie zapisz pytania, na które odpowiadają wyrazy podrzędne.
Rozwiń podane zdania, dopisując dowolne określenia odpowiadające na pytania. Zapisz zdania rozwinięte tutaj lub w zeszycie.
(Jaki?) naukowiec czekał (od kiedy?) (na co?).
(Gdzie?) stał (jak?) (jaki?) wynalazek (czyj?).
Skróć podane zdania rozwinięte, wyrzucając zbędne określenia. Zapisz tutaj lub w zeszycie powstałe zdania nierozwinięte. Postaraj się, żeby były jak najkrótsze.
Pewien młody Chińczyk w trakcie eksperymentów z wodą i lustrem odkrył peryskop.
Przed wynalezieniem elektryczności sypialnie oświetlały lampki łojowe.
Internet radykalnie zmienił przyzwyczajenia komunikacyjne współczesnych ludzi.
W 1886 roku Carl Benz opatentował pierwszy na świecie automobil.
Rytmiczny ruch fotela na biegunach działa uspokajająco na ludzki organizm.
Przyjrzyjcie się uważnie skróconym zdaniom z poprzedniego ćwiczenia. Jakich informacji teraz brakuje? Zadajcie pytania do wyrazów, które usunęliście.
Który z wynalazków z wcześniejszego ćwiczenia uważacie za najważniejszy dla was i dla ludzkości? Porozmawiajcie o tym w klasie.
Poszukajcie ciekawostek o innych ważnych wynalazkach. Ułóżcie o nich kilka zdań rozwiniętych. Zapiszcie je tutaj lub w zeszytach.