Przejdźmy do tematu

Początki romantyzmu

Próżno szukać konkretnej daty rozpoczynającej romantyzm w muzyce. Pierwiastki romantyczne widoczne były bowiem w utworach tworzonych przez klasyków wiedeńskich.

Spoglądając z kolei na kompozycje powstałe już w pierwszych dekadach XIX wieku, spośród najważniejszych wymienia się najczęściej:

• opublikowanie pieśni Król olch Franciszka Schuberta [czytaj: szuberta] (1815),

• berlińską premierę opery Wolny strzelec Karola Marii von Webera [czytaj: fon webera] (1821),

• cykl pieśni Piękna młynarka Franciszka Schuberta (1823),

• śmierć Beethovena (1827),

• śmierć Schuberta (1828),

• wykonanie pierwszej symfoniiSymfoniasymfonii programowejProgramowośćprogramowej – Symfonii fantastycznej Hektora Berlioza (1830).

Równie trudnym zadaniem, jak wskazanie momentu granicznego między klasycyzmem, a romantyzmem jest próba zamknięcia tej epoki. Jednocześnie z największymi twórcami II połowy XIX wieku, działają bowiem kompozytorzy, którzy zmienili oblicze muzyki inicjując style i kierunki charakterystyczne dla kultury muzycznej XX wieku. Równolegle tworzą bowiem: Gustaw Mahler [czytaj: maler],  Anton Bruckner [czytaj: brukner],  Ryszard Strauss [czytaj: sztrałs],  Giacomo Puccini [czytaj: dżiakomo puczcini] i Claude Debussy [czytaj: klod debisi],  Bela Bartók, Arnold Schoenberg [czytaj: szynberg], Igor Strawiński…

Cechy muzyki romantyzmu

Obserwując proces przemian estetycznych i stylistycznych jakie miały miejsce w XIX stuleciu, wyróżnia się niekiedy romantyzm i neoromantyzm, romantyzm i postromantyzm, czy też wskazuje się kilka generacji kompozytorów kreujących różne odcienie romantyzmu. Bez względu na te podziały muzyce romantycznej przypisuje się wspólne cechy:

• indywidualizm postaw artystycznych zakorzenionych w warsztacie klasycznym

• eksponowanie nastroju, przeżycia osobistego,

• dążenie do intymności wypowiedzi (pieśni, miniatury instrumentalne, muzykowanie kameralne),

• zainteresowanie folklorem i charakterem narodowym (pojawienie się szkół i ośrodków narodowych),

• tematem romantycznego dzieła mogą być: osobliwe stany duszy, twórczy indywidualizm, marzenia, noc, samotność i zagubienie, natura, świat przyrody jako element nieprzyjazny człowiekowi,

Generacje romantyków

I. Kształtuje się krąg zainteresowań romantycznych
1801‑1830

II. Właściwi romantycy
1830‑1850

III. Generacja wielkich indywidualności
1850‑1880

IV. Generacja Tristana
1880‑1910

Wybrani kompozytorzy romantyczni

Hector Berlioz

Symfonia fantastyczna Berlioza jest uważana za jedną z najbardziej reprezentatywnych dzieł wczesnego romantyzmu. To symfonia programowa, Zawiera motyw przewodni, zwany idée fixe [czytaj: ide fiks]. Powtarza się on we wszystkich częściach symfonii. Symfonia programowa zawiera treści pozamuzyczne.

„Idée fixe” to termin używany przez Hectora Berlioza [czytaj: berlioza], aby opisać motyw muzyczny, który symbolizuje obsesję miłosną głównego bohatera. Jest to powtarzający się motyw muzyczny, który pojawia się w różnych częściach symfonii, reprezentując niezmienną obecność myśli ukochanej osoby w umyśle bohatera.

Berlioz używa „ idée fixe” jako narzędzia narracyjnego, aby przedstawić rozwój i przemianę emocjonalną bohatera przez różne części symfonii. Motyw ten jest modyfikowany i przekształcany w zależności od kontekstu muzycznego, odzwierciedlając zmieniające się emocje i doznania bohatera.

W ten sposób „idee fixe” staje się centralnym tematem muzycznym symfonii, której obecność towarzyszy bohaterowi w jego podróży przez różne etapy miłości i obsesji. Jest to jedno z najbardziej charakterystycznych i innowacyjnych elementów „Symfonii fantastycznej” Berlioza, której struktura i narracja muzyczna zapoczątkowały nowe podejście do formy symfonicznej.

Johannes Brahms

Taniec węgierski nr 5 to jeden z cyklu 21 utworów opartych na węgierskich motywach ludowych. Są to jedne z najbardziej znanych utworów Johannesa Brahmsa [czytaj: johanesa bramsa]. Taniec węgierski nr 5 jest pełen energii i temperamentu, nawiązując do tradycyjnych melodii węgierskich.

Tańce węgierskie Johannesa Brahmsa są obecnie najbardziej znane w wykonaniu orkiestrowym. W oryginale zaś zostały napisane na duet fortepianowy.

Te taneczne miniatury są pełne energii, temperamentu i melodyjności, co sprawia, że stanowią popularny repertuar zarówno dla solistów, jak i zespołów kameralnych lub orkiestr. Mimo że czerpią inspirację z folkloru węgierskiego, są to jednak dzieła stworzone przez niemieckiego kompozytora, więc niektóre elementy muzyczne są zainspirowane tradycją muzyczną Europy Środkowej.

Charakter każdego tańca może być różny - od żywiołowego i ekspresyjnego po melancholijny i refleksyjny. Brahms wykorzystuje bogate harmonie, dynamiczne kontrasty i wirtuozowskie figury pianistyczne, aby oddać różnorodność emocji i atmosfery związane z tańcami ludowymi.

Tance węgierskie Brahmsa są często wykonywane zarówno jako pojedyncze utwory, jak i jako pełny cykl. Ich popularność wynika z połączenia porywającej melodyki, wirtuozowskiej techniki pianistycznej i bogatej palety emocjonalnej, co sprawia, że są one atrakcyjne zarówno dla wykonawców, jak i słuchaczy.

Piotr Czajkowski

Walc kwiatów to jeden z tańców, który Piotr Czajkowski zawarł w balecie Dziadek do orzechów, jest ich cała seria.

Wśród tych tańców znajdują się taniec hiszpański, arabski, chiński oraz tańce rosyjskie. Każdy z tych tańców jest wyjątkowy pod względem charakteru, kostiumów i choreografii, co pozwala na kolorowe i różnorodne przedstawienie. Tańce te, często wykonywane z rozmachem i z użyciem charakterystycznych elementów folklorystycznych.

Ferenc Liszt

Franz Schubert

Schubert to wszechstronny twórca, który pisał m.in. muzykę kameralną, utwory solowe oraz orkiestrowe.

Słownik pojęć