E-materiały do kształcenia zawodowego

Profilaktyka i usuwanie zagrożeń wybuchem pyłu węglowego w podziemnych zakładach górniczych

Organizacja i prowadzenie eksploatacji podziemnej złóż - Technik górnictwa podziemnego

bg‑gold

Przewodnik dla nauczyciela

8

Spis treści

1

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie – zgodnie z podstawą programową – celów kształcenia w zawodzie technik górnictwa podziemnego. Tematyka e materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji:

GIW.09. Organizacja i prowadzenie eksploatacji podziemnej złóż wyodrębnionej w zawodzie Technik górnictwa podziemnego 311703

Podstawa programowa

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji Organizacja i prowadzenie eksploatacji podziemnej złóż:

  • wykonywania czynności związanych z organizowaniem profilaktyki i usuwaniem zagrożeń w podziemnych zakładach górniczych.

Efekty kształcenia

Wspiera osiąganie wybranych efektów kształcenia z jednostki efektów kształcenia: Organizowanie profilaktyki i usuwanie zagrożeń w podziemnych zakładach górniczych.

Uczeń:

1) charakteryzuje zagrożenia naturalne i technologiczne w podziemnych zakładach górniczych,

2) analizuje informacje o zagrożeniach naturalnych,

3) charakteryzuje profilaktykę zagrożeń w podziemnych zakładach górniczych.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

2

Struktura e‑materiału

  1. WprowadzenieD1Btd8VIYWprowadzenie
    Przedstawia podstawowe informacje o e materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e materiału.

  2. Materiały multimedialne Zawierają różnego rodzaju multimedia, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy. W materiale znajdują się następujące e materiały:

  3. Obudowa dydaktyczna

    • Interaktywne materiały sprawdzająceDc2sUAkJ1Interaktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e materiale.

    • Słownik pojęć dla e‑materiałuDqEXrj6HDSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

    • Przewodnik dla nauczycielaDmqVyK5AqPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e materiału w ramach pracy dydaktycznej.

    • Przewodnik dla uczącego sięDMp07voPoPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e materiału w ramach samodzielnej nauki.

    • Netografia i bibliografiaDqaVsCsesNetografia i bibliografia stanowią listę materiałów, na bazie których został opracowany e materiał.

    • Instrukcja użytkowaniaDioIqKZYsInstrukcja użytkowania objaśnia działanie materiału oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

Wykorzystanie e‑materiału w trakcie zajęć

Praca uczniów w grupach i w zespole klasowym

Film edukacyjny Zasady postępowania podczas zagrożenia wybuchem pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym
  • Nauczyciel prezentuje uczniom na lekcji film edukacyjny dotyczący profilaktyki usuwanie zagrożeń wybuchem pyłu węglowego w podziemnych zakładach górniczych.

  • Zadaniem uczniów podczas oglądania filmu jest zrobienie notatek i zapamiętywanie jak największej liczby informacji.

  • Po obejrzeniu e‑materiału prowadzący dzieli klasę na pięć grupy, którym przydziela do omówienia następujące zagadnienia: 1) najważniejsze źródła pyłu węglowego, 2) klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego, 3) podział atmosfery wybuchowej na trzy strefy, 4) pięciokąt wybuchowości, 5) profilaktyka wybuchów pyłu węglowego w podziemnych zakładach górniczych – cztery linie obrony minimalizujące zagrożenie wybuchem pyłu węglowego.

  • Każda grupa ma za zadanie szczegółowo opisać przydzielone zagadnienie

  • Nauczyciel monitoruje pracę grup i służy im pomocą w razie problemów z wykonaniem zadania.

  • Po zapisaniu wszystkich informacji grupy wymieniają się kartkami z innymi grupami, a te mają za zadanie dopisać brakujące informacje.

  • Grupy przestawiają na forum klasy wyniki swojej pracy.

  • Nauczyciel komentuje poprawność wykonania zadania i nagradza ocenami grupę, która najlepiej się z niego wywiązała.

Film edukacyjny – Inicjacja i przebieg wybuchu pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym
  • Nauczyciel prezentuje uczniom na lekcji film edukacyjny i prosi, aby zanotowali ważne według nich informacje dotyczące inicjacji i przebieg wybuchu pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym.

  • Zadaniem uczniów jest obejrzenie filmu edukacyjnego i zapamiętanie jak największej ilości podanych w nim informacji.

  • Po zakończeniu prezentacji uczniowie są dzieleni na grupy. Każda z nich otrzymuje inny podtemat związany z inicjacją i przebiegiem wybuchu pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym. Lista zagadnień powinna być wyczerpująca i oparta na obejrzanym materiale.

  • Nauczyciel informuje każdą z grup o tym, co będzie oceniał podczas prezentacji zagadnień, oraz odpowiada na ewentualne pytania uczniów.

  • Nauczyciel zachęca grupy uczniów do jak najlepszego opisania zagadnień, przypominając o tym, że podczas zajęć oceni ich wysiłki. Może to być ocena opisowa lub wpis oceny do dziennika.

  • Uczniowie prezentują swoje prace podczas zajęć.

  • Po zakończonej prezentacji nauczyciel prowadzi z uczniami otwartą dyskusję, zadaje pytania i pomaga uporządkować i utrwalić wiedzę na temat inicjacji i przebiegu wybuchu pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym. Komentuje także niepoprawne wypowiedzi uczniów.

  • Nauczyciel może ocenić zaprezentowane prace poprzez ustne wyróżnienie grup, ocenę opisową dla każdej z osób lub ocenę za aktywność na lekcji.

Gra wcielenie się w rolę Profilaktyka zabezpieczenia wyrobisk przed wybuchem pyłu węglowego oraz zapobieganie jego przenoszeniu.
  • Wykorzystanie gry edukacyjnej jest doskonałym sposobem na przeprowadzenie lekcji powtórzeniowej.

  • Uczniowie podczas lekcji logują się za pomocą telefonów komórkowych na platformie Microsoft Teams i zostają podzieleni przez nauczyciela na kilka zespołów.

  • Każda z grup otrzymuje dostęp do gry Profilaktyka zabezpieczenia wyrobisk przed wybuchem pyłu węglowego oraz zapobieganie jego przenoszeniu.

  • Nauczyciel informuje grupy, że zadaniem każdej z nich będzie zagranie w grę polegającą na udzielaniu odpowiedzi na postawione pytania. Wygra ta grupa, która uzyska największą liczbę punktów. Czas grania to maksymalnie 15 minut.

  • Po upływie 15 minut grupy chwalą się rezultatami swojej pracy.

  • Następnie uczniowie rozmawiają z nauczycielem o tym, jakie pytania sprawiły im trudność.

  • Na zakończenie zajęć prowadzący chwali uczniów za zaangażowanie w zajęcia i nagradza najlepszą grupę w dowolny sposób (ocena opisowa lub wpis oceny do dziennika).

Interaktywne materiały sprawdzające
  • Nauczyciel wyświetla podczas zajęć interaktywne materiały sprawdzające (najlepiej pod koniec lekcji, gdyż materiały służą do utrwalenia zdobytej wiedzy) i zachęca uczniów do wspólnego rozwiązywania zadań.

  • Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowej odpowiedzi każdemu uczniowi, wyznacza odpowiednią ilość czasu na podanie odpowiedzi.

  • W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel pomaga w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawne odpowiedzi.

  • Po uzyskaniu prawidłowych odpowiedzi nauczyciel wyjaśnia każde zagadnienie, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy mieli z tym trudności.

Słownik pojęć dla e‑materiału
  • Nauczyciel drukuje hasła wraz z ich omówieniem zawartych w słowniku pojęć dla e- materiału, ale w taki sposób, aby oddzielić hasła od definicji.

  • • Uczniowie zostają podzieleni na lekcji na 5 grup, z których każda otrzymuje 3 hasła i 3 definicje (hasła i definicje mogą się powtarzać w poszczególnych grupach).

  • Zadaniem każdej grupy jest przyporządkowanie hasła do odpowiadającej mu definicji. Czas wykonania zadania to 5 minut.

  • Ćwiczenie jest doskonałym uzupełnieniem pracy uczniów na lekcji i pozwala utrwalić zdobytą wiedzę.

Samodzielna praca uczniów podczas zajęć

Film edukacyjny Zasady postępowania podczas zagrożenia wybuchem pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym
  • Nauczyciel pokazuje uczniom na lekcji film edukacyjny omawiający profilaktykę usuwania zagrożeń wybuchem pyłu węglowego w podziemnych zakładach górniczych.

  • Uczniowie podczas oglądania filmu sporządzają własne notatki.

  • Po zakończeniu filmu nauczyciel rozmawia z uczniami na temat profilaktyki usuwania zagrożeń wybuchem pyłu węglowego w podziemnych zakładach górniczych.

  • Uczniowie otrzymują też pytania na spostrzegawczość związane z obejrzanym filmem, np. Jak określono pył węglowy w rozporządzeniu ministra środowiska?, Jak powstaje pył węglowy?, Jakie są wyznaczniki klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego?, Jakie są cechy charakterystyczne strefy 21 atmosfery wybuchowej?, Jakie są efekty wybuchu pyłu węglowego?”, „Na czym polega inertyzacja pyłu osiadłego?, W jaki sposób można wyeliminować inicjał wybuchu pyłu węglowego, czyli źródło zapłonu?.

  • Prowadzący zajęcia rozdaje każdemu uczniowi dwie kartki zatytułowane: Pięciokąt wybuchowościCztery linie obrony minimalizujące zagrożenie wybuchem pyłu węglowego oraz komplet małych karteczek, na których wypisane są poszczególne parametry wpisywane do tych dwóch kart.

  • Przykładowy zestaw napisów umieszczonych na karteczkach mógłby wyglądać następująco: utleniacz, paliwo, źródło zapłonu, mieszanie, ograniczona przestrzeń, tlen, pył węglowy, podwyższona temperatura, podziemne wyrobiska górnicze, rozproszenie i stężenie materiału palnego, bieżące eliminowanie pyłu, stosowanie wydajnej wentylacji i bezpiecznego sprzętu elektrycznego, tworzenie stref zabezpieczających z wykorzystaniem pyłu lub wody, zapory przeciwwybuchowe.

  • Zadaniem uczniów jest odpowiednie przyporządkowanie karteczek do dwóch kart w ciągu 10 minut.

  • Uczniowie pracują samodzielnie i bez pomocy nauczyciela.

  • Gdy kończą zadanie, ochotnicy odczytują napisy z karteczek ułożone według właściwego według nich podziału.

  • Kiedy wszyscy chętni przedstawią swoje propozycje, nauczyciel koryguje ewentualne błędy uczniów i przedstawia właściwą parametry wpisywane do każdej z kart.

  • Pod koniec zajęć prowadzący odpowiada na ewentualne pytania uczniów.

Film edukacyjny –l Inicjacja i przebieg wybuchu pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym
  • Nauczyciel korzysta z filmuedukacyjnego jako pomocy naukowej podczas prowadzenia lekcji.

  • Każdy z uczniów otrzymuje hasło związane z inicjacją i przebiegiem wybuchu pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym (to samo hasło może otrzymać więcej niż jedna osoba, ale opracowuje je sama) i podczas prezentacji filmu edukacyjnego przez nauczyciela skupia się na wynotowaniu informacji związanych z tym hasłem (np. pięciokąt wybuchowości, główne źródła zapłonu, inicjał wybuchu – warunek aerodynamiczny i termodynamiczny wybuchu pyłu węglowego, zależność mocy wybuchu pyłu węglowego od miejsca inicjacji).

  • Każdy uczeń w dowolny sposób notuje zdobyte informacje.

  • Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie swoich notatek.

  • Nauczyciel odpowiada na ewentualne pytania uczniów i pomaga im lepiej zrozumieć dany temat.

  • Uczniowie uzupełniają własne notatki i notują informacje przekazywane przez kolegów prezentujących inne hasła.

Gra wcielenie się w rolę Profilaktyka zabezpieczenia wyrobisk przed wybuchem pyłu węglowego oraz zapobieganie jego przenoszeniu.
  • Wykorzystanie gry edukacyjnej jest doskonałym sposobem na przeprowadzenie lekcji powtórzeniowej.

  • Na początku zajęć nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie najważniejszych zagadnień związanych z profilaktyką zabezpieczenia wyrobisk przed wybuchem pyłu węglowego.

  • Po omówieniu zagadnień nauczyciel prosi uczniów o rozwiązanie gry edukacyjnej, w której będą musieli wcielić się w role sztygara i przodowego zajmujących się zabezpieczaniem wyrobiska przed wybuchem pyłu węglowego.

  • Uczniowie podczas lekcji logują się za pomocą telefonów komórkowych na platformie Microsoft Teams i uzyskują dostęp do gry Profilaktyka zabezpieczenia wyrobisk przed wybuchem pyłu węglowego oraz zapobieganie jego przenoszeniu.

  • Uczniowie mają 15 minut na zagranie w grę. Po tym czasie uczniowie chwalą się rezultatami swojej pracy.

  • Następnie uczniowie rozmawiają z nauczycielem o tym, co sprawiło im trudność podczas odpowiadania na pytania.

  • Na zakończenie zajęć prowadzący chwali uczniów za zaangażowanie w zajęcia.

Interaktywne materiały sprawdzające
  • Nauczyciel wyświetla podczas zajęć interaktywne materiały sprawdzające.

  • Uczniowie samodzielnie rozwiązują zadania.

  • Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu uczniowi, wyznacza odpowiednią ilość czasu na podanie odpowiedzi.

  • W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel pomaga w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

  • Po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań nauczyciel wyjaśnia każde zagadnienie, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy mieli z tym trudności.

  • Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela na przykład na tablicy interaktywnej.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

Wykorzystanie e‑materiału poza zajęciami

Praca indywidualna

Przed lekcją
  • Nauczyciel przed rozpoczęciem zajęć prosi uczniów o zapoznanie się z e materiałami: filmem edukacyjnym Zasady postępowania podczas zagrożenia wybuchem pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym, filmem edukacyjnym Inicjacja i przebieg wybuchu pyłu węglowego w podziemnym zakładzie górniczym oraz grą wcielenie się w rolę Profilaktyka zabezpieczenia wyrobisk przed wybuchem pyłu węglowego oraz zapobieganie jego przenoszeniu.

  • Nauczyciel przekazuje uczniom zestaw pytań. Odpowiedzi na te pytania uczniowie znajdą w udostępnionych materiałach. Pytania obejmują kwestie poruszane w zadaniach zawartych w interaktywnych materiałach sprawdzających. Nauczyciel musi tylko przeformułować te zadania na pytania dla uczniów.

  • Uczeń przesyła nauczycielowi (np. e mailem) odpowiedzi na pytania i przychodzi na lekcję przygotowany do dalszych działań (zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce).

Podczas lekcji
  • Nauczyciel zatwierdza materiały (odpowiedzi na pytania) przesłane przez ucznia.

  • Teraz uczeń zabiera się za realizację zadania praktycznego.

  • Nauczyciel przydziela mu zadanie: Opisz cztery linie obrony minimalizujące zagrożenie wybuchem pyłu węglowego.

  • Uczeń opisuje szczegółowo, na czym polegają cztery linie obrony minimalizujące zagrożenie wybuchem pyłu węglowego.

  • Ostatnim etapem jest analiza w postaci udzielania odpowiedzi na pytani, np. Co sprawiło Ci trudność?; Co nie sprawiło Ci żadnego problemu?; Czy jesteś zadowolony z efektów swojej pracy?.

Praca w grupach

Przed lekcją
  • Nauczyciel dzieli uczniów na pięć grupy i każdej z nich przydziela określony temat: 1) najważniejsze źródła pyłu węglowego, 2) klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego, 3) podział atmosfery wybuchowej na trzy strefy, 4) pięciokąt wybuchowości, 5) profilaktyka wybuchów pyłu węglowego w podziemnych zakładach górniczych – cztery linie obrony minimalizujące zagrożenie wybuchem pyłu węglowego.

  • Zadaniem grup uczniów jest przygotowanie prezentacji multimedialnych z wykorzystaniem informacji zawartych w e materiałach oraz w innych źródłach informacji, a także przesłanie ich nauczycielowi.

  • Nauczyciel przed lekcją sprawdza przesłane materiały i zwraca je z komentarzami lub zezwala na wykonanie dalszych działań na lekcji.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

5

Wykorzystanie e materiału do indywidualizacji pracy z uczącymi się

E materiał daje możliwość samodzielnej pracy ucznia, współpracy w grupie przy wspólnym uczestniczeniu w procesie edukacyjnym i indywidualizację procesu dydaktycznego podczas zajęć i poza nimi poprzez samodzielnie dokonany przez ucznia lub wymuszony przez nauczyciela poziom trudności wykonywanych czynności i zadań.

Przy pracy samodzielnej nauczyciel indywidualizuje proces poprzez dostosowanie zastosowanego e materiału do możliwości percepcyjnych ucznia.

Podczas zajęć można wykorzystać relacje rówieśnicze funkcjonujące między uczniami, którym ze względu na zbliżony wiek, podobne zainteresowania, tok rozumowania i postrzegania otaczającego ich świata łatwiej jest się porozumieć niż z nauczycielem. Dzięki relacji rówieśniczej uczniowie mogą skutecznie do siebie dotrzeć i wiele się od siebie nauczyć. Słabsi uczniowie skorzystają ze wsparcia uczniów zdolnych, co pomoże im w nauce, a z kolei uczniowie zdolni w trakcie przekazywania kolegom informacji będą powtarzali i utrwalali zdobytą wiedzę, próbując objaśnić w przystępny sposób dany materiał.

Sposób przekazywania wiedzy i budowania umiejętności ucznia będzie zależał w dużej mierze od nauczyciela i prowadzenia przez niego procesu dydaktycznego. Dodatkowo oprawa dydaktyczna zastosowana przy omawianiu tematu daje nauczycielowi wiele możliwości, ponieważ ten sam zakres materiału można ująć na wiele sposobów. Zapobiega to monotonii w procesie nauczania i uczenia się przez uczniów. Realizując pracę w grupach, nauczyciel prowadzi proces grupowy, który pozwala nie tylko na pogłębianie wiedzy uczniów, ale też sprzyja temu, aby uczniowie uczyli się od siebie nawzajem (w grupie i samodzielnie) oraz odgrywali różne role grupowe (czasem nawet takie, w których czują lekki dyskomfort). Wszystko to sprzyja budowaniu umiejętności społecznych. Przyjmowanie ról w grupie w połączeniu z różnorodnością zadań dopasowaną do ucznia stanowi wyzwanie dla nauczyciela i uczniów. Daje też wiele możliwości. Ważnym elementem, który uatrakcyjnia i indywidualizuje proces dydaktyczny, jest pozostawienie przez nauczyciela przestrzeni do błędów. Dzięki temu uczniowie nawzajem sobie pomagają i się od siebie uczą, co wspiera naturalną potrzebę zdobywania informacji.

Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość sprawdzenia poziomu własnej wiedzy i uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej dotyczącej materiału koniecznego do powtórzenia, a jednocześnie nakłaniają do podejmowania kolejnych prób poprawnego ich uzupełnienia.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

6

Wykorzystanie e materiału do pracy z uczącymi się o specjalnych potrzebach edukacyjnych

E materiał ułatwia samodzielną pracę ucznia oraz indywidualizację procesu dydaktycznego. Wszystkie multimedia przedstawiają informacje na temat organizowania i prowadzenia pomiarów wgłębnych w odwiertach. Różne formy multimedialne pozwalają na to, aby uczniowie pozyskiwali informacje w urozmaicony sposób i za pomocą odmiennych kanałów percepcji. Dzięki temu jest szansa na dopasowanie multimediów do potrzeb i możliwości poszczególnych uczniów, co w dużej mierze znosi bariery społeczne i komunikacyjne oraz sprzyja wyrównywaniu szans uczniów.

Dodatkowo odtwarzanie każdego e materiału jest możliwe również w trybie dostępności, który zawiera alternatywne wersje materiałów dla użytkowników z dysfunkcjami wzroku i słuchu.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

7

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

  • Windows 7 lub nowszy

  • OS X 10.11.6 lub nowszy

  • GNU/Linux z jądrem w wersji 4.0 lub nowszej 3 GB RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

  • Chrome w wersji 69.0.3497.100

  • Firefox w wersji 62.0.2

  • Safari w wersji 11.1

  • Opera w wersji 55.0.2994.44

  • Microsoft Edge w wersji 42.17134.1.0

  • Internet Explorer w wersji 11.0.9600.18124

Urządzenia mobilne:

  • 2 GB RAM iPhone/iPad z systemem iOS 11 lub nowszym

  • Tablet/Smartphone z systemem Android 4.1 (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium 69 (lub nowszym) np. Chrome 69, Samsung Browser 10.1, szerokość co najmniej 420 px

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

RwqZi8ai72BZc
(Uzupełnij).