Scenariusz lekcji chemii – Chemia jako nauka przyrodnicza

Opracował Krzysztof Błaszczak

Adresat:

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.  

I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń:

1. pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno‑komunikacyjnych;

Tytuł abstraktu:

Chemia na co dzień

Temat: Chemia jako nauka przyrodnicza

Czas: 45 min

Cel lekcji:

Uczeń wyjaśnia, czym zajmuje się chemia i w jakich dziedzinach życia ma zastosowanie

Kryteria sukcesu:

• podasz różnicę między chemią i alchemią

• wskażesz, co jest przedmiotem zainteresowania chemii jako nauki

• wymienisz działy chemii

• spośród różnych gałęzi przemysłu i zawodów wskażesz te, które w największym stopniu są związane z chemią i wykorzystują jej dorobek

• przyporządkujesz osiągnięcia do odpowiednich wybitnych nazwisk chemików

Kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku ojczystym 

• porozumiewanie się w językach obcych

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne 

• kompetencje informatyczne

• umiejętność uczenia się 

Nabywane i doskonalone umiejętności:

• korzystania z podręcznika cyfrowego

• komunikowania się

• obsługi komputera

• dociekania

• twórczego myślenia i działania

• współpracy

• przeprowadzania eksperymentów

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu

• zasoby multimedialne zawarte w abstrakcie (także ewentualnie w e‑podręczniku)

• tablica interaktywna/tablica i kreda

• metodnik lub kartki zielone, żółte i czerwone

• sprzęt, szkło laboratoryjne oraz odczynniki – patrz opis doświadczeń 1, 2, 3 w e‑podręczniku i abstrakcie

• plakaty, mazaki, glutaki

Metody i techniki nauczania:

• problemowe: dyskusja dydaktyczna

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem podręcznika cyfrowego

• praktyczna: eksperyment

• podające: elementy wykładu

• metoda lekcji odwróconej

• mapa myśli

• technika gadająca ściana

• technika świateł drogowych do samooceny ucznia, a przez to określenia stopnia opanowania omawianego zagadnienia na bieżąco

Formy pracy:

• praca w grupie

• praca w parach

• praca indywidualna

Fazy lekcji:

Wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą mailową lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Realizacyjna

1. Nauczyciel wprowadza metodę lekcji odwróconej – uczniowie otrzymali przed zajęciami zadanie do wykonania w domu. Polegało ono na zebraniu i opracowaniu informacji (z abstraktu, e‑podręcznika oraz innych dostępnych źródeł) dotyczących zagadnień:

• Czym jest alchemia?

• Czym zajmuje się chemia?

• Jakie są działy chemii?

• Jakie gałęzie przemysłu w największym stopniu bazują na chemii?

• Jakie zawody w największym stopniu wykorzystują dorobek chemii?

• Jakie osoby zasłużyły się w dziedzinie chemii i za co?

Nauczyciel, zlecając uczniom zadanie domowe w ramach metody odwróconej lekcji, może podzielić ich na grupy. Każdy zespół ma opracować konkretne zagadnienie.

1. Na zajęciach uczniowie wspólnie omawiają wszystkie zadane do opracowania w domu tematy, wykorzystując tworzenie plakatów przy pomocy mapy myśli. Po zakończeniu pracy uczniów z wykorzystaniem techniki gadająca ściana liderzy referują pracę grup.

2. Nauczyciel w formie pokazu wykonuje doświadczenie 1 i 2 z abstraktu (lub e‑podręcznika) według instrukcji. Uczniowie obserwują zmiany i wspólnie ustalają wynikające z nich wnioski. Swoje obserwacje zapisują w formularzu w abstrakcie lub w zeszytach.

3. Pod koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o obejrzenie galerii podobizn znanych polskich chemików, a następnie o wykonanie ćwiczeń interaktywnych z abstraktu.

Podsumowująca

1. Nauczyciel wyświetla na prezentacji multimedialnej zdania podsumowujące, na które uczniowie udzielają odpowiedzi. Może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią. Przykładowe zdania podsumowujące do wykorzystania (inne do wyboru i dopisania także w tablicy w abstrakcie):

• Dziś dowiedziałem się…

• Zrozumiałem, że…

• Zaskoczyło mnie…

Multimedia:

I, II. Ćwiczenia interaktywne – grupowanie elementów

III. Ćwiczenie interaktywne – krzyżówka

IV. Prezentacja‑slider omawiająca, czym zajmuje się chemia jako nauka

IV. Galeria zdjęć

V. Tablica interaktywna do ewaluacji lekcji i samooceny wiadomości ucznia

Komentarz metodyczny:

Nauczyciel, zlecając uczniom zadanie domowe w ramach metody odwróconej lekcji, może podzielić ich na grupy. Każdy zespół ma opracować konkretne zagadnienie. Na zajęciach uczniowie wspólnie omawiają wszystkie tematy, wykorzystując tworzenie plakatów przy pomocy mapy myśli. Po zakończeniu pracy uczniów z wykorzystaniem techniki gadająca ściana liderzy referują pracę grup.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Everyday chemistry

The origins of chemistry should be sought in alchemy, which was a combination of myths, religion, philosophy and experimental works with the use of laboratory equipment.

Alchemy originates from the practices of the priests of ancient Egypt, who, among other things, dealt with embalming and mummification of bodies of the dead, as well as with production of dyes, ointments and cosmetics. Later on, alchemists searched for the philosopher's stone i.e. a substance that would allow to convert metals into gold. In their research, alchemists often resorted to magic. They tried to discover an elixir of immortality and a medicine treating all illnesses – the panacea. Alchemy flourished not only in ancient Egypt and Europe but, above all, in China and India. Asian alchemists mainly sought recipes for immortality.

How did alchemists describe experiments?

Alchemists used codes, symbols and complicated illustrations of dragons, warriors and monsters to describe experiments. A snake devouring its own tail is the symbol of mysterious knowledge and changes continually occurring in nature.

Chemistry investigates many relationships between substances in almost every area of our lives. It looks for answers to the questions:

• what are substances composed of (i.e. getting to know their structure)?

• what can be obtained from substances (learning their properties, discovering and using them)?

• how can substances be produced (that is, searching for methods of obtaining them)?

• how and why can substances change?

Chemistry is present in almost every area of our lives. When we take medicines, cook and eat meals, conduct medical examinations or choose the right clothes for the given season of the year or sport. Think how the development of chemistry has affected the daily lives of us all.

Which industries are related to chemistry?

Chemistry is a science that examines the properties of substances, especially the transformations occurring in them. It is an experimental science i.e. it is based on observations, much like physics. Both these fields of knowledge belong to natural sciences and form their basis. Information obtained from chemistry and physics is used to explain phenomena occurring in animate and inanimate nature. Basic knowledge of chemistry is very important in everyday life of every human being, and chemical knowledge is useful in many professions.

What is chemistry about?

Chemistry investigates many relationships between substances in almost every area of our lives. It looks for answers to the questions:

• Chemistry is not only a school subject – it is present in every area of our lives. It has a long and interesting history.

• Chemistry is a science that investigates the composition and structure of substances, their transformations and conditions affecting the speed of these transformations.