Polegają na ocenie właściwości tkanin, dzianin lub innych wyrobów za pomocą zmysłów: wzroku, dotyku i węchu. Metoda ta wymaga dużej wprawy, pozwala jednak na szybką i bezpośrednią ocenę. Wadą jej jest to, że nie daje dokładnych liczbowych wyników.
Na podstawie badań organoleptycznych można określić niektóre właściwości tkaniny związane z jej budową i wykończeniem. Wrażenie przy dotyku i wygląd zewnętrzny tkaniny pozwalają określić rodzaj zastosowanego splotu, rodzaj wykończenia, sprężystość tkaniny i łatwość jej układania. Wzrokowo określa się sposób nadawania wzoru tkaninie; czy jest tkany, czy drukowany.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych

Dokładną ocenę wyrobów włókienniczych uzyskuje się przez badania laboratoryjne. Wynikami badań i pomiarów laboratoryjnych są dane liczbowe zwane wskaźnikami.
Metoda laboratoryjna wymaga zarówno posiadania aparatury pomiarowej i przyrządów, na których można określić poszczególne wskaźniki, jak odpowiednich warunków klimatycznych do przeprowadzania badań. W celu uzyskania prawidłowych wyników należy przeprowadzić określoną liczbę pomiarów, a następnie wyznaczyć wartości średnie. W badaniach tych wymagane jest zarówno staranne, zgodne z obowiązującymi przepisami przygotowanie próbek, jak również bardzo dokładne przeprowadzenie samych prób.
Szczegółowe przepisy dotyczące sposobu przeprowadzania badań laboratoryjnych oraz obliczanie wskaźników, jak również ich dopuszczalne wielkości, określają normy.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych

Łatwość usuwania brudu zależy od rodzaju włókna, z którego jest wykonana tkanina oraz od jej budowy. Z tkanin lnianych brud spiera się lepiej niż z tkanin bawełnianych, z tkanin rzadkich i porowatych łatwiej niż z gęstych o mocno skręconych nitkach. Tkaniny z włókien syntetycznych odznaczają się dużą skłonnością do brudzenia się, ponieważ włókna te mają łatwość elektryzowania się, co sprzyja przyciąganiu cząsteczek kurzu z powietrza i osadzaniu się ich na powierzchni tkaniny. Jednak w procesie prania brud łatwo daje się usunąć z ich powierzchni. Jedynie zanieczyszczenia zawierające tłuszcze są trudno usuwalne z tkanin syntetycznych i powodują trwałe ich zaszarzenie.

• Z czego uszyć wyrób odzieżowyD11DSo6p0Z czego uszyć wyrób odzieżowy

Zjawisko pillingowania się tkanin wełnianych lub dzianin było znane od dawna. Jednak dopiero wprowadzenie do produkcji surowców z udziałem włókien chemicznych ciętych, głównie włókien poliamidowych, poliestrowych i poliakrylonitrylowych, ujawniło ujemny wpływ tego zjawiska na wartość użytkową wyrobu oraz na czas jego użytkowania.
Pilling powstaje w czasie użytkowania wyrobów włókienniczych wykonanych głównie z włókien chemicznych i ich mieszanek , na skutek działania zmiennych sił zewnętrznych rozciągających, zginających lub tarcia.
Charakteryzuje się kuleczkami utworzonymi z zagęszczonych włókien. Podczas powstawania pillingu najpierw następuje zmechacenie powierzchni włókien, a później zaczynają się tworzyć ich skupiska, które w końcu zwijają się w kuleczki, zwane pillami. W przypadku, gdy do tworzących się pill dostaną się włókna z innych wyrobów, niekorzystny wygląd (dzianiny) potęguje się, gdyż wówczas najczęściej pille zawierają włókna o różnej barwie.
Takie zmiany powierzchni pogarszają znacznie wygląd estetyczny wyrobu. Odporność na pilling jest więc jednym z zasadniczych kryteriów oceny jakości tkanin (dzianin). Stąd wynika konieczność badania tego parametru jako ważnego wskaźnika warunkującego estetyczny wygląd odzieży. Badania laboratoryjne odporności tkanin na pilling przeprowadza się różnymi metodami – na aparacie o specjalnej konstrukcji lub na przyrządach odpowiednio przystosowanych do ścierania. Niezależnie od metody badania odporności na pilling przebiega ono w dwóch etapach. Etap pierwszy to:
uzyskanie za pomocą przyrządu zjawiska pillingu, etapem drugim jest zaś - ocena jakościowa i ilościowa pillingu.
Wyznaczanie skłonności powierzchni płaskiego wyrobu do mechacenia i pillingu można prowadzić, wykorzystując aparat skrzynkowy – metoda PN‑EN ISO 12945‑1, bądź aparat Martindalea – metoda PN‑EN ISO 12945‑2.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych

Wyznaczanie odporności wybarwienia polega na poddaniu próbki wyrobu działaniu określonego czynnika. Gdy zachodzi potrzeba oceny stopnia zabrudzenia bieli, przeprowadza się badanie wybarwionej próbki łącznie z niebarwionymi tkaninami towarzyszącymi. Badane tkaniny przekłada się z próbkami wybarwionymi. Na tkaninę towarzyszącą dobiera się najczęściej tkaninę o splocie płóciennym i masie 1 m2 100‑125 g. Tkanina towarzysząca nie powinna zawierać resztek chemikaliów ani chemicznie uszkodzonych włókien. Tkaniny towarzyszące z bawełny i lnu powinny być bielone, a z innych włókien - oczyszczone do stopnia zwykłej bieli.
Oceny stopnia odporności wybarwienia dokonuje się wzrokowo - oddzielnie na podstawie zmiany barwy próbki powstałej w wyniku wyznaczania i oddzielnie na podstawie zabrudzenia nie barwionych tkanin towarzyszących. Podstawą wzrokowej oceny jest zmiana barwy próbki badanej i próbki nie badanej. Zmianę barwy porównuje się z wzorcową szarą skalą do oceny stopnia zmiany barwy według PN‑EN 20105‑A02:1996.
 Odporność wybarwień na światło przeprowadza się przy pomocy aparatu Xenotest do naświetlania światłem sztucznym.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych

Sprawdza się ją poprzez wycięcie próbki z materiału przeznaczonego do badania. Następnie umieszcza się próbkę materiału w podstawie urządzenia. W trzpieniu aparatu umieszcza suchą próbkę trącą, czyli materiał wzorcowy. Przesuwa się trzpień po badanej próbce 10 razy w jedną i w drugą stronę. Ocenia się stopień zabrudzenia bieli tkaniny trącej, porównując kolor ze skalą szarości. Oznaczenie to polega na pocieraniu próbki wyrobu białą tkaniną bawełnianą o splocie płóciennym i określeniu stopnia zabrudzenia bieli tkaniny trącej według szarej skali.

Opór stawiany przez tkaninę przy rozkroju jest różny w zależności od rodzaju tkaniny – trudniejsze od innych są do rozkroju tkaniny lniane. Na stopień oporu przy rozkroju wpływa gęstość tkaniny i apretura usztywniająca.

• Z czego uszyć wyrób odzieżowyD11DSo6p0Z czego uszyć wyrób odzieżowy

Podatność na rozciąganie tkanin utrudnia układanie ich w warstwach (warstowanie) i rozkrój.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych

Celem dokonania pomiaru grubości próbki najpierw trzeba ją pobrać, czyli odciąć nożyczkami kawałek tkaniny o pełnej szerokości i powierzchni co najmniej 0,5 m2. Nie może ona mieć błędów tkackich i załamań. Następnie próbkę należy położyć na stoliku grubościomierza, uwolnić zapadkę i opuścić trzpień zakończony stopką. Wynik pomiaru odczytujemy na skali. Aby wyznaczyć grubość badanej próbki, należy obliczyć średnią arytmetyczną pomiarów.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych

Przepuszczalność powietrza jest to ilość powietrza przenikającego przez jednostkę powierzchni wyrobu w ciągu jednostki czasu przy określonej różnicy ciśnień powietrza po obu stronach wyrobu. Wymagania dotyczące wartości przepuszczalności powietrza zależą, podobnie jak i inne właściwości użytkowe, od przeznaczenia odzieży. Dla tkanin lub dzianin przeznaczonych na bieliznę osobistą przepuszczalność powietrza powinna być duża, natomiast dla tkanin na kurtki zimowe - stosunkowo niewielka.
Decydujący wpływ na przepuszczalność powietrza wywiera budowa i wykończenie tkaniny. Do pomiaru przepuszczalności powietrza stosuje się aparaty pracujące na zasadzie wytworzenia odpowiedniej różnicy ciśnień po obu stronach badanej próbki, w rezultacie czego przez wyrób włókienniczy przepłynie mierzona objętość powietrza w ciągu określonego czasu.
 Przepuszczalność powietrza wyrobów włókienniczych określa się według PN‑EN ISO 9237:1998 , jako objętość powietrza przechodzącego przez jednostkową powierzchnię aklimatyzowanego wyrobu włókienniczego w ciągu jednostki czasu przy ustalonej różnicy ciśnień po obu stronach wyrobu. Przepuszczalność powietrza W określa się zależnością:

$\mathrm{W}=\frac{\mathrm{V}}{\mathrm{F}\times \mathrm{t}}\left[\frac{{\mathrm{dm}}^3}{{\mathrm{m}}^2\times \mathrm{s}}\right]$

gdzie:

V – objętość przepływającego powietrza przez badaną próbkę w dm3,

F – powierzchnia badanej próbki w m2,

t – czas badania w sekundach.

Do wyznaczania przepuszczalności powietrza stosuje się wiele różnych aparatów, z których najbardziej rozpowszechnione są aparaty z gazomierzem i aparaty z przepływomierzem do pomiaru prędkości przepływu powietrza.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych

Rozsuwanie nitek w szwach występuje w tkaninach o rzadkim przeplataniu się gładkich nitek osnowy i wątku. Nitki rozsuwają się zazwyczaj w tych szwach, które w czasie użytkowania ulegają wielokrotnemu rozciąganiu, a więc najczęściej w szwach łokciowych, np. w tylnym środkowym szwie spodni. Szwy w tkaninach, w których nitki łatwo rozsuwają się powinny być szersze, a ścieg gęstszy.

• Z czego uszyć wyrób odzieżowyD11DSo6p0Z czego uszyć wyrób odzieżowy

Śliskość tkaniny zależy od charakteru jej powierzchni i ma znaczenie przy układaniu tkanin w warstwy do rozkroju i przy szyciu. Tkaniny o gładkiej powierzchni ze sztucznego włókna i włókien syntetycznych zsuwają się i przemieszczają przy układaniu w warstwy jak również przy rozkroju. Dlatego układa się je w niewielkiej liczbie warstw i spina uchwytami zaciskającymi.

• Z czego uszyć wyrób odzieżowyD11DSo6p0Z czego uszyć wyrób odzieżowy

charakteryzują zachowanie się tkaniny w procesach związanych z wyrobem odzieży. Na ich podstawie ustala się pewne warunki procesu technologicznego, liczbę warstw tkaniny do rozkroju, szerokość szwów, liczbę ściegów na centymetr, rodzaj i grubość nici do szycia, sposób i temperaturę prasowania. Właściwości konfekcyjne materiałów odzieżowych charakteryzowane są przez następujące wskaźniki:

— układalność,
— wygląd powierzchni tkaniny,
— śliskość,
— podatność na rozciąganie,
— opór stawiany przez tkaninę przy rozkroju,
— strzępienie się tkaniny,
— rozsuwanie się nitek w szwach,
— termiczne właściwości tkanin.

• Z czego uszyć wyrób odzieżowyD11DSo6p0Z czego uszyć wyrób odzieżowy

Są to właściwości higieniczne, wytrzymałościowe i estetyczne.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych

Wygląd powierzchni tkaniny odgrywa dużą rolę przy rozkroju tkanin. W przypadku tkaniny o powierzchni pokrytej włosem należy ustalić kierunek włosa w odzieży i uwzględnić go przy układaniu szablonów oraz układaniu warstw tkaniny do rozkroju, a także przy prasowaniu.
Tkaniny o drobnych wzorach bezkierunkowych nie stwarzają specjalnych trudności przy układaniu form do kroju. Natomiast tkaniny deseniowane, w kratę, w duże niesymetryczne wzory wymagają specjalnego opracowania układu kroju. W tych przypadkach przewiduje się większe zużycie tkanin na dany fason odzieży niż w przypadku tkanin gładkich lub o drobnych wzorach.

• Z czego uszyć wyrób odzieżowyD11DSo6p0Z czego uszyć wyrób odzieżowy

Aby określić ten parametr, rozkłada się tkaninę na stole, wycina z odcinka tkaniny paski wzdłuż nitek osnowy, ustawia odległość między zaciskami, następnie umieszcza się pasek (suchy lub mokry) w zaciskach zrywarki i obciąża wstępnie próbkę. Później uruchamia się zrywarkę i po zerwaniu paska odczytuje się wartość siły zrywającej.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych

W tym celu należy wyciąć odcinek tkaniny o pełnej szerokości i długości 1 m, bez błędów tkackich i załamań. Następnie nanieść dwie linie prostopadłe do krajek tkaniny w odległości 1 m i narysować je przez całą szerokość tkaniny. Brzegi próbki należy odciąć nożyczkami wzdłuż zaznaczonych linii. Zmierzoną próbkę należy zważyć na wadze z dokładnością do trzech cyfr znaczących, a później odczytać pomiar określający masę liniową badanej tkaniny.

• Określanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowychD19eVr2PzOkreślanie właściwości materiałów i ocena jakości wyrobów odzieżowych