Temat: Pierwiastek a związek chemiczny – związek chemiczny

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa

I. Substancje i ich właściwości. Uczeń:

8) klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości; 9) posługuje się symbolami pierwiastków i stosuje je do zapisywania wzorów chemicznych: H, C, N, O, Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, K, Ca, Fe, Cu, Zn, Br, Ag, Sn, I, Ba, Au, Hg, Pb.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń definiuje pojęcie związku chemicznego.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• definiować pojęcia: pierwiastek i związek chemiczny

• wyjaśniać różnicę między pierwiastkiem a związkiem chemicznym;

• podawać przykłady pierwiastków i związków chemicznych.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, np. co to jest pierwiastek chemiczny, co to jest symbol pierwiastka, po co wprowadzono symbole pierwiastków, jak zapisuje się symbole pierwiastków. Prosi ich o wykonanie polecenia 1 z abstraktu, a następnie inicjuje krótką dyskusję na temat substancji, pierwiastków i związków chemicznych.

2. Uczniowie przygotowują dzienniki obserwacji w abstrakcie. Mają zanotować w nich pytanie badawcze, hipotezy (przed projekcją), obserwacje i wnioski (po projekcji) na temat materiału filmowego „Otrzymywanie związku chemicznego z pierwiastków chemicznych”.

3. Nauczyciel, w nawiązaniu do filmu z eksperymentem, zadaje uczniom pytanie o to, jak można zdefiniować pojęcie związku chemicznego. Następnie pyta, jaka jest różnica między pierwiastkiem a związkiem chemicznym; którą substancję nazwiemy substancją prostą, a którą substancją złożoną. Zapisuje słownie równanie reakcji, jaka miała miejsce podczas eksperymentu, oraz zapisuje to samo za pomocą symboli i wzoru chemicznego. Podpisuje substancje proste i substancję złożoną, definiuje pojęcie wzoru chemicznego. Wskazuje na konieczność przestrzegania wielkich i małych liter w zapisie symboli pierwiastków i związków chemicznych, np.
   C – to symbol węgla
   O – to symbol tlenu
   Co – symbol kobaltu
   ale CO to wzór związku chemicznego tlenku węgla(II).

4. Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie podobieństw i różnic między związkiem chemicznym a mieszaniną. Nakierowuje ich na odpowiedzi, zadając pomocnicze pytania: czym jest związek chemiczny a czym mieszanina, jaki mają skład ilościowy, w jaki sposób łączą się ich składniki, czy można je rozdzielić na składniki itp.

5. Nauczyciel poleca uczniom odpowiedzieć na pytanie: „Czy sól kamienną i wodę można zaliczyć do substancji prostych czy złożonych?” – mogą do tego wykorzystać ilustracje „Pierwiastki” i „Elektroliza wody”. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na fakty, iż sól kamienna nie jest związkiem sodu z chlorem, a jonów sodu z jonami chloru; woda jako substancja to zbiór cząsteczek wody, a te dopiero zbudowane są z atomów tlenu i wodoru (nie jest to związek dwóch gazów).

6. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń interaktywnych w abstrakcie (praca indywidualna).

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane?
   Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

2. Wskazany przez nauczyciela uczeń podsumowuje lekcję, opowiadając, czego się nauczył i jakie umiejętności ćwiczył.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Element and chemical compound - chemical compound

We meet many chemical compounds every day. For example, water, rock salt (sodium chloride), sugar (sucrose), citric acid, vinegar (acetic acid and water) or alcohol (ethanol and water). Let's look at rock salt. It is a compound – product of the reaction of sodium with chlorine. Sodium ($\text{Na}$) is a solid substance reacting violently with water, and chlorine (${\text{Cl}}_2$) (chlorine gas occurs in the form of molecules) is a poisonous gas. Chemical compound $\text{NaCl}$ is the most popular spice and preservative, giving the dishes a salty taste. Chemical compounds have different properties than the elements they contain. For example, water is a compound - product of the reaction of hydrogen with oxygen.

Knowing the symbols of chemical elements, you can write formulas of chemical compounds down, for example: $\text{MgO}$ is magnesium oxide,
$\text{CaO}$ – calcium oxide,
$\text{CO}$ – carbon monoxide.

• The substance is every element and every chemical compound.

• A chemical element is a simple substance that cannot be divided into simpler substances.

• A chemical compound is composed of atoms or ions of at least two different chemical elements connected to each other.

• Chemical compounds have different properties than the elements it is composed of.