Bajki Ignacego Krasickiego
W epoce oświecenia wielką wagę przywiązywano do racjonalnego tłumaczenia świata. Czy jednak można tę postawę utożsamiać z kultem rozumu? Ten problem można analizować na podstawie bajek Ignacego Krasickiego.
Z dowolnego źródła przypomnij sobie główne cechy bajki oraz zadania utworów należących do tego gatunku literackiego.
Ignacy Krasicki
Ignacy Krasicki
Najważniejszy przedstawiciel oświeceniowego klasycyzmu; liryk, epik, komediopisarz, publicysta, tłumacz. Urodził się w 1735 r. w Dubiecku w szlacheckiej (lecz zubożałej) rodzinie, został wyznaczony do stanu duchownego. W 1754 r. ukończył seminarium, ale święcenia kapłańskie uzyskał dopiero w 1759 r. W latach 1759–1761 studiował w Rzymie. Po powrocie do kraju zaangażował się w politykę. Początkowo sympatyzował ze stronnictwem Czartoryskich, tzw. Familią. Ponieważ Familia popierała wybór Stanisława Poniatowskiego na tron, Krasicki zbliżył się do młodego władcy (został nawet jego kapelanem). Był twórcą koncepcji czasopisma propagującego idee obozu królewskiego – ukazującego się od 1765 r. „Monitora”, w którym Krasicki zamieszczał teksty publicystyczne. Dzięki wsparciu władcy w 1766 r. konsekrowano go na biskupa warmińskiego, co dawało godność i niemałe dochody, które przeznaczał m.in. na upiększanie siedziby w Heilsbergu (czyli Lidzbarku Warmińskim). W roku 1772 (po I rozbiorze) stał się poddanym władcy Prus Fryderyka II, co utrudniło mu stały kontakt z krajem. Coraz częściej bywał na dworze Fryderyka, ale nigdy nie stał się usłużnym chwalcą swego nowego władcy. Ignacy Krasicki bywał na obiadach czwartkowych u Stanisława Augusta Poniatowskiego. W czasie tych spotkań czytał własne utwory. Chociaż pozostawał obywatelem innego państwa, stale interesował się sytuacją ojczyzny. W 1795 r. otrzymał tytuł arcybiskupa gnieźnieńskiego, czyli prymasa Polski. Jednak przed konsekracją Krasickiego dokonano III rozbioru i prymas pozostawał poddanym Prus. Zmarł w 1801 r. w Berlinie. Jego ciało sprowadzono do Polski w 1829 r. i złożono w katedrze gnieźnieńskiej. Spod pióra Krasickiego wyszły wspomniane już felietony zamieszczane w czasopismach, lecz Krasicki to przede wszystkim literat. Na szczególną uwagę zasługują jego bajki oraz satyry, ale stworzył też trzy powieści, trzy poematy heroikomiczne, epos, dramaty. Realizują one zasady klasycyzmu (ład, precyzja, racjonalizm, odwołania do antyku). Model stylu klasycystycznego, który stosował Krasicki, uznano w kulturze za wzorcowy. Część utworów Ignacy Krasicki podpisał pseudonimem X.B.W. (Książę Biskup Warmiński).
Sztuka klasycystyczna w Polsce nastawiona była na kształcenie społeczeństwa, realizowała zadania dydaktyczne. Taki charakter twórczości od razu narzucał wybór gatunków literackich.
Spośród wymienionych poniżej gatunków wybierz te, które najlepiej służą funkcji dydaktycznej. Uzasadnij swój wybór.
- epos
- powieść
- pieśń
- hymn
- tren
- komedia
- psalm
- sonet
- satyra
- bajka
Uzasadnij, że utwory, w których został zastosowany komizm (sytuacji, postaci, języka), najlepiej realizują funkcję dydaktyczną.
W świecie bajki
O bajce i bajkopisarzach polskichGrecy [...] wynalazek tej formy twórczości przypisują półlegendarnemu Ezopowi, niewolnikowi z Frygii, który właśnie dzięki tak niskiemu statusowi społecznemu wpadł na pomysł, aby mówić panom nieprzyjemne dla nich prawdy nie wprost, ale za pomocą zwierzęcych alegorii. Mitotwórcza fantazja Greków skłonna była tłumaczyć natchnienie Ezopa działaniem sił cudownych. Przytaczano opowieść, według której nad monstrualnie brzydkim niewolnikiem zlitował się Hermes i nauczył go znanej mu z Olimpu sztuki mówienia bajek. W innej wersji miał to uczynić Zeus [...]. Popularny w literaturach chrześcijańskich od średniowiecza Żywot Ezopa zamienia [...] Zeusa na Boga. Tradycja chrześcijańska znała zresztą lepszy argument przemawiający za boskim pochodzeniem gatunku. Odkryto bowiem strukturalne podobieństwo między utworami ze zbioru Ezopowego a biblijnymi przypowieściami; wniosek wydawał się oczywisty: ludzkie bajki mają źródło w Biblii. Pogląd ten powtarzano jeszcze w XVIII w., chociaż epoka filozofów znała już teorię wywodzącą gatunek z kultury ludowej. Zwolennicy tej teorii utrzymywali, że bajka jest dawniejsza od wszelkiego piśmiennictwa [...]. Szukano ich w najsławniejszych pokładach kultury, kiedy kształtował się system językowy i sposób wyrażania pojęć ogólnych za pomocą prostej metafory. Stąd miał być już tylko krok do bajkowej alegorii [...]. Od niepamiętnych czasów bajka służyła zadaniom wychowawczym [...]. Pierwsze zbiory tekstów zawdzięczamy retorom greckim, którzy cenili je jako materiał do ćwiczeń, obejmujących m.in. tłumaczenie alegorii. [...] Teksty przypisywane Ezopowi obrastały formułami objaśniającymi w sposób zwięzły ogólny sens fabuły; stąd wywodzi się tzw. morał.
Wacław Woźnowski, O bajce i bajkopisarzach polskich, [w:] , Bajka polska od Kadłubka do Herberta, oprac. Wacław Woźnowski, wybór Wacław Woźnowski, Wrocław 1972, s. 5.
Wymień i krótko scharakteryzuj dwie teorie dotyczące genezy bajki jako gatunku.
Wyjaśnij, jakie znaczenie dla powstania gatunku miał fakt, że Ezop był niewolnikiem.
Co to znaczy mowa ezopowa? Podaj przykłady tekstów literackich, w których zastosowano taki rodzaj wypowiedzi. Wyjaśnij na podstawie wybranego tekstu, w jakim celu.
odmiana gatunkowa bajki; utwór niewielkich rozmiarów, w którym bohaterami są przede wszystkim zwierzęta, będące nosicielami pewnych stałych cech (np. mrówka – pracowitość, osioł – upór, lis – spryt itd.)
W XVII wieku we Francji tworzył bajkopisarz, który sławą dorównał Ezopowi – Jean de La FontaineJean de La Fontaine. Jego dzieła wykazują większość podstawowych cech gatunku (dydaktyzm, wiersz, morał), ale mają formę nieco odmienną od tej, którą proponował Ezop. La Fontaine tworzył bajki obszerniejsze (liczące np. kilkadziesiąt wersów), z rozbudowaną fabułą, zawierającą m.in. dokładniejsze opisy wyglądu bohaterów.
Spośród podanych właściwości bajek wybierz te, które są typowe dla bajki ezopowej, oraz te, które występują w bajkach Ezopa i La Fontaine’a. Uzupełnij tabelę.
narracyjna, opisowa, epigramatyczna
| Bajka ezopowa | |
|---|---|
| Bajka lafontenowska |
Literatura OświeceniaNajwiększe sukcesy odniósł Krasicki jako bajkopisarz. Zbiór pt. Bajki i przypowieści, wydany w roku 1779, zawiera bajki krótkie, epigramatyczne, nawiązujące do stale żywych wzorów Ezopowych. Po wydaniu Bajek i przypowieści nie zaprzestał uprawiania tego gatunku. Pisał je do końca, niektóre publikował w czasopiśmie „Co tydzień” (1798–1799). Zebrane w pośmiertnej edycji Franciszka Ksawerego DmochowskiegoFranciszka Ksawerego Dmochowskiego (1802), stanowiły osobno cykl pt. Bajki nowe. Reprezentowały one typ odmienny: były to przeważnie bajki dłuższe, narracyjne, oparte na wzorach La Fontaine’a.
Mieczysław Klimowicz, Literatura Oświecenia, Warszawa 1988, s. 67.
Wstaw w wolne miejsca właściwe wyrazy, ale zastosuj odpowiednią formę gramatyczną.
Ignacy Krasicki pozostawił po sobie ............ zbiory bajek. Niektóre z nich ukazywały się w ......................... Pośród utworów należących do tego gatunku dominują ............................. W pierwszym zbiorze, zatytułowanym „............................................”, znalazło się ponad sto utworów. W drugim tomie bajek widać wyraźniej wpływy .......................... – są tam wiersze należące do odmiany .......................
Kilka słów o filozofach...
W obu zbiorach bajek Ignacego Krasickiego znaleźć można po dwa utwory, w których bohaterami są filozofowie. Jak przedstawiciel wieku filozofów przedstawiał uczonych?
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Ignacy Krasicki, Filozof, czyta Bartosz Woźny Ignacy Krasicki, Filozof, czyta Bartosz Woźny Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o..
FilozofZaufany Filozof w zdaniach przedsięwziętychZaufany Filozof w zdaniach przedsięwziętych,
Nie wierzył w Pana Boga, śmiał się z wszystkich świętych.
Przyszła słabość, aż mędrzec, co firmament mierzył,
Nie tylko w Pana Boga, i w upiryupiry wierzył.
Czy Filozof to bajka epigramatyczna, czy - narracyjna? Uzasadnij odpowiedź.
Scharakteryzuj bohatera bajki.
Omów, co spowodowało zmianę postępowania filozofa, oraz wyjaśnij, na czym polegała jego przemiana.
Czy narrator pochwala postępowanie filozofa przed przemianą, czy - po przemianie? Uzasadnij odpowiedź.
Jak należy oceniać postać filozofa z bajki – negatywnie czy pozytywnie? Uzasadnij odpowiedź.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Ignacy Krasicki, Filozof i orator, czyta Bartosz Mazur Ignacy Krasicki, Filozof i orator, czyta Bartosz Mazur Źródło: www.wolnelektury.pl, licencja: CC BY 3.0.
Filozof i oratorFilozof dysputował o prym z oratoremoratorem.
Gdy się długo męczyli mniej potrzebnym sporem,
Nadszedł chłop. „Niech nas sądzi!” – rzekli razem oba.
”Co ci się – rzekł filozof – bardziej upodoba?
Czy ten, który rzecz nową stwarza i wymyśla,
Czy ten, co wymyśloną kształci i określa?”
”My się na tem – chłop rzecze – prostacy, nie znamy,
Wolałbym jednak obraz aniżeli ramy”.
Czy Filozof i orator to bajka epigramatyczna, czy - narracyjna? Uzasadnij odpowiedź.
O co wiedli spór tytułowi bohaterowie?
Wyjaśnij własnymi słowami, czym zajmują się filozof i orator ukazani w bajce.
Wyjaśnij, jakie znaczenie ma to, że spór bohaterów rozstrzygnął prosty chłop. Czy jego opinia jest miarodajna? Uzasadnij odpowiedź.
Zapisz własnymi słowami sens wypowiedzi chłopa z bajki Ignacego Krasickiego.
W Bajkach i przypowieściach wizerunek filozofa nie jest jednoznaczny:
To ten, który – gdy dzieje się coś złego – porzuca swoje przekonania. Czy zmiana postępowania oznacza, że zaczyna prawidłowo postrzegać świat? Nie! Kult rozumu zastąpił magią...
To ten, który – zanim coś powie – myśli. Umysł filozofa zatem próbuje zrozumieć świat i to właśnie ten uczony ów świat tłumaczy za pomocą idei...
FilozofPo stryju filozofiefilozofie wziął jeden spuściznęspuściznę,
Nie gotowiznęgotowiznę,
Tam, gdzie duch buja nad ciało,
Takich sprzętów bywa mało,
Ale były na szafach, w szafach słojkówsłojków szyki,
AlembikiAlembiki,
Papierów stósystósy,
Globusy
I na stoliku
Szkiełek bez liku,
A w końcu ławy
Worek dziurawy.
Wziął jedno szkiełko, patrzy, aż wór okazały.
Wziął drugie, a woreczek nikczemnynikczemny i mały.
Westchnął zatem nieborak i rzekł: „Wiem, dlaczego
Były pustki w dziurawym worku stryja mego:
Gdyby był okiem, nie szkłem, na rzeczy poglądał,
I on by użył, i ja znalazłbym, com żądał”.
Omów,co pozostało po filozofie‑uczonym.
Do opisu przedmiotów, które pozostały po śmierci filozofa, Ignacy Krasicki użył krótkich wersów – wyjaśnij, czemu służy taki zabieg językowy.
Na podstawie tekstu sformułuj ocenę filozofa‑uczonego.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Ignacy Krasicki, Filozof i chłop, czyta Bartosz Woźny Ignacy Krasicki, Filozof i chłop, czyta Bartosz Woźny Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o..
Filozof i chłopWielki jeden filozof, co wszystko posiadałwszystko posiadał,
Co bardzo wiele myślał, więcej jeszcze gadał,
Dowiedział się o drugim, który na wsi mieszkał.
Nie omieszkałNie omieszkał
I kolegę odwiedzieć,
I od niego się dowiedzieć,
Co umiał i skąd była ta jego nauka;
Znalazł chłopa nieuka,
Bo i czytać nie umiał, a więc książek nie miał.
Oniemiał.
A chłop w śmiech: „Moje księgi – rzekł – wszystkie na dworze:
Wół, co orze,
Sposobi mnie do pracy, uczy cierpliwości,
Pszczoła pilności,
Koń, jak być zręcznym,
Pies, jak wiernym i wdzięcznym,
A sroka, co na płocie ustawicznie krzeczy,
Jak lepiej milczyć niźli gadać nic do rzeczy”.
Scharakteryzuj dwa rodzaje źródeł wiedzy, o których mowa jest w bajce
Wyraz nieuk zazwyczaj ma negatywne znaczenie. Kim jest nieuk w bajce Krasickiego? Uzasadnij odpowiedź.
Dopasuj do nazw zwierząt przywołanych przez chłopa z bajki Ignacego Krasickiego odpowiednie cechy.
wierność, wdzięczność, zręczność, pilność, cierpliwość, pracowitość
| WÓŁ | |
| PSZCZOŁA | |
| KOŃ | |
| PIES |
Które zestawienie zwierzęcia i cechy przez nie ilustrowanej uważasz za najbardziej ciekawe? Uzasadnij odpowiedź.
W wypowiedzi chłopa autor zastosował charakterystyczny zabieg kompozycyjny. Na czym on polega i czemu służy?
Nazwij wszystkie znaki interpunkcyjne zastosowane w tekście. Nazwij funkcję pełnioną w tekście przez co najmniej dwa.
Napisz scenopis scenki teatralnej, która będzie inscenizacją tej bajki Ignacego Krasickiego, ale podaną współczesnym językiem.
Książę Biskup Warmiński Ignacy Krasicki (1735---1801)Krasicki podjął zadanie uczenia mądrości praktycznej, opisywania życia codziennego wśród zmagań, zasadzek, oszustw i ślepych zaułków. Wzniosłe spekulacje, do których nie jest stworzony, napełniają go nieufnością. Na cztery bajki, w których pojawia się postać filozofa, tylko w jednej odgrywa on pozytywną rolę; wiedzie prym przed oratorem [...]. We wszystkich innych zostaje ośmieszony: i ten, który nie wierzy ani w Boga, ani w świętych, lecz gdy zachorował, nawraca się i odnajduje wiarę w upiory [...], i ten, który całe dnie spędza na strychu na nikomu niepotrzebnych studiach, nie przynoszących mu ani grosza [...], i zwłaszcza ten, który nie zna prawdziwej wiedzy, jakiej uczy natura. Niepiśmienny chłop wprawia go w zakłopotanie mówiąc:
Wół, co orze,
Sposobi mnie do pracy, uczy cierpliwości,
Pszczoła pilności,
Koń, jak być zręcznym,
Pies, jak wiernym i wdzięcznym,
A sroka, co na płocie ustawicznie krzeczy,
Jak lepiej milczyć niźli gadać nic do rzeczy.
Oto główne role, główni aktorzy bajek księcia biskupa: zwierzęta, które widzi codziennie, lub takie, którym długoletnia tradycja literacka przypisała określony charakter.Paul Cazin, Książę Biskup Warmiński Ignacy Krasicki (1735–1801), tłum. Michał Mroziński, Olsztyn 1983, s. 250–251.
Bajkowa filozofia
Ignacy Krasicki nie atakował filozofii jako nauki, a tylko dogmatyczne traktowanie teorii jak absolutnej prawdy. Ważniejsza była dla niego... filozofia życia. Na czym ona polegała? O tym opowiadają bajki.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Ignacy Krasicki, Groch przy drodze, czyta Bartosz Mazur Ignacy Krasicki, Groch przy drodze, czyta Bartosz Mazur Źródło: www.wolnelektury.pl, licencja: CC BY 3.0.
Groch przy drodzeOszukany gospodarz turbował sięturbował się srodzesrodze:
Zjedli mu przechodzący groch zeszłyzeszły przy drodze.
Chcąc wetowaćwetować i pewnym cieszyć się profitemprofitem,
Drugiego roku wszystek groch posiał za żytem.
Przyszło zbierać; gdy mniemał mieć korzyśćmniemał mieć korzyść obfitą,
Znalazł i groch zjedzony, i stłoczone żytostłoczone żyto.
Niech się miary trzymają i starzy, i młodzi:
I ostrożność zbyteczna częstokroć zaszkodzi.
Sformułuj morał, który wynika z bajki Groch przy drodze.
Ustal, czy z utworu wynika, jaki jest stosunek narratora do gospodarza.
Na czym polega staranie gospodarza o zysk? Jakie błędy w postępowaniu gospodarza udaremniły mu jego zdobycie?
Do wszystkich wyrazów objaśnionych w przypisach dopisz ich współczesne synonimy. Użyj ich, opisując kogoś, kto poniósł stratę.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Ignacy Krasicki, Rybka mała i szczupak, czyta Bartosz Mazur Ignacy Krasicki, Rybka mała i szczupak, czyta Bartosz Mazur Źródło: www.wolnelektury.pl, licencja: CC BY 3.0.
Rybka mała i szczupak
Zacytuj fragment utworu, który można uznać za sformułowany wprost morał bajki.
Która z poprzednich bajek mogłaby zawierać ten morał? Uzasadnij wybór.
Opisz obraz świata w bajkach Ignacego Krasickiego, analizując wybrane teksty poety.
Polska bajka ezopowaDo słabych mówi [...]: przede wszystkim pozbądźcie się złudzeń i przyjmijcie niekorzystną dla was regułę życia społecznego. Do silnych zaś: reguła jest co prawda dla was korzystna, ale bywają wyjątki, bądźcie umiarkowani. Zarówno do silnych, jak i do słabych skierowany jest postulat w miarę zgodnego współistnienia opartego na przyrodzonej niesprawiedliwości. Dlatego może bajka polityczna zdaje się rozkwitać w epokach, kiedy niesprawiedliwość jest szczególnie dolegliwa, a sankcjonujący ją układ społeczno‑polityczny względnie stabilny.
Janina Abramowska, Polska bajka ezopowa, Poznań 1991, s. 214–215.
Polska bajka ezopowaPodział na słabych i silnych jest w Bajkach i przypowieściach mocno wyakcentowany. Drapieżnicy pożerają stworzenia słabe i bezbronne na zasadzie prawa natury, od którego nie ma żadnych wyjątków. Biada prostodusznej owcy, która weźmie na serio udawaną pokorę lwa albo wilczą praworządność. Biada myszy, która uwierzy w kocią skruchę.
W świecie Bajek i przypowieści nie ma miejsca na litość, słaby może jedynie wybierać między śmiercią dziś lub jutro, czasem ma szansę odwleczenia własnej zguby za cenę śmierci cudzej. W owym uznaniu oczywistości zła kryje się możliwość dramatycznego protestu przeciw porządkowi świata, możliwość nigdy jednak u Krasickiego niezrealizowana. Tak czy inaczej, nie dla lwów i wilków pisze XBW. Ani przez chwilę nie wierzy w ich nawrócenie, ostrzej niż zbrodnie i podstępy silnych potępia prostoduszność, naiwność, litość, oczekiwanie wdzięczności – fałszywe cnoty niewolników. Jedyna wskazówka wynikająca z Bajek i przypowieści to dyrektywa nieufności.Janina Abramowska, Polska bajka ezopowa, Poznań 1991, s. 214–215.
Teksty do wyboru
Wilk pokutującyWzięły wilka skrupułyskrupuły. Wiódł łotrowskie życie,
Więc ażeby pokutę zaczął należycie,
Zrzekł się mięsa. Jarzyną żyjąc przez dni kilka,
Znalazł na polowaniu znajomego wilka.
Trzeba pomóc bliźniemu! Za pracę usłużną
Zjadł kawał mięsa – gardzić nie można jałmużną.
Spotkał jagnię nazajutrz samopas idącyjagnię nazajutrz samopas idący,
Chciał upomnieć, nastraszyć, zabił go niechcący,
Nazajutrz widząc cielę, że z krową nie chodzi,
Zabił go – takich grzechów cierpieć się nie godzi.
Nazajutrz, gdy się pasły z krowami pospołu:
”Niech się dłużej nie męczy!” – zjadł starego wołu.
I tak cierpiąc przykładne z dóbr świata wyzucie,
Chudy, gdy był grzesznikiem, utył na pokucie.
Wilk i owceWilk, chociaż to ostrożny, przecie że żarłoczny,
Postrzegł ścierwo, chciał dostać i wpadł w dół pobocznydół poboczny.
Siedzi w jamie a wzdycha; wtem owieczki słyszy.
Patrzą w dół, aż wilk w jamie siedzi, ledwo dyszy.
Odezwał się na koniec, rzekł do nich powolnie:
”Nie wpadłem, za pokutę siedzę dobrowolnie:
Trzeba czynić pokutę za boje, za groźby,
Za to, żem was pożerał…” Owce zatem w prośby:
”Wynidź z dołu!…” „Nie wyjdę!…” „My będziem podnosić…”
Droży się wilk, na koniec dał się im uprosić.
Jęły się więc roboty i tak pracowały,
Że go ze dna samego jamy wydostały.
Wyszedł, a zawdzięczajączawdzięczając nierozumnej kupie,
Pojadł, pogryzł, podusił wszystkie owce głupie.
Wilk i owce IIChoć przykro, trzeba cierpieć; choć boli, wybaczyć,
Skoro tylko kto umie rzecz dobrze tłumaczyć.
Wszedł wilk w traktat z owcami. O co? O ich skórę;
Szło o rzeczSzło o rzecz. Widząc owce dobrą koniunkturękoniunkturę
Tak go dobrze ujęły, tak go opisałyopisały,
Iż się już odtąd więcej o siebie nie bały.
W kilka dni ten, co owczej skóry zawżdyzawżdy pragnie,
WidocznieWidocznie, wśród południa, zjadł na polu jagnię.
Owce w krzyk! A wilk na to: „Po cóż narzekacie.
Wszak nie masz o jagniętach i wzmianki w traktacie”.
Udusił potem owcę: krzyk na wilka znowu;
Wilk rzecze: „Ona sama przyszła do połowuprzyszła do połowu”.
Niezabawem krzyk znowu i skargi na wilka
Wprzód jedną, teraz razem zabił owiec kilka.
”Drudzy rwali — wilk rzecze — jam tylko pomagał”.
I tak, kiedy się coraz większy hałas wzmagał,
Czyli szedł wstępnym bojem, czy się cicho skradał,
Zawżdy się wytłumaczył – a owce pozjadał.
Przeczytaj trzy bajki Ignacego Krasickiego, w których jednym z bohaterów jest wilk. Napisz krótkie opowiadanie na temat: „Strzeż się wilka, nawet gdy wpadł w tarapaty…”. W swoim tekście wykorzystaj cytaty z bajek Krasickiego.
Ironia i komizm
Zapoznaj się z definicjami ironii, komizmu i sceptycyzmu. Analizując bajki Ignacego Krasickiego, zbadaj funkcjonowanie tych pojęć w wybranych tekstach. Przygotuj głos do dyskusji poświęconej tej tematyce.
Zadaniowo
Wybierz dowolną bajkę Ignacego Krasickiego. Zinterpretuj wybrany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.
Sformułuj cztery argumenty dotyczące tego, że Ignacy Krasicki jako bajkopisarz rzeczywiście służył społeczeństwu polskiemu.