Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Animacja + Schemat

Typy ruchów społecznych

Ze względu na różnorodność postaci, form i rozmiarów, jakie przybierają ruchy społeczne, niezbędne jest zapoznanie się z ich typologią stworzoną na podstawie kilku kryteriów, takich jak: zakres, jakość, przedmiot czy wektor planowanej zmiany, strategia działania i związki między ruchami społecznymiIndeks górny 11Indeks górny 1.

1
Polecenie 1

Zapoznaj się informacjami zamieszczonymi w schematach i animacji. Następnie wykonaj ćwiczenia.

Kryterium zakresu planowanej zmiany

R1MooOcqBLtsi
Ilustracja interaktywna przedstawia dwa zdjęcia. Zdjęcie pierwsze przedstawia młodą, długowłosą kobietę w maseczce na twarzy, która trzyma przed sobą duże zdjęcie świni. Pod zdjęciem znajduje się angielski napis: I Am You, Only Different. PETA. Na zdjęciu tym znajdują się punkty 1-2. Zdjęcie drugie przestawia maszerujący tłum czarnoskórych ludzi. Część z nich niesie tablice z napisami w języku angielskim: End segregated rules in public schools. We demand voting rights now!. Na zdjęciu tym znajdują się punkty 3-4. Opis punktów znajdujących się na zdjęciu pierwszym: 1. Ruchy reformatorskie. Przykłady: ruchy walczące o prawa zwierząt, żądające zakazu eksperymentów, ruchy domagające się ograniczenia prędkości na autostradach. 2. Ruchy reformatorskie. Cel: Dążą do modyfikacji jakiegoś aspektu społeczeństwa bez dotykania rdzenia struktury instytucjonalnej. Koncentrują się na zmianie w społeczeństwie. Opis punktów znajdujących się na zdjęciu drugim: 3. Ruchy radykalne. Przykłady: ruchy praw obywatelskich w USA, ruch walczący z apartheidem w Afryce Południowej, ruchy narodowowyzwoleńcze w krajach kolonialnych. 4. Ruchy radykalne. Cel: Dążą do zmian sięgających fundamentu organizacji społecznych. Doprowadzają do zmiany społeczeństwa. W skrajnych przypadkach, gdy zainicjowane przez nie zmiany obejmują aspekty polityczne, gospodarcze i kulturowe, dążą do całościowej organizacji społeczeństwa według nowego, alternatywnego wzoru lub utopii społecznej. Mówimy wówczas o ruchach rewolucyjnych (np. millenarystycznych, komunistycznych, faszystowskich).
Źródła ilustracji: Jorge Maya, domena publiczna; Rowland Scherman, domena publiczna.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RqywwJydGbSdP
Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem Wybrane kryteria podziału ruchów społecznych.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DMCVRacPX

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem Wybrane kryteria podziału ruchów społecznych.

Kryterium wektora planowanej zmiany

R1OW98Gpm2YUA
Ilustracja interaktywna przedstawia drewniany kierunkowskaz ze strzałką z lewą (tu znajduje się punkt 1) i prawą stronę (tu znajdują się punkty 2 i 3). Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Ruchy chcące dokonać zmiany Wektor ma charakter pozytywny. Ruchy chcą dokonać jakiejś zmiany. 2. Ruchy chcące powstrzymać zmianę Wektor ma charakter negatywny. Ruchy chcą zapobiec zmianie, którą oceniają negatywnie. Często są to kontrruchy, mobilizujące się w odpowiedzi na pojawienie się ruchu pierwotnego. Czasami takie ruchy pojawiają się parami, np. prawica i lewica, antysemityzm i syjonizm, ateistyczny i fundamentalistyczny. 3. Ruchy chcące powstrzymać zmianę. Przykłady: ruchy przeciwne nowoczesności, ruchy walczące z globalizacją, ruchy broniące kultur tubylczych, ruchy wskrzeszające partykularyzmy etniczne i narodowe, ruchy manifestujące fundamentalistyczne przekonania religijne, ruchy ekologiczne.
Źródło ilustracji: geralt, domena publiczna.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Kryterium strategii ruchu

R13rywieuiOZH
Ilustracja interaktywna przedstawia grafikę z szeregiem kół zębatych, w ich wnętrzu są symbole, czasu, tarczy, lupy, puzzla, domu, żarówki, tablicy z wykresem, kart kredytowych, kalendarza, teczki, grupy ludzi, wykresu, kartki z punktami, stosu. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Ruchy kierujące się logiką „instrumentalną”. Przykłady: ruch i partia Zielonych w Niemczech, polski ruch Solidarności, ruchy ekologiczne. 2. Ruchy kierujące się logiką „instrumentalną”. Cel: Dążą do zdobycia władzy politycznej, by za jej pomocą wymusić planowane zmiany w prawie, instytucjach i organizacji społeczeństwa. Ich celem jest kontrola polityczna., 3. Ruchy kierujące się logiką „ekspresyjną”. Przykłady: ruchy obywatelskie, ruchy etniczne, ruchy feministyczne, 4. Ruchy kierujące się logiką „ekspresyjną”. Cel: Chcą potwierdzić swoją odmienność i odrębność, uzyskać akceptację dla proponowanych przez siebie zmian, zyskać równe prawa, autonomię, emancypację polityczną i kulturową dla swoich członków i szerszego elektoratu.
Oprac. na podst.: D. Rucht, Themes, logics, and arenas of social movements: a structural approach, [w:] International Social Movements Research, (red.) L. Kriesberg, 1988, t. 1, s. 319.
Źródło ilustracji: ar130405, CC 0.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Kryterium związku między ruchami

RKt3lR4rt1SGH
Ilustracja interaktywna przedstawiająca linę z zawiązaną na niej ósemką. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Ruchy i kontrruchy. W świecie ruchów społecznych możemy wyodrębnić pewne zjawiska, takie jak np. ruchy i kontrruchy „luźno powiązane w konflikcie”, który je wzajemnie stymuluje. Kiedy powstaje jakiś ruch opowiadający się za zmianą, tworzy on jednocześnie warunki do powstania kontrruchu, definiując tym samym jego cele i poglądy – zorientowane na przeciwne wartości i normy. Kontrruch jest lustrzanym odbiciem ruchu, przeciw któremu jest skierowany, i ustala swoją taktykę w odpowiedzi na jego działania. Zwykle taka sytuacja prowadzi do egzekwowania lojalności i ścisłej integracji formalnej pierwszego ruchu. 2. Przemysł ruchów społecznych Kolejnym zjawiskiem na arenie ruchów społecznych są ich wzajemne powiązania. Niektórzy badacze mówią nawet o przemysłach ruchów społecznych (SMI, social movement industires), integrujących ruchy o podobnych celach i sposobach działania. Przykładem może być ruch robotniczy obejmujący inne ruchy, takie jak związki zawodowe czy organizacje socjalistyczne. 3. Sektor ruchów społecznych Ogólny obraz działalności ruchu społecznego będzie odmienny w różnych społeczeństwach. Badacze uważają, że istnieje coś takiego, jak sektor ruchów społecznych (SMS, social movement sector) stanowiący konfigurację ruchów społecznych, zarówno współpracujących, jak i antagonistycznych. Sektor ten jest częścią większej struktury działania politycznego, w skład której wchodzić mogą także partie polityczne, biurokracje państwowe, media, kościoły albo grupy nacisku.
Oprac. na podst.: M. Zald, B. Useem, Movements and countermovements: loosely coupled conflict cite>, Center of Research on Social Organization, „Ann Arbor” 1982, s. 1; J. McCarthy, M. Zald, Resource mobilization and social movements: a partial theory, „American Journal of Sociology”, 1976, t. 82, nr 6; R. Garner, M. Zald, Social movements sectors and systemic constraint: toward a structural analysis of social movements, Center of Research on Social Organization, „Ann Arbor” 1981, nr 238, s. 1–2.
Źródło ilustracji: Lucio Alfonsi, CC 0.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
RmFSou5EqWk8h
Ćwiczenie 1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Ćwiczenie 1
Rv8gRdqW5TbCg
Dopasuj rodzaje ruchów do odpowiadającego im kryterium. Kryterium zakresu planowanej zmiany: 1. ruchy kierujące się logiką „instrumentalną” i ruchy kierujące się logiką „ekspresyjną”, 2. ruchy chcące dokonać zmiany i ruchy chcące powstrzymać zmianę, 3. ruchy skierowane na zmianę struktur społecznych i ruchy skierowane na zmianę jednostek, 4. ruchy zorientowane na normy i ruchy zorientowane na wartości, 5. ruchy reformatorskie i ruchy radykalne, 6. ruchy postępowe i ruchy konserwatywne.

Kryterium planowanej zmiany na podstawie roli, jaką w ruchu odgrywają normy i wartości: 1. ruchy kierujące się logiką „instrumentalną” i ruchy kierujące się logiką „ekspresyjną”, 2. ruchy chcące dokonać zmiany i ruchy chcące powstrzymać zmianę, 3. ruchy skierowane na zmianę struktur społecznych i ruchy skierowane na zmianę jednostek, 4. ruchy zorientowane na normy i ruchy zorientowane na wartości, 5. ruchy reformatorskie i ruchy radykalne, 6. ruchy postępowe i ruchy konserwatywne.

Kryterium jakości zamierzonej zmiany: 1. ruchy kierujące się logiką „instrumentalną” i ruchy kierujące się logiką „ekspresyjną”, 2. ruchy chcące dokonać zmiany i ruchy chcące powstrzymać zmianę, 3. ruchy skierowane na zmianę struktur społecznych i ruchy skierowane na zmianę jednostek, 4. ruchy zorientowane na normy i ruchy zorientowane na wartości, 5. ruchy reformatorskie i ruchy radykalne, 6. ruchy postępowe i ruchy konserwatywne.

Kryterium przedmiotu zamierzonej zmiany: 1. ruchy kierujące się logiką „instrumentalną” i ruchy kierujące się logiką „ekspresyjną”, 2. ruchy chcące dokonać zmiany i ruchy chcące powstrzymać zmianę, 3. ruchy skierowane na zmianę struktur społecznych i ruchy skierowane na zmianę jednostek, 4. ruchy zorientowane na normy i ruchy zorientowane na wartości, 5. ruchy reformatorskie i ruchy radykalne, 6. ruchy postępowe i ruchy konserwatywne.

Kryterium wektora planowanej zmiany: 1. ruchy kierujące się logiką „instrumentalną” i ruchy kierujące się logiką „ekspresyjną”, 2. ruchy chcące dokonać zmiany i ruchy chcące powstrzymać zmianę, 3. ruchy skierowane na zmianę struktur społecznych i ruchy skierowane na zmianę jednostek, 4. ruchy zorientowane na normy i ruchy zorientowane na wartości, 5. ruchy reformatorskie i ruchy radykalne, 6. ruchy postępowe i ruchy konserwatywne.

Kryterium strategii ruchu: 1. ruchy kierujące się logiką „instrumentalną” i ruchy kierujące się logiką „ekspresyjną”, 2. ruchy chcące dokonać zmiany i ruchy chcące powstrzymać zmianę, 3. ruchy skierowane na zmianę struktur społecznych i ruchy skierowane na zmianę jednostek, 4. ruchy zorientowane na normy i ruchy zorientowane na wartości, 5. ruchy reformatorskie i ruchy radykalne, 6. ruchy postępowe i ruchy konserwatywne.
3
Ćwiczenie 2

Przeanalizuj tekst źródłowy i wykonaj polecenie.

1
Anna M. Kola Ruch społeczny obywateli nauki jako przykład ruchów akademickich wprowadzających zmianę kulturową

Obywatele zajmują się agitowaniem w swojej sprawie (a właściwie w sprawach polskiej nauki), dyskutują o nich także w mediach (korzystając z internetowych narzędzi, ale też w radio czy telewizji). Biorą na siebie rolę rzeczników polskiej nauki, wchodząc w polemiki z innymi grupami podejmującymi temat reform nauki. Obywatele opiniują działania instytucji kontrolnych i sterujących w nauce, np. dotyczące projektu studiów doktoranckich, parametryzacji, zadań i roli Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów, formy konkursów dotujących badania naukowe. Prowadzą też badania na temat polskiej nauki, np. dotyczące warunków pracy osób zatrudnionych na uczelniach. Zajmują się promowaniem akademickich dobrych praktyk, apelując o szczególną uwagę wobec problemu dyskryminacji, nadużywania władzy i nieprzestrzegania przepisów prawa, lobbingu, kradzieży intelektualnej, ale także nieprzejrzystych i pozamerytorycznych kryteriów oceny pracowników. Potępiają bierne i konformistyczne postawy, boleją nad zwalczaniem zaangażowania akademików. Widać w tym różnorodność zainteresowań obywateli, którzy poprawę jakości pracy uczonych widzą w szerszej perspektywie – rodzinnej, towarzyskiej, kulturalnej, ale też w społeczności lokalnej.

2 Źródło: Anna M. Kola, Ruch społeczny obywateli nauki jako przykład ruchów akademickich wprowadzających zmianę kulturową, „Rocznik Pedagogiczny” 2015, nr 38.
R1BL5Uvm7IQjQ
Wybierz poprawne odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Obywatele wykorzystują nowe media do propagowania swoich poglądów i pozyskiwania nowych członków., 2. Celem ruchu jest wprowadzenie bardziej transparentnych i opartych na kompetencjach sposobach rozdzielania środków na granty i dofinansowania doktoratów., 3. Obywatele wykorzystują jego działania w celu uzyskania swojej aktywności do uzyskania grantów dla siebie., 4. Aktywiści ruchu starają się promować swoje wartości w środowiskach poza akademickich.
Audiobook
Dla nauczyciela