Elżbieta Wójcik Znaczenie prawa naturalnego w naszym życiu

Uchwalane przez rządy społeczeństw. (…) dotyczy życia w społeczeństwie, określa np. zasady ruchu drogowego, organizację szkolnictwa, urzędów, wysokość podatków, karalność za przestępstwa i wiele innych spraw.

prawo Źródło: Elżbieta Wójcik, Znaczenie prawa naturalnego w naszym życiu, dostępny w internecie: stowarzyszeniefidesetratio.pl [dostęp 23.10.2020 r.].

Tomasz Snarski Najlepsze prawo nie zastąpi moralności

W szczególności trzeba wskazać na dwie skrajne postawy, wynikające z niezrozumienia istoty norm prawnych i moralnych. Po pierwsze, od prawa oczekujemy, że zastąpi moralność. Po drugie sprowadzamy moralność wyłącznie do zbioru pewnych reguł, niemal tak precyzyjnych, jak rozkazy, często niezmiernie kazuistyczne, rozbudowane do granic możliwości i oczywiście represyjne. Obie postawy całkowicie lekceważą rozmaite możliwe pojęcia prawa i moralności, jak również zróżnicowane spojrzenia na możliwe relacje między prawem i moralnością.

Dopóki postawy te są na poziomie pewnych skrajności, dopóty zachowana zostaje właściwa proporcja. Gorzej, gdy stają się dominujące, a relację między prawem powszechnie obowiązującym w państwie a moralnością sprowadza się do podporządkowania prawa wybranym interpretacjom norm moralnych. Wówczas cierpi autorytet prawa, ale przede wszystkim cierpi moralność. Jeśli bowiem prawo pozbawia mnie jakiegokolwiek wyboru w sprawach moralnych, to gdzie przestrzeń na wolny wybór, gdzie miejsce na zmaganie sumienia? I odwrotnie, jeśli moralność ma działać tylko dzięki prawu, to jak bardzo musi być ona słaba, jak bardzo lekceważona, bądź jak bardzo zdeformowana przez tych, którzy jej siły upatrują w przymusie a nie w jej pięknie i osobistym wyborze?

więź Źródło: Tomasz Snarski, Najlepsze prawo nie zastąpi moralności, 19.04.2018 r., dostępny w internecie: wiez.com.pl [dostęp 19.04.2018 r.].

Wojciech Łączkowski Prawo i moralność

Jeśli chodzi o sprawę pierwszą, tj. o pytanie, czy prawo jest wartością samoistną co pozwalałoby stawiać je wysoko, niekiedy nawet na najwyższym miejscu w hierarchii wartości i to bez względu na jego treść, to formalnie należy szukać odpowiedzi w konstytucji. Polska Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. w art. 2 deklaruje, iż Rzeczypospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym. Prawu nadano zatem już na początku Konstytucji rangę najwyższą. Podobny stosunek do prawa ma wiele środowisk prawniczych i wybitnych przedstawicieli nauki. Słyszymy od nich często, że prawo jest wartością samą w sobie, że należy mu się bezwzględny szacunek i posłuszeństwo, że jest gwarantem ładu i jedynym czynnikiem wyznaczającym sprawiedliwość. Taki stosunek do prawa wymagany jest do czasu, aż nie zostanie ono przez ustawodawcę uchylone lub zmienione.

pst Źródło: Wojciech Łączkowski, Prawo i moralność, „Poznańskie Studia Teologiczne” 2000, t. 9, s. 206.

Dawid Bunikowski Ingerencja prawa w sferę moralności w trudnych przypadkach

Dyskusja nad ingerencją prawa w sferę moralności jest jedną z podstawowych debat filozoficzno‑prawnych. Budzi ona jednak także wiele wątpliwości i kontrowersji nie tylko na gruncie filozofii prawa, ale także konkretnych regulacji prawnych w różnych dziedzinach prawa. Nie myli się A. Hunt, pisząc, że „współcześnie projekty reform moralnych mają swoich oponentów i stają się przedmiotem ostrych, kulturowych i politycznych konfliktów”. Nie chodzi jednak tyko o „reformy moralne”, ale o wszelkie kontrowersje społeczne, wywołane regulacją prawną zjawisk kwalifikowanych moralnie. Kontrowersje te zwielokrotniają się na płaszczyźnie law in action. Prawo należy rozpatrywać na trzech poziomach: tworzenia (written text, law in books), stosowania (law in action) i jego wykładni. W społeczeństwach wyróżnić można różne koncepcje moralności (jednostkowa, społeczna, korporacyjna, perfekcjonistyczna etc.) i systemy etyczne. Wspólne przekonania co do wizji tego, co dobre i złe, przynależne większości społeczeństwa, stanowią moralność społeczną. Minimum etyczne jest określone przez zasady i wartości, bez których społeczeństwo nie mogłoby funkcjonować. Moralność społeczna i minimum etyczne ulegają zmianie w przedziałach historycznych.
(…)
Współcześnie do podstawowych grup przypadków kontrowersyjnych moralnie lub społecznie zaliczyć można w społeczeństwach kultury europejskiej (ale nie tylko):

1. zjawiska tanatologiczne (aborcja, eutanazja, samobójstwo, kara śmierci),

2. problem prokreacji ludzkiej (inżynieria genetyczna, klonowanie, terapia genetyczna i prenatalna, polityka embrionalna, antykoncepcja, płód ludzki, zapłodnienie in vitro, itd.),

3. problemy prawa i medycyny (klauzula sumienia, biotechnologia, transfuzja krwi i religia, zgoda pacjenta, przeszczepianie narządów, zmiana płci, klonowanie klasyczne ludzi, itd.),

4. ochronę mniejszości seksualnych (instytucjonalizacja lub legalizacja związków homoseksualnych) i stosunek do anomalii seksualnych (pedofilia, zoofilia, nekrofilia, świadome kazirodztwo),

5. instytucje prawa karnego (obrona konieczna, stan wyższej konieczności, zasada prawdy w postępowaniu karnym, domniemanie niewinności, tortury w przesłuchaniu itd.),

6. instytucje prawa oświatowego (wychowanie seksualne w szkołach, nauka religii w kontekście wolności sumienia i wyznania, itd.),

7. instytucje prawa pracy (przepisy bhp, przepisy socjalne, wykorzystywanie pracowników, itd.),

8. instytucje prawa rodzinnego (zdrada małżeńska, cudzołóstwo, rozwody, separacja, adopcja, wolne związki, itd.) oraz prawa cywilnego (wszelkie podstawowe instytucje, np. niewykonywanie zobowiązań i delikty czy klauzule generalne, jak i szczegółowe instytucje, np. plagiat czy Actio Pauliana),

9. zjawiska prostytucji i pornografii,

10. problemy związane z funkcjonowaniem Internetu (np. demoralizacja dzieci przez pornografię, pornografia dziecięca, zniesławienie, zniewaga, itp.),

11. relacje państwo — religia instytucjonalna (np. kwestie konkordatu),

12. interwencje zbrojne w prawie międzynarodowym (podstawa prawna i słuszność),

13. inne instytucje społeczne o różnym charakterze (np. legalizacja narkotyków, kremacja, prawa zwierząt, szacunek dla ciał zmarłych, prawa kobiet i dzieci, odpowiedzialność dziennikarzy, niesprawiedliwość społeczna o charakterze światowym, kwestie podatkowe, gatunkowizm, lustracja, itp.).

racjonalista Źródło: Dawid Bunikowski, Ingerencja prawa w sferę moralności w trudnych przypadkach, dostępny w internecie: racjonalista.pl [dostęp 23.10.2020 r.].